|
2023
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, bada, Konstituzioan jasotako printzipio horiek aztertuko ditugu (ekonomia ahalbidea, orokortasuna, berdintasuna, progresibitatea, konfiskaezintasuna, lege erreserba, justizia), gerogarrenean Europar Batasunaren printzipioak jorratzeko.
|
|
|
Gastua kudeatzeko fase horretan kontabilitateko eragiketa edo egintza batzuk bereiz daitezke:
|
lehenik
eta behin, gastua egitea erabakitzen da (gastuaren onespena); bigarrenez, obra egitea edo zerbitzua ematea erabakitzen da (gastuaren konpromisoa); azkenik, Administrazioari eska dakizkiokeen kredituak idatzi behar dira (betebeharra aitortzea).
|
|
|
Aurrekontuen kanpoko kontrola denaz bezainbatean,
|
lehenik
eta behin, Kontuen Auzitegiak gauzaturikoa aipatuko dugu (maiatzaren 12ko 2/ 1982 Lege Organikoa).
|
|
|
Edozein Administrazio publikoren aurrekontu orokorrek
|
lehenik
eta behin gastuen orria jaso behar dute. Horretan, betebeharrak betetzeko behar diren kredituak agertarazi behar dira, behar besteko zehaztasunarekin.
|
|
|
Horrenbestez,
|
lehenik
eta behin, tributu arauek denboran duten eragingarritasuna aztertuko dugu, arauon indarraldia noiz hasi eta noiz amaitzen den aipatuz. Gerogarrenean, arau horiek lurraldean duten eragingarritasuna jorratuko dugu, horrekin zuzeneko zerikusia duen autua konponduz, hots, nazioarteko zergapetze bikoitzaren autua.
|
|
|
Behin legea zein lurraldetan den eragingarria jakin eta gero, bi ondorio jazotzen dira:
|
lehenik
eta behin, lurralde horretako auzitegi eta epaile guztiek aplikatu behar dute lege hori, antolamendu juridikoaren beste osagai bat izanik; bigarrenik, lege hori, antolamendu juridikoan sartutakoan, kontuan hartu behar da edozein xedapenen interpretazioa egiterakoan. Gure kasuan, arauen lurralde eragingarritasuna garrantzi handikoa dira Euskadiko Ekonomia Itunari eta Nafarroako Ekonomia Hitzarmenari begira, arau horietan tributuak banatzeko lotuneak ezartzen direlako, baita autonomia erkidegoko erakunde eskudunek esparru honetan emaniko arauak ere, arauok alega daitezkeelako eta bete beharrekoak direlako Estatuko administrazio organoentzat berrikuspen prozeduretan edota arauok interpretatu eta aplikatu behar dituzten organo jurisdikzionalentzat, horien lurralde eskumena gorabehera.
|
|
|
KAren 14/ 2018 epaiak honela dio: "
|
Lehenik
eta behin, administrazioaren esku hartzea behar bezala objektibatuta edo zehaztuta egon behar da lege mailako arauetan. Konstituzio Auzitegiaren 107/ 2017 Epaiak, 3 c) OJk, eta 111/ 2016 Epaiak, 12 a) eta c) OJk, toki erakundeei dagokienez, adierazten dute autonomiaren berme konstituzionalak kontroleta koordinazio tresnak aurretiaz zehazteko agindu bat duela.
|
|
|
" Bitxia bada ere, eta gure udal plantaren beharrezko zirrikituan behin eta berriz doktrinan tematuta egotearen ondorioz, erreformaren aurreproiektuen zirriborroek ez zuten TAOLeko 13 artikulua aldatzea aurreikusten[...] Aldaketek irismen desberdina dute:
|
lehenik
eta behin, udal mugarteak aldatzeko prozedura guztietan finantza zaintza egikaritzen duen Administrazioaren txostena eskatzen da; bigarrenik, udalerri berriak sortzeko baldintzak gogortzen dira; eta, hirugarrenik, udalerrien bat egitea sustatzeko neurriak garatzen dira, 1985etik aurrera 3 paragrafoan aurreikusten zirenak..." 549 Udalerriaren udal planta aldatzean, honako pausu hauek derrigor... ukitutako udalerriei audientzia eman, autonomia erkidegoaren aholkularitza kontseiluaren edo Estatuko Kontseiluaren irizpena eta finantza zaintzako organo eskudunaren txostena.
|
|
|
Aipatutako 14/ 2018 Epaiak horrela adierazten du: "
|
Lehenik
eta behin, Administrazioaren esku hartzea behar bezain objektiboa izan behar da, edo lege mailako arauetan zehaztuta egon behar du. Konstituzio Auzitegiaren 107/ 2017 Epaiak (3 ZO, c), eta 111/ 2016 Epaiak, 12 ZO, a) eta c) epaiek, toki erakundeei dagokienez, adierazten dute autonomiaren berme konstituzionalak kontroleta koordinazio tresnen" arauak aurrez zehazteko agindua" duela.
|
|
|
Beraz, KAk 101/ 2017 epaian argi utzi duenez: " Aztertutako doktrina konstituzionala ikusita, eztabaidaezina da,
|
lehenik
eta behin, EKren 149.1 artikuluak ez diola Estatuari erreserbatu toki araubidearen betearazpena, oro har, ezta toki erakundeen gaineko finantza zaintza ere, bereziki, eta, bigarrenik, aurrekoaren ondorioz, estatutu guztiek —ez bakarrik foraltasunaren berme konstituzionalaren ondoriozko eskumen plusaz baliatzen direnek— beren autonomia erkidegoei eslei diezazkieketela eskumen horiek.... Ondorioz, toki erakundeen" finantza zaintza esleituta duen edo egikaritzen" duen" Administrazioari buruzko aipamena ezin da ulertu 27/ 2013 Legeak Kanarietako tokiko mapari eragiten dioten erabaki administratibo edo betearazleetan esku hartzeko ahalmena maila zentralean kokatzea lortzen duen formula alanbikatu gisa (Toki Araubidearen Oinarriak Arautzen dituen Legearen 13.1 art.), ezta hala eskatzen duen korporazioaren eskumenak handitzeko kasuz kasu baimena ematea ere (Toki Araubidearen Oinarriak Arautzen dituen Legearen 7.4 art.) ezta lurzoruaren ondare publikoaren erabilera udal zorra murrizteko [Lurzoruaren Legearen testu bateginaren 39.5 e) artikulua]" 430.
|
|
|
Gai honen inguruan 2008ko azaroaren 20ko Epaiak honakoa adierazten du 6 oinarri juridikoan: ...saneamenduko plan bat egitea, hainbat kapitulutako gastua murrizteko neurriak, zorrak kitatzeko eta ordaintzeko jarduerak, zergak kudeatzeko neurriak eta abar barne hartuta, Udalbatzak diruzaintzako gerakin negatiboa duen aurrekontua likidatu ondoren egiten duen lehenengo bilkuran aurkeztutakoa, bat dator neurri horien baterako interpretazioarekin, are gehiago gastuaren murrizketa sartzen duelako
|
lehenik
eta behin. Lehen aipatutako legeeta erregelamendu arauen arabera jokatu izana dakar" 449.
|