|
2011
|
|
|
Ezbairik gabe Carmen (1845) da Merimeeren
|
lanik
ezagunena, hizkuntza askotan edizio ugari izateaz gain, zineman ere hamaika bertsio izan baititu. Maitasun tragiko horren argumentua ezaguna da oso:
|
|
2014
|
|
|
Alabaina, Azpilkueta errealitate ekonomikoaren behatzaile zorrotza izan genuen, monetarismoaren bidegile. Bere obra nagusi eta
|
lanik
ezagunena Coimbran argitaratutako Manual de confessores y penitentes (1552) dugu, Erasmoren antzerako enchiridion edo eskuliburua, bere sarrera hitzetan harro dioena: " besarkatzen duena... kasik zalantza guztien soluzioa".
|
|
2016
|
|
|
Euskaltzain urgazlea, Gazte, Etchea zein Herria aldizkarietan argitaratu zuen hainbat kolaborazio. Gure Herria n agertu ostean, liburu gisa atera zuen Baionan eta 1950.ean Un grand souletine, le chanoine Inchauspe
|
lan
ezaguna.
|
|
|
Tuteran zegoela jada Tournain itzultzen hasitako Iliada bukatu zuen osoz; argitaratzeko, ordea, arazo ugari izan zituen. Antonio Tovarrengana jo zuen lehenbizi, giro falangistan ongi mugitzen baitzen, baina hark ez zion baimenik erdietsi; gero, Barne Ministerioko Liburuen Sailera jo zuen Madrilen, alta, eta espero zuenez, pentsaezina; azkenik, Nafar Aldundian zeuden Gortari Errea eta Caballero politikariek eman 8.000 pezetekin inprimaketaren gastuei aurre egin zien eta 1956.ean agertu zen Gasteizen bere
|
lanik
ezagunena bezain diskutituena dena, Iliasena alegia. Aski agerian utzi zuen Velez de Mendizabalek bere liburuaren atarikoan gauzak nahiko isildurik geratu zirela biografiatuak hala eskaturik, bada, trapu zaharrak hobe etxean garbitzen badira inora atera gabe; alabaina Mitxelenarekin izaniko tirabiren berri emateari ez zeritzon oker, bere begikoz Errenteriakoak ezin baitzuen eraman Barandiaranek euskal kontuetan aurrea hartu izana.
|
|
|
Vinsonen laguna ere bazen Goienetxe alkatea; 1899 eko Parisko erakusketa unibertsalean egin eta Vinsonek berak zuzendu Euzko Ikasketen Kongresuaren antolatzaileetakoa izan zen. Hantxe hizkuntza, arraza, jantzia, heraldika, arkeologia, musika edota artea ikertu zen, La tradition basque izenburupeko
|
lan
ezagunean jasoko zena.
|
|
|
Duhaldebehere(" Madalen Larralde"), Marianna Hargain(" Ehun eta zenbait urthe"), Bettiri Ibarrart(" Madalen Sarako martirra"), Pedro Mari Otaño(" Larraldeko Madalena"), eta izenik gabe iritsi ziren beste lau lanen egileak(" Magdalena Larralde 1793an"," Aingeru maitia!"," Lili gorria" eta" Magdalena Larralde sarakoa"). Gure Santistebanen lana aipatu horiekin guztiekin iritsi zen Berara, eta guk dakigunez, bere
|
lan
ezagun bakarra da," 1793" izenburukoa hain zuzen ere. Badira berrogeita hamar laukote Maddalen Larralderen istorio ofiziala nola edo hala kontatzen digutenak:
|
|
|
Ahitzeko, benetan interesgarriak diren Aranatz aldeko hiztegi laburra eta hainbat esaldi nahiz elkarrizketa eskaini zizkigun, azken orrialdeetan agertzen diren dotrina kontuak, zenbait ipuin eta Aralarko San Migelen omenezko kantekin batera.
|
Lan
ezagun horretaz gainera, eta Urdiaingo parrokian zegoela," Elizaguindeen zuzenguin kontuskua" izenburupekoa eman zuen argitara 1904.ean Iruñeko apezpikutegiaren aldizkarian. Hori Urdiaingo misioen erreseina dugu, laburra izanagatik ere, interesekoa dena, non bi orrialde eskasetan 1903.eko bukaeraldean Orkin eta Erbiti aita erredentoristek Urdiainen eginiko misioaldien aipua ekarri baitzigun.
|
|
|
Alegien liburuan nabariagoa da Iturriagak zuen helburu literarioa, ez aurrekoetan bezala, eta hortaz, bertsoz emanda taxutu zituen bere animalien ipuinak. Fdbulas dateke, agian, Iturriagaren
|
lanik
ezagunena, edizio gehien pairatu duena halaber. Alta ez dira alegiak bakarrik, izan ere, Samaniegoren 55 ipuinen itzulpenarekin batera, Bergiliren lehenbiziko eta hirugarren eglogak, San Ignazioren martxa eta ezpata dantzaren hitzak baitaude liburuan jasorik.
|
|
|
Bibliografiagile eta alegiagile aparta ere izan genuen bilbotarra. Noticia de las obras bascongadas que han salido a la luz despues de las que cuenta el P. Larramendi idazki ezagunean Zabalak 52 lanen berri eman zigun, eta apika bere
|
lanik
ezagunena diren alegiak Urkixok agertu zituen lehenengoz RIEV n.
|
|
|
Lesakako seme eta idazkari j ardun zuen Eladio Espartza Aginagak
|
lan
ezagun bakarra idatzi zuen euskaraz, Panpina izenburuko antzerki lana, 1932an saritu ziotena. Zoritxarrez, lan horren berri ez dugu batere.
|
|
|
Gerratea iristean Europan barrena euskaldunen berri emateko mandatua eman zion Euzko Jaurlaritzak, alta, etxean geratzea hobetsirik, Itxarkundia batailoian sartu zen, buruan jaso zuen tiro batek lehenbiziko guda lerroan bertan hil zuela. Alejandro Lizasoren
|
lanik
ezagunena, ordea, Eusko gudariak ereserkiaren musika dugu, Asto baten gainean doinu herrikoiaren gainean egina, eta Josemari Garatek eginiko letrarekin egun hain ezagun dena.
|
|
|
Ignaziaren bi lan horiek liburuxka soiltzat ere agertu ziren Donostiako Martin, Mena eta Ziaren moldetegian 1913 urte bertsuan. Hirugarren
|
lan
ezaguna Hondarribian ospatu beharreko Euskal Jaietarako idatzi zuen, eta ospakizunak Europako gerratea zela bide bertan behera geratu ziren arren, literatur sariak bai banatu zirela, lanak epez barne emanak baitzeuden nonbait. 1914.eko esan aldizkarian agertu zen Gipuzkoaren lurrazalbena dugu II. saileko saritutakoa, Berako Erroman Dornaku Olaetxeak aurkeztu Lutelestia idazlanarekin batera eta Eugenio Urroz Erroren Gipuzkoako azalben laburra izenburukoaren ostean.
|
|
|
Haatik, Aznarren langintza ez zen arlo juridikoan garatu, kazetaritzarenean baizik. Bere lehenbiziko
|
lan
ezagunak Bilboko Euzkadi eguneroko jeltzalean agerrarazi zituen," Mis cronicas" sailean eta Imanol sinadurarekin. Lehenbiziko mundu gerratean, ordea, eta Gudalgai izenordearekin, alimaleko ospea bereganatu zioten kronikak idatzi zituen Frantziako zein Belgikako fronteetatik.
|
|
|
Horretan Aboitizen zenbait olerki jasotzen dira, geroantzean Azkue nahiz Onaindiaren bildumetan berragertu zirenak. Bere
|
lanik
ezagunena Txanton Piperri dugu, Buenabentura Zapirainek bere operarako abiapuntutzat aukeratu zuena. Nolanahi ere, ez zen batere harritzekoa, bada Zapirain ere lekeitiarra baitzen(), eta ia seguru txiki txikitandik ezagutuko zuen Aboitizen olerkia.
|
|
|
Bere burua 1907.ean eman zuen ezagutzera estreinakoz, Elgoibarren antolaturiko Euskal Jaietan, literatur lehiaketan irabazle suertatu zen Idartzako jauna akto bakarreko antzezlanarekin, eta handik bi urtetara, halaber akto bakarreko Ametz gozuak aurkeztu zuen Hernaniko ospakizunetan. Hirugarren
|
lan
ezaguna 1911.ean Bilboko gazteriak antolatu sariketan irabazle gertatu Txomin Arraio komedia izan zen; lan horrek bizkaierazko aldaera ere bazuen, Ebaristo Bustintzak egina, eta Alkate ona izenburuarekin.
|
|
|
Baina argitalpen ugarien egile zein kudeatzaile bakarra izan genuen pertsona ezin dugu eite eta piura barregarria besterik gabe zezakeen inozotzat hartu. Egin zuen lehenbiziko
|
lan
ezaguna 1862.ean agertu zen: La cartera de Perico:
|
|
|
Perikoren
|
lanik
ezagunena, ordea, bere El Pamplones astekaria dugu, 1864.az geroz igandero ateratzen zena. Iribarrenek zioenez, San Zerningo dorre gainean dauden latonezko bolatxoen barruan aleki batzuk gordeta zeuden.
|
|
|
Legazen euskal
|
lanik
ezagunena Asteteren itzulpena izan zen: Cristauaren icasbidea, Aita Gaspar Astetec eguina cein centzatua eta berretua aguertzen da euscarara biurtua Dre.
|
|
|
Karmeldarra izanik, Karmengo Argia aldizkarian hasi zen idazten 1931z geroz, G. Aramaio ezizenez agertzen zen" Izarren goraberak" saila. Edozein modutan ere, Gabirel Jauregiren
|
lanik
ezagunenak Pisia eta Kimia ditugu. Lehenbizikoa Bermeoko Gaubekan atera zen 1935ean, 300 orrialdeko liburutzarra, argazki eta marrazki ugariz horniturik, bi atal nagusitan zegoen banatua, gorputzen mekanika eta kulunken mekanika alegia.
|
|
|
28 orrialdeko lana, aurreko urteko urriaren 15ean Euskal Esnalea Bazkunean ogutzi hitzaldia genuke besterik gabe. Xabiertxo
|
lan
ezagunaren sortzailea zen Lopez Mendizabal tolosarrak bazituen erlategi franko, erlezaintza zaletasun handiaren konprenigarri. Bere txostenean idazle ugariren berri eman zuen, eta guztien artean, gpk ere aipatu izan dugun Joakin Santa Barbararena.
|
|
|
Iruñean jada bizi zela eman zituen argitara Oskillasok Kurloiak eta El libro negro del euskara bere
|
lanik
ezagunen bezain polemikoenak; eta, Madrilen jaio zen gernikarra ingeles irakasle izan dute hainbat eta hainbat iruindarrek, seguruenik ere jakin gabe, euskara batutik arras hurran dagoen euskara osotuaren sortzailea izan zela. Jose Eliseo Basterretxea Matoni Madrilen jaio zen 1911.eko abenduaren 9an, Gernikako Saraspe auzoan zen baina urtebetea egin aitzin engoitik; bertako agustindarren ikastetxean ikasi ostean, Valladolidera lehenbizi eta Madrilera gero joan zitzaigun matematikako eta fisikako karrerak egitera(); bestalde, Madrilen familia osoarekin izan zen, bada, aita zuen Juan Pedro Basterretxea Iraurgi Marinako Ministerioan enplegatua baitzegoen itsasontziko kapitain izateari behin laga ostean.
|
|
|
1661.ean beatifikatu eta 1665.ean kanonizatu zuen Alejandro VII.a aita santuak, eta 1877.ean Elizaren Dotore izendatu zuen Pio IX.ak. Philotearena dugu bere
|
lanik
ezagunena doike, hamaika hizkuntzetara itzulia izan dena. Lehendabiziko edizioa, Introduction a la vie devote par François de Sales, Lyongo Pierre Rigaudenean ageri zen 1609.ean.
|
|
|
1878 urteaz geroztik alkatetza bere gain hartu zuenetik ordea, errepublikanoekin beti ere, ez zuen behar bezalako oniritzia jaso. Beste lan batzuen egilea ere izan bazen, besteak beste, hiztegigintza kontuak, herri medikuntzari buruzko zirkinen bat, eta agoteei buruzko
|
lan
ezaguna. Euskaltzaindia sortu aurretik antolatu bileretan genuen, Campion, Manterola edota Broussainen laguna.
|
|
2017
|
|
|
Horrexegatik sortua da Urrutia apelidoa, gure artean betidanik halako fama izan duena. Oroit Koldo Mitxelenak berak zertsu esaten duen honetaz, bildurka bada ere, Apellidos Vascos
|
lan
ezagunean.
|
|
2018
|
|
|
Erresumaren artilleriako teniente izan arte. Bere
|
lanik
ezagunena, gerraren inguruan bestelako lanik ere idatzi baitzuen, honakoa izan zen:
|
|
|
Beste
|
lan
ezagun bat da Martzelo Zelaietaren liburu baten itzulpena, Tolosan agertu zena:
|
|
|
obligacion de hablar alpueblo en su lengua nativa y de cuidarla liburua ondu zuen, Iruñean 1927an agertu zena. Hala ere, bere
|
lanik
ezagunena honako gramatika hau da:
|
|
2019
|
|
|
Juan Mari Lekuonak azterketa ugari egin zituen bere bizitzan zehar.Jakina denez, bere lanak esparru nagusi bat izan zuen: ahozko euskal literatura, eta horrela deitu zuen bere
|
lan
ezagunena, Ahozko euskal literatura, eta arlo nagusi horren barrenean landu zuen bertsolaritza. Honela deskribatu zuen lana Ana Toledok:
|
|
2020
|
|
|
1927an, Ida Rubinstein dantzari eta mezenas errusiarrak, eta" belle epoque" delakoaren ikonoak, ballet baterako musika eskatu zion: Boleroa, denborarekin bere
|
lanik
ezagunena eta gehien interpretatu dena. Bi tema baizik ez ditu, eta behin eta berriz errepikatzen den leloa.
|
|
|
Orduz geroztik, Boleroa, konposizio zoragarri hori, mundo osoko musika
|
lanik
ezagunenetakoa da.
|
|
2022
|
|
|
Lopez Obradorrek Maria Luisa ministro eta zuzendari izango zirenen taldean zeukan. Tosepanen eta eskubideen defentsan egindako
|
lanagatik
ezaguna, nazio mailako konspirazioetan ere ibilitako agitadorea da emakumea.
|