|
2002
|
|
|
Badira beste ezaugarri leunago batzuk:
|
lan
faktorean zerbitzuek duten trinkotasuna eta kapital faktorearen txikitasuna, merkaturatzen diren zerbitzuak oso zatikatuak izatea, etab.
|
|
|
Hala ere, aipagarria da kokainari dagokionez, hezkuntza eta osasun arloek eragiten dutela hirugarren lekuan.
|
Lan
faktoreek gutxiago pisatzen dute kontsumitzeko, baina, horien artean, hauek dira pisu handiena dutenak: lanaren arriskua, gaueko lana, errutina, gaizki ordaindua sentitzea, nagusiekiko pozik ez egotea eta lan prekarietatea.
|
|
2003
|
|
|
Saia gaitezen orain estresaren kausak zehazten. Ikertzaile gehienek
|
laneko
faktore jakin batzuk izendatzen dituzte enplegatuen estres laboralaren eragile gisa. Bitan banatzen dira faktore jakin horiek:
|
|
|
– Subjektiboki, gutxiago “izatearen” sentsazioa sortuko litzateke, eta horrek kontsumoaren atzerapena ekar lezake, eta, hala, ekonomia osoak atzeraldia izango luke. . Printzipioz, etxeen prezioak jaisteak ez dio hipotekaren ordainketari eragin behar, baldin eta
|
lan
faktorea egonkor mantentzen bada, diru sarreren iturria baita maileguen kuotak ordaintzeari lotutako elementu nagusia. Baina ekonomia uzkurtzen bada, langabezia ere handitu daiteke eta arazoak sor daitezke.
|
|
2005
|
|
|
XVIII. eta XIX. mendeetan, pentsamendu klasikoaz baztertzen hasi ziren lurra aberastasun iturritzat jartzen zuen ideia. Lurra lana binomioa desagertu egin zen, eta
|
lan
faktorea hartzen zuten balio ororen iturritzat. Hala eta guztiz ere, pentsamendu klasikoak argi eta garbi ikusten du hazkunde ekonomikoak bere mugak dituela epe luzean; izan ere, ondo gogoan zituzten Lurraren beraren mugak.
|
|
2008
|
|
|
1.4.Enpresa mota bakoitzean
|
lan
faktoreak duen egiturazko
|
|
|
1.4 ENPRESA MOTA BAKOITZEAN
|
LAN
FAKTOREAK DUEN EGITURAZKO KOKAPENA. OINARRIZKO IRIZPIDEAK
|
|
|
|
Lan
faktorea, edo, hobeto esanda, menpeko lana, enpresaren jabe moduan kokatzeko hipotesiaren aurrean, zeharo ezberdina da enpresa mota bakoitzaren jokabidea (kapital izaera duten enpresak, pertsona izaera dutenak edo kooperatibetan eta, azken horien artean, batez ere, lan kooperatibetan).
|
|
2009
|
|
|
Enplegua, lanaldi osoaren baliokide diren lanpostuetan neurtua, ia ez zen aldatu 2008an,% 0,6ko urtearteko aldaketarekin. Horrela,
|
lan
faktorearen itxurazko produktibitatea %1, 5era jaitsi zen. Termino izendatuetan, 2008ko BPGaren hazkundea %3, 4koa izan dela zenbatetsi da, eta 1.088.502 milioi eurokoa izan zen.
|
|
2010
|
|
|
Izan ere,
|
lan
faktorea biziki garrantzitsua da lekutzearen ikuspegitik; zentzuhorretan lanaren bost ezaugarri dira kontuan hartzekoak: (a) lehenik, aipatu berriduguna, hots, ezagutza eta kualifikazioak, oso lotuta daudenak hezkuntzarekin etalurralde baten bilakaeraren historiarekin; (b) soldata kostuak; (c) lanaren produktibitatea, eragin askoren isla dena, besteak bete:
|
|
|
Abantaila absolutuak eskatzen du efizientzia handiagoa lortzea ekoizpen prozesuan edo
|
lan
faktore gutxiago erabiltzea prozesu horretan.
|
|
|
Abantaila erlatibo edo konparatibo honen arabera, interesgarria izan daiteke nazioarteko merkataritza baldin eta herrialde birentzat produktuak ekoizteko orduan behar duten
|
lan
faktorearen ratioa ezberdina bada herrialde bakoitzean. Horrela izanik, herrialde bakoitzak izango luke produktu bat non lanaren kopuru erlatiboa beste herrialdean baino txikiagoa den eta, beraz, alderaturiko abantaila erlatiboa sortuko litzateke.
|
|
|
Ondoren, industria eta energia adarrak(% 9,9), nekazaritza eta arrantza adarrak(% 3,5) eta zerbitzuen adarrak(% 3,4). Ekonomiaren
|
lan
faktorearen itxurazko produktibitatea %3, 2koa izan zen urtetik urterako tasan, aurreko hiruhilekoa baino bi hamarren txikiagoa. Errenten banaketa primarioari erreparatuz gero, soldatapekoen ordainsaria %2, 7 jaitsi zen 2009ko azken aldian; hirugarren hiruhilekoan, berriz, %3, 9 jaitsi zen, soldatapekoen kopuruak behera egin zuelako (%7, 0tik %5, 6ra), eta hori pixka bat konpentsatu zen batez besteko ordainsariaren desazelerazioaren ondorioz (%3, 3tik %3, 1era).
|
|
|
Gainera, kanpo faktoreak direnez, tumore horietako asko saihestu litezke errutina osasungarri baten bidez eta segurtasun neurri egokiekin. Minbizi kasuen %5 inguru
|
lan
faktore kantzerigenoen eraginpean egoteagatik izaten dira. Hauek dira ohikoenak:
|
|
2011
|
|
|
3) Bizitza normala eraiki eta eguneroko arazoak ebatzi: familiako eta
|
laneko
faktore estresagarriak eta arazoak lantzen dira. 4) Hutsune sentipenetik betetasun sentipenera iragan:
|
|
2012
|
|
|
Honako hauek dira: osasun egoera, nortasuna, gizarte sostengua, heziketa maila, diru sarrerak, kategoria eta aurreko
|
lan
faktoreak.
|
|
|
Ekintza kulturalek dituzten ezaugarriak direla-eta, indarrean dago haien aldeko hautua egitea lurralde baten garapenerako estrategien osagaiak zehaztean: (i) kultura da eskari gorakorra duen sektorea; (ii) kultura
|
lan
faktorean intentsiboa da; (iii) kultur sektoreetan egindako lanak ekonomiaren osotasunean egindakoak baino lan asebetetze maila hobeak sortzen ditu; (iv) oro har kultur sektorea ez da ingurumenaren suntsitzailea, ez ditu hondakinak sortzen eta gainera lekualdatzea erraz eragozten du (Rausell et al., 2007).
|
|
|
|
Lan
faktorean intentsiboa izatearen eite berak enplegu sorrera eta pertsona talde zabalen inplikazioa dakarren arren ikuspegi positibo batetik, praktikan ere produktuaren garestitzea (lan kostu unitario handiagoen bidetik) edota lan baldintza prekarioen sorrera dakartza.
|
|
2013
|
|
|
Etxekoandre lanbideak gaitasun horiek guztiak bateratzen ditu, baina ez du ezeren onarpen espliziturik jasotzen. Hala, etxeko
|
lanak
faktore positiboak eta negatiboak ditu egiten duenaren osasunarekiko. Positiboak:
|
|
2014
|
|
|
Egungo bizimoduan, gure osasunerako
|
lana
faktore funtsezkoa dela dio adituak: kanporatuz gero, bazterketa sozialerako eta zailtasun ekonomikoetarako bidea irekitzen duelako, eta prekarioan ari denak diru sarrera txikiegiak edota baldintza kaskarrak jasan behar dituelako.
|
|
2015
|
|
|
Kezka hau kontuan izanda, Euskal Herriko Unibertsitateko Pintura DepartamentukoZaharberritze Sailetik zahartze azeleratuko eta probeten gaineko entseguen bitartez ikerketaesperimentala burutu da. Emaitzek, Julian Irujoren
|
lanetan
faktore ezberdinek materialenegonkortasunean duten efektua azalerazi ahal izan da, eta beraz nolako kontserbazio neurriak aintzathartu behar diren.
|
|
|
13. Arbuiatzen ditugu Estatu sozialismo zentralizatu oro eta klase diktadura suerte guztia, baina
|
lan
faktoreari aitor diogu bere onespen zabaleneanekoizpenaren lehengaitasuna.
|
|
2017
|
|
|
Hasieran Demerouti et al. (2001) ikertzaileak proposatua da teoria hori, eta defendatzen zuten edozein lanetako lan baldintzak bi kategoria handi hauetan sailkatzen ahal zirela: alde batetik lan eskakizunak, hau da, alde batetik, langileari kostu fisiologikoak eta psikologikoak ekartzen dizkioten
|
lanaren
faktore fisiko, psikologiko, antolamenduzko edo sozialei dagozkienak, eta, bestetik, lan baliabideak, zeinek lotura baitute lanaren faktore fisiko, psikologiko, antolamenduzko edo sozial batzuekin, egingarri egiten dituztenekin: bat lanaren eskakizunak eta kostu fisiologiko eta psikologikoak gutxiagotzea, bi erabakigarriak izatea lanaren helburuak erdiesten, eta hiru pizgarri izatea pertsonaren hazkunderako, ikaskuntzarako eta garapenerako.
|
|
|
Hasieran Demerouti et al. (2001) ikertzaileak proposatua da teoria hori, eta defendatzen zuten edozein lanetako lan baldintzak bi kategoria handi hauetan sailkatzen ahal zirela: alde batetik lan eskakizunak, hau da, alde batetik, langileari kostu fisiologikoak eta psikologikoak ekartzen dizkioten lanaren faktore fisiko, psikologiko, antolamenduzko edo sozialei dagozkienak, eta, bestetik, lan baliabideak, zeinek lotura baitute
|
lanaren
faktore fisiko, psikologiko, antolamenduzko edo sozial batzuekin, egingarri egiten dituztenekin: bat lanaren eskakizunak eta kostu fisiologiko eta psikologikoak gutxiagotzea, bi erabakigarriak izatea lanaren helburuak erdiesten, eta hiru pizgarri izatea pertsonaren hazkunderako, ikaskuntzarako eta garapenerako.
|
|
|
Haurdunaldia saihestu behar da, bakar bakarrik, birus biziek eragindako gaixotasunen aurkako txertoa jarri ondorengo hiru hilabeteetan (elgorria, errubeola, parotiditisa, etab.). Aukera ematen du emakumeak bere ohiturak nutrizio orekatua izan dezan eta, espezialistek gomendatzen duten moduan, azido folikoaren gehigarriak hartzeko, haurdunaldiaren lehen hiruhilekoa amaitu arte, gutxienez, hasi baino hilabete lehenagotik. Sendagileari aukera ematen dio substantzia toxikorik (tabakoa, alkohola, drogak) eta aldez aurretik kontsultarik ez duten gai toxikorik ez kontsumitzearen komenigarritasunari buruz, bai eta ingurumen faktoreei edo laneko edo
|
laneko
faktoreei pestizidak, beruna, merkurioa edo prestakuntza prestatzen ari den haurrarentzat oso kaltegarriak izan daitezkeen beste gai batzuei aurre egiteko ere. Haurdunaldian jarduera fisiko leun edo moderatua egiteak dituen abantailei buruzko informazioa ere eman daiteke, baita ariketa kementsuegiak saihestu ere, tenperatura altuetan, saunetan bezala, sukarraren ondorio bera izan baitezake:
|
|
2019
|
|
|
Galdera baten bidez, parte hartzaileek euskararen erregistro formal eta informalak zenbaterainoerabiltzen dituzten jakin nahi dugu. Iruditzen zaigu pista interesgarria izan daitekeela parte hartzaileenprofil soziolinguistikoaz, Ortega eta besteren (2016)
|
lanean
faktore garrantzitsua delako erregistroinformala menderatzearena, hiztun berrien hizkuntza identitateak direla eta.
|
|
2020
|
|
|
Maitane Bergararen arabera,
|
lana
faktore erabakigarria da" norbere errealizazioa, autoestimua eta independentzia" lortzeko. Batez ere zerbitzuen sektorean aurkitu du Fekoorrek elbarrientzako lana.
|
|
|
Alde batetik, Asiaren ekialdean klase ertaina egonkortu, soldatak igo, eta enpresen arteko konpetentzia hazi eta lehia abantaila galdu da, eta Mendebaldeko enpresentzat gero eta garestiagoa da deslokalizazioaren kostu abantailez baliatzea. Bigarrenik, berrikuntza teknologiko eta digitala dela eta,
|
lan
faktorearen garrantzia murrizten ari da ekoizpen prozesuan (ekoizpen askotan, soldata kostuaren pisua murrizten ari da), eta, ekoizpen kostuko soldataren pisu txikiago horrekin batera, balio kate globalak gero eta gehiago ezagutza intentsiboan eta kualifikazio altuko enpleguetan oinarritu dira. Hirugarrenik, munduan zehar herrialdeen barruan egitura sozioekonomikoa eraldatu eta erosahalmena handitu ahala, kontsumoa hazten ari da herrialde horietan (barne kontsumoa, alegia), eta horrek eragina du esportaziorako produkzioaren murrizketan eta nazioarteko komertzioaren intentsitatearen ahultzean.
|