|
2008
|
|
|
Egungo hitzarmenetan jasotakoari eutsiko badiete ere, langile berri guztiek BBK ko lan itunaren araberako baldintzak izango dituzte. Bat egiteak dakarren
|
lan
zamagatik, bestalde, langile guztiek 1.250 euro jasoko dituzte.
|
|
2009
|
|
|
Diru iturri handia izanda ere kontratu berriak epe laburrerako
|
lan
zamarik ez duela ekarriko esan zuen ITPko zuzendariak. Lantegiko ekoizpena urte batzuk barru hasiko da, hasierakoak diseinu lanak izango dira.
|
|
2010
|
|
|
Beraz, beharrizan berriei
|
lan
zama handituz erantzungo zaiela azaldu dute sindikatuek. Haien arabera, ikastetxeetako lan taldeak zehazteko irizpideak ezarri nahi ditu Jaurlaritzak, eta behar izanez gero, haiek aldatuko dituzte irizpide horiek, murrizketa bideak areagotuz.
|
|
2011
|
|
|
azpiegitura handietan inbertitzea eta formakuntza eta etorkizuneko belaunaldien hezkuntza alde batera uztea» kritikatu zuen LABeko Expe Iriartek, euskaraz irakurritako agiri batean.Horri lotuta, sektore mahaian, Iribasi galdetu zioten nola bermatuko duen aniztasunarekiko arreta, hau da, ikasle bakoitzaren premiei egokitutako zerbitzua?. Iribasek erantzun zien ez duela ez zuzeneko ez aniztasunarekiko arretan murrizketarik ezarriko, baina ez zuen zehaztu diru gehiago jarriko den edo
|
lan
zama gehiago izango duten irakasleek.Gai horrek erlazio zuzena du irakasleen ordezkapenekin. Sindikatuek salatu dutenez, «hamaseigarren egunera arte» ez dira ordezkatzen gaixo agiria duten maisu maistrak.
|
|
2012
|
|
|
Baina Jaurlaritza oso bestela ari dela salatu du, «murrizketak» aspalditik ezartzea egotzita: «Soldata jaitsi digute; gaixotzen bagara, zigortu egiten gaituzte; gaixo daudenak ez dira ordezkatzen; eta
|
lan
zama izugarri handitzen ari da». Edurne Agirrek ohartarazi du hori dela-eta osasun kalitatea nabarmen okertzen ari dela.
|
|
2013
|
|
|
Izan ere, mozketak nabaritzen hasiak dira Galdakaoko ospitaleko langileak.
|
Lan
zama handitu izanaz kexatzen dira gehienak, ordezkapen gutxiago egiten direlako, eta geroago betetzen direlako. «Eta Osakidetzan, berez, minimoetan lan egiten dugu», esan du Joana Guerra Larrea erizainak.
|
|
2014
|
|
|
«Oro har, kontratu laburretan kontratazio behin behinekoak egiten ari da Osakidetza. Ezohiko
|
lan
zama dagoen uneetarako pentsatua dago formula hori; beraz, kontratua ez da plaza bati lotuta egiten. Eta hizkuntza eskakizunak postuei lotuta daude.
|
|
|
Hain zuzen ere, atzotik aurrera bosgarren lan txanda bat eratzea onartu zuten langileen ordezkariek.
|
Lan
zama handituko balitz, gainera, seigarren txanda bat sortzeko aukera zabalik utzi dute. Zuzendaritzak, berriz, lan karga gehiago lortzen eta bezeroarekiko arretan nabaritzen zuen kalitatea zuzentzen saiatuko dela ziurtatu du.
|
|
2015
|
|
|
Zenbait izango dira berariaz eragindako tratu txarren kasuak, ezta. Bai, zenbait egoera baziren berariaz eragindakoak. Baina beste zenbaitetan arazoa izan zen, esaterako, zaintzaile nagusiak
|
lan
zama handiegia zuela bere gain, edota medikuen arteko koordinazioa ez zela egokia izan adineko pertsona baten inguruan.Eta berariaz egindako tratu txarretan zer nola jokatzen da. Zenbait kasu judizializatu egin dira. Judizializatu dira, esaterako, adineko pertsona zaintzeko zerbitzuak eta baliabideak eskaini eta horiek onartu ez dituzten pertsonen kasuak.
|
|
2020
|
|
|
Zenbait adibide daude abian: isolamenduaren aurrean, boluntariotza sareak eta auzolana; menpekotasun eta gabeziaren aurrean, maker ak, guztion onurako ekintzailetza eta zero kilometroko produktuak; hondakinen ilogikaren aurrean, ekonomia zirkularrak; enplegu erregulazio espedienteen aurrean,
|
lan
zama eta orduen banaketa; eta arnasketa eragozten digun birusaren aurrean: arnasgora —inspirazioa— eta arnasbehera luze eta sakonak, gure izatearen kontzientzia, inoiz baino gehiago, har dezagun.
|
|
|
Bereziki gogorra da egoera osasun esparruko beharginentzat: konfinamenduak eremu pertsonalean ekarri dien pisuaz gain, aspaldian ikusi gabeko
|
lan
zama dute bizkar gainean, eta ziurra da areagotu egingo dela datozen asteetan.
|
|
2021
|
|
|
Gaur, birusa oraindik ez da joan: hura hesitzen ahalegintzeko neurriak ezin dira alboratu, eta osasun sisteman, oro har, agerikoak dira sarbidea mugatzeko hartutako neurrien ondorioak, bai eta izurriaren ondorioz izan den aparteko
|
lan
zamarenak ere. Datu objektiboak badira hori erakusteko.
|
|
|
Gonzalezi ez zioten egin birusa detektatzeko inolako probarik, eta konfinatu eta lau egunera atera zen berriz kalera. «Dei bat jaso nuen esanez ospitalera itzuli beharra nuela,
|
lan
zama handitzen hasia zelako».
|
|
|
Den dena arteztu du lege miragarri berriak eta, egokitu zaion
|
lanaren
zamaz jabetuta, Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailburuak 2023a jarri du legea onesteko mugarri moduan. Hezkuntzan epeak denbora geologikoan neurtzen dira batzuetan.
|
|
|
2 Langileon egonkortasun eta kontsolidazioa, etengabeko formazioa jasotzea (lehentasunez, euskalduntze eraginkorrerako estrategiak; ikasle etorkinak eskolan murgiltzeko programak; hezkidetza; eta berrikuntza pedagogikoak), langile guztion ratio eta
|
lan
zamak jaistea eta kontziliaziorako neurriak.
|
|
|
«Lan karga aise handiagoa dugu, erizainok ere egon behar dugulako txertatzen, testak egiten, gaixoen jarraipena egiten eta telefonoz dudak argitzen, eta ez gara iristen».
|
Lan
zamaren ondorioak pazientearekiko arretan ere sumatzen dira, bertan behera utzi behar izan dituztelako luzera begirako hainbat hitzordu eta zerbitzu.
|
|
|
Gainera, inor gutxik espero zuen udarekin batera birusaren bosgarren olatua iristea, eta gehiegizko
|
lan
zamak ezustean harrapatu ditu lehen arretako langile asko. «Txertaketarekin uda lasaiagoa espero genuen, eta ez genuen kutsatzeen gorakada hau aurreikusten».
|
|
|
Pandemiarekin ere izugarri handitu zaie
|
lan
zama zentroan, eta lehendik murriztuta zegoen lan taldeak «presio itzela» pairatzen du orain. Izan ere, Durangokoak ez ezik, Zaldibar, Berriz, Elorrio, Abadiño, Iurreta, Mañaria eta Izurtzako herritarrak ere artatzen dituzte bertan, herri horietako osasun zentroen ordutegia murriztu dutelako.
|
|
|
—Oraindik orain, garaiko murrizketek gainditu gabe jarraitzen dute, ratioak gehiegizkoak dira langile kolektibo guztietan,
|
lan
zamak arindu ezean, areagotu dira, eta bien bitartean langileen behin behinekotasuna izugarri igo da. Ikastetxeetan nekez dago lantalde egonkorrik.
|
|
|
Sektoreko langileen baldintzak prekarioak direla salatu du, eta horrek «zauriak» uzten dituela: «Jendeak
|
lan
zama handiak ditu; ordutegi gogorrak. Oso kargatuta dago.
|
|
|
Bereziki erizainen
|
lan
zama handitu dela nabarmendu du Maite Aiarra Goizuetako (Nafarroa) osasun etxeko familia medikuak: euren ohiko lanez gain, PCRak eta antigeno probak egin behar dituzte goizez eta arratsaldez, gripearen eta koronabirusaren txertoez arduratzen dira, eta koronabirus kasuen jarraipena egin behar dute.
|
|
|
IRATI AGIRREAZKUENAGA: Komunikazioan jarduten duten taldeek
|
lan
zama handia izan dute, batez ere barne komunikazioari dagokionez. Euskarazko komunikazioari dagokionez, azpimarragarria da inprobisatu egin duten erakundeen kasuan euskara galtzaile irten dela.
|
|
2022
|
|
|
Azkenik, Osakidetzaren kudeaketa hobetzeko neurriak exijitu dituzte: «Osasun egoeraren larritasunak, osasun zerbitzuen
|
lan
zama eta saturazioak, osasun langileen egoerak etengabe kudeaketa eredua hobetzen lagunduko duten neurriak bideratzea eskatzen du».
|
|
|
2020an izurria iritsi zenean, lan egiteko era aldatu behar izan zuten, aurrez aurreko arta murriztu eta arreta telefonikoa lehenetsita. Eta azken bi urteotan
|
lan
zama izugarri handitu zaie administrariei, ohiko jarduerei izurriari lotutakoak gehitu zaizkielako. «Dozenaka dei jasotzen ditugu egunero, baina esku nahikorik ez dago horiek hartzeko».
|
|
|
«Uberka azaldu duenez, «hasteko, beste 3.000 lanpostu finko gehitzea proposatzen dugu. Eta, horrez gain, azterketa bat egitea,
|
lan
zamak baloratzeko, eta Osakidetzan gehitu liratekeen lanpostuak identifikatzeko».
|
|
|
«Hau da, nahiz eta gaur egun haur gutxiago eduki, haien zaintzak oro har eskatzen duen denbora aurreko belaunaldiek eskaintzen ziotenaren antzekoa da», azaldu du Lujanbiok. Erantsi du azken urteetan indartu egin dela «amaren ardura indibiduala»; besteak beste, pribatizazioa izan da
|
lan
zama handitzearen eragileetako bat: «Batetik, jada haurren zaintza ez dago horrenbeste komunitatearen esku; familia nuklearraren barruan garatzen da.
|
|
|
Zapi horiak ere laga zituzten, beren borrokaren ikur. Langileen lan baldintzen inguruan, alderdi politikoei gogorarazi diete soldatak apalak direla, eta
|
lan
zamak handiegiak: «estres handiarekin» ari dira hezitzaileak.
|
|
|
«Langile faltaren arazoa konpontzeaz» mintzatu da Amaia Mayor SATSEko kidea: «Zuzeneko harremana dago
|
lan
zamaren eta grebaren jarraipenaren artean; Osakidetzak irakurketa hori egin behar du, ohartu behar du karga horrek zerbitzuaren kalitatean eragiten duela». Giza baliabideak ez ezik, zerbitzuak ere aipatu ditu Garduñok:
|
|
|
Arizalea ere bada, Otto Peioren eta Gartxoten roletan hiru bertset botako baititu. Arras interesgarria egin zaio Urrutiren egin moldea, bakar batzuek
|
lan
zama handia hartzeko partez, eta bertze batzuek guti, banatu egin baitu: «Denek pixka bat denetarik» eginez, sujetak kendurik.
|
|
|
Komunikazioa ezinbesteko erreminta da osasungintzan, baina, pazientearekin komunikazioa lantzeko, denbora behar da. Eta sarritan harreman terapeutikoan ezinbestekoa den arlo hori ahanzturan uzten dugu, izan
|
lan
zama handia dugulako, izan lanean etengabeko leku aldatzeak bizi ditugulako edo izan emozionalki akituta egotera iristen garelako. Zenbaitetan, aurrean dugunari begietara begiratzeko astirik ez edukitzera ere iritsi gaitezke, eta, hala, pazientearengan bakardade sentsazioa utzi, eta guregan erruduntasun sentimendua.
|
|
|
eraldaketa pedagogikorako, berrikuntza pedagogikorako irakasleak egongo dira ikastetxe guztietan, etapa guztietan». Horrekin batera, gainera, ratioak jaitsita,
|
lan
zamak arinduko direla begitantzen zaio. Laburbilduz:
|
|
|
Etxean Zaindu, berriz, familia zaintzaileen
|
lan
zama arintzeko garatu dute, eta Laguntzabide programaren barnean egonen da. Egitasmo horrek barnean hartzen ditu familia zaintzaileak, mendekoak, diru sarrerak edo prestakuntza bermatzeko errenta jasotzen dutenak eta bazterketa arriskuan dauden profesionalak.
|
|
|
«Nahitaezko zerbitzua gara urteko 365 egunetan». Izan ere, urrian, larrialdietako asistentzia eskaera pandemia aurrekoa baino %20 handiagoa izan zen, baina aurki langile gutxiagorekin egin diote aurre
|
lan
zama horri: 65 mediku daude Galdakaoko larrialdietan, eta seiri kontratua etengo diete.
|
|
2023
|
|
|
Gasteizko eta Donostiako manifestazioetan, gogora ekarri zuten zaintza
|
lanen
zama emakume migranteen bizkar uzten dela askotan: «Emakume migranteak dira etxeak eta ospitaleak garbitzen dituztenak, zahartzaroan dauden pertsonak egunerokoan laguntzen eta zaintzen dituztenak».
|
|
|
Arazoa areagotu egingo da 2025etik aurrera. Zuzendaritzak langileen batzordeari ohartarazi dionez, litekeena da
|
lan
zama erdira jaistea urte eta erdiz. Hala, aurten 295.000 auto ekoiztea aurreikusita dago, eta baliteke 2025ean erdira jaistea:
|
|
|
Aurreakordioak hiru arlotan izango du eragina, batez ere: gehiegizko
|
lan
zaman, langileen arteko soldata arrakaletan, eta erizainen eta fisioterapeuten garapen profesionalean. SATSEk dioenez, hiru alor horiek izan dira sindikatuaren «marra gorriak», eta lehentasuntzat ezarri zituen negoziazioak hasi zirenean.
|
|
|
|
Lan
zamari dagokionez, hitzarmenean aurreikusten da hobekuntzak egitea lehen arretako agenden kudeaketan, gaixoaldiek eragindako hutsuneak betetzeko garaian eta ordezkapenetan, baita lehen arreta indartzea ere.
|
|
|
Protesta egin zuten Bilbon, Eusko Jaurlaritzaren egoitzaren aurrean, eta hainbat eskaera egin zituzten: soldatak KPIaren arabera igotzea,
|
lan
zama arintzeko neurriak hartzea, Lanbide Heziketa erregulatzea eta lanpostuak bermatzeko neurriak ezartzea. Horrez gain, galdegiten ari dira sektore feminizatu eta prekarioetan hobekuntzak egitea.
|
|
|
Hautetsiek elkargo batzarrei begira izaten duten
|
lan
zama aipatu du. «Zuetako bakoitzak badaki zer den».
|
|
|
Hautetsiek elkargo batzarrei begira izaten duten
|
lan
zama aipatu zuen. «Zuetako bakoitzak badaki zer den».
|
|
|
Egunero hamar ordu egiten ditu lan, gutxi gorabehera, ordenagailuaren aurrean. Bere lagun guztiak oporretan daude, baina bera ez; batetik,
|
lan
zama oso handia duelako, eta, bestetik, ekonomikoki ezin dituelako besteek egiten dituzten planak egin. Prekaritatearen gai horretan, bada beste puntu bat:
|
|
|
Aldarrikapen berdinak egiten dituzte: erosahalmena berreskuratzea, ordainsari osagarriak eguneratzea, plantilla handitzea, lanaldi osoko ordezkapenak egitea,
|
lan
zama murriztea eta EHUko finantzaketa publikoa EAEko BPGaren %1 izatea. Azaldu dutenez, erosahalmena %20 murriztu da irakasleen artean, eta, gainera, lan zama eta burokrazia handitu egin da.
|
|
|
erosahalmena berreskuratzea, ordainsari osagarriak eguneratzea, plantilla handitzea, lanaldi osoko ordezkapenak egitea, lan zama murriztea eta EHUko finantzaketa publikoa EAEko BPGaren %1 izatea. Azaldu dutenez, erosahalmena %20 murriztu da irakasleen artean, eta, gainera,
|
lan
zama eta burokrazia handitu egin da.
|
|
|
«Izan ere, hainbat udalek dena galizieraz egiten dute, baina gero, Europako Batasuneko burokrazia tartean sartzen denean, gaztelaniara jo behar izaten dute, huraxe baita onartzen dieten hizkuntza ofiziala». Hautsi egiten du horrek erakunde horien hizkuntza hautua, eta
|
lanerako
zama da.
|
|
|
UGTko Mikel Tapiaren ustez, «oso sentsazio txarrak» eragiten dizkie horrek: «Ematen du moldaketa bat prestatzen ari direla, eta ez nuke baztertuko bulegoetan, fabriketan edo parke eolikoen mantentzean
|
lan
zama kentzea». CCOOk ere bilera hori kendu izana aurpegiratu dio enpresari, baina ez du zertan seinale txarra izan.
|