|
2006
|
|
|
Gure aztergaiari berriro helduz, hizkuntza gutxiagotuaren berreskurapenerako,
|
lehenik
eta behin berritze demo grafikoaren berezko indarrak euskararen alde jarri behar dira. Neurri batean hori bideratuta dago, gazteengan baitago euskaldun kopururik zabalena eta, aldi berean, proportziorik handiena.
|
|
|
Ikerkuntzari dagokionez,
|
lehen
eta behin ikasleek egindako lanak aipatu gura nituzke: bai Soziologia Sailean bai Euskal Filologian ikasketaamaierako tesina lanak egiteko aukera dago eta ikasle batzuek soziolinguistikaren inguruko gaiak hartu dituzte horretarako.
|
|
|
Ikerkuntzari dagokionez,
|
lehen
eta behin ikasleek egindako lanak aipatu gura nituzke: bai
|
|
2007
|
|
|
Era berean, gure jarduna araututa dago.
|
Lehenik
eta behin, Kultura Sailaren Dekretuak euskaltegi homologatuok bete behar ditugun baldintzak zehazten ditu: irakasleen kualifikazioa, azpiegituraren baldintzak, ikasle kopuruak eta abar.
|
|
|
Haurren presentziaren kategoriak diseinatzerakoan,
|
lehenik
eta behin, aurreko neurketetako ereduarekin6 lortutako emaitzak alderatu ahal izatea lehenetsi dugu.
|
|
2008
|
|
|
|
Lehenik
eta behin funtsezkoa da bereiztea konputagailuz lagundutako itzulpena eta itzulpen automatikoa. Lehenean pertsona da prozesuaren gidaria, itzultze prozesuan hainbat tresna lagungarri dituen arren; itzulpen automatikoan, berriz, makina da itzultze prozesuaren ardatza nahiz eta giza laguntza egon daitekeen itzuli aurretik testua prestatzeko (aurreedizioa) edo itzuli ondoren txukuntzeko (postedizioa).
|
|
|
|
Lehenik
eta behin funtsezkoa da bereiztea konputagailuz lagundutako itzulpena eta itzulpen automatikoa. Lehenean pertsona da prozesuaren gidaria, itzultze prozesuan hainbat tresna lagungarri dituen arren; itzulpen automatikoan, berriz, makina da itzultzeprozesuaren ardatza nahiz eta giza laguntza egon daitekeen itzuli aurretik testua prestatzeko (aurreedizioa) edo itzuli ondoren txukuntzeko (postedizioa). honetan, hala ere, itzulpen automatikoa dugu hizpide, gure ustez arlo soziolinguistikoan duen eragina askoz ere handiagoa izan daitekeelakoan.
|
|
|
Hots, esan dezakegu Euskal Kultur Erakundean esperimentatu direla geroztik Lurralde antolaketaren legeek (Pasqua 1982, Voynet 1999) finkatu dituzten 3 printzipioak:
|
lehenik
eta behin, herria (le pays) dela garapenaren iturburua elkar lotzen baititu historiaren jarraipena, ekonomiaren azpiegitura eta nortasun kulturala. Bestalde garapen ekonomikoa iraunkorra izanen da, kulturaren garapenarekin uztartzen bada, adibidez tokiko hizkuntzarekin.
|
|
|
Txostena lau ataletan banatu du Behatokiak.
|
Lehenik
eta behin, kontzeptuak definitu ditu; bigarrenik, egungo ordenamendu juridikoaren azterketa egin du; hirugarrenik, Behatokiak azken urteotan eremu sozioekonomikoan jasotako kexen eta urraketen bilakaeraren berri eman nahi izan du. Eta azkenik, aurreko guztien azterketaren ondorioz Behatokiak ateratako ondorioak aurkeztu dira.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, azpimarratu behar dugu Interneten erabilera Euskal Herrian ezin dela konparatu Europako gainerako lurraldetakoarekin, askoz gutxiago Estatu Batuetakoarekin. Eustatek dioenez1, 2005ean gora egin dute Internetera konektatu direnek nahiz Internetera benetan konektatzeko aukera dutenek.
|
|
|
Baina datuen ugaritasun horretan galtzeko arriskua saihestu nahirik, gaurkoan estuki lotuko gatzaizkie gure ikerketaren helburuei. Horrela,
|
lehenik
eta behin, aurkeztuko dugu herritarren hedabide kontsumoa zein neurritan egiten den euskaraz eta zein neurritan egiten den erdaraz. Horren inguruko hausnarketari ekiteko, hona sintesirako pare bat datu:
|
|
2009
|
|
|
Hortaz, Euskal Herriko eskualde nahiz lurralde ezberdinetan dagoen errealitate soziolinguistikoak eta legez anitza denak zera galdatzen du: tokian tokiko plangintza bat egitea, euskara normalizatzeko eta ahalbidetzeko erabilera eremu guztietan,
|
lehenik
eta behin, hizkuntzaren ofizialtasuna legez horrela onartzen den tokietan. Bigarrenez, horrek ez du esan nahi, inola ere, euskararen erabilera hedatu behar ez denik lurralde guztietara, hezkuntza nahiz gizarte eremuetan, bere sustapenak hiritarren sostengua duenean.
|
|
|
Zeintzuk dira bada, Ipar Euskal Herrian euskaldun bati aitortzen zaizkion hizkuntza eskubideak? Honetara,
|
lehenik
eta behin aipatu behar dugun Legea, irakaskuntza arlokokoa da; hots, 1975 eko uztailaren 11ko 75 zki.duna da (Loi Habi). Aipatu Legeak hezkuntza arautzen du, bere 12 art.an zera xedatuz:
|
|
|
Halaber, gogora ekarri behar da,
|
lehenik
eta behin, laurogeiko hamarkadan zehar, euskal Administrazioa eraikitzen ari zenean, euskara jakitea ezin zela merezimendu gisa baloratu, eta are gutxiago, gaitasunezko ukanbehar bezala. Honen arrazoia ondokoa zen:
|
|
|
Euskarari buruzko Foru Legea aztertu aurretik,
|
lehenik
eta behin mahai gainera daitekeen arazoetako bat honakoa da: Konstituzioko 3.2 art.ak —xedatzen duenean" gainerako hizkuntza espainiarrak ere ofizialak izango dira dagokien Autonomia Erkidegoan, bertako Estatutuen arabera" — ahalbidetzen ote duen Foru Erkidegoko zati batera soilik mugatzea hizkuntza autonomikoaren ofizialtasuna.
|
|
|
I k euskararen inguruan aurrerapauso gutxi ikusi zituen unibertsitateko ikasketak egin zituen urteetan.
|
Lehenik
eta behin, hautatutako karrera ez zuen euskaraz ikasi, holako eskaintzarik ez zegoelako.
|
|
|
Aurretik esan dugunez, esparru horretan ari diren espezialistei edo hartan jarduteko informazioa, gaitasuna eta asmoa duten ikertzaileei zabalik egon nahi du egitasmoak. Ikertzaile edo aditu batek gai honetan interesa izango balu, hortaz, proiektuaren arduradunekin bildu luke
|
lehenik
eta behin. Berak begiz jotako ikersaioa egitasmoaren mugetan ongi sartzen den ikusiko litzateke lehenik eta, hori adosterik balego, proiektuaren lanmetodologia azalduko litzaioke, hemen egiten dena baino xehetasun gehiagoz.
|
|
|
Bere ikasleak izateko ohorea izan dugu eta, hortaz, esan genezake hurrengo lerroen" errudunetako" bat gure maisu handia izandako gizon hau dela. Hortaz,
|
lehenik
eta behin, gure esker beroenak Jose Luisi. Ekin diezaiogun, ondoren, izenburuak aipatzen duen tailer honen berri emateari.
|
|
|
Horretarako, saio bat eta azterketa lana egitea pentsatu genuen. Zer enpresarekin lan egingo genuen erabakitzeko,
|
lehenik
eta behin, irizpide batzuk jarri eta matrizea egin genuen. Kontuan hartu genituenak honakoak izan ziren:
|
|
2010
|
|
|
Zientzia ekonomikoa oparoa izanik, horren emaitza gutxi eskaini badigu sozio-linguistikarekin lotutako gaietan, ulertzekoa da, are urriagoa izatea literatura zientifikoan Teoria Ekonomikoak egin dituen ekarpenak hizkuntza gutxituei dagokionean. Horregatik interesgarria iruditu zaigu,
|
lehenik
eta behin, eta euskararen kasuan eduki ditzaketen balizko aplikazioak kontutan hartuz, hauetako hiru egileen erreferentzia egitea: Touissant Hocevar, Conrad Sabourin eta François Grin.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, gogoan izan behar dugu zein diren gure formazioaren protagonistak: gaur egun unibertsitate ikasleak dira eta hizkuntza maila akademiko ona behar dute; eta etorkizunean eskolako irakasle izango dira, haien ikasleen hizkuntza eredu, eta instituzioaren eta gurasoen aurrean erantzun dute.
|
|
|
Hau ezinbesteko baldintza da normalizazioaren ikuspuntutik: hizkuntzen egoera normalizatzeko
|
lehenik
eta behin hizkuntzen kudeaketa bera normalizatu behar da.
|
|
|
...eta euskarari beste hizkuntzen artean lekua eginez (gaztelaniaren ondoan hego euskal herrian, frantsesaren ondoan ipar euskal herrian, ingelesaren ondoan han eta hemen), Mitxelenak esan zuen modura," iraupena eta hazkuntza segurtatzeko behar adinako tokia" eginez. bizikidetzaren interesekoa da euskara erdararekin" konpainia noblean" bizitzeko lekua eraikitzea, bai noski; baina
|
lehenik
eta behin euskararen beraren interesekoa dela uste dut nik. onartu behar dela uste dut, batzuentzat euskara eta beste batzuentzat gaztelania izatea lehen hizkuntza edo hizkuntza nagusia, bakoitzak gauza batzuetarako hizkuntza bat eta beste batzuetarako bestea erabiltzea, solaskide batzuekin batez ere hizkuntza batean eta beste batzuekin bestean jardutea, zonaldez zonalde aldeak egotea. ez dakit d... eta, gainera, onargarria al da bizikidetzaren ikuspegitik?
|
|
|
• ikaskuntza eta berrikuntzarako moduak eta aukerak identifikatzeko sistematizazioa erraztea. laburbilduz, normalizaziorako esku hartze proiektuak egikaritzeko erreferentziazko marko erabilgarria izango den eredu formala, logikoa, koherentea eta modulatua eraiki nahi izan da. proposatzen den enekuS eredua kontzeptualizatu da nagusiki aurretiazko bi eskema teorikoetan oinarrituta: 1) landa lanean gauzatutako esperientziaren kontzeptualizaziotik eratorritako eskema teoriko substantiboa, eta 2) eFQM bikaintasunerako eredua sostengatzen duten bikaintasunaren Funtsezko kontzeptuen eskema teorikoa.
|
lehenik
eta behin, eskema teorikoen arteko erkaketa egin da. hau da, tesiaren landa lanean burututako esperientziaren kontzeptualizaziotik (normalizaziorako esku hartzeetan kontuan hartu beharreko elementuei buruz) eraikitako eskema teoriko substantiboaren eta organizazioen kudeaketaren alorrean bikaintasunaren (eFQMren) funtsezko kontzeptuen eskema teorikoaren arteko erkaketa egin eta erlazioak marraztu...
|
|
|
Munduko edozein hizkuntzatako idazleak eta hiztunak babesteko beharrari erantzungo zion mundu mailako deklarazioa. herrialde katalanetako CieMen (Centre internacional escarrá per a les Minor� es etinques i les nacions) erakundearekin batera ekin zitzaion prestakuntzari. bi urteko eztabaida prozesu luze eta dinamikoaren ondorioz, 1996ko ekainaren 6an hizkuntza eskubideen Mundu mailako konferentzian 90 estatutako 220 lagunek sinatu zuten adierazpena. deklarazioa sinatutakoan uneSCo erakundeko idazkari Federico Mayor zaragozari helarazi zitzaion. gizarte zibilak uneSCoren mahai gainean instituzio horretan lanerako ildo gisa hizkuntza eskubideak kontuan hartu beharra eta abiapuntu gisa bartzelonako deklarazioa kontuan hartzeko eskatu zion. izan ere, prozesuaren azken helburua oso argia zen: ...o jarraipen batzordeko bi kide nazio batuetako giza eskubideen batzordeko presidentearekin bildu ziren, deklarazioa erakunde horretako eztabaidagai nola izan daitekeen hausnartzeko. hala ere, bidea luzea izango dela jakin dakigu. deklarazioaren edukiari dagokionez, eta akaso hor jarri genuke indarra, hainbat berrikuntza ekarri zuen; ordura arte ezelango itunetan jasotzen ez zirenak hain zuzen ere.
|
lehenik
eta behin, deklarazioak jaso zuen berdintasun printzipioa aipatu genuke; beste sailkapen batzuk alde batera utziz deklarazioak hizkuntza guztien berdintasunaren aldarrikapena egiten duelako. bigarrenik, azpimarragarria da deklarazioak eskubideen babeserako definitzen duen subjektua, izan ere, ordura arte erabili ez zen subjektu mota berri bat jaso zuen: hizkuntza komunitatea. deklarazioaren 1 artikuluaren arabera, hizkuntza komunitatea aipatzean zera esan nahi da:
|
|
|
...uan kuantitatiboki erdia baino gutxiago osatzen duen taldeari esaten zaio. europako kontseiluko 32 estatuk sinatu dute ituna, baina sinatzeak ez du inolako konpromisorik eskatzen. horrela, Frantziako estatuak 1999an sinatu zuen, baina ez du berretsi, eta ondorioz, ez du inolako konpromisorik hartu. egun, europako kontseiluko 30 estatuk berretsi dute. itunaren funtzionamendua aski interesgarria da.
|
lehenik
eta behin erregio edo gutxiengoen hizkuntzen definizioa jasotzen du itunak. ondoren, itunaren helburuak eta konpromiso zehatzak jasotzen dira, eta atal horri dagokionez, estatuek erregio edo gutxiengoen hizkuntza guztiei aplikatu behar diete. iii. atalak konpromiso zehatzak jasotzen ditu itunak, eta horretan estatuek nahi dituzten hizkuntzei aplikatzen diete. adibide moduan espainiako estatua jar... irakaskuntza, justizia, administrazioko agintariak eta zerbitzu publikoak, hedabideak, kultur jarduerak eta ekipamenduak, ekonomiaeta gizarte bizitza, eta azkenik, mugaz haraindiko elkartrukeak. eremu bakoitzak hainbat konpromiso jasotzen dituzte eta estatuek 35 konpromiso hartu dute. gutxiengo nazionalen babeserako hitzarmen markoa 1994ko azaroaren 10ean onartu zuen europako kontseiluko Ministroen batzordeak. gutxiengo nazionalen babesa arautzen duen lehen ituna dela esan daiteke. hitzarmen markoak ez ditu gutxiengoen hizkuntzak aipatzen, une oro definitu gabeko gutxiengo nazionalez ari da. definizio ezak zaildu egiten du hitzarmen markoaren beraren aplikazioa, edo hobeki esanka, estatuei aukera handiak eskaintzen dizkie modu arbitrarioan jarduteko. esaterako, espainiako estatuak sinatu eta berretsi egin du gutxiengo nazionalen babeserako hitzarmen markoa, baina ijitoen komunitateari besterik ez dio aplikatzen. beste estatu batzuek, erresuma batuak esaterako, berezko hizkuntza komunitateak ere jasotzen dituzte babeserako subjektu. bestalde, gure hizkuntzari dagokionez, espainiako estatuak jarrera hori hartu du, baina Frantziako estatuak ez du hitzarmen markoa sinatu ere egin, ez baitu ezelango derrigortasunik horretarako. hitzarmen markoak jasotzen dituen printzipioei dagokienez, gutxiengo nazionalei, besteak beste, hizkuntza mantendu eta garatzeko neurriak sustatzeko konpromisoa eskatzen zaie estatuei 5 artikuluan. halaber, itunaren 10 artikuluan gutxiengo nazionalei hizkuntza maila publikoan edo pribatuan erabiltzeko eskubidea aitortzeko konpromisoa eskatzen zaie. horrela estatuek ahalegina egin behar dute pertsonen eta administrazioen arteko harremanak gutxiengoen hizkuntzan ahalbidetzeko neurriak segurtatzeko. badira europako kontseiluko bi itun horiek agertzen duten ezaugarri interesgarria; izan ere, hartutako konpromisoak betetzen diren egiaztatzeko ebaluazio zikloak izaten dira. aipatu ebaluazio zikloetan estatuak betetze mailari buruzko txostenak prestatzeaz gain, gizarte zibil antolatuak ere parte hartzen du eta txosten independenteak helarazten dizkie europako kontseiluak itunak monitorizatzeko abian jarri dituen batzordeei. europako Batasunaren jardunari lotzen bagatzaizkio, azken hogei urteotan erakunde horrek izandako aldaketak azpimarratu genituzke. hizkuntza aniztasuna izan da, zalantza barik, europako batasunaren ezaugarri nagusietako bat eta aniztasuna bera erabili izan du ikurritzan:
|
|
2011
|
|
|
Batik bat herritarrak praktika zuzenen bidez korporalizatzen duelako espazioarekiko/ hizkuntzarekiko harremana. Euskararekiko jarrerak diskurtso tipoek planteatzen dutenetik urruti daude, eta norberaren esperientziak elikatzen ditu
|
lehenik
eta behin, eta ondorioz diskurtsoek moldatu behar dute errealitatetik at geratu nahi ez badute.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, herritarren bizipenek osatzen baitute funtsean hiria, domestikatu gabeko bizipenek. Eta euskalgintzaren dinamikak, herritarren espazioen urratzeak eta Bilboko euskaldunen eta ez euskaldunen bizipen eta harremanek errealitatea sortzen dute, nahiz eta horrek oraindik ere mediatiko formalki presentzia nabaririk ez izan.
|
|
|
Bistan da 6 pausoa dela horko ardatza, oinarria eta ezinbesteko helburua, euskalgintzaren errotari behin eta berriz hutsetik eragiten hasiko ez bagara belaunez belaun. Diglosia eskuratzea da hor, argi dagoenez,
|
lehenik
eta behin lortu beharreko neurria. Euskaraz bizi diren (eta, klarifikazio ideologiko argiaz, hala bizi nahi duten) euskaldunek
|
|
|
paperezkoekin batetik, irratsaioekin bestetik, telebistarekin hurrena eta internet zein antzeko lotura digitalekin azkenik. hori da egungo egunean arnasguneen indargabetzaile nagusietako bat. ezin zaie hiritarrei beren gustu eta jakingura osoa aseko lukeen euskal telebista, euskal prentsa eta IkT multzorik eman. posible da, ordea, herritarren interes hurbila erakartzen duten gaiak euskaraz landu eta zirkulazioan jartzea. hurbileko esparru hori irabazi beharra dago, euskarazko familiabizitza gesalduko ez bada. gauza batzuk euskaraz eta besteak erdaraz izango direla arnasguneetako familia giroan ere onartu dugu, batez ere euskarazko jarduna lehenetsiz bizimodu arruntaren gorabeherak eta solaskide ezagunen arteko pasadizoak direnean mintzagai, eta ahozko jarduna denean mintzabide. Jarduera espektro hori indarrean mantenduko duen diglosia behar da orain ere,
|
lehenik
eta behin, etxe giroan.
|
|
|
Mikel Zalbide – Hamar ondorio, gazi eta gozo ohorea da, hizkuntza soziologiaren alorrean ari garenontzat ohore handia, diglosiari buruzko azalpen txosten monografikoa egin, hainbat adituren esku jarri, beren kritika oharrak jaso eta hausnartu, erantzuna eman eta, azkenik, joan etorri osoa jendaurrean agertzea. eskerrak ematen dizkiot Soziolinguistika klusterrari,
|
lehenik
eta behin, ibilbide horretarako aukera eskuzabalik eskaini didalako. eta eskerrak ematen dizkiet ohargileei, banan banan eta hutsik egin gabe, beren iritziak argiro azaldu izanagatik. ezagunak ditugu zazpiak: luzaz eta oparo erakutsia digute beren jakitea mintzajardunaren gizarte moldaerari dagozkion gorabeheretan. ez dakit, aldiz, zazpiek egin duten esfortzuaren kitagarri duin izango den nire erantzun hau.
|
|
|
posible litzateke orain ere konpartimentazio soziofuntzionalik moldatzea, hein batean eta espazio demoterritorial jakinetan. posible ezezik ezinbesteko ere badugu hori, ene ustez, belaunez belauneko transmisio bidea bizirik daukan hiztun elkarteari (zehazkiago: beren eguneroko jardunean nagusiki euskaraz bizi diren hiztun talde eta harreman sare trinkoei) bizirik eutsiko badiogu,
|
lehenik
eta behin. hori galdutakoan ahuldu egingo dira, nabarmen, euskara indarberritzeko aukerak. BAeN edo hINBe eskalaren 6 graduko ekimenetik 7 edo 8 gradukora (eta horri dagokion astinaldi arras bortitzagora)," jaitsi" dugu, ez" igo", arnasgune (oro har, belaunez belauneko transmisio gune beregain) horiek gabe. esperientziak argi erakusten duenez mila bider errazagoa da errezilen euskarari bizirik eustea, Abartzuzan edo Lezaunen euskararen erabilera biziberritu eta belaunez belaun aktibatzea baino. konpartimentazio horri, une bateko trantsiziozko konpromiso itsua izango ez bada, belaunez belauneko iraupen aukera eman behar zaio:
|
|
|
Luze hausnartu ditut guztiak eta, ondo edo gaizki, sistematizatu. zer antzematen da sistematizatze saio horretatik? gauza batzuetan aurrera egin dugula ikusten da argi. diglosiaz ari garenean zertaz ari garen, eta zertaz ez, lehen baino ondotxoz errazago uler dezakegu orain diskurtso soziolinguistikoan ari garenok. diglosiaren gaineko adostasun terminologikora heldu gara,
|
lehenik
eta behin. Adostasun kontzeptualera ere bai, hainbatean. gauza txikia irudituko zaio hori hainbati.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin pentsatu behar dena zera da, ea benetan posible den ikasleei hizkuntza erabilerarako arau berriak erakustea. Arazo hori oraindik ezin izan dugu konpondu gaur egungo espainiarekiko mendekotasun garaian, eta oso zaila izango da horrelako egoera batean konpontzea. duela urte batzuk, Bigarren hezkuntzako curriculumak behar duen aldaketa sakonari buruzko proposamena egin nuen4 hala ere, ez gara kontu horretaz arituko. esan beharra dago Soziolinguistikak diziplina gisa ez lukeela Bigarren hezkuntzan eta Filologia katalaneko eta Linguistika orokorreko espezialitateetan bakarrik egon.
|
|
|
dugu. guk ez dugu isolatzerik nahi, ez dugu elebakar izan nahi. Alderantziz, eleaniztunak izan nahi dugu; kultura aniztasunaren erronka onartzen dugu. erronka hori onartzen dugu, bai, baina,
|
lehenik
eta behin, norberaren hizkuntza babesteko erantzukizuna dugu. Funtsezkoa da hori.
|
|
|
Talde fokalizatuen elkarrizketetan parte hartu zuten kideek hizkuntzaekologiari buruz duten ikuspegi orokorrari dagokionez, aipagarria da
|
lehenik
eta behin agerian geratzen den ikuspegi aski paradoxikoa.
|
|
2012
|
|
|
Gurera etorriz: euskarazko etxea eta lagunartea, herria eta bizimodua direla,
|
lehenik
eta behin, euskalgintzaren eta herri izatearen muin muinean daudenak. zeintzuk dira zumarragako arnasgune horiek, horiexek identifikatzeko eta euren arteko elkarreraginak bilatzeko proposatzen ditu soziologo estatu batuarrak. horretaz gain gauden egoeratik eta ditugun baliabideetatik baliatzeko eskatzen digu. hINBe hizkuntzalaritzari baino soziologiari lotuago dago. horrexegatik adituen eta arituen lanak ezagutzeko beharra azpimarratzen du Fishmanek.
|
|
|
Azter ditzagun,
|
lehenik
eta behin, hezkuntza komunitate honetako kideen banan banako esparruak. Lekandape ikastetxeko populazioaren %90k daki eta %78an darabil euskara.
|
|
|
Nolanahi ere, beharrezkoa da metodologia honen mugak ere kontuan izatea.
|
Lehenik
eta behin, eskala zabalean datu kuantitatiboak lortzeko balio du neurketa honek. Bere diseinuagatik, ezin ditu hauteman hizketaren ezaugarri txikiak, hala nola kode aldaketa eta elkarrizketetan sarri gertatzen diren beste hizkuntza alternantzia batzuk, batez ere gutxiengoaren hizkuntzaren testuinguruetan edo zenbait hizkuntza dauden testuinguruetan gertatzen direnak.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, hizkuntza alternantziarena aipatu behar da. Hiztun batek, hitz hartze berean hizkuntza bat baino gehiago erabiltzen
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, azpimarratzekoa iruditu zaigu aztertutako bi iturri nagusien koherentzia izugarria. EHKNk eta ISLk, jakina, datu ezberdinak eskaintzen dizkigute.
|
|
|
zaharrek geroz eta euskara gutxiago erabiltzen dute ia eremu guztietan, bereziki gune informaletan (etxean, lagun artean, kalean...). Horren oinarrian,
|
lehenik
eta behin arrazoi demografikoak daude (baina ez horiek bakarrik, aurrerago ikusiko dugun bezala), gaur egungo zaharrak" erdaldunagoak" baitira, batez beste, 20 urte lehenagokoak baino. Zaharrenek ez bezala, belaunaldi berriek goranzko joera erakusten dute aztertutako eremu gehienetan, eta aldaketa joera bereziki positiboa da belaunaldi gazteenetan.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, gure hizkuntzarekin gertatzen dena baloratzerakoan, ezin dugula ahaztu testuinguru orokorra. Mundializazioaren, uniformizazio kulturalaren eta estatu hizkuntza indartsuenen hegemoniaren eskutik, hizkuntzak desagertzen ari dira egunez egun munduan.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, pertsuasioak bere baitan hartzen dituen pertsuasio mota edo jarduera garrantzitsuenak aintzat hartuz (komunikazio komertziala, korporatiboa, publizitarioa, instituzionala eta politikoa), alor ezberdinetako profesionalen iritzia biltzeko beharra sumatu dugu, gure hipotesia haietan guztietan betetzen ote den ala haien artean alderik ba ote dagoen baieztatu ahal izateko.... Horregatik, pertsuasioaren honako alor ezberdin hauetan diharduten profesionalak hautatzeko erabakia hartu dugu:
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, eta ikergai dugun gaia garrantzitsua eta ondorio dezente eduki ditzakeena izan arren," mikro arazo" soziolinguistiko baten aurrean gaude, Fishmanen terminologian esanda:
|
|
|
Hiru motibazio nagusik bultzatu gaituzte ikerketa hau egitera.
|
Lehenik
eta behin, aipatu berri dugun eraginkortasun pertsuasiboaren bilaketak. Ez dago xederik gabeko komunikazio ahaleginik edo komunikazio desinteresaturik.
|
|
2013
|
|
|
Bihoakie,
|
lehenik
eta behin, nire esker ona BAT soziolinguistika aldizkariaren arduradunei, Iñaki Mart� nez de Lunaren artikuluaren gainean(" Euskarak duen Framing berri baten premia asetzeko proposamena") nire ikuspuntua azaltzeko eman didaten aukeragatik. Atrebentzia puska bat ere behar da halako eginbeharrari ekiteko, ausardia baino gehiago ausarkeria, segur aski.
|
|
|
" Geuk nahi dugun ar te" – Patxi Baztarrika kargarri, baita ere euskarazko produkzioak, eta, jakina, baita hizkuntza komunitateak berak ere,
|
lehenik
eta behin euskal hiztunentzat erakargarri. Gaztelaniazkoaren mimetismotik urrun, gaztelaniaz beste euskaraz ere edukitzeko ameskerietatik ahalik eta urrunen, euskaldunoi balio propioren bat eskainiko diguten produktuek lagun diezaiokete euskararen erakarmenari, euskal hiztunen batez bestekoaren neurrira egindako kalitatezko produktuek hain zuzen ere.
|
|
|
Hortaz, gizarte sariaren ideiak ez du leku nabarmenik, gaur egun, Framing Berriko osagaietako bat izateko. Izan ere, komunikazio estrategia batean transmititu nahi den mezuak sinesgarria izan behar du
|
lehenik
eta behin, bestela kontrako efektua eragin lezakeelako. Hortaz, Framing Berrian oraingoz gizarte saririk (ia) erabiltzen ez dagoen arren, baliteke baldintza berri batzuek halako helduleku sendo baten aukera aurrerago ahalbidezea" (77 or).
|
|
|
Horretarako,
|
lehenik
eta behin gure ikerketaren helburuak zehaztu ditugu eta lau izan dira finkatutako helburuak. Hasteko, gauza jakina da hizkuntza bat baino gehiago ukipenean egotea ohiko gertaera dela munduan zehar eta egoera bakoitzak bere ezaugarriak izan ohi dituela.
|
|
|
Eta sare sozialetan komunikatzeari dagokionez,
|
lehenik
eta behin esan behar dugu ikasle ia ia guztiek (%97, 7) erabiltzen dituztela, gehienentzat (%86) komunikatzeko gehien erabiltzen duten bidea txat a dela eta gehien gehiengoak (%91, 6) euskara erabiltzen duela iruzkinak idatzi edo txatean aritzeko. Sare sozialen bitartez ikasleen gehiengo zabala (%79, 9) koadrilakoekin komunikatzen da eta horretarako euskara erabiltzen dute gehien gehienek (%80).
|
|
2014
|
|
|
|
Lehenenik
eta behin, argitu behar den kontua da emaitzak hasiera batean ikastetxeka adieraziko direla, baina beraien artean izenez ez dira identifikagarriak izango. Nahiz eta ikastetxeak zeintzuk diren argi esan den, beraien bidez lortutako datuak anonimoki gordeko dira.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin egiaztatu dugu Kataluniako herrietako nerabeen jarrerak eta La Franjako herrietako nerabeenak desberdinak direla; izan ere, lehen kasuan bigarrenean baino bi aldiz positiboagoak dira.
|
|
|
Ikerketarekin hasi baino lehen aurrez gai honetaz egindakoaz dokumentatzen jardun dugu. Honela,
|
lehenik
eta behin gai honi buruz zer dagoen egina jakin ahal izan dugu. HIZNET ikastaroan egin diren lanei erreparatu diegu lehenbizi; hala nola, Amets Etxaberena (Etxabe, 2005), Karmele Etxaberena (Etxabe, 2010) eta Lierni Etxeberriarena (Etxeberria, 2013).
|
|
|
Kontuak honela, zer dagokigu guri egitea?
|
Lehenik
eta behin, horretaz jabetu gaitezen behintzat. Lazkao Txikiri
|
|
2015
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, euskaldunok gehiago hitz egin genuke, ez baikara ausartzen eta errazagoa denez erdaraz egiten dugulako" eta listo". ETArekin duen lotura hori apurtu behar da eta alderdi espainolistek jartzen dituzten oztopoak gainditu behar dira.
|
|
|
•
|
Lehenik
eta behin, gaia askoz sakonago ikertu beharra dago.
|
|
|
Ondorioztatu dugu,
|
lehenik
eta behin, ahozko hizkuntzak DBHn, oraindik orain, presentzia txikia duela. Garcia Azkoaga al. (2010) egileek ondorioztatuarekin bat eginez, DBHko Hizkuntza eta Literatura arloko testuliburuetan ahozko hizkuntzak duen presentzia txikia da.
|
|
|
Bestalde, eskala batek bi arazo sortzen ditu maila geografikoan.
|
Lehenik
eta behin, zaila da, hain faktore eta irizpide orokorrekin, herrialde batean hizkuntza jakin batek zein egoera duen jakitea: Euskal Herrian euskararen egoera berdina al da?
|
|
|
Halaber, beste hiru faktore ebaluatzeko zailak dira.
|
Lehenik
eta behin, eskala honek ez du erabilera eremu horien aldaketa behatzeko jarraibiderik ematen. Hau Maffiren (UNESCO, 2011) kritikarekin bat dator, egile honek eskala hau pasatzeko laguntza eskatzen baitu.
|
|
2016
|
|
|
ea jendea jabetzen ote den errespetuz jarduteko ezinbestekoak diren baldintzez.
|
Lehenik
eta behin, konturatu behar dugu ezezaguna zaigunaren aurrean erraza dela aurreiritziak sortzea eta, hortaz, ezberdinengana hurbildu eta hobeto ezagutzeko ahalegina egin genuke denok:
|
|
|
Azkenik, balizko kasu batzuei erantzunez elkarrizketatuek euskararen defentsarako garatzen duten argumentazioaren analisiari dagokionez, herritarren diskurtsoetan erabilitako argudioak hainbat kategoriatan sailka daitezke. Gehien errepikatzen diren argudioak dira,
|
lehenik
eta behin' euskal izatea' gidoiarekin, ‘bertakotasuna’ edota ‘naturaltasuna’ kategoria nagusian bildu daitezkeenak. Horrekin batera, maiz agertzen den beste kategoria bat ‘erantzukizuna’rekin eta ‘ardura pertsonala’rekin du zerikusia.
|
|
|
— Fase honetako hirugarren urratsa hizkuntza ekologiaren kontzeptuak lantzea eta gaiari buruzko oinarrizko Corpus bat osatzea izan zen. Horretarako,
|
lehenik
eta behin, proiektuaren Garapen Taldeko kideek, taldekako brainstorming teknika erabiliz, prestatzen ari zen Corpus horretan kontuan hartu liratekeen ideia gakoak identifikatzeko eta Corpus horren ondorengo sozializaziorako erabil zitezkeen baliabideak proposatzeko, analisi eta sorkuntza ariketa egin zuten. Ideia horiek afinitate diagrama bidez sailkatu eta mapa batean jaso ziren.
|
|
|
•
|
Lehenik
eta behin, gaitasuna ezinbesteko baldintza da erabilerarako. Ez dezakegu erabiltzeko gai ez garen hizkuntza erabili.
|
|
|
Perspektiba politiko operatibotik atal bitan banaturik daude,
|
lehenik
eta behin, garai bateko" Zazpi Probintziak": Hegoaldea batetik, Iparraldea bestetik.
|
|
|
205 Nori bere hizkuntzan egiten ez uztea, hori da
|
lehenik
eta behin debekua. Beregan ez ezik, bere ingurukoengan ere eragin zuzena izan ohi du debeku horrek.
|
|
|
hain noraezekoa dugun perspektiba soziohistorikoa galtzen dugu horrekin. Hobe dugu beraz, alde horretatik, arnasguneak" orain puntura arte" zer izan diren aztertzea178
|
lehenik
eta behin. Beraz," arnasguneak zer izan dira orain puntura arte?" galdetzen badigute hamabi ezaugarri azpimarratu behar ditugu.
|
|
|
395 CED eskolan txertatuko bada, jakina, irakasleak prestatu behar dira
|
lehenik
eta behin. Unibertsitatearen erantzukizuna handia da.
|
|
|
Eguneroko bizi giro arruntean batez ere euskaraz egiten den (okerrenean, euskaraz egin litekeen) jardunguneak, harreman sareak, auzoak, herri herrixkak eta, ahal balitz, eskualdeak izan behar ditugu horretarako abiaburu. Eguneroko jardun arruntean euskara bizirik eta sendo dagoen espazio fisiko eta soziofuntzionalak izan behar ditugu begien aurrean,
|
lehenik
eta behin, euskal eskolak eta euskalgintza osoak bere fruitua emango badu. Nagusiki euskaraz egiten duten (harMintzajardunaren egoera eta azken urteotako bilakaera.
|
|
|
Leku berean hizkuntza bik (edo gehiagok) bizirik iraungo badute, bakoitzak bere espazio argia behar du. Gurera etorriz, konpartimentazio soziofuntzional argiko elebitasun molde egonkorra behar du euskarak,
|
lehenik
eta behin, bizirik aterako bada: euskaldunok gure artean euskaraz jarduteko ahalik eta behar, komenentzia edota aukera ugarienak eragiten dituen konpartimentazioa.
|
|
|
Funts funtsean behetik gorako plangintza da, ordea, arnasguneetan bideratu beharrekoa. Bertako bizilagunek ulertu, hobetsi eta asumitu behar dute,
|
lehenik
eta behin, abentura demografiko, soziokultural eta soziolinguistiko konplexu eta berrian, Europan pare pareko adibide handirik gabekoan, sartzera doazela bide hori aukeratzen badute, eta, onik aterako badira, beren konpromisoz eta beren kemenez zurkaiztu, osatu eta garatu dutela XXI. menderako bide erakusle izango den arnasgune berria. Erdal mundua ere beren (eta beren seme alaben) bizialdi osoan elementu propio izango dutela jakinik eta, beraz, dagokion lekua aitortuz, baina euskal munduari bere osoan, litekeen erarik beteenean, eutsiz biziko dira euskaraz.
|
|
|
Herritar euskaldunen arteko harreman sare informalak bizirik mantentzeko neurriak hartu behar dira horretarako,
|
lehenik
eta behin.
|
|
|
batez ere ahozkoa, baina baita elektronikoa ere. Herritar euskaldunen arteko harreman sare informalak bizirik mantentzeko neurriak hartu behar dira horretarako,
|
lehenik
eta behin. Horrekin batera zabaldu eta indartu egin behar dira harreman sare informal berriak, edo azken
|
|
|
Are gutxiago demarkazio eskualdekatu hutsean, Irlandako Gaeltacht ak ere behar adinako neurrian azaldua duenez. bada lana eta jana behar du arnasguneetako jendeak,
|
lehenik
eta behin. Mundutar zabal sentitzeko komunikabideetarako lotura aukera eta bizimodua itxura gabe ez oztopatzeko behar besteko zerbitzu eskaintza (eskola, osasun atentzioa, erosketa gunea) eta aisialdi erakargarria ere bai, herrian geldituko bada beste norabait lekualdatu gabe.
|
|
|
Hizkuntza eta osasun arreta uztartzeko,
|
lehenik
eta behin osasun jarduera testuinguruan kokatzea egokia litzateke, gaur egun ardatz dituen paradigmetan murgilduz. Medikuntzaren bi zutoinak eredu biopsikosoziala eta Ebidentzian Oinarrituriko Medikuntza (EOM) dira.
|
|
2017
|
|
|
ROBBIE PENMAN ek gatazka maputxea izan zuen hizpide, eta aretoa txiki gelditu zen. Gatazka hau estatuaren, bertako eliteen eta nekazari eta egur ustiaketa handien, alde batetik, eta bestalde, maputxeen, hauen jarraitzaileen eta euren burua maputxe bezala identifikatzen duten horien arteko norgehiagoka zela azaldu zuen,
|
lehenik
eta behin. Testuinguru horretan, bi alde horien erdian akademia, hizkuntzaren biziberritzearen aldeko mugimendua eta maputxe ikasleen federazioa daude.
|
|
|
"
|
Lehenik
eta behin, lankidetzarako konfiantza areagotu beharra dago; oraindik bada zer hobetua esparru askotan. Bigarren, uztarriaren kalitate juridikoa gorenera eraman behar da; errazegi ezartzen zaizkio lankidetza publikosozialari helegiteak edo susmoak.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, kontuan izan behar dugu sinatu eta jarraian Protokoloaren eta Kaieraren ale bana igorri zitzaiela Nazio Batuen Erakundeko, Europako Kontseiluko eta Segurtasun eta Lankidetzarako Europako Erakundeko goi arduradunei. Halaber, Protokoloa prestatzerakoan Bartzelonako Deklarazioa oinarri nagusia izan bada ere, hiru erakunde horietako oinarrizko itunak ere izan dira erreferente, eta beraz, orain dokumentu horien eta Protokoloaren arteko uztarketa nola egin zehaztu dugu.
|
|
|
Hartara, NBEn egin beharreko lanketari dagokionez,
|
lehenik
eta behin alde biko dinamikari ekingo zaio, eta horretarako, Gutxiengoen AferePaul Bilbao – Donostiako protokoloa: eta orain, zer?
|
|
|
Europako Kontseiluari lotzen gatzaizkionean, Giza Eskubideen Europako Hitzarmena datorkigu
|
lehenik
eta behin burura. Halere, zaila izaten da hizkuntza eskubideen afera modu egokian kokatzea aipatu hitzarmenean.
|
|
|
NBEn egin beharreko lanketari dagokionez,
|
lehenik
eta behin alde biko dinamikari ekingo zaio, eta horretarako, Gutxiengoen Aferetarako Aditu Independenteari Protokoloa aurkeztuko zaio.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, beharrezkoa da Gutuna sortu eta Europako Kontseiluan onartu bitartean gertatzen ari zen une historikoaren inguruko xehetasun batzuk gogoan izatea. Ituna neoliberalismoa eta demokrazia liberala indartzen ari zela sortu zen.
|
|
|
Gaiaren araberako analisia gaien araberako analisia erabili dugu bildutako materiala aztertzeko. analisi mota hau baliagarria zaigu korpus jakin batean gai nagusiak identifikatzeko, betiere ikerketaren orientabidearekin harremanetan (paille & Mucchielli, 2005: 123). gaia ideia jakin batekin lotzen den oro da, izendapen generiko baten pean multzokatuta (ibid., 131). ikerketaren helburuarekin bat datozen gaiei sistematikoki erreparatu diegu, eta behin gaiak multzokatuta, diskurtsoaren analisiari ekin diogu (ibid., 123).
|
lehenik
eta behin, testua irakurri (entzun) ahala gaiak identifikatu eta apuntatu ditugu, eta ondoren, gaiak hierarkizatu ditugu, gai nagusiak batetik, eta azpi gaiak bertzetik (ibid., 127). analisi kualitatiborako aplikazio informatikoek laguntza handia eskaintzen digute, batez ere korpusa arrunt handia denean (ibid., 123). hartara, Sonal programa funtsezko lanabesa izan da guretzat; balio izan digu elk...
|
|
|
—
|
lehenik
eta behin, Nazio Batuen Erakundeko 1948ko Giza Eskubideen Deklarazio Unibertsala aipatuko dugu. deklarazioaren 2 artikuluan hizkuntza diskriminazioaren aurkako eskubidea aldarrikatzen da. deklarazioa espainiako estatuan loteslea ez bada ere, 1978ko espainiako konstituzioan jasotzen da konstituzioan jasotako oinarrizko eskubide eta askatasunak giza eskubideen deklarazio unibertsalaren arabera uler...
|
|
|
1982 urtean eusko legebiltzarrak euskararen erabilera normalizatzeko azaroaren 24ko oinarrizko 10/ 1982 legea onartu zuen, eta lege horren aurka, estatuko abokatuak auzitegi konstituzionalean helegitea jarri zuen 1983 urtean. aztergaiari loturiko hiru ondorio nagusi utzi zituen epai honek, besteak beste.
|
lehenik
eta behin, hizkuntzaren ofizialtasunaren gaineko honako definizioa jaso zen: hizkuntza bat ofiziala da gizarte mailan duen errealitate edo pisua gorabehera, botere publikoek aitortzen dutenean komunikaziorako ohikoa den bitarteko bezala euren artean eta herritarrekin, eta balio eta ondorio juridiko guztiak dituenean.
|
|
|
1985 urtean kataluniako parlamentuak onartutako uztailaren 23ko generalitateko administrazioaren Funtzio publikoaren 17/ 1985 legearen 34 artikuluaren aurka estatuko gobernuak helegitea jarri zion. aipatutako artikuluak jasotzen zuen langile publikoak hautatzean katalanaren ezagutza egiaztatu behar zela ahoz zein idatziz. artikuluak honela zioen: kasu honetan auzitegiak ebatzi zuen artikulua konstituzioaren aldekoa zela. horretarako hiru argudio nagusi eman zituen.
|
lehenik
eta behin, katalanaren ezagutza kataluniako herri administrazioaren barnefuntzionamenduarekin lotzen zuen, eta baita konstituzioan jasotako gaitasun eta meritu oinarriekin ere. beraz, katalanaren ezagutza beste edozein meritu eta gaitasunekin parekatzen zuen, betiere laneko zereginekin loturarik badu. (3 oinarri Juridikoa)
|
|
|
2006ko kataluniako estatutuaren 6 artikuluaren lehenengo atalean esaten da, besteak beste, katalana dela kataluniaren berezko hizkuntza eta, horren ondorioz, kataluniako herri administrazioen erabilera normaleko hizkuntza eta lehentasunezko erabilerahizkuntza dela. auzitegiak,
|
lehenik
eta behin, erabilera normaleko hizkuntza eta lehentasunezko erabilera hizkuntza kontzeptuak bereiztu egiten ditu. (14 oinarri Juridikoa) gogoratzen du gaztelania ere hizkuntza ofiziala dela katalunian, eta horren ondorioz, kataluniako herri administrazioetako erabilera normaleko hizkuntza dela. horregatik, ofiziala den hizkuntza bati ofiziala den beste hizkuntzaren gaineko lehentasunik ezin zaiola eman ebazten du. hortaz, katalanari lehentasunezko erabilera hizkuntzaren izaera aitortzea konstituzioaren aurkakotzat ebazten du.
|
|
|
Katalana ezagutzeko derrigortasun hori ulertu behar da Kataluniako administrazioak hezkuntzako eta administrazio orokorreko bere funtzionarioekin dituen erlazio bereziaren esparruan, langile publiko horiek behartuta daudelako Kataluniako herritarrei zerbitzuhizkuntzaren aukera bermatzeko. auzitegiak,
|
lehenik
eta behin, gaztelania ezagutzeko konstituzioak ezarritako derrigortasuna gogorarazten du, eta gaineratzen du konstituzioak ez duela berezko hizkuntzak ezagutzeko derrigortasunik ezartzen, baina ez duela ere ezagutzeko derrigortasun hori debekatzen. auzitegiaren azterketaren helburua da, beraz ebaztea estatutu batek berezko hizkuntza ezagutzeko derrigortasuna ezarri dezakeen ala ez.... (14.2 oinarri Juridikoa) epai honetan, auzitegiak ebazten du gaztelania ezagutzeko derrigortasun konstituzionala oinarritzen dela estatuak herritarrekin komunikatzeko duen beharrean eta kataluniako administrazioek ez dutela katalanera hutsez herritarrekin komunikatzeko konstituzio eskubiderik.
|
|
|
10 ONDORIOAK aztertutako araudian ikusi dugu,
|
lehenik
eta behin, gaztelaniaren eta euskararen ofizialtasun maila ezberdina dela euskal autonomia erkidegoan. bi hizkuntzen ofizialtasunaren ezberdintasun nagusia ezagutzaren derrigortasunean datza; alegia, herritarrak modu orokorrean gaztelania ezagutzera legez derrigortuta dauden bitartean, euskararen ezagutza herritarrei modu orokorrean legez derrigortzea debekatuta dago. bestalde, euskal autonomia e... zenbait lanpostutan euskararen ezagutza derrigorrezkoa izanik, beste batzutan meritu gisa bakarrik baloratzen baita. langile publikoak kontratatzean, indarrean dagoen espainiako konstituzioak ezartzen du, alde batetik, espainiar guztiek dutela administrazioan berdintasunean sartzeko eskubidea, eta, bestaldetik, administrazioak eraginkortasunez aritu behar duela eta langileak hartu behar dituela meritu eta gaitasun printzipioetan oinarrituta. bi indar horien arteko tira-bira horretan, azkeneko hamarkadetan auzitegiek ebatzitako epaietan egon den bilakaera ere ikusi dugu; gaur egun, espainiako estatuko hainbat autonomia erkidegotan berezko hizkuntzaren ezagutza modu orokorrean derrigorrezkoa delarik administrazioan sartzeko. kontuan izanda, alde batetik, euskaraz lan egiteko gaitasunik ez duten langile publikoak kontratatzea ahalbidetzen duten legeak eusko legebiltzarrak xedatutako legeak direla (hala nola euskararen legea, edota euskal Funtzio publikoaren legea), eta kontuan izanda, bestetik, berezko hizkuntza duten espainiako estatuko zenbait autonomiaerkidegotan
|
|
|
...arrei euskarazko zerbitzua ematera herritarrek horrela eskatzen dutenean; derrigortasun data igarota duten lanpostuetan egonik, zein derrigortasundatarik ez duten lanpostuetan egonik ere. beraz, egitasmoaren bigarren hipotesia egia da. laneko hizkuntzari dagokionean, berriz, indar orekak korapilatu egiten dira eta faktore berriak agertzen dira hizkuntzaren erabileraren derrigortasunaren ekuazioan.
|
lehenik
eta behin, auzitegiek ebatzi dute lan hizkuntzaren esparrua administrazioaren barruko funtzionamenduari eragin diola bakarrik, eta lan hizkuntza bultzatzeko neurriek dutela herritarren hizkuntza eskubideetan eraginik izan; alegia, herritarren hizkuntza eskubideak lan hizkuntzaren inguruko neurrien gainetik daudela. bigarrenik, aztertutako epaietan langileen hizkuntza eskubideak agertu dira, nahiz...
|
|
|
hizkuntza erabilera osoa eta zenbatekoa. ikerketa objektuari dagokionez, hondarribian bizi diren eta euskaraz dakiten pertsonak izango dira aztertuko ditugunak; ez du zentzurik emaitza jakina daeuskaraz ez dakitenen euskararen erabilera aztertzea, erabiltzeko ezagutza izatea ezinbestekoa baita. era berean, arrazoi operatiboak direla-eta (aurrerago aipatuko den Denbora Aurrekontuen Inkestan hala egiten delako, besteak beste), 16 urte edo gehiagokoak soilik hartuko dira kontuan. laburbilduz, 16 urtetik beherakoak eta euskaraz ez dakitenak ikerketa honetatik kanpo geratuko dira. eta aztergai diren hizkuntza erabilera osoa eta zenbatekoa hitz gakoei dagokienez, joan nadin banan bana:
|
lehenik
eta behin, zeri deitzen diogu hizkuntza erabilera osoa, edo, hasteko, zeri deitzen diogu hizkuntza erabilera?
|
|
|
behar fisiologikoak, lan ordaindua eta prestakuntza, etxeko lanak, zaintzak etxeko pertsonei, gizarte zibila, aisia aktiboa eta kirolak, aisia pasiboa eta zaletasunak, eta joan etorriak. lan honetako galdetegia diseinatzeko orduan, helburuekiko esanguratsuak zirenak soilik hartu dira eta, horretarako, zenbaitetan esparru osoak hartu dira kontuan, beste batzuetan azpi esparru batzuk, eta beste zenbaitetan azpi esparruetako jarduera zehatz batzuk baino ez. hona aukeraketarako irizpideak:
|
lehenik
eta behin, pertsonen arteko elkarrekintza edota edozein motatako hizkuntzaren erabilera (zerbait entzutea edota irakurtzea barne) izan dezaketen esparruak, azpi esparruak edota jarduerak izatea; eta kanpoan utzi dira halakorik ez dutenak. adibidez, jatea eta edatea denbora esparrua aukeratu da, baina lo egitea kanpoan utzi da, biak ala biak behar fisiologikoak esparruaren baitakoak. bigarrenik, p... azpi esparru edo jarduera batzuk ere kanpoan uztea. batez ere, beren baitan hizkuntzaren erabilera eta erabilera eza duten jarduerak biltzen dituztelako, eta ezinezkoa izan delako datuak banakatzea, denboraesparru" garbiagoak" atera ahal izateko (kudeaketa izenekoa, esate baterako). hala ere, esan beharra dago galdetegian sartutako denbora esparruek, lo egitea eta higiene pertsonala esparruak batuz gero (zeinak kanpoan geratu diren hizkuntzaren erabilerarik aurreikusten ez zaielako), egun oso baten denboraren %93 inguru hartzen dutela.19 eta honako hauek dira:
|
|
|
Ia bost puntuko aldea dago emakumezkoen eta gizonezkoen euskararen erabileran: lehenbizikoen kasuan% 47,6, eta bigarrengoenean% 42,9 lehen hizkuntza, hizkuntza gaitasuna, eta euskara eta erdara erabiltzeko erraztasun erlatiboa.
|
lehenik
eta behin, emakumezko eta gizonezkoen artean, euskararen erabilerari dagokionez, alderik dagoen behatuko da. hona hemen, denbora esparru eta jardun mota guztiak kontuan hartuta, sexuaren arabera banatutako datuen taula eta grafikoa:
|
|
|
Moderatzaileek eztabaida gidoia erabili dute saioan zehar. edukiaren transkripzioa egiteko ez da software espezifikorik erabili eta idazketa Microsoft word programan egin da. datuen azterketa bi ikertzailek egin dute.
|
lehenik
eta behin, bakoitzak bere kabuz egin du transkripzioaren analisia eta, ondoren, bi hauen arteko kontraste lan bat egon da kategoriak adosteko. honela, prozesuari sinesgarritasuna eta bermea eman zaio.
|
|
|
4.3.1 Galdetegiko datu kuantitatiboetan oinarritutako emaitzak:
|
lehenik
eta behin, ikaslearen sexuari eta adinari erreparatu zaie. lehen mailakoen %67 emakumezkoak dira eta gainontzeko %33a gizonezkoek osatzen dute. adinari dagokionez, 17 urte bitartean kokatzen dira ikasleen ia %94 eta gainontzekoak 21 urte bitartekoak dira. ikaslearen adinari dagokionez, 17 urte bitartean kokatzen dira ikasleen ia %94, gainontzekoak 21 urte bitartekoak izanik....
|
|
2018
|
|
|
Artikuluan, gertakari hori zergatik ematen den azaltzeko ahalegina egingo da.
|
Lehenik
eta behin, baina, euskararen erabilera zenbatekoa den eta azken hogeita bost urteotan izan duen bilakaera azalduko da. Erabilera orokorraren irakurketa ez ezik, lurraldearen, adinaren, gune soziolinguistikoaren eta erabilera eremu desberdinen araberakoa ere egingo da.
|
|
|
Europarentzat eleaniztasuna erronka handia da, arrazoi bikoitzagatik:
|
lehenik
eta behin, bere multilinguismoa aberastasun kultural aparta da; baina, aldi berean, hizkuntza aberastasun hori elkar ulertu eta komunikatzeko oztopoa ere bada. Horregatik, Europako erakundeen helburua da, hiritar europarrak plurilingue izan daitezen.
|
|
|
Ideia horri berari heldu zion, adibidez, Txerra Rodriguez soziolinguistak Berria n Bizkaiko datuei buruz gogoeta egitean: "
|
Lehenik
eta behin, argi izan behar dugu aurrerantzean euskaraz egitea hautua izango dela Bizkai osoan, hautu kontzientea. Beraz, hautu hori elikatzeko jakiak
|
|
|
Aipatu ikerketek mahai gainean jarri duten datu andana hartzeko eta interpretatzeko moduari eragiten dio,
|
lehenik
eta behin," hirutasun" horrek. Ikuspegi batetik eta testuinguru jakin batean apala edo ez nahikoa izan daitekeena, bestela ikus daiteke ikuspegia eta testuingurua aldatuta.
|
|
|
Sei arlotan banatzen dute langile elebidunen hautespen prozesua:
|
lehenik
eta behin frantses hiztunen komunitatearen beharrak identifikatu; ondoren behar diren lanpostu elebidunak eta lanpostu bakoitzeko hizkuntzaeskakizunak zehaztu; gero hautaketa prozesua burutu; hurrengoa langile elebidunen harrera eta integrazioa; horren ondoren langile elebidunak babestu eta mantendu; eta azkenik, prozesu osoa ebaluatzea.
|