|
2014
|
|
|
79 urte zituen. Bere
|
lan
denbora Parise inguruan iraganik, erretreta denborakotz etxe berri bat egina zuen Ibarrunen duela 20 urte. Hor bizi izan da familiarekin.
|
|
2015
|
|
|
Alabaina, EEPk lortu du" Commission Nationale de Certification Professionnelle" (CNCP) erakundeak bi agiriak" Répertoire National des Certifications Professionnelles" deituaren ondoan 2015ean sortu duen zeharkako gaitasunen Inbentarioan ezar ditzan, eta biak" Comité Paritaire Nationale Emploi Formation" egiturak sortu lanbide arteko zerrenda nazionalean izendatuak izaiteko bidean dira. Ofizialtze horren ondorioz, beren
|
lan
denboran euskara ikasi nahiko luketen edozoin arloko langileentzat dirulaguntza handiak ardiets litzakete enpresek, ez baita garaipen ttikia euskara eta enpresa munduaren egoerak ikusirik egungo kontestu sozio-ekonomikoan. Esperantza atxik dezagun lorpen horiek hastapen bat baizik ez dutela osatuko euskararen ofizialtze orokorraren prozesuan, eta EEPk partaide ezberdinekin deraman orainarteko hizkuntza politika garatuz eta azkartuz joanen dela, gizartean funtsez errotuz.
|
|
|
Eskolatzea aipatzez, jüstoki, XeDE egitasmüak, azkenean, laugerren ildo bat ere badüala erran daite. Ezi, bere
|
lan
denboraren parte batetan, Johañe Etchebestek eskolatzen dütü jadanik Xiberoko lizeoetan batxileratuala heltü bi urte aitzin diren eta eüskal dantzaren" Master Class" delako bat haütatü düen 18 neskatila eta motiko. Master Class horren jarraikitzeak, ikasle horier parada emanen deie, batxileratuan, dantzaren sail hau haütüzkoan hartzeko eta, arren, diploma horren kausitze bidean püntü zonbait habororen biltzeko.
|
|
|
Mikro haurtzaindegiak 2014an zuen abiatu elebidun labelisazio desmartxa, Euskararen Erakunde Publikoarekin: horri esker, Aurélie Eiheramouno langilea euskara ikasten hasi zen
|
lan
denboran, AEKrekin, eta dirulaguntzak eskainiak izan ziren euskarazko materiala erosteko, euskarazko animazioak antolatzeko eta itzulpenak segurtatzeko. Buxeta orekatua agertu da, arazorik gabe.
|
|
|
Dolu Iragan ortziralean segitu dugu lur huntako azken egoitzarateko bidean Lucien Lelandais, 82 urtetan pausatu dena Putundegia bere etxean. Ofizioz hargina,
|
laneko
denbora guzia pasatua zuen herriko enpresa ezagutu baten kondu lan eginez. Ofizioa errotik menperatzen zuen eta ohoratzen.
|
|
|
Aste batzuz arizan dira hor serioski eta orai bukatu dute.
|
Lanen
denboran ezin zitaken pasa eta Arraxu aldeko zubitik behar zen iragan. Orai gelditzen zauku Oztibarren azken bat berritzeko, hau dugularik Larzabale eta Izurako junta egiten duen Markoteiko zubia.
|
|
|
Dolu Bere azken egoitzarat segitu dugu Janpiarre Sourhouet. Kurutzaldean sorturik, hor ereman du bere
|
lan
denbora, ondotik familiari hurbilduz Larteiberrira, Ixturitzeko erretira etxerainokoan, hor pausatu da 87 urtetan. Gure doluminak familiari, mementoan operaturik duen arrebari goraintziak igorriz.
|
|
|
Bainan ondarrean gaitzak bentzutu du. Gizon hori bere
|
lan
denboran Donibane hiriko langile izana da. Bere ehorzketako mezan bere ahaidego handiak eta laneko lagunek gure eliza ederki bete dute.
|
|
|
Bere ahaide senpertar eta hazpandarrek eta bere bizian erabili dituen urratsetan eginak zituen ezagun eta adixkideek gure eliza mukurru bete dute. Bere
|
lan
denboran lan asko egin izan du. Erakasle, parropian katexizta, bereziki Konfirmazioneko gaztetxoekin.
|
|
|
Salbu Gantxiki aitzinean baitute eskoletako haurren erabiltzeko autobusen sar atera tokia, lur lan horieri buruz kamiunak abiatuko dire goizeko 9etatik aratsaldeko 4ak arte. Bi alde horietan errebidea aski hertxia izanez, horko
|
lanen
denboran hor gaindi dabilanak du pazientzia hartu. Denek borondate on poxi bat erakutsiz, gauzek ongi joan behar lukete.
|
|
|
Heriotze Arño Bidegainberrik utzi gaitu 88 urtean zagoelarik. Bere
|
lan
denbora Parisen iragan ondoan, bere emaztearekin etorri ziren sort herrirat erretretan sartu orduko. Helena duela lau urte zendua, berak ere osagarri arrangurak bazituen azken urte hautan.
|
|
|
Bertzea, Jean Sanceo mariñel ohia. Berez Bretainiakoa zen eta bere
|
lan
denbora eta beraz bere bizi manera itsasoan arrantzatik egin du. Denbora heietan euskaldun mariñel arrantzaleekin ezagutzak eginik, adixkide gelditu ziren elgarrekin.
|
|
|
Heriotze Zubiburuko Janine Sanglar zendu zaiku 86 urtetan. Beskoitzeko Rene Sanglarrekin ezkondurik,
|
lan
denbora handiena Bordelen eta Miarritzen eramana zuen, pastizerian nagusiki. Joanden apirilean Kattin ahizpa galdu zuenetik, osagarria kraskatuz joan zitzaion.
|
|
|
Orai Ibarrunen bizi zen bere familiarekin. Bere
|
laneko
denbora Sarako Hiriart enpresan iragan du. Pausatu da oraino aski gazte zelarik, 56 urtetan.
|
|
|
80 urte zituen. Gizon horrek bere
|
lan
denbora guzian Herriko Etxean segetario egin du. Gizon xintxo eta langilea zen.
|
|
|
Bi haurren ama zen, berak altxatu dituenak bere lanetik. Lekuineko Boncolac enpresan langile emanak zituen bere
|
lan
denborako urte gehienak. Bakartasunaren eta osagarri arazoen nekeziak ere ezagutu ditu erretretan iragan dituen zonbait urte horietan.
|
|
|
Pausatu da oraino gazte zelarik, 62 urtetan. Bere
|
laneko
denboran tindatzaile egin du.
|
|
|
Pausatu da 89 urtetan. Bere
|
lan
denbora Parisen iragan du familiarekin. Behin erakasle izan da eta gero urte sail ederrean ikastegi handi bateko zuzendari.
|
|
|
Landagoien en Ura sindikatak husten dituen bulegoen parte bat Izarte elkarteari alokatuak izanen dira. Herriko lanpostuetan
|
lan
denboraren antolaketak, aldaketak, kontratazioak eta azkenik kulturaren aldeko sindikatuan Aiherra herria sartzea, denak aho batez onartuak izan dira. Biltzar bukaeran auzapezaren mintzaldi labur baten ondotik jakiten zen Cecile Saint Martin andereak, ezker aldeko hautetsi bakarrak, bere kargua uzten zuela, duen
|
|
2016
|
|
|
4 Giza Baliabideen Zerbitzua:
|
lan
denbora emendatzea. 5 Kirol ekipamenduen erabiltzeko hitzarmena Elhuyar kolegio publikoarentzat.
|
|
|
Obrak, aitzinikusi egutegiaren arabera, iraganen dira ekainaren 8tik uztailaren 29rat, kasik bi hilabetez.
|
Lanen
denboran, astelehenetik ostiralerat, bidea moztua izanen da goizeko 8etarik aratsaldeko 6:00ak arte, idekia beraz asteburuetan.
|
|
|
Ofizioz zapataina izanez, hartarik segurtatu du asko urtez familiako beharrordueri buru egitea. Geroago, beste ainitz ofizio ttipi bezala berea ere galbidean sendituz, bidelangilegora konbertiturik, hortan bukatu du bere
|
lan
denbora, hogei bat urte arizanik. Duela 17 urte galdu zuen Mayi bizilagunarekin altxatu dute 3 haurreko familia ohoragarria, besteak beste
|
|
|
Ttipi ttipitik elgar ezagutzen dute eta gazterik ezkondu ziren. Gizona aireko armadan egona da bere
|
laneko
denbora guzia eta itzuli frango eginez, Indoxinan eta Afrikan gaindi berdin, azkenik Frantzia behere hortako Apt hirian, komandante graduarekin bururatzeko. 19 urte orai Hendaian kokatuak direla.
|
|
|
Eta euskararen mailan ere funtsezko urratsak deramatza Sokoak.
|
Lan
denboran, euskararen aprendiz eta hobetze kurtsoak hartzen dituzte hamar langilek, 70 oren urtean (oren bat eta hiru laurden astean), AEKko irakasleak eta langileen orenak Sokoak bere gain harturik. Hiru urteko plana, mementoko, luzatua izan behar lukeena.
|
|
|
93 urte zituen. Oragarre Agerrean sortua, bere
|
laneko
denbora ereman du Bordele eskualdean. Gero etorri zen sortetxerat eta hor bere bi anaiekin gozatu du bere erretreta.
|
|
|
82 urte zituen.
|
Lan
denbora gehiena Aiherrako harrobian iragana baldin bazuen, aihertar batzu oroit dira pilotari finaz. Oraiko errextasunak izan balitu lehen, bai trebatzeen eta prestakuntza aldetik, segur urrun joanen zela diote René pilotan ikusi duten aihertar batzuek.
|
|
|
Ortziralez, Marie Christine Urrutia, Leizpartze Beherekoetxeko alaba dugu segitu azken pausa lekura. Ezkongabea, idazkaritzan pasatu du bere
|
lan
denbora, lehenik banketxe batean eta ondotik Donibane Lohizuneko Herriko Etxean. Aspaldixkoan osagarriz ahuldua, azken egunetan Kanboko artaetxe batetara joaitea beharturik, hor pausatu da 62 urtetan, bere erretretaren gozatzeko graziarik ukan gabe.
|
|
|
pasatu zen, bi urtez Kanboko eskolako lehen mailan arituz; 1993an hainbeste gustatzen zitzaion ama eskolara itzuli zen, bere
|
lan
denbora Zuraideko eta Itsasuko eskoletan partekatuz 6 urteetan barna; 1999tik goiti Itsasun zentratu zituen bere indarrak, 23 urteko ibilbide luzea gure herrian finkatuz.
|
|
|
Ertzaintzako buruzagiak 35 aldiz zigortuak izan dira urte bat barne,
|
lan
denboran zirkulazioarauak hausteagatik. Ondorioz, 3.800 euro baino gehiago pagatu behar izan dituzte isunetan.
|
|
|
Iragan urteko txosten morala eta diru konduak aho batez onartuak izan dira. Gobernuak lagundutako kontratu pean langile bat badu elkarteak, huni nahi baitiote
|
lan
denbora luzatu 3 urtetarat eta laguntzaile bat hartzeko asmoa du. Hartzaro, Herri Uzta eta Hartza Altzoan festibalek publiko gehiago bildu dute herstura guzien gatik.
|
|
|
Gabriel Laxague Aldudeko semearekin esposaturik, altxatu dute hiru haurreko familia ohoragarria, eta horietan zuten semea arras gazterik galdu ihiziko ixtripu baten ondorioz. Bere
|
lan
denbora iraganik, bereziki Domintxineko Goyenetche apezak abiatu eta kudeatzen zuen eskola ezagutuan koziner edo sukaldari gisa, erretretarako Donibane Garazirat jin ziren; hor senarra galdurik duela hogoita zonbait urte, bakarrik bizi izan da asko urtez, bainan azken hamar bat urte hautan Irisarriko alabaren ganat jinik, hor bizi izan da bururaino alabaren arta hoberenez inguraturik.... Aldude Urepele aldeko jendakia eta bestalde ahaide direnez bai eta ainitz adixkidez inguraturik izan dituen elizkizun kartsuen ondotik, Marie Jeanne zenaren gorputza Uharte Garaziko hilerrietan duten hilobian pausatuko da orai bere senarraren ondoan.
|
|
2017
|
|
|
Agorrilaren 4an, aldiz, goizeko 10etan iragan da Yvette Saraguetaren ehorzketa zeremonia, bere nahiaren arabera hilobi inguruan iragan den bildutasun biltzar batekin. Yvettek ikastolako erakasle edo andereño iragana zuen bere
|
lan
denbora. 72 urtetan itzali da supituki bezala buruan izan duen eraso edo zartadura baten ondorioz.
|
|
|
Zonbait egun bazuen bere autoa gidatuz jina zela Parisetik sortetxerat bere emaztearekin udaren pasatzerat, urte oroz egiten zuten bezala. Negua Parisen pasatzen zuten, beren bizitza lekua han zuten, Michelek bere
|
lan
denbora Parisen egina baitzuen autobus gidatzaile. Bulta txar bortitz batek ukaldian jorik, Baionako ospitalerat eremana izan da eta biharamunean zendu da.
|
|
|
Dolu Igandean zortzi segitu dugu bere azken egoitzara Pierre Tapia, 82 urtetan zendua, sortzez jatsuarra.
|
Lan
denbora Parisen egina zuen klaber bezala. Erretiran Iholdiratu zen, Zedarria etxea erosirik.
|
|
|
Azken hau, eritasunak laster harturik, luzaz eta bururaino lagundu du arta amultsuez. Bere
|
lan
denbora
|
|
|
Han eta hemen arizanik, sotoa sortu zenetik, laster hor sartu zen langile. Bere
|
lan
denbora haundiena, haatik, Donibane Garaziko laborarien kooperatifan iragan du; 25 urtez kamioiarekin pentsu eta ongailu etxetara eramaiten. Badu segur zonbait zaku besoetan eta bizkarrean ibilirik.
|
|
|
Egia erran, osagarri arrangura frango bazaukan bereganaturik eta makurrena bixtaren galtzea edo bederen arrunt ahultzea. Bere
|
lan
denbora Lekuineko Boncolac enpresan eraman du erretira artio. Bainan Jeannot ezaguna zen ere musaren munduan.
|
|
|
Auzapezak eskertu ditu lagundu duten guziak, kontseiluko lagunetarik haste, baita ere diru-laguntzak ekartzen dituzten guziak, eta herritarrak
|
lanen
denboran pazientzia hartzen baitute. Bakotxak bere tokia nun duen sendituko du.
|
|
|
Lehenik Janbattitt Belly rena. Amespilan sortua zen, haatik
|
lan
denbora hortik kanpo ereman du. Gizon goxoa eta adreta zen Janbattitt, gaztean pilotari fin bezain ernea.
|
|
|
Heriotze Joanden astean bere azken egoitzara segitu dugu Kattin Bidart. Zubiatean sortua, bere
|
lan
denbora Parisen, Peugeot enpresan, iragana zuen langile. Ezkongabea, erretira harturik, berriz sorterrian zen etxeratua.
|
|
2018
|
|
|
Hori bera zerbait da. Horrez gain, beren
|
lan
denboratik kanpo, berriketari zonbait ari dira antzerki eta pastoral idazten. Halaber, baliosa da Franck Dolosor ek Estitxu kantari zenaz egin filma.
|
|
|
Whirlpoolek Amiens-eko unitatea hetsi du eta epe motzean horko lan tresna guziak Poloniako Lodz hirian eraikitzen bururatzen ari duen lantegian ezarriko ditu. Hango langileak Amiens-ekoak baino bost aldiz gutxiago pagatuko ditu, asteko
|
lan
denbora luzeagoa beteko dutelarik gainera. Hala ere Polonian fabrikatuko dituzten xuriketa tresnak Frantziako prezio beretan salduko dituzte.
|
|
|
Bereziki ikustearekin 700.000 lanpostu hetsi direla, eta Greziako barne produktu gordina %26an apaldu dela bost urtetan. Gobernuak aipatzen baitu lanpostu sortzeak berriz abiatuak direla, adituek gehitzen dute baietz, hori egia dela matematikoki, baina lanpostu berrietan gehien gehienak epe motzekoak direla,
|
lan
denbora malgukoak. Horrela langabeziara ez itzultzeko langileek onartzen dituztela hilabetean 300 euro pagatuak diren lan kontratuak.
|
|
|
Giro hortan norbait falta ginuen haatik, frangotan eskusoinuarekin bazterrak hain airoski alegeratzen zituen bat. Kolegioko adiskidea nuen, ondotik
|
lan
denbora guzia Parise aldean eman zuena. Musikan bezala musean ere afizio handia zuen eta ahalaz museko finalak ez zituen hutsegiten.
|
|
|
Horretara heltzen dira bana beste astean 34 oren eta erdi lan eginez, Frantzian baino oren bat eta erdi gutxiago. Haatik erretreta mementoan 65 urtetan hartzen dute, eta laster 67raino luzatuko dute
|
lan
denbora. Pentsa Alemaniako ekonomiak 638.000 lanpostu sortu dituela iaz, Frantzian baino 2,3 aldiz gehiago.
|
|
|
Dena den, Haizearen sustenguz Arantxa ama lanean ari baita Izturitzeko Pausa Lekua xaharretxean (Haizeaz hobeki arduratzeko, haatik
|
,
lan denbora erdia utzi behar izan du) Pausa Lekuko lagunek, Irisarriko Show’lidarite elkartearekin partzuergoan, elkartasunezko bi ekitaldi berezi dituzte antolatzen:
|
|
|
Ogibidea segurtatzen duen lana herrian edo bizi lekutik hurbil ukaitea abantail handia da; oroz gainetik bakotxaren ofizio eta gustuekin bat egiten dutelarik. Badira
|
lan
denbora guzian, nahitara edo ezinbertzean nagusi batentzat langile egoiten direnak. Beste jende batzuk ordea, lan manatuak gehiago akitzen dituelakotz, nahiago dute beren kondu lanegin, ustez bederen askatasun gehiagorekin.
|
|
2019
|
|
|
Beste bi erreforma ere laster gauzatu nahi lituzke Joao Bolsonarok, baina iritzi publikoa ez omen da gehiengo osoz alde: erretreten gastu publikoa funski apaldu nahian
|
lan
denbora luzatu nahi du. Bestalde eremu indio erraldoi baten ustiapen industriala abiatu nahian dabila.
|
|
2022
|
|
|
Sektore pribatukoen aldarrikapenak ziren: lan sarien emendatzea,
|
lan
denboraren murriztea, aberastasunen banatzea eta erretretara abiatzeko adina. bestimenduakahalbidetzeko, bai eta errepideen konpontzeko eta kolektibitateen laguntzeko.
|
|
|
Frantses estatuan greba egiteko eskubidea 1946az geroztik legala da, aitzin ere lan gelditzeak izan ziren,
|
lan
denboraren murrizteko eskaerarekin. Greba batzueri esker, langile orok eskubide batzuk lortu dituzte, izan oporretarako astea, lan baldintza seguruagoak, erretretak, lanbide arteko gutieneko soldata (SMIC)_ eta sozial asurantza.
|
|
2023
|
|
|
Beste manerarik ere bada uraren lurrean atxikitzeko, hala nola humus edo lurrustelez aberastea. Haatik leku hau ez da agronomian irakasteko tokia, nahiz horretan ari izana naizen
|
laneko
denbora guzian. Gainera oraiko laborariek behar dena oro badakite laborantzaren berritzeko eskaeren arabera.
|
|
|
Afrikako, Belgikako, Turkiako eta Frantziako
|
lan
denborak bururatu zituenetik Baionan bizi zen, aste hondarretan eta behar zen aldi guziz Baigorrira jinez elizkizunetan organoa jotzera. Ez dakit herritarrok aski eskertu ginuen kasik mende erdi batez segurtatu duen zerbitzua.
|
|
|
Lanaldia, berriz, 2 orenez murriztuko da 2024an, eta gisa horretan, urtean 1.695 oren lan egin dute langileek. Hogei urte baino gehiago dira
|
lan
denbora ez zela ttipitu.
|
|
|
Lanetik kanpo bada bizi bat.
|
Lan
denbora ari da ttipitzen hainbat herritan. Lau eguneko lan asteak badu gero eta gehiago aipamen eta azken urte hauetan esperimentazio arrakastatsuak egiten ari dira.
|
|
|
Entzuten ahal zen zenbaitzuk lehen aldikoz manifestatzera etorriak zirela, erreformaren kontrako haserrea erakusten zutela. Solasetan senti zen pertsona horien arrangura beren etorkizunari buruz,
|
lan
denboraren gibelatzeak beldurra sortzen zaiela.
|