|
2002
|
|
|
Egoera oso larria da, besteak beste, LANEk lan arriskutsuak egiten dituzten 15 urtetik beherako 111 milioi pertsona “berehala erretiratzea” gomendatzeko; 15 eta 17 urte bitarteko beste 59 milioi gazte “premiaz eta berehala” babesteko, edo, txandaka, erretiratzeko; eta genero ekintzak, hala ere, presakoak, esklabotzarekin amaitzeko; izan ere, 8,4 milioi haur daude behartuta, beste genero genero batzuk kateatuta. Haurren lana munduko arazo izaten jarraitzen duen arren, LANEk Asia eta Pazifikoa
|
lan
egitera behartuta dauden 5 eta 14 urte bitarteko haurren zatirik handiena metatzen den eremuak dira (%60 edo 127 milioi). Hurrena Saharaz hegoaldeko Afrika (48 milioi haur), Latinoamerika eta Karibe (17,4 milioi) eta Ekialde Ertaina eta Afrikako iparraldea (13,4 milioi).
|
|
2003
|
|
|
Hogei urte baino gehiago daramatza eritasuna jasaten, eta, malograd transplante bat gainditu ondoren, lau ordu entxufatuta makina batera igarotzea ohiko kontua da. “Astean lau ordu hiru aldiz
|
lan
egitera behartzen nauen lantzat hartzen dut”, azaldu du. Betebehar horri baikortasun pixka batekin aurre egitea, dio, funtsezkoa da aurre egiteko; izan ere, gaixotasunak eragiten duen sakrifizioaren aurrean, “ezerk ez du balio etsiaraztea edo beherantz etortzea”.
|
|
2005
|
|
|
Ikastetxe horretan, familia pobre asko landa eremuetatik hirigune handietara joaten dira, bizi baldintza hobeen bila. Azken hamarkadetako hezkuntza maila hobetu arren, eskola adinean dauden Peruko haur gehienek ez dute lehen hezkuntzako zikloa amaitzen, eta, gainera, hainbat jarduera informaletan
|
lan
egitera behartuta daude. Helduen analfabetismo tasa %15etik gorakoa da, eta arazo hori areagotu egiten da eskola azpiegituren ezegonkortasunagatik.
|
|
2006
|
|
|
Oraingoz, helburu horiek lortzearen emaitzak aldekoak dira, Lanaren Nazioarteko Erakundeak 2006ko apirilean argitaratutako txostenean azaldu duenez: “Latinoamerikako alfabetatze indizeak hobetzea izan da eskualde horretan
|
lan
egitera behartutako haurren ehunekoa gehien murriztu duen arrazoietako bat; 2000 urtean %16tik %5era jaitsi da 2004 urtean. Hala ere, txosten beraren arabera, oraindik ere 218 milioi haur ari dira lanean beren garapen fisikoa edo intelektuala arriskuan jartzen duten baldintzetan edo bizirik irauteko zuzenean arriskutsuak diren baldintzetan.
|
|
|
Ordenagailuarekin
|
lan
egiteak behartzen dituen mugimendu eta jarrera artifizialek esfortzu errepikatuaren ondoriozko asaldurak eta lesioak eragiten dituzte. Berriki argitaratu den azterlan batek erakutsi duenez, besaurreak teklatuaren altuera berean egon daitezen ordenagailuko mahaiaren aurrean euskarri bat jartzea bezain neurri sinplea da zerbikaletako eta bizkarreko arazoak gutxitzen lagun dezake.
|
|
2007
|
|
|
Artxipelagoan gertatu diren arazo instituzionalak lehentasunezko gai gisa identifikatu dira Gobernuarentzat, Ekuadorreko Ingurumen ministro Ana Albánek, misio zientifikoarekin batera, esan zuenez. “UNESCOren Batzordeak bisita egin du, eta, horren ondorioz, dagoeneko ezagutzen genituen arazoei irtenbideak bilatzeko
|
lan
egitera behartu gaitu”, adierazi zuen Albánek. Ministroaren esanetan, Ekuadorren erronka garapen jasangarriari eta uharteen kontserbazioari buruzko ikuspegia definitzea da.
|
|
|
“Askotan atxilotuekin mehatxatzen dituzte armadarekin bat egiteari uko egiten badiote, eta haur batzuk kolpatu egiten dituzte “boluntario” izatea onartzen duten arte”, esan zuen HRWk, New Yorken du egoitza. Hautatutako adin txikikoek 18 hilabeteko entrenamendua betetzen dute, eta, ondoren, herrixketako errepresioan aritzen diren batailoietan sartzen dira, batez ere, Batzorde Militarrak zibilei azpiegitura proiektuetan
|
lan
egitera behartzen dienean, ikerketa horren arabera. Kasu batzuetan, beren unitateetatik desertatzen saiatu ondoren, adingabeko horiek jo edo atxilotu egin dituzte, HRWk adierazi duenez, HRWk uste du Indar Armatuen hedatze planek eta erakundera joaten diren boluntarioen urritasunak eragin dutela “haur soldaduak” biltzea.
|
|
2008
|
|
|
Lanaren Nazioarteko Bulegoaren (LANE) datuen arabera, 5 eta 17 urte bitarteko langile adingabeen kopurua 218 milioikoa da, eta horietatik 126 milioi beren osasun edo segurtasunerako arriskutsuak diren baldintzetan aritzen dira. “Mundu osoan arlo askotan aurrera egin arren, onartezina da hainbeste haur
|
lan
egitera behartuta egotea haien eta haien familien mantenua ziurtatzeko”, salatu du Juan Somavia LANEko zuzendari nagusiak. Zehazki, eskola adinean dauden 70 milioi haur baino gehiago ez dira joaten Lehen Hezkuntzara.
|
|
|
Save the Children GKEak txosten bat argitaratu du aste honetan, joan den ostegunean egin zen Haurren Lanaren Aurkako Nazioarteko Eguna zela eta. Txosten horretan, haurrak etxeko zerbitzuan
|
lan
egitera behartuta daudela eta horrek haien bizitzan duen eragina azaltzen da. “Haurren etxeko lana urte askoan egon den arren, ez da kontuan hartzen haurren aurkako indarkeriari buruzko kontrol eta diskurtso publikoetan”, adierazi du erakunde humanitarioak.
|
|
2010
|
|
|
Kenyan bakarrik lortu du 350 txikik," Victoria lakuaren ertzean bahituta, lan egitera edo prostituzioan aritzera behartzeko", ikasgela batean ikastea, amesgaiztoak ahazten saiatzen diren bitartean. Familia batzuek diruaren truke adingabeak ematen dituzte, etxeko zerbitzuan edo prostituzioan
|
lan
egitera behartuta daudenak. Aintzira hori oso bedeinkatua eta madarikazio handia dela uste du bere ertzetan bizi direnentzat; izan ere, hari esker Tanzanian, Kenyan eta Ugandan kontsumo ondasunak lortzen diren arren, GIB/ hiesaren eta haurren zirkulazioaren kutsadura gunea da.
|
|
2011
|
|
|
Kaleko haurrak, askotan, familia desegituratuetatik eta behartsuetatik etortzen dira,
|
lan
egitera behartzen dituzte eta eskolara joateari uzten diote, beren adin biologikoagatik bizitzea dagokien bizitza izan dezaten. Batzuek, UNESCOk dioenez, bidaiak izaten dituzte, hainbat arrazoirengatik:
|
|
|
Asko maite diren arren, ez da nahikoa maitasuna, beharrezkoa bada ere. Bikote harremanak egunero
|
lan
egitera behartzen du. Eta arazoak iristen direnean, galdetu eta enpatizatu egin behar da beste aldearekin, eta saiatu bien beharrak bateratzen, haiek leuntzeko ondoen funtzionatzen duen baltsamoetako bat ahaztu gabe:
|
|
|
Gaur egun, ordea, ez dago hain presio sozial handia martxan ez dagoen harreman bati eusteko. Beraz, maitasunari utzi diotelako edo, maitasuna egon arren, elkar ulertzen ez delako, bikoteak harremana hausteko aukerak egunero
|
lan
egitera behartzen ditu. Bikotea:
|
|
2012
|
|
|
Irteerak ohikoagoak dira gazteen artean, lotura eta lotura familiar edo ekonomiko gutxiago baitituzte. Baina profila askotarikoa da, lan ordaindua besterik nahi ez dutenetatik hasi eta prestakuntzatik behera
|
lana
egitera behartuta daudenetaraino. Lan hobekuntza, prestakuntza handitzea, hizkuntza maila handitzea edo curriculuma osatzea helburu dutenak ere badaude.
|
|
2013
|
|
|
sfbox Zakur lasaiak urte gehiago bizi dira Zakur lasaiek energia gutxiago xahutzen dute alferrik, eta horrek urte gehiago irauten laguntzen die, adituek ziurtatzen dute. «Txakurraren agresibitatea eta urduritasuna erritmo handiagoan
|
lan
egitera behartzen du metabolismoa», Sherbroekeko Unibertsitateko Vicent Careau biologoak (Kanada) bizi duen bizi itxaropenaren eragina ikertu duen biologo Vicent Careau biologoak dioenez. Estresak gutxitu egiten du harburuen bizi itxaropena, pertsonengan gertatzen den bezala.
|
|
|
Ikerketaren emaitzak ‘BMCAlbaitary research’ zientzia aldizkarian argitaratu dira. Sindrome metabolikoa duten txakur gizenek, gehiegizko pisua duten pertsonek bezala, beren organismoan glukosa kantitatea kontrolatzeko erritmo handiagoan
|
lan
egitera behartzen dute pankrea. Ez hori bakarrik:
|
|
|
familian eta gizartean duen eragina Alzheimerrak 3.500.000 pertsona hartzen ditu gure herrialdean, pazienteak eta haien familiakoak, hurbilekoak edo zaintzaileak barne CEAFAk berak 3.500.000 pertsonari eragiten die, gure herrialdean, pazienteei eta haien familia inguruari, hurbilekoei edo zaintzaileei, eragiten baitie, familia unitate osoari eta gizarte osoari eragiten dien gaitza baita. Une jakin batetik aurrera, kideetako batek (normalean, emakumeak) lana utzi eta Alzheimerra duen aita edo ama zaintzen
|
lan
egitera behartzen du. Prozesu horrek, azken fasera iritsi arte eta pazientearen heriotzara iritsi arte, hamarkada bat iraun dezake, eta, ondoren, hamar urtez bere zainketetan iraulita egon ondoren, familiako zaintzailea berriz ere lan merkatuan sar daiteke.
|
|
|
«Astean behin, kalitate oneko jaki lata bat eskaini behar zaio katuari; katuaren gutiziak egiteaz gain, giltzurrun sendoei eusteko behar duen ur kantitatea hartzen lagunduko dio», gehitu du Gonzálezek. Ur nahikoa edateak katuaren giltzurrunak erritmo egokian
|
lan
egitera behartzen ditu sasoian egoteko. Hala ere, katuek ez dute berez behar duten ur kantitatea hartzen, eta latek beharrezko kantitate hori osatzen laguntzen diete.
|
|
|
Katuaren elikadura kontserbekin erlazionatzen dute zientzialariek, tiroide arazoak areagotuz. Katuetako hipertiroidismoak apetitua eta pisua galtzea, gonbitoak eta beherakoak galtzea dakar, eta, aldi berean, ohiko erritmoan
|
lan
egitera behartzen du. «Tiroideko gaixotasunak katuaren adinaren araberakoak ez ezik, katuentzako latei erantsitako kontserbakariek ere agertzeko arriskua areagotzen dute», ondorioztatu du Mark Peterson ikertzaileak, gaixotasun hau xehetasunez aztertu duenak.
|
|
2014
|
|
|
Bederatzi milioi haurrek mundu osoan lan egiten dute esklabotza baldintzetan, pertsona heldu baten eskutik, eta pertsona helduen
|
lanak
egitera behartzen ditu
|
|
|
Apirilaren 16an, ordea, Haurren Esklabotasunaren Aurkako Nazioarteko Eguna ospatzen da, eta bederatzi milioi txikiri eragiten die mundu osoan: 5,7 milioi
|
lan
egitera behartuta, ia bi milioi sexu esplotazio, milioi bat baino gehiago trafikatzen dutenak eta 300.000 haur soldadu. Misiones Salesianasen kalkuluak dira, adin txikikoek txikitzat jotzen dituztenak.
|
|
|
Misiones Salesianasen kalkuluak dira, adin txikikoek txikitzat jotzen dituztenak. «Esklabotza da pertsona bat beste inoren jabetzakoa denean,
|
lan
egitera behartuta dagoenarentzat», dio LANEk Jardunaldi honetan, Iqbal Masihi oroitzen da haurrek bakarrik libratu ezin duten borroka baten ikur gisa, baina ez dute beti laguntzarik izaten. Misiones Salestarrek Abu, Malick, Moduo, Aliou eta «Milaka haur talibé» en kasuak bildu ditu Senegalgo hirietako kaleetan zehar.
|
|
|
Horietako bat esklabotza eta antzeko praktikak dira. «Esklabotza pertsona bat beste inoren jabetzakoa denean gertatzen da,
|
lan
egitera behartuta dagoenarentzat, inolako ahotsik gabe gertatzen zaionean. Esklaboei beren borondatearen kontra atxikitzen zaie harrapatzen, erosten edo jaiotzen direnetik, eta ez zaie uzten lana utzi edo baztertzen», Lanaren Nazioarteko Erakundeak (LANE) definitzen du.
|
|
|
Zakur eta felidoetarako janlekuak berrasmatu egiten dira, jostailuen gero eta antzekoagoak, eta mahaikide iletsuek janaria lortzeko
|
lan
egitera behartzen dute.
|
|
2016
|
|
|
1 Pertsonen garapenerako inbertsioa. Beharrezkoa da estaldura handitzea eta hezkuntzaren kalitatea hobetzea. Gaur egun, mundu osoko 781 milioi helduk ez dakite irakurtzen eta idazten, eta 75 milioi adingabek ez dute eskolara joaten edo ikasketak uzten dituzte,
|
lan
egitera behartuta daudelako, kalean bizi direlako edo haur soldaduak direlako. 2 Osasuna eta nutrizioa pertsona askoren bizitza hobetzeko oinarri gisa.
|
|
2017
|
|
|
Munduan, 10 adingabetik 6 indarkeria pairatzen dute beren forma guztietan, tratu txar fisikotik psikologikora. Bederatzi urterekin ezkontzera behartuta dauden neskak daude, nerabezaroan haurdun geratzen dira, ingurune arriskutsuetan
|
lan
egitera behartuta daude, esklabotzaren eraginpean daude, eta gatazka armaturen batean borrokatzeko soldadu gisa erreklutatuta daude. Esklabo lana Indian modan dauden enpresek irabazi dezaten.
|
|
|
Zientzialariek jakin dutenez, gure herrialdeko lau txakurretatik batek sindrome metabolikoa du, gizakietan ezaguna den gaixotasun bat. Sindrome metabolikoa duten txakur gizenek, gehiegizko pisua duten pertsonek bezala, zure pankrea erritmo handiagoan
|
lan
egitera behartzen dute organismoan glukosa kantitatea kontrolatzeko. Eta ez hori bakarrik:
|
|
2022
|
|
|
Janari latek uraren %75 inguru dute (pentsuaren %10 urria da), eta, ondorioz, likido iturri indartsua dira. Behar adina ur edaten ez duten felidoek erritmo biziagoan
|
lan
egitera behartzen dituzte giltzurrunak. Dawn Fiedorczyk albaitariak dioenez, «giltzurrunetako arazoak oso ugariak dira katuen artean, gehienek ez baitute behar adina likido hartzen».
|
|
|
Eta garrantzitsua da jakitea horrek esan nahi duela espazio bakoitzak argiztapen egokia izan behar duela: behar baino gehiago eta gutxiago. Argi gutxi Argia nahikoa ez denean, begiak gehiegi
|
lan
egitera behartuta daude, eta horrek begietako nekea. Honek, era berean, sintoma hauek eragiten ditu: buruko mina, begietako narritadura eta azkura, betazaletako pisutasuna, etab. Gehiegizko argia Bestalde, argiztapen artifiziala gela batetik itsutzea, objektu baten argia bere ingurunekoa baino askoz handiagoa denean sortzen den gogaikarritasun sentsazioa.
|
|
|
Komeni da hozkailua desizoztea hormak gutxienez zentimetro erdiko izotz geruza batez estalita daudenean, eta horrek motorea gehiago
|
lan
egitera behartzen duenean.
|
|
2023
|
|
|
Akuarioaren kokalekua Arrainontzia jartzeak eragina izan dezake uraren tenperatura egokiaren kontserbazioan. Akuarioa aire korronteen eraginpean edo leiho batetik hurbil dagoen eremu batean badago, graduak azkarrago jaitsiko dira eta berogailua etengabe
|
lan
egitera behartuko du. Ahal dela, jarri arrainontzia eremu eguzkitsu eta aireztatuan.
|