|
2000
|
|
|
Ordea, adarretik adarrerat nabilkizu orain ere, eta ea betetzen dudan behingoz arestian eman dizudan hitza, bidaiari lotzekoa, aintzakotzat hartuz,
|
lehenik
eta behin, untziaren jaun eta jabea —Alessandro de Novara—, zeina baikenuen, aldi berean, kapitain eta bidaiburu, eta zeina baitzen genoarra sortzez, nahiz eta egun batean Veneziarat ezkondu eta han bizi izan zen handik aitzina. Baina" han bizi izan zelakoa" erraiteko modu bat bertzerik ez da, zeren Venezian hilabete inguru emaiten baitzuen urte osoan —egokitzen zitzaionean, itsasoaren eta negozioen arauaz—, eta gainerako hamaika hilabeteak Mediterraneo itsasoan barrena, handik Holandaraino eta Ingalaterraraino, Gibraltarko itsasartetik iragan eta Iberiar Penintsula inguratu ondoren.
|
|
|
ez al zaizu iduritzen, ezen Nafarroarekin ere antzeko zerbait gertatzen ari dela? Izan ere, ez ote da zuzen ari gaurko hainbat nafar gazte, Espainiaren izenean pizten diren gerla horiei uko egiten dietenean, zeren nafartzat baitute,
|
lehenik
eta behin, beren burua. Eta nola anitz duenak gero eta gehiago nahi duen eta, hargatik, kendu dionari are gehiago kendu nahi izaiten dion, hala, ez ote da piztuko berriro gerla noizbait, ez Katalunian, baina hemen Nafarroan, Espainiaren kontra, eta ez ote ditugu pairatu behar izanen berriro zinak eta minak...?
|
|
|
—Ongi duk. Baldin frantsesa bahaiz, hator enekin Frantziarat, zeren eta jakin behar baituk,
|
lehenik
eta behin, ezen, Martinica eta Guadalupe bezala, Frantziak dituen uharteetarik bat dela Le Dragon, eta ez ezdeusena —eta, haren gibeletik nindoala, Frantzian sartu nintzen: Alain Coup d’Œil en galeoi hartan, alegia.
|
|
|
Eta ez nuen kulparik. Izan ere, ez al da egia, jaun André, ezen hain dugula bizi-nahia eta iraun nahia senari eta lotua —gizonak
|
lehenik
eta behin bizi eta iraun egin nahi duenez gero—, non lehenagokoa baita, beti eta ezinbertzez, geure burua salbu ikusteagatik senti dezakegun bozkarioa, bertzeak hiltzen ikusteagatik har dezakegun pena baino. Ote da hori zeren, bertzeen heriotzak gure bizitzaren inportantzia azpimarratu ez ezik, bat bateko betikotasuna ere sentiaraz baitiezaguke, azken finean...?
|
|
2003
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, entziklopediaren errebisioa egin zuen Matiasek, inongo irizpiderik gabe, eskua non, hura irakurri. Eta Bolland, Jean jesuita belgikarra Julemont 1596 Anberes 1665 Acta Sanctorum (Santuen bizitzak) bilduma hasi eta zuzendu zuen...
|
|
|
Ondorioz, zuk VI datarekin lekuko eta guzti egiten didazun ezkontza eskabidea baliogabetzat utzi beharrean aurkitzen naiz. Nire ezetzaren berri lehenago eman nahi nizun, baina Pichardon jaunak ez dit utzi, zure postalak berari ere asko gustatzen zaizkiolako
|
lehenik
eta behin, eta, gero, zure harremanari esker zigilu bilduma oparoa osatzen ari delako. Madagaskarko 50 zentimetroko zigilu arrosa kolorekoa falta zaio tamalez oraindik, eta etengabe kexatzen zait gure arteko elkarbizitza zailago jarriz.
|
|
|
Ez orduan, takoien gainean zutun eta pitin bat harro, atzetik begira ninduela jakitun, kafetegiko atetik irten eta espaloian barrena galdu zenean, eta ez urtebete lehenago, etxetik maletak jaitsi eta euripean bere Ford gorriaren argiak galdu zirenean, ez nuen izan Monika eta bion artekoa erabat eten zen irudipenik. Komisarian, ordea," Ni Romain Garyrekin geratuko naiz" esan eta desafio eginez bezala begiratu zidanean jakin nuen Monika betiko galdua nuela eta, emakume batekin bukatu dudanean beti egin izan dudan bezala, aztarna guztiak desegitea erabaki nuen eta,
|
lehenik
eta behin, bere etxean idatzirik utzi nuen oharra.
|
|
|
Bera whiski bat prestatzen hasi zen, zerbait garrantzizkoa esan behar zuenean egin ohi zuen moduan. Jela zatiak eta edaria nahasten zituen bitartean isiltasuna zilegi zuen, baina presa zuen nonbait erabakien berri emateko, eta Romain Gary benetakoak bezala bere burua hil nahi zuela esan zidan
|
lehenik
eta behin, egun gutxi barru, dena prestaturik zuela, baina ez beldurtzeko, bereak iruzur bat gehiago izan nahi zuelako," euskal literaturan egin den iruzurrik ederrenetakoa" esan zuen, bere Gary maitearen jukutriak gogoan. Agurraren oharra ere prestatua zuela eta hilarena egingo zion aktorea ere bai.
|
|
|
Aurrera egin dezagun, bai, baina gure aurrerapena gurea izan dadila.
|
Lehenik
eta behin azpildarrak baikara gu, harrotasunez diot, inongo harrokeriarik gabe! Aurrerapena eta aberastasuna badatozela?
|
|
2004
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, argi ibiltzeko deia egiten zaigu. Azpijokoz jositako arlo ideologiko labainkorrean sartzera goazela dirudi.
|
|
|
Guztiarekin ere, ordea, hortik aurrera dioenari buruz iradokizun batzuk egin nahi nituzke hemen.
|
Lehenik
eta behin, euskaldunaren izaera baldintzak zedarriztatzeko orduan indibidualismo metodologikoaren irizpideak erabiltzen badira, Oñederrak darabiltzan gisa, ez dago zer esanik: nork bere bidea hautatzen du pentsabideetan barrena.
|
|
|
Besterik ere izango da beharbada, baina Agoteren iritzirako nagusiak horiek dira. Iruzkinen bat edo beste egitekotan,
|
lehenik
eta behin, errealitatearen diskurtsoari dagokionez, Agoteren argudioa zurkaiztu gura nuke. Alegia, errealitate soziolinguistikoaren izaera historikoa eta politikoa estaltzen duen pentsaera horrek euskararen auzia ez du ikuspegi dinamiko eta aldakorraren argitan behatzen, egungotasun estatiko hutsean baino.
|
|
|
Utikan, beraz, alderdikeriak: . Euskalgintzak independentziaz eta nortasun osoz jokatu behar du
|
lehenik
eta behin. Jarrera partidistak hartzeko tentalditik errotik ihes egin behar du, nahiz eta jarrera horiek itxuraz aldekoak izan.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, sar gaitezen botere kontzeptuaren zokondoetan. Egia da Zabaletak dioena, eta ez bakarrik Nafarroan, baita gainerako herrialdeetan ere:
|
|
|
–Metodoa bertsoetatik abiatzen da eta guk egiten duguna da bertso batek berrogei segundotan dituen estrategia nagusiak azaleratu eta antzekotasunaz edozein diskurtso motatara egokitzea. Bertsolariek
|
lehenik
eta behin bukaera pentsatzen dute, eta horren arabera estrategia saiheskakoak, bukaera hori gardentasun handiagoz iritsi dadin entzulearengana?. 540
|
|
|
–Nire ustez, euskal kulturan erronka nagusi horiek hiru dira.
|
Lehenik
eta behin, euskal kultura gizartean kultura ireki eta hibridatu gisa eraikitzea, kulturaren parte etnikoaren aldeko diskriminazio positiboa eginez, bai memoria historikoa bai gure hizkuntzaren garapen normalizatua lapurtu zizkigutelako. Bigarrenik, kultur modernizazioa, hau da, kultura sortzeko eta produzitzeko behar adina gaitasun izatea kantitate eta kalitatearen aldetik, bai gure sinbologia berritzeko bai komunitatearen barruan zein kanpoan ezagutarazteko, beste kulturek produzitutakoarekin truke eginez.
|
|
|
oker ez bagaude, ideologia kontzeptuaren adiera modu arras murrizgarrian darabil, aitortzen duenak hori pentsarazten digu behinik behin.
|
Lehenik
eta behin, kontsumo azturaren oinarrian ez ote dago bada eragin ideologikorik. Ohikeriaren arabera eratuak dauden giza jokamoldeak esanahi ideologikorik gabeko jarraibideak ote ditugu guztiz?
|
|
|
Ez nuke nik hori esango.
|
Lehenik
eta behin, esango nuke, gauzak ez direla horren sinpleak: hain zuzen ere, erabilera eremu batzuk oroz gainetik lehenestekoa eta besteak bazter uztekoa irizpide arruntegia dela gaineratu nahi nuke.
|
|
|
Ebaluazioaren lan hori, gurekikoan,
|
lehenik
eta behin, Ruper Ordorikari eskatuko diogu. Jakin dezagun, horrela, euskal musikaren ahotsak zenbaterainoko oihartzuna duen hemengo erdal munduan:
|
|
|
Ikus dezagun, bada, zertarainokoa den zabarkeriaren neurria: ?
|
Lehenik
eta behin, dio Lore Erriondok?, Euskal Herriak ez du hezkuntza sistema propiorik, nahiz eta saioak izan diren euskal hezkuntza eraiki nahi izate horretan (ikastolen mugimendua, euskal unibertsitatearen aldarrikapena, esate baterako); eta ondorioz, euskal haurrek eskolaren bitartez jaso dituzten kultur eduki eta identifikazioa, Frantziako eta Espainiako estatuei dagokiena da?. 453...
|
|
|
Honela ikusten zuen arazo hau duela urte dezente Joxe Azurmendik:
|
lehenik
eta behin, ez diezagula atzeak erakutsi nola dantzatu aurrea: –Ez dugu birreuskaldundu nahi, noizbait euskalduna izan omen zelako, afizio arkeologiko eta restaurazionista hutsez, eliza eta gaztelu zaharrak restauratzen diren moduan.
|
|
|
Zernahi ere, matazaren zenbait hariri tiraka ahalegin nadin argi izpiren bat ekartzen.
|
Lehenik
eta behin: euskal identitatearen osaeran eta eraikuntzan elementu objektiboak egon badaudela berretsi genuke, hizkuntza da horren lekuko, eta lekukotasun objektibo horrek, jakina denez, muga bat ezartzen dio askapen borrokari.
|
|
|
–Iritsi zaigu euskaltzaleoi, erasoak eraso (beti egon dira, beti egongo dira, beti gailenduko gatzaizkie), geure jokabideen kritika egun argiz eta plazan egiteko garaia. Baina, noski, ezinbesteko baldintza bat dago,
|
lehenik
eta behin bete behar dena: ez kritikaren ordainetan eskumikua jasotzea?.
|
|
|
Jakinaraziko dizkiat tokia eta ordua; dena den, hitzordua zehaztu baino lehen, gauzatxo batzuk ditiagu egiteko.
|
Lehenik
eta behin, argazkiak egin behar dituk.
|
|
|
Hala, beraz, hilabete lehenago Baionako Euskal Zerbitzuen egoitza zelatatzeko agindu zitzaion unetik, ohiko arduraz ekin zion lanari.
|
Lehenik
eta behin euskaldunei buruzko informazioa bildu behar zuen eta, horretarako, SIPMren Irungo egoitzara jo zuen argibide eske. Julián Troncoso komandantearen beraren eskutik jaso zituen estilo hanpatuko txosten korapilatsu bat eta Euzko Deya aldizkariaren ale batzuk.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, ostatura itzuli behar nuen. Ezinbestean:
|
|
|
–Egia nahi duzu, eta egia kontatuko dizut, senartxo. Hala, bada, jakizu,
|
lehenik
eta behin, ez dudala txortan egin. Aitortzen dizut, bai, erortzeko puntuan egon naizela, Nobel sariduna eta biok bakarrik geratu garenean, zuek guztiak alde eginda gero, zu lehendabizi eta gurasoak ondoren.
|
|
2007
|
|
|
Zer zen telebistan entzuten genuena?
|
Lehenik
eta behin, Lola Flores eta haren tankerako segizio guztia, munduan den gauzarik okaztagarriena iruditzen zitzaiguna; gero kantari ezti jario guztiak zeuden, Camilo Sesto eta halako tipo gozopotoak, azukre zopa bat baino irensgaitzagoak denak ere; eta azkenik, gazteok ere gogoan hartzen gintuztela adierazteko edo, talde pop melenga bezain koipetsuak, Los Sirex eta Los ez dakit zer, beren yuhu yuhu... Nola ez gorrotatu Espainia?
|
|
|
Amak eta biok etxean geratzeko eskatu diogu, kazetariengandik babestuko dugula esanez. Baina Ibonek dio hemen ezinezkoa izango litzaiokeela gertatu den guztia ahaztea, eta orain horixe dela
|
lehenik
eta behin egin behar duena, aurrera begira eman beharreko lehen pausoa.
|
|
|
Gazte eta esperientziarik gabekoak ginen, baina hori bagenekien: zigarro bat erretzeko piztu egin behar dela
|
lehenik
eta behin. Etxean, tabako paketea topatzearen algara eta pozarekin, detaile klabe hura ahaztu genuen.
|
|
2008
|
|
|
Aurkezlea ozen mintzatu zen: eskerrak eman zizkion,
|
lehenik
eta behin, Jainkoari; eskerrak eman zizkien gero ikusleei ikuskizunera etortzeagatik; goretsi zituen bere kideak, bakoitzak zuèn abileziagatik, eta azkenean esan zuen:
|
|
|
harrigarria baitzen, erresistentziaren ikuspegitik, hamar urteko mutil argal hark, heroi txiki bat ote zen, bada?? egindakoa; baina aitak garbi zuen,
|
lehenik
eta behin, lezio bat eman behar ziola, horregatik mintzatu zitzaion semeari, beharbada, mintzatu zitzaion bezala, labur bezain lehor, zuhaitz ondora iritsi ahala:
|
|
|
Eta Reginak ere, markesa anderearen arrastoari jarraiki. Reginak markesa anderearen munduaren bidez imajinatzen zuen lurraren zerutiartasuna?, beste hainbeste egin zuen, markesa andereak debozio hura zuelako egin baitzuen, azken batean, Reginak ere bere, debozioaren handitasuna, maila eta garrantzia? markesa anderearen noblezia tituluaren handitasunarekin lotua balego bezala,
|
lehenik
eta behin. Gero, gainera, eguneroko esperientziak. Alvaro izeneko morroi bortxatzaileari potroetan eman ziòn ostikoa Ama Birjinaren graziatzat zuen Reginak, ez funtsik gabeko motiboarekin, ausaz, halakoa izan baitzen hil edo biziko mementoan erakutsi zuèn punteria??
|
|
|
Kontua ez baita, menturaz, Beñardok atsegin zuela bertsoa eta Honoratok latina, baizik eta bata nor sentitzen zela bertsoaren munduan eta bestea latinarenean. Esan nahi baita Beñardok atsegin hartzen zuela, bai, bertsoaren munduan, baina mundu hartan nor zelako edo nor izan zitekeelako,
|
lehenik
eta behin, eta Honoratok berdin, latinarenean. Jar al dezake, bada, inork zalantzan Beñardok latinera joko zuela, baldin eta latinerako erraztasunik izan balu eta bertsorako ez, eta Honoratok bertsoaren mundura, bertsorako erraztasunik izan balu eta latinerako ez?
|
|
|
–Nik Jainkoari zor diot,
|
lehenik
eta behin, obedientzia, eta Jainkoaren armadara bilduko naiz! –eta, argudio hura aski ez balu bezala, gehitu zuen?:
|
|
|
esan nahi baita korutik nekez antzeman ziezaiokeela inork san Mamertoren irudi faltari, arreta osoz erreparatu ezean. Moja hark, ordea, sor Imelda zuen grazia?, ohitura bat zuen, kaperara sartzen zen bakoitzean san Mamertori begiratzen baitzion,
|
lehenik
eta behin. Eta bere arrazoia zuen.
|
|
|
janariak, edariak, emakume ederrak eta eder jantziak, orkestra bat eta dantzak? Nazario, bestalde, markes jaunak aurkeztutako lauzpabost gizonekin aritu zen
|
lehenik
eta behin, geratu ere, geratu ziren haietako hiru Nazarioren fabrika bisitatzekotan.
|
|
|
eta aita santuari ere bai, baina guztiok ez gara berdinak, eta bakoitzak ahal duen moduan egiten dio egoerari aurre. Zu, baina, eskrupulua kontzientzia gaixo baten sintoma den neurrian, gaixo zaude, eta gaixo batek sendatu egin behar du,
|
lehenik
eta behin. Baina lasai, nik bai baitut zu bezalako jende estu eskrupuluz betearentzat aholku ezin egokiago bat.
|
|
|
Mister Arrow,
|
lehenik
eta behin, kapitainak susmatu baino okerragoa suertatu zen. Ez zuen aginterik gizonen artean, eta gogoak emandakoa egiten zuen berarekin jendeak.
|
|
|
Bosgarren bidaia hura oso desberdina izan zen besteen aldean.
|
Lehenik
eta behin, gure txalupa kaxkar hura neurriz gain kargatuta zegoen. Bost gizon heldu, eta horietatik hiru. Trelawney, Redruth eta kapitaina?
|
|
|
Nire ustez, asmatua izatea gezur ideologiko eta antzu gisa ikustetik fikzio emankortzat jotzera doan mugimendua guztiz askatzaile gerta liteke Euskal Herriko ikuspegitik.
|
Lehenik
eta behin, arazoa guk erabakitako terminoetan (eta ez kanpotik inposaturikoetan) ezartzeko aukera emanen liguke. Bigarrenik, gaizki aurkeztutako eztabaida batetik askatuko gintuzke, galdera jada ez litzatekeelako izanen. Sabino Arana ala Neolitoa?.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, Nafarroako erresuma ez da inoiz euskal estatua izan. Horretaz, ni baino askoz hobeki aritu zen Xabier Zabaltza artikulu batean, eta hari jarraituko diot neurri handi batean9 Alde batetik, Nafarroako erresumak ez zituen inoiz euskal herrialde guziak bere baitan hartu; bertze aldetik, ez dirudi inoiz oso harreman estua izan zuenik euskararekin.
|
|
|
ikusi ditugun akats guziak gureganatzea ekarriko du.
|
Lehenik
eta behin, Larreak naftalina usaina deitu duena, alegia, eskema zaharkitu baten arabera aritu beharra. Badakit, ongi jakin ere, Espainian ere ez direla gutxi egitura zaharkitu horiexen arabera historia idazten dutenak; ulertzen ez dudana da, zergatik Espainian egiten dena eredutzat hartu genukeen hemen, are gutxiago gaizki egiten bada.
|
|
|
Baina, bertze aldetik, ingeles horren pentsamendu nahi bada xelebre horiek oso ongi harrapatzen dute memento historiko zehatz bat.
|
Lehenik
eta behin, euskaldunen irudi berria dugu. Liburua 1840.eko hamarkadan agertu arren, egilea aitzineko hamarkadako azken urteetan ibili zen Euskal Herrian (eta penintsulan) zehar, hau da, lehen karlistaldiko urteetan.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, arazo pertsonalak. Baliteke euskal leinu batzuk Neolitotik edo are lehenagotik hemen egon izana; argi dago, ordea, ez dela hori gaur egungo euskal kulturan pisuzko deitura (Alvarez, Jimenez, Cano) askoren kasua.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, nire barrenak halaxe aginduta, bi burutapen azalduko ditut. Alde batetik, eta lehenik, ni ere etsia nago:
|
|
|
Ikus dezagun nahasmen hau zeri zor zaion.
|
Lehenik
eta behin zera aurreratu genuke: bi erdaren lantegian ekoitzitako hitzak direla gure herrian politikaren jarduna ahalbidetzen duten bitartekariak.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, nik neuk behintzat zera azpimarratu nahi nuke Mendizabalen aipuan: –Europako ezkerreko zatirik handienak nazio estatuetako burgesia inperialistaren ezpaleko sentiera eta pentsaera dauka?.
|
|
|
Denbora testigu. Baina,
|
lehenik
eta behin, idealistek zabaldu behar dute bidea?.
|
|
|
Burura trumilka datozkigun ideien artean bat edo beste aipatzeko, zera esango genuke.
|
Lehenik
eta behin, inkontzientearen barrunbetik ateratako hitzak ez izatekotan, ezin dira Ibarretxeren hitz horiek sinetsi. Nola nahi ere, euskaldun izatearen kontzientzia zeure bizieraren periferian kokatua baldin badago, uler dezakezu hitz horien zentzua.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, gure mintzagaiari mugarri bat ezarri diezaiokegu kulturaren kontzeptua anabasaren nahasmendutik pixka bat ateratzeko: hau da, gure jardunaren esparrua nazio identitatearen ardatzean kiribildua dagoenez, kulturaren zer nolakoa esparru horretara errenditu behar genuke.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, gogoan iltzatzeko datu esanguratsu bat: ondo dakigunez, euskaldunak gehienbat ez dira euskal kultura idatzian alfabetatutako subjektuak izan.
|
|
|
Honezkero atzendu samarra geratuko zitzaigun noski guk begiz jota dugun Kymlicka ren kultura adigaia, baina gogora dezagun definizio haren muina zertan den berriro ere:
|
lehenik
eta behin, gizarte nazional batek bere bizimodua eratzeko baliatzen duen kulturaz ari gara gu, gizarte horren nazio zerumuga estatuaren eremuan egituraturik dagoenez; eta, bigarrenik, kultura eredu horrek hizkuntza nazional bat du ardatz, hizkuntza horixe bera delako gizarte nazional osoaren erreferentzia eta esperientzia sozial eta kulturalak barruti nazional batera errenditzen dituena....
|
|
|
Ez dago zubirik eta errekaren sakonera asmatu ezin, itxurak itxura. Ur bazterra oso hareatsua da gainera, eta bolanteari ezker eskuin eragiten pasa genuke
|
lehenik
eta behin hareatan ez gelditzeko, gero bizkor eta artez uretan ahalik denbora gutxien egiteko eta auto azpia ez kaltetzeko, eta segidan atzera eragin bolanteari hareatatik eta uretatik irteteko. Eta itzuleran beste horrenbeste, noski.
|
|
|
Gaurkoa ere burokraten eguna da.
|
Lehenik
eta behin, dirua aldatzea, trukea ofiziala baino kaskarxeagoa, herri osoan konpetentziarik ez dagoenez, baina onartzeko modukoa. Asegurua hurrena.
|
|
|
–Triangelua, auto zaharrak triangelua ere bai. Itxuraz geu ginen behingoan jarraitzen utziko ziguten bakarrak, gainontzekoek normaltasunez hartu zuten poliziak akats bila jarraitzea,
|
lehenik
eta behin eskugalgari eraginarazi eta autoa mugitzen hasi zen, hor ere ezin ezer topatu ordea. Koldar Goi Casamanceko hiriburura, iluntzerako iritsi ginen.
|
|
|
Hiztegi baterako egiten diren elkarrizketetan beharrezkoa da
|
lehenik
eta behin solaskidea lasaitzea, ahaztu egin behar zaio elkarrizketatuari norbait bere ahotsa grabatzen ari dela. Eta, ondorioz, hasierako galderak errazak izaten dira, xamur erantzutekoak.
|
|
|
–Nik Jainkoari zor diot,
|
lehenik
eta behin, obedientzia, eta Jainkoaren armadara bilduko naiz! –eta, argudio hura aski ez balu bezala, gehitu zuen–:
|
|
|
esan nahi baita korutik nekez antzeman ziezaiokeela inork san Mamertoren irudi faltari, arreta osoz erreparatu ezean. Moja hark, ordea –sor Imelda zuen grazia–, ohitura bat zuen, kaperara sartzen zen bakoitzean san Mamertori begiratzen baitzion,
|
lehenik
eta behin. Eta bere arrazoia zuen.
|
|
|
Aitaren pausoei erreparatuz gero, erabakitasun handiz zihoala ondoriozta zitekeen; egia zen –itxura guztia zuen– aitari burutik pasatu zitzaiola semea hil zekiokeelako posibilitatea –aitatasuna halakoa da eta bere beldurrak bizi du–; egia zen, halaber –oso litekeena da behintzat–, semearen hiru egun eta hiru gauetako ibilerak eta haren jarrerak –mutila lehen egunean itzul zitekeen, praketan fardela eginda– ezohiko sentimendua piztarazi behar ziotela aitari: Beñardorekiko halako ezagutza bat, adibidez, harrotasunetik hurbil hurbil behar zuena... harrigarria baitzen, erresistentziaren ikuspegitik, hamar urteko mutil argal hark –heroi txiki bat ote zen, bada? – egindakoa; baina aitak garbi zuen,
|
lehenik
eta behin, lezio bat eman behar ziola... horregatik mintzatu zitzaion semeari, beharbada, mintzatu zitzaion bezala, labur bezain lehor, zuhaitz ondora iritsi ahala:
|
|
|
–esan zion ikasketaburuak– Guztioi pasatzen zaizkigu horrelakoak, zuri, niri... eta aita santuari ere bai, baina guztiok ez gara berdinak, eta bakoitzak ahal duen moduan egiten dio egoerari aurre. Zu, baina, eskrupulua kontzientzia gaixo baten sintoma den neurrian, gaixo zaude, eta gaixo batek sendatu egin behar du,
|
lehenik
eta behin. Baina lasai, nik bai baitut zu bezalako jende estu eskrupuluz betearentzat aholku ezin egokiago bat.
|
|
|
janariak, edariak, emakume ederrak eta eder jantziak, orkestra bat eta dantzak... Nazario, bestalde, markes jaunak aurkeztutako lauzpabost gizonekin aritu zen
|
lehenik
eta behin... geratu ere, geratu ziren haietako hiru Nazarioren fabrika bisitatzekotan. Haietako batekin, gainera –" Don Aquileo Cañizares" esan zion markes jaunak aurkezpenean–, konfiantza handia egin zuen, gero eta konfiantza handiagoa zurrutari ekin ziotenetik, gai serioak alde batera utzita gero.
|
|
|
Eta Reginak ere, markesa anderearen arrastoari jarraiki –Reginak markesa anderearen munduaren bidez imajinatzen zuen lurraren zerutiartasuna–, beste hainbeste egin zuen, markesa andereak debozio hura zuelako egin baitzuen, azken batean, Reginak ere bere, debozioaren handitasuna –maila eta garrantzia– markesa anderearen noblezia tituluaren handitasunarekin lotua balego bezala,
|
lehenik
eta behin. Gero, gainera, eguneroko esperientziak –Alvaro izeneko morroi bortxatzaileari potroetan eman ziòn ostikoa Ama Birjinaren graziatzat zuen Reginak, ez funtsik gabeko motiboarekin, ausaz, halakoa izan baitzen hil edo biziko mementoan erakutsi zuèn punteria... – bere debozio hartan berretsi zuen.
|
|
|
Aurkezlea ozen mintzatu zen: eskerrak eman zizkion,
|
lehenik
eta behin, Jainkoari; eskerrak eman zizkien gero ikusleei ikuskizunera etortzeagatik; goretsi zituen bere kideak, bakoitzak zuèn abileziagatik... eta azkenean esan zuen:
|
|
|
Kontua ez baita, menturaz, Beñardok atsegin zuela bertsoa eta Honoratok latina, baizik eta bata nor sentitzen zela bertsoaren munduan eta bestea latinarenean. Esan nahi baita Beñardok atsegin hartzen zuela, bai, bertsoaren munduan, baina mundu hartan nor zelako edo nor izan zitekeelako,
|
lehenik
eta behin, eta Honoratok berdin, latinarenean. Jar al dezake, bada, inork zalantzan Beñardok latinera joko zuela, baldin eta latinerako erraztasunik izan balu eta bertsorako ez, eta Honoratok bertsoaren mundura, bertsorako erraztasunik izan balu eta latinerako ez?
|
|
2009
|
|
|
Bere erredaktorearen ahots sudurkaria entzun zuen.
|
Lehenik
eta behin, erredaktoreak bere kezka adierazten zion, zoritxarreko mendi istripu, hari buruz, baina seguru zegoen dena ongi amaituko zela.
|
|
|
–
|
Lehenik
eta behin, doluminak eman behar dizkizugu, andrea, erran zion Xabierrek, Berrade andrearen esku eskeletikoa harrapatuz eta eskumuturreko ugariei tintin eraginez?. Biziki sentitu dugu Salustianoren galera.
|
|
|
–Enparantza batera eraman zuten, zotinak eten ditu bere hitzak, eta pena da, ze tonu beldurgarria erabiltzen saiatzen ari zen, eta zotinak ez du laguntzen?, eta bertan zintzilikatu, baina ez hiltzeraino, zeren eta
|
lehenik
eta behin goitik behera zabaldu zuten. Horrela, ebaki bakar batez.
|
|
|
Baina pausoka egitea erabaki zuen Goiok. Joan zitezela lau hauek
|
lehenik
eta behin, eta gero gerokoak.
|
|
|
Kontua burua lanpetuta edukitzea da, oinek hartzen duten bidea suma ez dezan.
|
Lehenik
eta behin telefonoa. Esan diote txartelaren duplikatu bat eskatu behar duela eta telefono zenbaki bera erabiltzen jarrai dezakeela, beste aparatu bat lortzekotan.
|
|
|
Urbina doktorearen aholkuz, orbetarrak Txopitea doktorearekin jarri ziren harremanetan;
|
lehenik
eta behin, Nazario jarri zen, telefono dei baten bidez: Urbina doktoreak zera esan digu, buruko gaitzetan berori dela inguruotako mediku onena, eta nik badut alaba bat?
|
|
|
...akanda eta Martin Belzunze?, langileekin komenioak eta arazo guztiak eztabaidatzen zituena, taldearen hari guztiak Nazariok berak mugitzen bazituen ere; Teofilo Mariak, ordea, berehala ikusi zuen nekez bete zitzakeela bere planak kontu haiek guztiak berak zuzenki eraman eta langileekin halako harreman batzuk gauzatu ezean, ohi baino ausartagoak, etsaiari gerra egiteko etsaia ezagutu behar baitzuen
|
lehenik
eta behin, lehen eskuko informazioa bitarteko, ez bigarren edo hirugarren eskukoa: gerrari buruzko edozein gidaliburuk esaten zuen hori; aldi berean, baina, aitaren estiloa soilagoa ere bazen neurrian, gurutzatuak eta zaldunak iraganeko kontutzat zituen Nazariok?, gehiegizkotzat behar zuen honek semearen jarduna, nahiz eta Pedro Lakanda eta Martin Belzunzeren iritziak gero eta Teofilo Mariaren aldekoagoak ziren:
|
|
|
esaten zuen Reginak; eta Ernestinak: . Hala sartu nintzen ni ere komentuan, arrosa bat izan nahian, denborarekin ikasi nuen arte bioleta izatea dela, beharbada, arrosa distiratsua izateko modurik egokiena??, baina egia da, halaber, izeba Ernestinaren iritzitik abiatuta ere, halako ezinegon bat nagusitzen zitzaiola Maria Bibianari, zeren, arrosa nahiz bioleta izan, zauriak zauritua baitzegoen
|
lehenik
eta behin, eta zeren zauri hartan ez baitzegoen ez arrosetarako ez bioletetarako tokirik, minezko min existentzial batek lorategiko lore guztiak kolpetik erauzi balitu bezala.
|
|
|
Ba al dakik zer esan zidan lehengoan osabak? Misio lur ditugula Afrika eta Txina, bai, baina euskaldunok Euzkadi,
|
lehenik
eta behin.
|
|
|
–Kontzientziak Feliperekin zuzen jokatzera behartzen nau, baina,
|
lehenik
eta behin, Jainkoarekin zuzen jokatzera behartzen nau, eta Jainkoaren laugarren agindua gurasoak errespetatzea eta haiei obeditzea da, Bibi?
|
|
|
Eta berdin gertatzen zitzaion elizaren batera bisitan sartzen zenean, non luzaroan egon baitzitekeen, eskuak bilduta edo besoak uztartuta, belauniko, begiak zabal zabalik, ekisainduak gordetzen zuèn ostiak liluratua balu bezala, euliaren hegadak ere distraitzen ez zuela? Kristorekin zituèn elkarrizketa haietan bere miseriak aurkezten zizkion,
|
lehenik
eta behin, bere mugetatik zetozenak, barkamena eskatzeko; jarraian, etxekoekin zituèn gaizki ulertuak erakusten zizkion, edo ikaskideek jaurtitzen zizkiotèn laidoak eta irainak, Kristok gurutzean ahoskatu zituèn hitzak bere egiten zituela: barka iezaiezu, ez baitakite zertan ari diren; gero, bere zaurietan hatza behin eta berriro sartuta gero, alegia?, begiak jaisten zituen, baita ostera jaso ere, ekisainduaren eguzki txiki zuriarekin topo egiteko, halako arintasun bat nabaritzen zuen bitartean, baita halako betetasun bat ere noizean behin, Kristok zauri irekiak itxi balizkio bezala, hain zen gozoa eta hain beste mundukoa jainkozko hitzen ukendua, min ororen eztitze automatiko bat eragiten ziona; egun batean, gainera, hain sentitu zen Jesusen bihotzarekin bat eginik, non ekisaindutik zetorrèn indar misteriotsu batek zeramala sentitu baitzuen, begiak lekutik atereak zituen behintzat?, estasi batean bezala; eta Domingo bazihoan hegan, iritsi da denbora eta iritsi da aldia:
|
|
|
lehen aldia izango da eta azken aldia izango da, gauzak behin esanez gero aski eta sobera izaten baita sarritan, gure kasuan zer esanik ez. Atzo Benjamin Maria hil zitzaigun (goian bego) zoritxarreko istripu batean, eta horretaz hitz egin nahi dizuet,
|
lehenik
eta behin. Halakoetan beti ibiltzen gara errua nori botako, baina nik argi eta garbi esaten dizuet:
|
|
|
Hala, bada, bezeroak mezu eske hurbiltzen zirenean, kanario zaintzaileak,
|
lehenik
eta behin, kanarioa aukeratzen zuen, bezeroaren sexuaren arabera; gero, kaiolako atea ireki, eta kanarioak, ferianteak hitz eta pitz egiten zion bitartean, kanpora egiten zuen, aurrez aurre zuèn ataritxora, non txartel sortatik txartel bat aukeratu, mokoan hartu, burdin ziriz osatutako hesi gainera jauzi egin, eta zaintzaileari eskura ematen baitzion, honek, ordainean, ezpainetan zuèn alpiste a...
|
|
|
Baina bazuen Gabinok beste berezitasun bat: Gabinok, izan ere, goitik behera taxutzen zituen marrazki guztiak, horregatik zuen, beharbada, hitzak ere atzekoz aurrera jartzeko joera, beste anai arrebekin jolasean aritzeko bidea irekitzen ziona, nahiz eta hauek berehala aspertzen ziren?, zerutik hasita,
|
lehenik
eta behin eguzkia, edo ilargia, eta hodeiak kokatzen zituela, globoak eta zepelinak, zerua ardatz balu bezala, eta lurra zeruaren eransgarri.
|
|
|
Gezurretan ari zen Ismael, jakina, edo oso litekeena da bederen. ...zkongai ibili ondoren, azkar ezkontzekotan zirenak eztei eguna atzeratu beharrean aurkitu ziren, Bittoriri aita hil eta dolua gorde behar izan zutelako?, erroskila txikienik probatu ere gabe, halakoa baitzen Bittoriren filosofia, garaiko giroak bultzatua, ezkontzaren marrak bereizten zituela debekuaren mundua eta permisibitatearena?, emaztearen lerdentasunak harritu behar zuen Ismael lerde jarioa,
|
lehenik
eta behin, Bartzelonan beste ezerk baino gehiago, hain iruditu zitzaion Bittoriren gorputz zardaia, ez al zuen, bada, Ismaelek berak aitortzen ezen ezkontza harekin zerua atzeman zuela?. Bartzelona osoan ikusi zituèn eskultura guztiak baino ederragoa, balizko lekuko batek, bikoteari jarraipen zorrotza eginda, istantean ondorioztatuko zuen nola Ismaelek eta Bittorik logelan egin zuten denbora gehiena, hamar ordutik zortzi bai gutxienez?, leuntasunaren zizelak landua.
|
|
|
–gaixoak? esan dut, ohartuko zineten, eroa gaixo bat baita,
|
lehenik
eta behin, eta ez deabruak hartutako norbait. Adak urte honetan izan duen bilakaera da frogarik behinena.
|
|
|
eeez, mesedez, eeez!? betarte aldaketa nabaria erakusten zuen, biktimaren jarrera koldarrak,
|
lehenik
eta behin, nazka eta amorrua eragin balizkio bezala, eta gero atsegina: jende koldarrak lurpea besterik ez du merezi!; hirugarren sekuentziak, aldiz, biktimak Castor Gandarias zuen izena, eta adoretsu baino adoretsuago hil zen,? ¡ Viva Rusia!?
|
|
|
–
|
Lehenik
eta behin, barkamena eskatu nahi dizut, min egin nizulako: zure mina nire mina da, badakizu.
|
|
|
esan nahi baita berez erremindua zena are erreminduagoa egin zela, zoritxarren ondorioz; komunista egin zenean, gainera, aurkitu zuen, ongi aurkitu ere, nori leporatu zoritxar haiek, kasualitatetik edo zuhurgabetasunetik haratago zihoazenak: ...egoera gaiztoaren eragileek bai baitzituzten izen abizenak, eta alferrik baitzebilzkion apaizak, ezin ikusi zituenak, etsipena eta barkamena predikatzen, munduaren ordena Jainkoaren nahiari eta borondateari zegokiolakoan; Nikolaik, beharbada, horregatik egiten zuen birao noiznahi eta horregatik erabiltzen zuen ahoan Jainkoaren izena apaizek bezainbat, Jainkoari lotutako guztia, haren existentzia,
|
lehenik
eta behin, ukatzeko bazen ere; Jainkoaren ustezko ordena, gizonek ezarria baitzen?
|
|
|
nola izan zitekeen, izan ere, bera bezalako gizon batek harrotasunaren gailurrik gorenetik, zinez menderatu ote zuen noizbait Fanelli, edo ametsetan izan ote zen?? mendekotasunaren leizerik ilunenetara egitea?; hain lur jota eta hain galduta ote zegoen, bada?; zertan zebilen, baina, bera, aitaren odolekoa ez ezik, aita baino askoz gazteagoa eta sasoikoagoa ere bazen, itxura batean!?, zalantza haiek hartuta?; lotsaren gaineko lotsa ez sentitzeko, baina, erabat altxatu behar zuen
|
lehenik
eta behin bere burua, inflexio puntua atzean utzita: esan nahi baita Teofilo Mariak guztiz berreskuratu behar zuela harrotasun galdua, harrokeriari ere muzin egin gabe; nola egin hori, ordea, bera belaunikarazi zuena berak belaunikarazi ezean?; hantxe gakoa!; eta, halere, hainbeste handitu zitzaion Teofilo Mariari Nikolairenganako gorrotoa, arnasaldi bakoitzean bereganatzen zuèn nazka Nikolairen aurkakoa zen jada?, non, azkenean, gorrotoak piztarazi eta indarberritu baitzuen; Teofilo Mariak garbi gogora zezakeen ganbaran egindako lehen egunsentia, noiz eta argi errainu haiek sartu baitziren, haurtzaroko estanpa hartara eraman eta esanarazi ziotenak:
|
|
|
...a eta Martin Belzunze–, langileekin komenioak eta arazo guztiak eztabaidatzen zituena, taldearen hari guztiak Nazariok berak mugitzen bazituen ere; Teofilo Mariak, ordea, berehala ikusi zuen nekez bete zitzakeela bere planak kontu haiek guztiak berak zuzenki eraman eta langileekin halako harreman batzuk gauzatu ezean, ohi baino ausartagoak, etsaiari gerra egiteko etsaia ezagutu behar baitzuen
|
lehenik
eta behin, lehen eskuko informazioa bitarteko, ez bigarren edo hirugarren eskukoa: gerrari buruzko edozein gidaliburuk esaten zuen hori; aldi berean, baina, aitaren estiloa soilagoa ere bazen neurrian –gurutzatuak eta zaldunak iraganeko kontutzat zituen Nazariok–, gehiegizkotzat behar zuen honek semearen jarduna, nahiz eta Pedro Lakanda eta Martin Belzunzeren iritziak gero eta Teofilo Mariaren aldekoagoak ziren:
|
|
|
Baina bazuen Gabinok beste berezitasun bat: Gabinok, izan ere, goitik behera taxutzen zituen marrazki guztiak –horregatik zuen, beharbada, hitzak ere atzekoz aurrera jartzeko joera, beste anai arrebekin jolasean aritzeko bidea irekitzen ziona, nahiz eta hauek berehala aspertzen ziren–, zerutik hasita,
|
lehenik
eta behin eguzkia –edo ilargia– eta hodeiak kokatzen zituela, globoak eta zepelinak, zerua ardatz balu bezala, eta lurra zeruaren eransgarri.
|
|
|
lehenengo sekuentziaren arabera, izan ere –biktima isil isilik hil zen–, bere obligazioa betetzera doan gizon baten itxura ematen zuen Teofilo Mariak, disposizio aski neutroan; bigarren sekuentziak –negar intzirika hil zen biktima, desesperatuta: eeez, mesedez, eeez! – betarte aldaketa nabaria erakusten zuen, biktimaren jarrera koldarrak,
|
lehenik
eta behin, nazka eta amorrua eragin balizkio bezala, eta gero atsegina: jende koldarrak lurpea besterik ez du merezi!; hirugarren sekuentziak, aldiz –biktimak Castor Gandarias zuen izena, eta adoretsu baino adoretsuago hil zen," ¡ Viva Rusia!" oihukatuz–, begirune eta begikotasun puntu bat erakusten zuen, baita biktimaren aldeko mirespena ere, halako eran, non pelotoikide batek –ile apaintzaileak, Tasio eta Teofilo Mariaren konfiantza osoa zuenak– biktimarengana hurbildu eta berriro tiro egin zionean –esan ere, esan zuen:
|
|
|
Gezurretan ari zen Ismael, jakina, edo oso litekeena da bederen. ...n –azkar ezkontzekotan zirenak eztei eguna atzeratu beharrean aurkitu ziren, Bittoriri aita hil eta dolua gorde behar izan zutelako–, erroskila txikienik probatu ere gabe –halakoa baitzen Bittoriren filosofia, garaiko giroak bultzatua, ezkontzaren marrak bereizten zituela debekuaren mundua eta permisibitatearena–, emaztearen lerdentasunak harritu behar zuen Ismael lerde jarioa,
|
lehenik
eta behin, Bartzelonan beste ezerk baino gehiago, hain iruditu zitzaion Bittoriren gorputz zardaia –ez al zuen, bada, Ismaelek berak aitortzen ezen ezkontza harekin zerua atzeman zuela? – Bartzelona osoan ikusi zituèn eskultura guztiak baino ederragoa –balizko lekuko batek, bikoteari jarraipen zorrotza eginda, istantean ondorioztatuko zuen nola Ismaelek eta Bittorik logelan egin z...
|
|
|
Urbina doktorearen aholkuz, orbetarrak Txopitea doktorearekin jarri ziren harremanetan;
|
lehenik
eta behin, Nazario jarri zen, telefono dei baten bidez: Urbina doktoreak zera esan digu, buruko gaitzetan berori dela inguruotako mediku onena, eta nik badut alaba bat...
|
|
|
Ez, ez naiz esaten ari gurea bezalako ospitalerik behar ez denik, ez naiz neure etxearen kontra harriak botatzen hasiko, oraindik ere milaka baitira, zoritxarrez, sendabiderik ez duten gaixoak: ‘gaixoak’ esan dut, ohartuko zineten, eroa gaixo bat baita,
|
lehenik
eta behin, eta ez deabruak hartutako norbait. Adak urte honetan izan duen bilakaera da frogarik behinena.
|
|
|
nagusituko ez zitzaion, bada, baldin eta ber bertan bazuen eredua eta iparrorratza –aita, alegia–, bere bizia arriskuan jartzeko gai izan zena, semea Nikolairen atzaparretatik libratzeko!; eta, harrotasunaren talaia hura inflexio puntu gertatu balitzaio bezala, beste molde batean ikusten hasi zen Teofilo Maria bere burua, baita burura etengabe zetozkiòn galderak ere, iraganean behin baino gehiagotan lotsarazi izan zutenak: ...enderatu ote zuen noizbait Fanelli, edo ametsetan izan ote zen? – mendekotasunaren leizerik ilunenetara egitea?; hain lur jota eta hain galduta ote zegoen, bada?; zertan zebilen, baina, bera –aitaren odolekoa ez ezik, aita baino askoz gazteagoa eta sasoikoagoa ere bazen, itxura batean! –, zalantza haiek hartuta?; lotsaren gaineko lotsa ez sentitzeko, baina, erabat altxatu behar zuen
|
lehenik
eta behin bere burua, inflexio puntua atzean utzita: esan nahi baita Teofilo Mariak guztiz berreskuratu behar zuela harrotasun galdua, harrokeriari ere muzin egin gabe; nola egin hori, ordea, bera belaunikarazi zuena berak belaunikarazi ezean?; hantxe gakoa!; eta, halere, hainbeste handitu zitzaion Teofilo Mariari Nikolairenganako gorrotoa –arnasaldi bakoitzean bereganatzen zuèn nazka Nikolairen aurkakoa zen jada–, non, azkenean, gorrotoak piztarazi eta indarberritu baitzuen; Teofilo Mariak garbi gogora zezakeen ganbaran egindako lehen egunsentia, noiz eta argi errainu haiek sartu baitziren, haurtzaroko estanpa hartara eraman eta esanarazi ziotenak:
|
|
|
Hala, bada, bezeroak mezu eske hurbiltzen zirenean, kanario zaintzaileak,
|
lehenik
eta behin, kanarioa aukeratzen zuen, bezeroaren sexuaren arabera; gero, kaiolako atea ireki, eta kanarioak, ferianteak hitz eta pitz egiten zion bitartean, kanpora egiten zuen, aurrez aurre zuèn ataritxora, non txartel sortatik txartel bat aukeratu, mokoan hartu, burdin ziriz osatutako hesi gainera jauzi egin, eta zaintzaileari eskura ematen baitzion, honek, ordainean, ezpainetan zuèn alpiste a...
|
|
|
lehen aldia izango da eta azken aldia izango da, gauzak behin esanez gero aski eta sobera izaten baita sarritan, gure kasuan zer esanik ez. Atzo Benjamin Maria hil zitzaigun (goian bego) zoritxarreko istripu batean, eta horretaz hitz egin nahi dizuet,
|
lehenik
eta behin. Halakoetan beti ibiltzen gara errua nori botako, baina nik argi eta garbi esaten dizuet:
|
|
|
Egia da antzezpenak, parrokiako erretoreak bideratuak, halako eztabadaida bat sortu zuela Regina eta Ernestinaren artean –" Halaxe nahi zaituztet biak, arrosa hori bezalakoak, gero eta gorago nahi duenak aurkitzen baitu egunen batean Jainkoa" esaten zuen Reginak; eta Ernestinak: " Hala sartu nintzen ni ere komentuan, arrosa bat izan nahian, denborarekin ikasi nuen arte bioleta izatea dela, beharbada, arrosa distiratsua izateko modurik egokiena" –, baina egia da, halaber, izeba Ernestinaren iritzitik abiatuta ere, halako ezinegon bat nagusitzen zitzaiola Maria Bibianari, zeren, arrosa nahiz bioleta izan, zauriak zauritua baitzegoen
|
lehenik
eta behin, eta zeren zauri hartan ez baitzegoen ez arrosetarako ez bioletetarako tokirik, minezko min existentzial batek lorategiko lore guztiak kolpetik erauzi balitu bezala.
|
|
|
Eta berdin gertatzen zitzaion elizaren batera bisitan sartzen zenean, non luzaroan egon baitzitekeen, eskuak bilduta edo besoak uztartuta, belauniko, begiak zabal zabalik, ekisainduak gordetzen zuèn ostiak liluratua balu bezala, euliaren hegadak ere distraitzen ez zuela... Kristorekin zituèn elkarrizketa haietan bere miseriak aurkezten zizkion,
|
lehenik
eta behin, bere mugetatik zetozenak, barkamena eskatzeko; jarraian, etxekoekin zituèn gaizki ulertuak erakusten zizkion, edo ikaskideek jaurtitzen zizkiotèn laidoak eta irainak, Kristok gurutzean ahoskatu zituèn hitzak bere egiten zituela: barka iezaiezu, ez baitakite zertan ari diren; gero –bere zaurietan hatza behin eta berriro sartuta gero, alegia–, begiak jaisten zituen, baita ostera jaso ere, ekisainduaren eguzki txiki zuriarekin topo egiteko, halako arintasun bat nabaritzen zuen bitartean, baita halako betetasun bat ere noizean behin, Kristok zauri irekiak itxi balizkio bezala, hain zen gozoa eta hain beste mundukoa jainkozko hitzen ukendua, min ororen eztitze automatiko bat eragiten ziona; egun batean, gainera, hain sentitu zen Jesusen bihotzarekin bat eginik, non ekisaindutik zetorrèn indar misteriotsu batek zeramala sentitu baitzuen –begiak lekutik atereak zituen behintzat–, estasi batean bezala; eta Domingo bazihoan hegan –iritsi da denbora eta iritsi da aldia:
|
|
|
Ba al dakik zer esan zidan lehengoan osabak? Misio lur ditugula Afrika eta Txina, bai, baina euskaldunok Euzkadi,
|
lehenik
eta behin.
|
|
|
–Kontzientziak Feliperekin zuzen jokatzera behartzen nau, baina,
|
lehenik
eta behin, Jainkoarekin zuzen jokatzera behartzen nau, eta Jainkoaren laugarren agindua gurasoak errespetatzea eta haiei obeditzea da, Bibi...
|
|
2010
|
|
|
batarenak lege fisiko aldaezinak ditu oinarri, eta bestearenak lege psikikoak? eta gero eta sinetsiago nago, halaber, gizakiok mekanismo psikologiko bertsuak ditugula, naturak moldatuak eta birmoldatuak, teoria ebolutiboen arabera?, baita mekanismo horien mende gaudela ere,
|
lehenik
eta behin; egia da, gero, psikearen baitan daudela bai borondatea, bide bati edo beste bati ekiteko aukera zabaltzen diguna eta libertatearen esparruan sartzen, eta bai adimena ere, ideiak eta kontzeptuak eraikitzeko gaitasuna duena: erruduntasuna, adibidez; erruduntasunaren aurretik, baina, beste mekanismo psikologiko horiek daude, erruaren aurretik dauden heinean errugabetzen gaituztenak, maila batean bederen?
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, baina, etxean problema izugarri bat genuen, don Zoilok epe laburreko bizitza ematen zion Benjamin Mariari, baina hura zaindu eta artatu egin behar zen bitartean?, urgentziazko irtenbideren bat behar zuena, eta hala erabaki genuen zuen amak eta biok erdibidea: ni haurrarekin biziko nintzen bisitarien goiko gelan, hura etengabeko zaintzapean edukitzeko. Rakel neskamearen laguntza ere izango nuen?, eta ama zuekin geratuko zen, neurri harekin zuen begi errugabeak itsustasunaren erasotik libratuko genituelakoan?
|