|
2007
|
|
|
Gainera, ez da gutxieneko hasierako kapitalik eskatzen. Aldiz, sozietate mugatuak, anonimoak, lan sozietateek eta
|
lan
kooperatibek notario eskritura eta gutxieneko kapitala eskatzen dituzte. Aukera hori baloratu egin behar da, hasierako ordainketak konpentsatu egin baitezake, baldin eta kapital horrekiko etorkizuneko erantzukizuna mugatu eta ondare pertsonala babestu nahi bada.
|
|
2008
|
|
|
Ikuspegi logiko baten arabera, sailkapen honek ez du zentzurik. Kooperatiba mota batzuk bertako gehiengoan dagoen bazkide motaren arabera sailkatzen dira?
|
lan
kooperatibak, adibidez?. Beste batzuk garatutako enpresa jardueraren arabera, etxebizitza kooperatibak, nekazaritza kooperatibak, etab.?.
|
|
|
41 Espainiako 1999ko Kooperatiben Lege Orokorraren egitasmoa lantzen ari zen bitartean, Estatuko ordezkariek oso proposamen interesgarria egin zuten hasieran. Teknikoki ondo pentsatuta eta zintzotasunez bideratuta, baina agian lankidetza oso ondo ezagutu gabe, lege berrian kooperatiba moten zerrenda luzea alboratu eta, horren ordez,
|
lan
kooperatibak eta zerbitzu edo kontsumo kooperatiben arteko sailkapen bakarra ezarri zuten.
|
|
|
|
Lan
kooperatibetan bazkide kopurua, asko jota, milaka gutxi batzuetakoa da eta, beraz, inoiz ez da heltzen korporazio kapitalista handietan jabetzak izan ohi duen zatiketara.
|
|
|
35). Jakina, jardueraren ezagutza maila askoz handiagoa da
|
lan
kooperatibetan eta hori funtsezko lehiaketa abantaila da beraientzat45 Eta hori oso abantaila handia da lehiaketan. Garrantzitsua da, orobat, ekoizleen kooperatibetan (gehienetan nekazaritza arlokoak) dagoen jardueraren ezagutza maila.
|
|
|
|
Lan
kooperatibetan, adibidez, menpeko lana baino ez da onartzen kooperatiba jarduera gisa eta, orain arte, gehienetan ez da onartu botoen gutxiengoa duen beste mota bateko kooperatiba jarduerarik.
|
|
|
Bereziki deigarria dugu
|
lan
kooperatiben kasua. Bertan, langilea, bazkidearen kokapen juridikoa hartuz, enpresari bihurtzen da aldi berean eta, beraz, enpresa jarduerarekiko maila handieneko erantzukizunaren titular.
|
|
|
Kooperatiba bateko bazkide izateak, alderantziz, oso modu ezberdineko ondorioak ditu kooperatiba motaren arabera. Hala ere, oso adierazgarria den konpromiso pertsonala dakar, bazkideak bere inguruarekin eta jardueran duen partaidetzarekin hartzen duena17 (bere lanpostuarekin
|
lan
kooperatiben kasuan).
|
|
|
Zehazki,
|
lan
kooperatibak enpresa eredutik hurbilago kokatu dira eta nekazaritza kooperatibak, zerbitzukoak, etab., merkatu eredutik hurbilago (egiaz, ziur asko, lan menpekotasunaren antolaketa jaurbidearen ondorioz, enpresa harremanen kontzeptuaren barruan kokatu behar dira derrigorrez lan kooperatibak).
|
|
|
Zehazki, lan kooperatibak enpresa eredutik hurbilago kokatu dira eta nekazaritza kooperatibak, zerbitzukoak, etab., merkatu eredutik hurbilago (egiaz, ziur asko, lan menpekotasunaren antolaketa jaurbidearen ondorioz, enpresa harremanen kontzeptuaren barruan kokatu behar dira derrigorrez
|
lan
kooperatibak).
|
|
|
Bazkide gutxiko nekazaritza kooperatibetan, adibidez, kontrolerako tresna eraginkorra izan daiteke, kooperatiba uzteak, gehienetan, kooperatibarekiko elkarlan operatiboaren amaiera baitakar eta elkarlan hori ordezkatzea ez delako askotan erraza. Antzeko zerbait gertatzen da, adibidez,
|
lan
kooperatibetan edo zerbitzu kooperatibetan, lan kualifikatu eta berezia egiten duten bazkideekin.
|
|
|
Ez da gauza bera gertatzen
|
lan
kooperatibetako eskuko langileekin, edo ordezkatzeko errazak diren langile ez espezializatuekin. Kontsumo edo mailegu kooperatibetan ere ez, kooperatibako bezero izaera galtzea ez baita bazkidetza galtzearen ondorio zuzena eta, gainera, gehienetan, ordezkatzeko errazak dira bazkideok.
|
|
|
24.Arruñada k?
|
lan
kooperatibei buruz, dio:
|
|
|
Langilea bazkide gisa kokatzearen abantailen azalpen interesgarri horren ostean, kontuan hartu behar da, Hansmann ek berak dioen moduan, abantailok ondo azaltzen dutela
|
lan
kooperatiben arrakasta beraien ohiko kokapenetan, baina ez dute azaltzen zergatik ez dagoen horrelako kooperatibarik enpresa hierarkiko handietan, ia ia denak kapital sozietateak direnak.
|
|
|
29.Hansmann en azterketa hau bereziki interesgarria da erabiltzen duen metodologiagatik. Hala ere, ez da lan honen helburua
|
lan
kooperatiben azterketa zehatza egitea, baizik eta kooperatiben aginte edo egituran eragina zehatza duten faktoreak aztertzea. Hala ere, azterketa kritikoen artean, oso interesgarriak dira, adibidez, Lepage (1978) eta Jensen (2000:
|
|
|
Interesen bat egite edo lerrotze estrategia hori bereziki garrantzitsua da
|
lan
kooperatibetan. Kooperatiba horietan, ez da desagertzen, ezta gutxiagorik ere, langilearen banako interesen eta kooperatibaren interesen arteko ezberdintasuna.
|
|
|
– Bazkideen interesak ahalik eta berdintsuenak izanik(
|
lan
kooperatibetan jardueren arabera, lanbide eta lansarien arabera; ekoizpen edo zerbitzuen arabera beste mota bateko kooperatibetan).
|
|
|
Ziur asko, arazo hori askoz txikiagoa da
|
lan
kooperatibetan. Kooperatiba horietan, nahiz eta bazkide kopurua handia izan, hori bai, milaka gutxi batzuk asko jota?
|
|
|
oso harreman sakonak daude bazkideen eta kooperatibaren artean. Harreman horiek lan jarduerari daude loturik eta beste mota bateko erakundeetan baino interes askoz handiagoa sortzen dute bazkideengan87 Egia da zenbait
|
lan
kooperatibatan Batzar Nagusietara bertaratzen diren bazkideak ez direla izaten gehiengoa; hala ere, kooperatiba horietan ere, bertaratzea askoz handiagoa izaten da aurreikusten diren bozketen garrantziaren, balizko izaera gatazkatsuaren eta hartu beharreko erabakien inguruan dauden zalantzen arabera.
|
|
|
87.Ikusiko dugunez,
|
lan
kooperatiben korporazio agintearen arriskurik funtsezkoena, «gehiegizko batzarzalekerian» edo egon daitekeela esan da, behin eta berriz (adib., A. C. Morales). Lan bazkideek Batzar Nagusira joateko duten joeraren eta kooperatibaren jardueran duten interes handiaren ondorioz, Batzar Nagusietan mota guztietako erabakiak hartzeko joera sor dezakete, Errektore Batzordearen eta zuzendaritzaren autonomia esparrua murriztuz.
|
|
|
Ohikoagoa da kontsumo edo mailegu kooperatibetan (bazkide erabiltzaileek jardueran duten interesa askoz txikiago izanik) eta arraroagoa, esan dugunez?
|
lan
kooperatibetan, bazkideek jardueran duten inplikazio eta interesa askoz handiagoa delako. Hori dela-eta, lan bazkideak Batzar Nagusietara ez joatea, askoz larriagotzat hartu behar da.
|
|
|
Arazo horri erantzuteko, ezberdindu behar ditugu, aurreko izenburuan esandakoari jarraituz? bazkideek jardueran interes handia duten kooperatibak, oro har, kooperatiba txikiak eta
|
lan
kooperatibak, bazkideen oinarri zabala duten mailegu eta kontsumo kooperatiba handietatik.
|
|
|
Alde batetik, zalantzatan jarri behar da horrelako irizpide zehatzari jarraitzea kooperatiba handiak eta txikiak ezberdindu gabe. Batzar Nagusiaren eta Errektore Batzordearen arteko aginpideen banaketak arazo praktiko asko sor ditzake kooperatiba txikietan eta, zehazki,
|
lan
kooperatiba txikietan. Ez dugu ikusten arazorik irizpide malguago bati jarraitzeko, kooperatiba bakoitzaren bazkide kopurua kontuan hartuz.
|
|
|
Kontuan hartu behar dugu Batzar Nagusiak biltzeko eta eztabaidatzeko dituen mugen arazoa kooperatiba handietan agertzen dela, baina ez txikietan. Guztiz deigarria da hau
|
lan
kooperatiba gehienetan. Dakigunez, kooperatibok batez beste 8 eta 10 arteko bazkide dituzte.
|
|
|
Egiaz, kooperatiba ertain eta handien errealitatean, Batzar Nagusiaren aginpide esparrua, legean aurreikusitakoaren inguruan koka daiteke106, mugaturiko aginpideen bidez. Hala ere, kooperatiba txikietan?
|
lan
kooperatiba gehienetan, kudeaketa aginpide asko hartzen dute Batzar Nagusiek eta ez da erreza legearen bidez aginpide horiek mugatzea.
|
|
|
Oro har,
|
lan
kooperatibetan, bazkideek onartzen dute Batzar Nagusia dela organo egokia bazkideen nahia adierazteko. Bestelako kooperatiba handietan zalantza handiagoak daude ordezkaritzarako gaitasun horretaz114, bazkide erabiltzaileek, kontsumitzaileek, etab?
|
|
|
Lan faktorea, edo, hobeto esanda, menpeko lana? enpresaren jabe moduan kokatzeko hipotesiaren aurrean, zeharo ezberdina da enpresa mota bakoitzaren jokabidea (kapital izaera duten enpresak, pertsona izaera dutenak edo kooperatibetan eta, azken horien artean, batez ere,
|
lan
kooperatibetan).
|
|
|
49.Hauxe da
|
lan
kooperatibei buruz Arruñada k egiten duen azterketa: «Influentzia edo eraginkostu handiak dituzte.
|
|
2009
|
|
|
Duela hamahiru urte Bizkaiko Lea Artibai bailarako hamalau bat baserritar elkartu eta
|
Laneko
kooperatiba sortu zuten, Gizaburuagan. Sagardoa da ekoizten duten produktuetako bat.
|
|
|
Adibidez,
|
lan
kooperatibek, lan sozietateek, etab. langileen kostu sozialak barneratzen dituzte, langabezia gutxiagotzen dute krisialdietan, etab. Alderantziz, kostu horiek Estatuak bereganatzeak mesede handia egiten die enpresa hauekin lehian dauden diru ezarleen esku dauden beste enpresei.
|
|
2010
|
|
|
f. Langabeziari aurre egiteko tresna gisa,
|
lan
kooperatibek krisialdi larrietan izan dezaketen funtzioagatik batez ere.
|
|
|
Zuretzat baino askoz zailagoa, nire lan kontratua guztiz lotuta dagoelako" zure" edo" gure" proiektuari. Bestela izango al nuke
|
lanik
kooperatiban?
|
|
|
Gutxienez haiek lan on eta finkoa zeukaten, zoritxarrez nik nekez aurkituko nuen ganorazko beste
|
lanik
kooperatibakoa galduz gero.
|
|
2015
|
|
|
Martxoan sartu zen egitasmoan, eta hamar kide ditu dagoeneko Tximitxarte kontsumo taldeak. Horretan hiru urte daramatzan Asier Agirregaz
|
lan
kooperatiba sortu guran dabil, ekoiztutakoak bideratzeko. Azpiegiturak hobetzen eta negutegiak gehitzen dabiltza.
|
|
|
Zerain Dezagun Fundazioa, Lurzaindia, Ekolapikoa, Esnetik kooperatiba, EH Hazien Sarea, Uribe Kostako Agroasanblada, Bertatik Bertara proiektua, Nekasare, Urduñako ekoizpen zerbitzua, Larrabetzuko udal jangelak, BasHerria, Errigora proiektua, Bide Berriak dokumentala,
|
Laneko
kooperatiba, Arratiako Agroasanblada, Aramaioko elikadura eta energia burujabetza proiektuak, Idoki, Sopelako elikadura jasangarriko proiektua, Bedarbide Elkartea, Erriberako Sare Agroekologikoa, Basaburu... Ale txiki askok osaturiko sarea ari da ehuntzen.
|
|
2016
|
|
|
Hemen sartzen dira ohiko lan harremanarekin lotuta dauden besteren konturako langileak, beren klub edo kirol taldeei lotutako kirolari profesionalak, izaera bereziko lan harremana dela-eta, eta merkataritza eragiketetan esku hartzeko jarduera duten pertsonak (merkataritzako ordezkariak). Hala ere, kanpoan geratzen dira
|
lan
kooperatibetan integratutako kooperatibako bazkideak. Erakunde honen aurrean erreklamatzeko epea urtebetekoa da, adostasuneko adiskidetze epaia edo egintza lortzen denetik.
|
|
|
Enplegua sustatzeko neurri hori oso interesgarria da, batez ere «autoenpleguaren aldeko apustua egiten dutenentzat, etorkizunean epe ertainean lan egiteko modu gisa», azaldu du Eduardo de Mesa Manrique de La Mesa eta Verz Consultores talde fiskaleko arduradunak. Autoenpleguko ekimenen artean, norberaren konturako langile gisa hasi behar da lanean, edo bazkide langile edo lan bazkide gisa hasi behar da
|
lanean
kooperatibetan edo martxan edo sortu berri diren lan sozietateetan edo sozietateetan. Irudia:
|
|
2017
|
|
|
Oso bide motibagarria da, baina mugak ere baditu. Esaterako, sektore batzuetan, industrian adibidez, oso zaila da
|
lan
kooperatibak sortzea; kapitala eskuratzeko zailtasunak daudelako eta abar. Une honetan, Euskal Herrian, kooperatiba berriak zerbitzuen sektorean sortzen dira batez ere.
|
|
|
Batetik, tokian tokiko lan eta bizi alternatibak eratu:
|
lan
kooperatibak, kontsumo kooperatibak, esperientzia kolektibo lokalizatu aberats eta erradikalak, ideologia gutxiago eta praktika gehiago landuko dituzten mugimendu sozialak. Eta bestetik, nazioarteko eztabaidak gizateriaren, alegia komunismoaren, etorkizunari buruz.
|
|
2018
|
|
|
— JMA
|
lan
kooperatiba
|
|
|
— Fagor Markina
|
lan
kooperatiba
|
|
2019
|
|
|
Olatukoop sarearen baitan, emakume migratzaileentzako zaintza
|
lanen
kooperatiba sortu nahian dabiltza Hiritik At, Talaios eta Parean elkarte irundarrak. Bide horretan informazioa eta eztabaida zabaldu asmoz, jardunaldiak antolatu ditu Olatukoopek eta beren esperientzia kontatzera gonbidatu dituzte Merce Panyella eta Sandra Martinez Diaz, Cuidem Lluçanes Kataluniako zaintza kooperatibako kideak.
|
|
2021
|
|
|
Lehenik, jazarraldia sostengatzea. Bigarrenik, emazteen
|
lana
kooperatibetan antolatzea, zeinetan emazte langileak jabeak bilakatuko baitziren. Urgentzia bat zen," emazteen lana gehien esplotatua" baitzen.
|
|
|
Lasaitasuna eta umore ona inoz galdu barik, kideen artean giro positiboa lortuz, zehaztasun eta profesionaltasun handiz bete ditu Karmelok bere
|
lanak
kooperatiban.
|
|
2022
|
|
|
Emeki, kidetutako laborarien zerrenda apalduz joan zen, sekulako zorrak utzi baitzizkien kooperatibak. Errate baterako, 1999an, 130 laborarirekin elkarlanean egiten zuen
|
lan
kooperatibak; egun, 34 baizik ez dira gelditzen.
|
|
|
Lehenbiziko langile multzo hartakoa izan nintzen ni. Hogei urte betetzear nintzen, eta ni bezala bertze hogeiren bat emakume hasi ziren
|
lanean
kooperatiban. Bigarren urterako baginen berrogei.
|