|
2000
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, aitor dut sexuaren leitmotiv ia etengabeak harritu egin nauela: lehengusina sugearen pasartea; neskamearen eta marinelaren artekoa; aingeru pitilindunaren irudiak nigan sorturiko inpresioa; osaba ezkonberriaren pasadizoa...
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, hona aurreneko harridura: Ruben etika irakaslea ez, baina apaizgaia da!
|
|
|
Defentsak ez du argumentu gehiegirik behar bere bezeroaren errugabetasuna frogatzeko.
|
Lehenik
eta behin, adierazi nahi dut fiskalarekin bat eta ez dugula presidentearen iragana zertan kontuan hartu; aitzitik, atzoko adierazpenenetatik datu bat, datu oso esanguratsu bat nabarmendu nahi nuke: honaino ekarri gaituen auzi honen jatorrian edozein arrazoi dagoela ere, Lewinsky andereñoak amarru makur bat prestatu zuen gure presidentea harrapatzeko, eta horrek guztiz baliogabetzen ditu bekadunaren amodioaren benetakotasunaz esandako guztiak.
|
|
2001
|
|
|
Baina irakurleak aurkituko du, euskarari buruzko hausnarketez gainera, besterik ere hemen:
|
lehenik
eta behin, ez da zaila Mitxelenak bere  bizitzan zehar bizi izandako hainbat esperientzien arrastoari jarraitzea testuetan barrena, honako honetan lerro artean, beste hartan ageri agerian. Etxepareren kartzelaldia hizpidera dakarrenean, Espainiako gerraren ondoren berak sufritu zuen kartzelaldi luzeaz ere ari da.
|
|
2002
|
|
|
Dena dela, liburuxka honek badu loturarik nik neuk, irakurle gisa, euskal literaturarekiko izan dudan harreman kulunkariarekin. Euskal literatura,
|
lehenik
eta behin, izen zerrenda bat izan zen niretzat, OHOko eskuliburuetakoa alegia; abade zerrenda bat, erantsi nuke, eta ez bereziki interesgarria: idazle horien bizitzek ez ziruditen oso kitzikagarriak (Lauaxetaren fusilamenduaren pasadizoa kenduta, agian), eta are gutxiago idatzi zituzten lanek.
|
|
|
nik zortzi topatu ditut (inoiz ez diogu nahikoa eskertuko Susa argitaletxeari eskura jarri digun tresneria ezin egokiagoa, bere web orria dela medio); 2001 urtekoak dira guztiak, eta kontrastea oso argigarria da.
|
Lehenik
eta behin, luzerari dagokionez, Babeliako kritika, oso zabala ez bada ere (apenas berrogeita hamar lerro), euskaraz argitaratutako guztiak gainditzen ditu, bat izan ezik, eta, ezbairik gabe, horiena baino sakontasun maila handiagoa lortzen du gaztelaniazkoak. Bestalde, iruzkin gehienak (baita luzeena ere) deskriptiboak dira, inpresionistak:
|
|
2003
|
|
|
Gauza bera Peruren seme idealei dagokionez, horiek ere ez dute neskatxekin elkarrizketarik izaten, eta are gutxiago" Katuba saguaren zain legez" senargai bila dabiltzan neska arinekin. Gurasoek hartu behar dute
|
lehenik
eta behin seme alaben kastitatea ondo gordetzeko ardura, beren ibilerak eta lagunarteak ondo zainduz. Baina batez ere alabak hezi behar dituzte" Jaungoicoaren bildur santuan" eta bertutean, inondik ere kalezaleak, dan  tzazaleak edo mutilzaleak atera ez daitezen.
|
|
|
XIX. mendean, batez ere, joan zen mamitzen pentsamendu ilustratuak sustatu zuen emakumearen rol berria.
|
Lehenik
eta behin, amaren garrantzia azpimarratu zen, belaunaldi berrien heziketa moralerako. Ideia hori hasieran laikoa bazen ere, Elizak atera zion probetxurik handiena, emakumearen eta fedearen arteko lotura are gehiago estutzea bideratzen baitzuen.
|
|
|
Ikastetxeko misiolari entzutetsuenak, Palaciosek, hartu zuen bere gain eginkizun hori, eta luze eta zabal azaldu zuen liburu batean dantzen âeta beste gai moral batzuenâ gaineko beren dotrina (Respuesta satisfactoria..., 1791).
|
Lehenik
eta behin, Palaciosek gezurtatu egiten du misiolariek dantza egitea beti bekatu dela esan zutenik; zehatz mehatz, hauxe da defendatzen dutena: " los bailes entre hombres y mujeres, según el modo ordinario en que se practican son, regularmente hablando, y fuera de algún caso, o casos particulares, pecaminosos, y ocasión próxima de pecar" (1791: 3).
|
|
|
Nekazaritzan jardun duten pertsonaia horiek gehienetan eredu positiboak badira ere, negatiboak ere ez dira ahazten: Kain,
|
lehenik
eta behin. Nekazari lanbideak eskaintzen zien bizitza bertutetsurako erraztasuna aprobetxatzen jakin ez, eta galbidera jo zuten pertsonaiak dira.
|
|
|
Horrela, integrismo katolikoa,
|
lehenik
eta behin Europako Modernitatearen balio eta praktiken kontrako erreakzioa da; funtsean orain arte Kontrailustrazioa deitu dugunarekin bat dator, integrismoaren adiera zabalagoa bada ere. Pentsamendu askatasuna, doktrina askatasuna, adierazpen askatasuna, mugimendu askatasuna... guztiak zeharo deitoragarritzat jotzen ditu, Egia Absolutuaren âhau da, fede katolikoarenâ aurka aritzeko amarru deabruzkoak besterik ez baitira.
|
|
|
Elizgizonek argitzen dute nortzuk izan diren gaitz horien guztien eragileak:
|
lehenik
eta behin Elizatik gehien urrundu direnak, baina kategoria horretan, ñabardura batzuekin, edozein sar daiteke, beti ere erruduntasuna entzuleei egokitu ohi baitzaie. Ikus dezagun Zarauzko misiolariek 1839an, Lehenengo Karlistadako azken egunetan, Aian (Gipuzkoan) egin zuten misioan predikatutako sermoi bat.
|
|
|
Liburu honetan
|
lehenik
eta behin bidaia bat proposatzen da: (kasik) galdua dagoen unibertso moral bat bisitatzea.
|
|
|
Galdera baloratzaile guztietan bezala, honi ere modu deskribatzailean erantzuten zaionean(" euskaldun ona izatea hau eta hau da"), azpian inplizitua du modu arau-emailea(" euskaldun onak honelakoa eta honelakoa izan behar du"). Horrela, talde identitateak sortzera zuzenduta dauden diskurtso eta praktika guztiek gutasun baten narrazioa egin behar dute
|
lehenik
eta behin; elkarte berezi bat irudikatu, eta besteei kontrajartzen zaien talde ezberdin horren ezaugarriak eta historia harilkatu, egokitu, eta narrazio trama zentzu emaile baten barruan kokatu behar dute. Hemen eta leku guztietan, talde identitate sendoak osatzeko erretorika modu eraginkorrena identitate horren jatortasuna, naturaltasuna, berezkotasuna, antzinatasuna edota jainkotiartasuna azpimarratzea izan da.
|
|
|
XX. mendearen erdialdera arte, gutxienez, argi eta garbi zegoen euskaldun onak
|
lehenik
eta behin fededuna izan behar zuela, edo, zehatzago esatearren: katoliko zorrotza eta eliz  koia.
|
|
|
Garbi dago mito multzo horrek euskal herritar guztien hidalgia, eta erakunde eta askatasun foralak funtsatzeko balio duela
|
lehenik
eta behin. Baina mito horiek argi erakusten dute baita ere fedea eta hizkuntza hasiera hasieratik uztartuta daudela (Euskaldun fededunen haziak argi daude); laster, bat gal  tzeak bestea galtzea ekarriko duela argumentatuko dute.
|
|
|
Aipa ditzagun, beraz, oinarrizkoenak.
|
Lehenik
eta behin, garbi dago misiolariak ez duela, behintzat, barre eginarazi behar: su gainean ura botatzea bezalakoa litzateke hori, San Frantzisko Salesekoak zioen bezala.
|
|
|
Misioetako fruitu nagusia arimen salbazioa dela esaten zaigu, jakina, baina kontzientzien eraldaketa horretaz gain, nabarmenak izaten dira ere eragiten dituen ondorio sozialak.
|
Lehenik
eta behin, hierarkiari zor zaion obedientzia bermatu eta statu quoari eusteari dagokionez:
|
|
|
Gauza bat eta bestea zirela, euskaraz idaztea buruhauste ugari eta ordain eskaseko lana zen. Ez gaitu harrituko, beraz, Zabala frantziskotarrak Ulibarri euskaltzaleari penaz eta amorruz erantzun zionak, honek Bizkaiko forua euskaratu eta euskal gramatika bat eta bi hiztegi idazteko enkargua egin zionean; dena den,
|
lehenik
eta behin euskaldunen beraien axolagabekeriak mintzen du Zabala:
|
|
|
" Oraciño mentala" (Zabala)," adimentuzco oraciñoa" (Añibarro) edo" biotzezcoa" (Kardaberaz) predikari guztiek gomendatzen eta erakusten duten meditazio praktika da. Baserritarrei" oraciño mentala" zer den azaltzerakoan, Zabalak
|
lehenik
eta behin izenarekin ez ikaratzeko eskatzen die, ez dezatela pentsa jende ezjakinarentzat konplexuegia denik. Santo Kristo bat ikusterakoan Kristoren pasioaz oroitzen dira, ezta?
|
|
|
Logika horren arabera, jende gehienak infernura joan behar luke, eta, izan ere, San Basilio, San Agustin, San Juan Crisostomo, San Gregorio eta beste hainbati jarraituz, pertsona heldu gehienak kondenatu egiten direla esaten da (ume gehienak, berriz, salbatu; J. B. Agirre, 1850c: 283). Azkenkiei buruzko testu guztietan,
|
lehenik
eta behin, infernua deskribatu ohi da ñabardura guztiekin; zeruaren deskribapena, berriz, atzenerako uzten da: happy endaren aitzindariak dira, zalantzarik gabe.
|
|
2006
|
|
|
Terryk apartamentura gonbidatu ninduen.
|
Lehenik
eta behin, telebista piztu zuen isiltasuna urratzeko, ohi zuenez. Azaldu zidanez, tabernako mozolo batek salatu zuen Ander, eta migrakoak gupidagabe jazarri zitzaizkion.
|
|
|
Hain zuzen ere, goitik behera aldatu nahi dinagu mundua maiteminduta gabiltzala. Maiteminduta gaudenean,
|
lehenik
eta behin geure burua itxuraldatu nahi dinagu, maiteñoari plazer emateko. Eta gero, mundua bera aldatu nahi dinagu.
|
|
|
Ez naiz oso berrizalea: hori aitortu behar dut
|
lehenik
eta behin. Ezagutzen nautenek ondo dakite hori.
|
|
2007
|
|
|
Aitortzekoa da beste muturrean batzuek asko erraztu zizkietela gauzak lau probintzien batasunaren kontrakoei.
|
Lehenik
eta behin, bortizkeria politikoaren bidez (eta, noski, baita ezker abertzalearen harekiko mendekotasunaren bidez ere). Hemengo hedabide batzuek sekulako ahaleginak egin zituzten" abertzale" eta" terrorista" berdintzeko eta, antza, nafar askok sinetsi egin zuten berdinketa hori.
|
|
|
Nafarroan euskarak adostasun baten beharra dauka. Adostasun horretarako,
|
lehenik
eta behin, fundamentalismo guztiak, ez demokrazia, behar dira zerri askara bota. Egia da navarrista askoren euskararekiko jarrera ere oso fundamentalista dela.
|
|
2008
|
|
|
–Ba, tira...
|
Lehenik
eta behin, mila esker zure azalpenengatik, Soares andrea; oso argigarriak izan dira. Jakin nahi nuke halako kasuak ohikoak ote diren Alaskako Unibertsitatean.
|
|
|
Egia da askotan idazleok gure sentimenduez eta gure bizitzez idatzi ohi dugula, baina gehienetan zeharka egiten dugu. Harkaitz jokalari gaztearen adibidea hona ekarrita, zera esango nizueke, ni ere gaztetan futbolean aritu nintzela, eta, noizbait futbola ardatz duen istorioren bat idatzi banu,
|
lehenik
eta behin, oroimenaren kutxan bilatuko nuke, ez istorioaren funtsari dagokionean, baizik eta xehetasunei dagokienean. Harkaitzen istorioak, edozein delarik kontakizuna?
|
|
|
Bagenekien, AFAC elkarteko web orrialdetik ateratako informazioa baikenuen, nolakoa izango zen egin beharreko azterketa.
|
Lehenik
eta behin, gizarte laguntzaile batekin bildu behar genuen elkarrizketa bat izateko. Bigarren pausoa psikologoari egin beharreko bisita, non bakarkako bilera batzuen ostean hainbat test psikologiko bete genituen.
|
|
|
Gosaldutakoan, Xaxa eta Oliviarekiko hitzordura joan ginen eta haiek azaldu ziguten egin beharreko guztia.
|
Lehenik
eta behin, paper batzuk bete behar genituen, kontu handiz eta hanka sartu gabe, izen abizenak eta datu guztiak etxetik ekarritako dokumentu ofizialetan agertzen ziren bezalaxe. Paperak hoteleko bilera gela dotore batean betetzen genituen bitartean, argazkiak atera  tzen hasi ginen, patata patata esanez urduritasuna urrunduko bagenu bezala.
|
|
2009
|
|
|
" Hizkuntza bat ez da galtzen ez dakitenek ikasten ez dutelako, dakitenek erabiltzen ez dutelako baizik". Euskararen erabileraren aldeko pausoa euskal hiztunen erantzukizuna da,
|
lehenik
eta behin. Izan ere, etxetik euskal hiztun direnek ohikotasunez eta lehentasunez erabiltzen ez badute, eta bigarren hizkuntzatzat ikasi dutenek gero eta modu naturalagoan bereganatzen ez badute, eta euskara tresna eroso eta baliagarria ez badute, eta, halaber, barne motorra ere bera ez badute, ezer gutxi aurreratuko du euskarak, nahiz eta erruz gehitu ezagutza indizea.
|
|
|
Euskararen munduek erakargarri izan behar dute. Erakargarri,
|
lehenik
eta behin, euskaraz bizi direnentzat eta euskaraz bizi nahi dutenentzat, hauek euskararen erabilera gero eta beteagoa egin dezaten. Izan ere, hauek asebetetzen ez baditu nekez iritsiko baita euskara berarengandik urrun daudenak erakartzera.
|
|
|
Lizardik nahi zuen euskara noranahikoak,
|
lehenik
eta behin, aipatu berri dudan bizi giroa eskatzen du. Hau da, euskara gutxienez modu pasiboan jasotzeko prest eta prestatuta dagoen ingurua behar du euskal hiztun berez eleaniztunak, ezin baita herritar eleaniztuna behartu aldi berean komunikatzaile eta itzultzaile izatera, harengandik komunikazio eraginkor eta normaldua espero bada bederen.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, beraz, 1958ko europar araudiari jarraiki, espainiar Estatuari dagokion erabakia da Europako erakundeetan euskarak, katalanak, galizierak edo valentzierak ofizialtasuna eskuratzeko erabakia. Gaztelania ez beste hizkuntzen europar ofizialtasunaren partida, hortaz, lehenik Espainian jokatu eta irabazi beharreko partida da.
|
|
|
Kontua da oreka puntu bat aurkitu litzatekeela hizkuntza pluraltasunari errespetu eraginkorra gordetzearen eta erakunde komunitarioen funtzionamendu eraginkor bat bermatzearen artean. Horrek, gure iritzian, ofizialtasun aitormenaren ondorio praktikoak finkatzea eskatuko luke
|
lehenik
eta behin, eta ofizialtasun aitormenari ondorio ezberdinak onartzea hurrena. Crystal en hitzak baliatuz (Crystal, 2004; itzulpena, 2007):
|
|
|
Hori horrela gertatu izana,
|
lehenik
eta behin herritarren euskararekiko atxikimenduari zor zaio, eta herritarren borondatearen neurriko hizkuntza politika hezurmamitu izanari. Baina horrek guztiorrek aurrebaldintza batzuk behar ditu, arkitektura juridikoak marrazten dituen aurrebaldintzak hain zuzen ere.
|
|
|
Gurdi aroan, sarraskia egin nahi izanez gero, gorrotoak gainditu beharra zeukan bihotzondoz jokatzeko dugun joera naturala. Identitate tribalen gorroto bafadek,
|
lehenik
eta behin, gainditu behar zuten errukitzeko dugun ahalmena. Zuloz bete behar zuten gupidaren hesi naturala, eta ondoren zulootatik isuri amorrua.
|
|
|
Joan Manuel Serratek ezagutarazitako Miguel Hernándezen poema txit eskematikoak literaturaren misterio nagusiak biltzen ditu bere luze laburrean.
|
Lehenik
eta behin, literaturaren hiru gai eta zutabe nagusiak ageri ditu: bizitza, maitasuna eta heriotza.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin esan beharra dago transkripzio modu desberdinak erabili ditugula. Leteren kantak (bere Lore bat, zauri bat diskokoa eta Mikel Laboaren Lau bost diskokoa) transkribatzeko orduan ez dago arazorik, eta ohiko notazio musikala erabiliko dugu, formazio musikal batekin interpretatzekoak baitira, eta, beraz, egitura erritmiko garbia izan behar dute, musikariek batera jo ahal izan dezaten.
|
|
|
Aitzitik, Euskal Herrian, ikuspegi identitario batetik begiratuta indar oroiterazle handia duten sinboloak espazio sozial askotan nagusitu dira. Sinbolo horiek izateak,
|
lehenik
eta behin, aukera ematen dute atxikimendu identitarioko espazio sozialak mugatzeko. Hala, kale eta plaza askotan graffitiak izatea normaltzat hartzeak, ideologia jakin baten interakzio soziala biltzen duten espazio fisikoen arteko bereizketa hori sortzen du.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, edukitzailea bataiatu eta haren perimetroa zehaztu behar zen, ikusi dugunez, hori ez zen ondo konpondu gure kasuan?, eta, gero, eduki politikoz bete. Kontuan izan behar da Euskal Herria eta Herrialde Katalanak lehendik ere existitzen ziren lurralde erreferentzia zehatzak baziren ere, baztertuak izan zirela hamarraldi luzeetan zehar, egungo nazionalismo espainiarraren sorreraz geroztik batez ere.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, egileak Herrialde Katalanetako eta Euskal Herriko kantagintzen arteko azterketa konparatibo bat egitea proposatzen digu. Bikain deritzot.
|
|
2010
|
|
|
Burua bendatuta, mozkor mozkor eginda eta aldi berean, lur jota, ezin bereizi, egia esan, autorik gabe. Komentuko leihoari erreparatu diot
|
lehenik
eta behin, ia automatikoki, baina hertsia ageri zen, besterik gabe.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin gogora dezagun 30eko urteen euskal literatura, lehen aldiz historian, sistema literario gisa antolatu zela, eta hori dela garai horren ezaugarri nagusia. Bide horretan noraezekoa izan zen Aitzolen lana, Jon Kortazar irakasleak bere XX. mendeko euskal literatura lanean zehazten duen moduan:
|
|
|
Zer erakusten digu adibidetxo horrek?
|
Lehenik
eta behin, adibide horretan esparru zientifiko desberdinak nahastu dira: mugimendu fisiko bat (eskuaren mugimendua) eta gogo egoera bat (eskua mugitzeko nahia).
|
|
|
Zergatik?
|
Lehenik
eta behin, izozkia txokolatezkoa dela jakiteko egin behar duguna hauxe da: izozkia bera aztertu.
|
|
|
Baina, Jamesek zenbait esparru uzten ditu zentzu komunaren eredutik kanpo (badaezpada, gogoratu behar da Jamesek ez duela erabiltzen zentzu komun adierazpena).
|
Lehenik
eta behin, moralaren esparrua aipatzen du Jamesek. Bigarrenik, Jamesek erlijio sinesmenen esparrua uzten du zentzu komunaren eredutik kanpo.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, bada, deskriba dezagun denok ia ia inkontzienteki erabiltzen dugun zentzu komunaren eredu hori.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, gerta daiteke aztarna lagungarriak okerrak izatea; hau da, Mirenek ordura arte gurutzegraman osatutako hitz batzuk agian okerrak dira. Eta aldatu behar dira.
|
|
2011
|
|
|
ordena sozioekonomikoaren erdigunean etekin monetarioa ez, giza premien asebetetzea eta bizitzaren mantentzea jarri behar dira. Giza beharrizanak egoki ase aldera,
|
lehenik
eta behin beharrezkoa izango da" giza beharrizan" kategoriari bere balio kategorikoa aitortzea. Baita berau logika ekonomiko eta produktibistatik blindatzea ere.
|
|
2012
|
|
|
Halaxe hasi zen egiten.
|
Lehenik
eta behin, hiriaren erdiguneko betiko etxea alokairuan jarri, eta aldirietan zeukan apartamendu txiki batera joan zen bizitzera. Semearekin ibili izandako tokietatik urrundurik, semearen oroitzapenik ekarriko ez zioten kafetegietara eta zineetara joaten hasi zen.
|
|
2018
|
|
|
Zuzenean dena hilerrira eraman edo datuen analisirako zerbait balia litekeen aztertu. Izapidetan ari dira,
|
lehenik
eta behin, beharrezko baimenak lortzeko.
|
|
|
–
|
Lehenik
eta behin, biktimak hiltzeko erabiltzen duen modua aztertu behar dugu, eta argi dago modu bera jarraitu duela lau kasuetan: gure gizonak biktima aukeratu du, atzetik joan zaio gero, eta eraso egin dio narkotiko bat erabilita.
|
|
2019
|
|
|
Ez dago guztiz originala den testurik, hizkuntza, bere izatean, itzulpena baita:
|
lehenik
eta behin, ahozkoa ez den mundukoa, eta gero, zeinu eta esaldi bakoitza beste zeinu eta beste esaldi baten itzulpena delako. Baina arrazoiketa hori alderantziz ere jar liteke:
|
|
|
Zerk lortzen du hori, eguraldi jenero sano natural hori fortunatzea? Ba,
|
lehenik
eta behin, hego punttuko haize farfaila da eskertu beharrekoa. Goizetik punttada bat edo beste eman ohi du, frexkoago normalean, nobedaderik ez bada, boladatara iristen ez diren halako bultzada ttikiak emanez.
|
|
|
Asko balio zion gure aurrekoari lizarrak.
|
Lehenik
eta behin muga lanerako: lizar ilara batek ederki markatuko zituen terreno eta lurrak.
|
|
|
Zaindaritza nahi izan dute gizatalde klase askotarikoak.
|
Lehenik
eta behin, pobre behartsuek hartu dute zaindaritzat, noski, hain emankorra izanik! Gero, bibliotekariek, liburu zale eta saltzaileek ere bai.
|
|
|
Zer deritzozu?
|
Lehenik
eta behin, aizu: gure lurralde honetan ez da hain makurra suerta inoiz irail hilabetea, ezta?
|
|
2020
|
|
|
Idazlan horretan, Stalin kamarada zuentzat zer izan zen azalduko duzue.
|
Lehenik
eta behin, aita bat; gero, itsasargi distirant bat.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, idatzi egin behar da, jakina. Gero, idazten jarraitu behar da.
|
|
|
Ongi pentsatuta, Londresen, 1988an, Eastendeko auzo hartan, beltzaren presentzia ezinbestekoa zen; kolore beltza kaletik logelaraino zuzen zuzenean eta oharkabean sartu balitz bezala. Kolore beltzak esan nahi baitzuen,
|
lehenik
eta behin, punkaren eta post punkaren beltza; gizaki beltzen beltza, noski; kalezulo haietako pakistandarren begietako kohla; judutarren jantzi beltz distiratsuak; orobat langile british zuri National Frontekoek eta Margaret Thatcherrek partekatzen zuten bihotz beltz ankerra, zeina auzoko bazter guztietan sumatu zitekeen. Hogei urte inguruan genituen guztiok beltzez janzten ginen, poppy edo casual posh  pijotero bat izan ezean.
|
|
|
–
|
Lehenik
eta behin eser zaitez. Ondoren nonbait hemendik bi kilometrotan dago.
|
|
|
–Leandra, mintzatu behar dinagu.
|
Lehenik
eta behin familian inork ez hau baztertu ez eta kondenatu.
|
|
|
Harekin eta bere emazte Amaliarekin hitz egin nahi dut, irmo azaldu zion Manuelak bere asmoa.
|
Lehenik
eta behin jakin nahi zuen Sebastian bere asku utzi zutenean zergatik ez zioten eman inongo azalpenik Amilibia senar emazteek.
|
|
2021
|
|
|
–
|
Lehenik
eta behin, Gauna inspektorea, eskerrak eman nahi dizkizut dagozkizun baimen egunak hartu gabe zeure lanari berriz ekiteagatik. Baina beste bat da kontua:
|
|
|
Enekok ez zion Estiren mugikorrari erantzuten, baina, hala ere, nire lankideak uko egiten zion desagertze salaketa jartzeari.
|
Lehenik
eta behin, Eneko bere gogoz desagertu zelako, beharbada baserri edo leize zuloren batean ezkutatzeko. Bigarrenik, Estibalitzek ez zuelako erbia harrotu eta gertatua ikusgarri egin nahi.
|
|
|
Sabela huts eta sakela hutsago nindoan arren, biharamuneko egitekoak hausnartzen jardun nuen. Ehun libera eskas nituen, eta Parisera iritsi berritan sos haiekin
|
lehenik
eta behin gosari legea egingo nuen, kafe etxe batean sartu eta, luzaz, paristarrei begira egongo nintzen; bigarrenik postal bat erosi eta kafe etxean bertan idatzirik, Imlilera igorriko nuen: familia jakinaren gainean jarri behar nuen; hirugarrenik, Estherri deituko nion, Imlilerako bidean Gasteizen geldialdi bat egingo nuela esateko, baina seguruenik okindegian egongo zen, amari laguntzen.
|
|
2022
|
|
|
Kontatu nahi lioke amak Zilarri ezen ez daukatela piszinarik,
|
lehenik
eta behin, langile auzo batean bizi direlako. Langileen seme alabetatik baitatoz langileak.
|
|
|
Zer esan gaur Puta ri buruz?
|
Lehenik
eta behin, liburua, luze eta zabal hizpide hartzen dituen gorputz hilkorrak ez bezala, ez dela zahartu. Gizonen eta emakumeen arteko harremanei, edertasunaren tiraniari eta familia konstelazio problematikoei dagokienez, gaurkotasun handiena duela.
|
|
|
–Baina Philippe...
|
Lehenik
eta behin, ziur zaudete. Ez da ba izango nire berri txarra bezalako zerbait?
|
|
|
Baliteke" aitatu" aditzaren bigarren adiera" aita bihur  tzea" izateak, eta ez lehenbizikoa, eragin zuzena izatea esaten ari garen horretan. Izan ere," aitatzea" lehenbizi" aipatzea" den neurrian," amatzea"
|
lehenik
eta behin" ama bihurtzea" da, eta gero beste esanahiak.
|
|
|
Bukaeran emea ordezkatu ahal izateko,
|
lehenik
eta behin haren papera gutxietsi behar da. Hori da ideologia genetikoak egiten duena.
|
|
|
Tresna hori gabe ezin du bere ahalmena adierazi. Horregatik, bere ahalmena gorpuzteko,
|
lehenik
eta behin idazkeraren ehundegia martxan jartzen du. Eta hori egitean bere ahalmen miragarria, ikasleak harritzen eta adoretzen dituen ahalmena, gorpuzten da.
|
|
|
Gaur egun, subiranotasunak
|
lehenik
eta behin erlazionala izan behar du, eta partekatua gero. Subiranotasun horren partekatze justuak emango die bidea maila desberdinetako agintari politikoei erabakiak hartzeko orduan benetako ahotsa izateko, baita estatu baten lurraldean dauden komunitate politikoek egingo dituzten hautuetan ere.
|
|
|
Rawlsek proposatutakoaren aurka, eta aintzat hartzen baditut ere hark liberalismo indibidualaren ikuskerari egindako ekarpenak herritarren artean berdintasun handiagoa eta komunitate politikoen ordezkaritza egokiagoa lortzeari begira, iruditu zitzaidan
|
lehenik
eta behin beharrezkoa zela aginte harremanak pluralismo nazionalaren arabera birplanteatzea. Nire mundu ikuskerari jarraikiz, horixe da estatua definitzen duen lehenbiziko elementua, eta, halakorik ezean, gizarteak lirateke beren ahalmen osoaz baliatu, eta beren ekintzek are legitimitate gutxiago edukiko lukete.
|
|
|
asmo nagusi bat zuen: eragile politikoei proposamena egitea komunitateen arteko harremanen inguruko gogoeta
|
lehenik
eta behin berdintasunezko ordezkapenean oinarrituta egiteko, indar harremanetan baino gehiago. Bestela esanda, lanaren helburua zen imajinatzea modalitate batzuk, zeinetatik abiatuta komunitate politiko minoritarioak osatzen dituzten pertsonei aukera emango baitzaie talde nazional nagusia osatzen duten herrikideak bezain errealizatuak sentitzeko.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, nazio kontzeptuak etengabe eraldatzen ari den subjektu politiko baten eraikuntzari egiten dio erreferen  tzia âaldatzeko bidean diren beste subjektu politiko batzuekin lotutaâ, zeinak erabateko emantzipazioa lortu nahi baitu estatu konbentzional baten edo oinarri plurinazionaleko estatu baten sorreraren bidez. Subjektu horren helburuak, jakina, desberdinak dira nazio batean... (1) identitate politiko espezifiko bat aitortzea âetengabe eraldatzen eta egokitzen ari bada ereâ; (2) unitate politiko zehatz batean aitortutako lurralde presentzia bat ezartzea; eta (3) haren bizitzaren luzera eta iraunkortasuna ziurtatzeko baldintzak ezar  tzea.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, bizikidetza harmoniatsua bultzatu beha  rra dago. Federalismo multinazionalak proiektu politiko berezi bat hitzematen du:
|
|
|
Honaino iritsita, lau gauza aipatu nahiko nituzke ondorio gisa.
|
Lehenik
eta behin, eta Nicolás Sartoriusek eta itzal handiko beste pertsona batzuen iritziaren aurka, eragile politikoak ohiko bideetatik ateratzera eta gatazken kudeaketan adituak direnek eskaintzen dituzten tresna analitikoak aprobetxatzera akuilatu nahi ditut. Bigarrenik, nire ustez, garrantzitsua da identifikatzea zer baldintza bete behar diren komunitate politikoei akordio politikoen malgutasunik ezak eragindako ez aurrera ez atzerako egoeratik ateratzen lagunduko dieten eztabaida demokratikoak egiteko.
|
|
|
Pluralismo nazionala ezaugarri duten testuinguru horietan guztietan lortutako arrakastak, funtsean, lau arrazoi nagusiren ondorio dira.
|
Lehenik
eta behin, agintari politikoek borondatea izan dute komunitate nazionaletara egokitzeko, horiek nazio integratzaile eta homogeneizatzaile batean integratzera kosta ahala kosta behartu beharrean. Bigarrenik, nahiz eta eragile politikoen maniobrarako aukera eskualde batetik bestera desberdina izan daitekeen, funtsezkoa da estatu kideek estatu mailako politika publikoen ezarpena ikuskatzeko benetako eskubidea izatea (batzuetan, baita estatuaz gaindikoa ere, Belgikaren kasuan bezala, non estatu kideek zilegi baitute nazioarteko akordioak sinatzea).
|
|
|
Autoktonoen eta ez autoktonoen arteko harremanen ildoan, adiskidetzea,
|
lehenik
eta behin, subiranotasuna bera partekatuz egin behar da (Hoehn, 2012). Hala ere, estatu subirano oso gutxi daude fronte horretan jarduteko prest.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, federalismo multinazionalak estatu baten barneko nazioen ahalduntze instituzionalaren alde egiten du, nahiz eta nazio horiek, askotan, zalantzan dauden komunitate politikoak izan (Keating, 2001a). Bigarrenik, federalismo multinazionalak identitate anitzen presentzia aitortzen du.
|
|
|
Multinazioa, ordea, bereizi egiten da unionismotik; izan ere, multinazioak bidea ematen du subiranotasuna, zatiezina eta berezia den zerbaiten modura ikusi beharrean, partekatua, erlazionala eta plurala den zerbaiten modura ikusteko. Halaber,
|
lehenik
eta behin estatu subiranoaren beraren funts gisa zenbait demos daudela onartzean, posible bilakatzen da jatorrizko komunitate politikoen arteko harremanak oinarri sendoen gainean eta deliberazioa eta etengabeko zabalkundea erraztuko dituen hizkera egoki batean ulertzea. Testuinguru horretan, komunitate nazionalek aukera izango lukete, kasuak kasu, jardunbide multikulturalak bultzatuko dituzten politikak inplementatzeko, kulturarteko politikak ezartzeko edo, are gehiago, tradizio kontsoziatiboago baten kasuan, lurralde nazional jakin batean beren hizkuntza propioa sustatzeko.
|
|
|
Kapitulu honetan, lau fenomeno nagusi jorratuko ditut.84
|
Lehenik
eta behin, errelato historiko kontrajarrien existentzia izango dut aztergai, eta politikariak nola saiatzen diren errelato horien bizikidetza sustatzen edo, aitzitik, horietako batzuk deskalifikatzen, ez omen lituzketelako islatuko herrialdearen berezko balioak. Bigarrenik, dibertsitateak gaur egungo gizarte guztiak. Kanadakoa eta Quebecekoa barne?
|
|
|
Hala, pluralismo nazionaleko testuinguru batean, estatu subirano bateko talde nagusiko kide eta ordezkariek, oro har, ez diote begi onez begiratzen herritarren atxikimendu nahiko azaleko horri. Pixkanaka pixkanaka, talde maioritarioak joera du
|
lehenik
eta behin erakunde nazional ez subiranoei92 zuzendutako kidetasun modalitateei uko egin dakien exijitzeko, nazio maioritarioari atxikitzearen alde kohesio soziala eta integrazio politikoa lortzeko.
|
|
|
Estatu horiek berek, bestalde, ezin diote uko egin nazio minoritarioak ahalduntzeari beren burua erabat garatzen lagunduko dieten hautu testuinguruen ezarpena susta dezaten. Kanadan, ideal federal bat gauzatzen lagunduko duten erakunde politikoen ezarpena sustatu da horretarako, eta ideal federal horren irismena erabakigarria izango da multinazioa osatzen duten indarrak baieztatzeko, jatorrizko herriak eta Quebeceko nazioa
|
lehenik
eta behin.
|
|
|
Aitortza politika bat baieztatzeko, bi konpromiso instituzional hartu behar dira gutxienez.
|
Lehenik
eta behin, halako politika batek estatu jakin batean bizi diren komunitate politikoen premiak eta lehentasun espezifikoak kontuan hartzen dituzten akordio asimetrikoen garrantzia nabarmentzen du. Bigarrenik, oro har, erregimen politiko deszentralizatuago baten ezarpena eskatzen du.
|
|
|
Gai horiek zehatzago aztertzeko, lau ataletan banatuko ditut.
|
Lehenik
eta behin, aztertuko dut zer esan nahi duen dibertsitate kontzeptuak Kanadako testuinguruan, eta ebaluatuko dut zergatik dirudien dibertsitate forma batzuek beste batzuek baino garrantzia handiagoa dutela eragile politikoen artean. Bigarrenik, aditzera emango dut agintarien artean zabalduen dauden ereduek nolatan duten dibertsitatea arintzeko joera, hura sustatzeko joera izan beharrean.
|
|
|
Kanadan,
|
lehenik
eta behin azpimarratu behar da desoreka bat dagoela oro har multikulturalismoaren aldekoa izaten den diskurtso ofizial baten presentziaren eta multikulturalismoak politika publikoen arloan sufritu duen atzerakada nabarmenaren artean.113 Yasmeen Abu Laban eta Daiva Stasiulis izan ziren 1990eko hamarkadaren hasieratik fenomeno hori identifikatu zuten lehenbiziko akademikoetako batzuk (Abu Laban, St... 365; Abu Laban, 1994:
|
|
|
Egonkortasun politikorako funtsezkoak diren lau baldintza azaltzera mugatuko naiz jarraian, hots, jarduteko askatasuna, leialtasun funtsatua, dibertsitate etikoa eta inpartzialtasun judiziala. Baldintza horietako bakoitzak
|
lehenik
eta behin komunitate politikoen barnean kohesio sozial handiagoa bilatzeko balio duten elementu batzuk proposatzen ditu, estatu unitarioak hertsadurara jo beharrik izan ez dezan (Fazi, 2020: 107).
|
|
2023
|
|
|
Poztasuna, zure gutunak ekarri didana!
|
Lehenik
eta behin, zeurea delako eta, bigarrenik, luzea delako. Jaso ezazue nire zorion agur bikoitza eta bihozkoiena; batetik, arreba Reginaren ezteiengatik eta, bestetik, amaren susperraldiagatik.
|
|
|
Biharamunean, ederki lo eginda eta hobekiago gosaldurik, Eugi aitzinez aitzin izan arren, zenbait buelta egin behar izan ditu hara iristeko:
|
lehenik
eta behin, hego mendebala lagun, Iraitzoz trabeskatu eta Alkotzera heldu da; handik, hego mendebalari agur esan eta mendebalak, Arraitz Orkinen gaindi, Iruñetik igotzen den errepidearekin egin du trink, Baztan aldera doana, Arraizko bentak aitzin, hain zuzen ere. Bidegurutzean, mendebalari eskerrak eman eta ipar haizea prest azaldu da, Olague herria eskuinaldean, hantxe uzteko.
|
|
|
Hego haizea harekin mintzatu eta baietz erran dio, eramanen duela aro bidaiaria Hondarribiraino.
|
Lehenik
eta behin, frantziparrak Urruñan barrena igaroarazi du, eta aitzinera joanik, Bidasoa eta muga zeharkatu eta, Irungo Behobia auzoan gaindi, Mendelu auzoan atzera ere eskatu dio hego haizeari eztiki bultzatzeko, Hondarribiko kultur etxera iritsi arte.
|
|
|
Ainhoa herrirako gogoa hartu dutenez gero,
|
lehenik
eta behin, zehar haizeak erran die gibelera ere egin behar dutela errepide nagusiraino, eta han, hego ekialdeko haizea lagun, Beraranzko bidegurutzean ekialderantz egin dutela Beran barrena, Luzuniaga mendatetxoa gainditurik. Handik beheiti, Lapurdin berriz ere sarturik, oihan sarrian zehar, Sararantz abiatu dira gibelera ere.
|
|
|
Mugerre aldera jotzeko,
|
lehenik
eta behin, aro bidaiariari ardura agitu izan zaion gisan, betiereko hego haizearen bulkada behar dute emeki emeki Aturri ibairantz joateko. Kanbo herri handia zeharkatu eta Milafranga herriko Aldapagaina auzoan gaindi, beheiti beheiti egin eta Mugerre begiztatu dute urrundik.
|
|
|
Beharbada Historian dudan formazioaren eragina izango da, baina iruditu zait lagungarri egingo zaigula
|
lehenik
eta behin guztiaren erroetara joatea, ondoren datorrena ondo ulertzeko. Bada, jakin teknologiek gaur egun duten limurtzeko teknika eta gaitasunetako batzuk Stanford Unibertsitatean sortu zirela, Brian Jeffrey Fogg en eskutik.
|
|
|
Horregatik,
|
lehenik
eta behin, gai honetan jazteko (honaino irakurri baduzu liburua, dagoeneko egin duzu lehen atal honen zati handi bat) eta sare sozialak erabiltzeko gonbita egiten dizugu, ezerekin hasi baino lehen, teoriatik haratago joan eta benetan nola ibiltzen diren ikusi, ikasi eta irakatsi ahal izateko; izan ere, funtsezkoa da ezagutza. Hori argi utzirik, goazen heziketa lerro nagusiak ikustera!
|
|
|
Gure harremana berbideratu nahi badugu, eta egoera desengonkorra baldin bada,
|
lehenik
eta behin sintometan esku hartu behar dugu. Ondoren, ikusiko dugu, Jaume Funes adituak dioen bezala, kon  tsumoa arazo baten ondorio den edo kontsumoa bera den arazoa.
|
|
|
Egunerokoa idaztea.
|
Lehenik
eta behin, betidanik egin izan dena eta galtzen ari den ohitura: eguneroko bat idaztea, eguneroko emozionala.
|
|
|
Ikus dezagun
|
lehenik
eta behin pantailen eragina guzti honetan. Jadanik luze eta zabal aztertu dugu nola eragin duen sare sozialen eta pantailen erabilerak zuzenean adin txikikoen osasun mentaleko arazoetan eta suizidioan pentsatzean eta horrekiko jarreran.
|