|
2023
|
|
|
Ñabardura: gehienetan, halako arrazoiak enpresako ekoizpen bideak berriztearen ondorio dira, hain zuzen, horrek berarekin ekarri ohi duelako
|
lan
esku kopuru jakin bat soberan izatea; izan ere, hobekuntza tekniko batek emaitza berbera lor dezake, pertsona gutxiago baliatuta (horren adibide dira informatizazioedo robotizazio prozesuak).
|
|
|
Kautela horiek guztiak justifikatzen dira, aldi baterako laneko enpresa itxurazko enpresa ez dela bermatzeko ez ezik (izaera hori izango luke
|
lan
eskua trafikatzen duen enpresak), aldi baterako laneko enpresek hiruko harremanak sortzen dituztelako ere, hurrengoak lotuz: (1) aldi baterako laneko enpresa eta horren zerbitzuak baliatzen dituen enpresa erabiltzailea edo bezeroa; (2) aldi baterako laneko enpresa eta lagatako langilea; eta (3) enpresa erabiltzailea edo bezeroa eta lagatako langilea.
|
|
|
Lan zuzenbidearen esparruan, enpresaburuak aukera desberdinak ditu, une bakoitzean behar duen
|
lan
eskua lortzeko. Aurreko gaian (ikusi 3 gaian) ikusi da enpresaburuak kontrata eta azpikontratak edo aldi baterako laneko enpresak balia ditzakeela lan eskua lortzeko, eta, halakoetan, ez dela zerbitzuak ematen dizkioten langileen lan enpresaburu, nahiz eta, batzuetan, nolabaiteko erantzukizunak izan horiei begira.
|
|
|
Lan zuzenbidearen esparruan, enpresaburuak aukera desberdinak ditu, une bakoitzean behar duen lan eskua lortzeko. Aurreko gaian (ikusi 3 gaian) ikusi da enpresaburuak kontrata eta azpikontratak edo aldi baterako laneko enpresak balia ditzakeela
|
lan
eskua lortzeko, eta, halakoetan, ez dela zerbitzuak ematen dizkioten langileen lan enpresaburu, nahiz eta, batzuetan, nolabaiteko erantzukizunak izan horiei begira. Era berean, ezerk ez du eragozten enpresaburu batek kontratu zibilak edo merkataritzako kontratuak baliatzea bere helburuak lortzeko, betiere, lan zuzenbidearen ezaugarriak ez badaude eta kontratu horiek egiten badira LAELn jasotako arauketarekin bat etorriz.
|
|
|
Era berean, ezerk ez du eragozten enpresaburu batek kontratu zibilak edo merkataritzako kontratuak baliatzea bere helburuak lortzeko, betiere, lan zuzenbidearen ezaugarriak ez badaude eta kontratu horiek egiten badira LAELn jasotako arauketarekin bat etorriz. Baina, duda mudarik gabe, enpresaburuak
|
lan
eskua lortzeko bide nagusia da berak zuzenean kontratatzea plantilla osatuko duten langileak. Hain justu ere, horretarako kasuan kasuko lan kontratua egingo du.
|
|
|
Langileek eta euren senideek bizitzeko zituzten baldintza penagarriek (pilaketa, baldintza higienikorik eza), lanaldi nekagarriek eta desnutrizioak gaixotasunak gehitu zituzten, arruntak nahiz lanbide izaerakoak. Batzuetan, gehiegizko eskaintzarengatik, eta, beste batzuetan, ekoizpen sistema kapitalista lantzean lantzean astintzen duten krisien ondorioz fabrikak ixteagatik, soberan zegoen
|
lan
eskuak langabetuen kopurua gehitzen zuen, eta horrek segurtasunik eza eta ezegonkortasuna areagotzen zuen herritarren artean. Azkenik, igarri igarrian zegoen agureak bertan behera uzten zirela, lanerako ez zutelako balio eta, beraz, elbarritzat jotzen zirelako.
|
|
|
Bada, ekoizpen sistema hori oinarritu zen eskala handiko ekoizpenean. Gainera, sistema horrek gero eta
|
lan
esku gehiago behar zuen.
|
|
|
Aitzitik, geroago, merkatariak euren manufakturak edo faktoriak eraikitzen hasi ziren, eta bertan euren negozioko produktuak egiteko ekoizpen bideak jarri zituzten. Eta ekoizpen bide horiekin zuzenean lan egiteko
|
lan
eskua behar zenez, langile askeak kontratatzeari ere ekin zioten. Langile horiek konpromisoa hartzen zuten euren zerbitzuak establezimendu horietan emateko merkatari enpresaburuarentzat, itundutako ordainsarien truke.
|
|
|
Fabrika handietako masako produkzioak, hasieran,
|
lan
esku ugari behar zuenez, asko izan ziren, askatasunaren bila, eta bizitza baldintzak hobetzeko asmoarekin, nekazaritzako zereginak utzi eta hirietara joan zirenak; izan ere, fabrikak hirietan zeuden. Haatik, urte gutxian, lan esku gehiegi pilatu zen hirietan eta fabriketan.
|
|
|
Fabrika handietako masako produkzioak, hasieran, lan esku ugari behar zuenez, asko izan ziren, askatasunaren bila, eta bizitza baldintzak hobetzeko asmoarekin, nekazaritzako zereginak utzi eta hirietara joan zirenak; izan ere, fabrikak hirietan zeuden. Haatik, urte gutxian,
|
lan
esku gehiegi pilatu zen hirietan eta fabriketan. Gainera, fabriketan gero eta makina gehiago zegoenez, soberan zegoen lan eskua areagotu zen.
|
|
|
Haatik, urte gutxian, lan esku gehiegi pilatu zen hirietan eta fabriketan. Gainera, fabriketan gero eta makina gehiago zegoenez, soberan zegoen
|
lan
eskua areagotu zen.
|
|
|
Modu horretara, enpresa kontrataria itxurazko enpresa bat edo
|
lan
eskua trafikatzeko enpresa bat dela frogatzeko, langileak epaiketan LELTBren 43.2 artikuluan jasotako zantzuetakoren bat frogatu du. Honako hauek dira zantzu horiek:
|
|
|
Oro har ABLE deritzen aldi baterako laneko enpresak enpresa pribatuak dira, xede dutenak beste enpresaburu batzuek aldi baterako eta premiaz behar duten
|
lan
eskua eskaintzea, hain zuzen enpresaburu horiei langileak aldi baterako lagaz.
|