|
2000
|
|
|
2 Pertsona orok du, bereizkeriarik gabe,
|
lan
beragatik lansari berbera jasotzeko eskubidea.
|
|
|
—.. Nahiz eta gaueko hamaiketan hartu dudan deiak
|
lana
bere horretan uzteko gogoa eman didan.
|
|
|
Hainbat segundoz begietsi nuen nola biratzen zen, nola makurtzen lurrean utzitako arropa multzotik bat hautatu beharrez, nola hartzen pintza bat saski tikitik eta nola, esekitokiko sokak korriarazi ondotik, kanpora hedatzen zuen joan etorri garbietan.
|
Lan
bera hiru lau aldiz berrituta, neroni makurtu nintzen, multzotik nire galtza batzuk berezi eta haren eskuetan uzteko. Neskaren bisaiak lehen irriñoa agertu zuen.
|
|
2003
|
|
|
Protestantismoa dela-eta ordea, badakigu zer politika abiatu zuen herri hizkuntzei buruz: gogoratzen zaigu Lutherrek alemanaren alde eta Calvinek frantsesaren alde egin zuten
|
lan
bera eginarazi ziola Joana Albretekoak, euskararen alde, Joanes Leizarraga beskoiztarrari, 1571an Testamentu Berria argitaratuz.
|
|
|
berak bereak balira bezala zainduko zituen nire lanak, eta nik, kezka horietatik aske, idazten xahutuko nituen nire indarrak. Eta nire
|
lanak
bereak zirela pentsatzera iritsi zen –esan zuen eta leihoaren markoaren kontra geratu zen zutik, atseden hartzen, ahuldadeak jota bezala. Kontatzeak batzuetan nekatu egiten duela pentsatu nuen.
|
|
2004
|
|
|
Horrela egin nuen. Ez zen egon inolako eragozpenik nire lana beste leku baten egiteko; azken baten, Estatu Batuetan zein Ekialde Hurbilean jardun medikuntzan,
|
lana
bera izango zen; gainera, askoz beharrezkoagoa lurralde horretan, sufritzen ari den egoeragatik. Baina bi hilabete itxaron beharra izan nuen; batetik, paper pila behar nuen Palestinan sartzeko, eta bestetik, Gurutze Gorriko paperak prestatzeko.
|
|
2005
|
|
|
Baina hori ez zen onena. Gehien kilikatzen zuena
|
lanak
berak biltzen zuen kutsu misteriotsua zen. Hackerrik onenetariko batekin ibiliko zen eta, denda eramaten laguntzeaz gain, trikimailu guztiak irakatsiko zizkion, fakultatean irakasten ez zutena, hain zuzen ere.
|
|
|
Baina arratsalde hartan inoiz baino isilago egon nintzen. Itziar ari zen berriro
|
lanean
bere ahizpa etxera bidalita, eta Aratz eta biak beldur ziren galdetzeko, Monikak ziurrenik nahiago zuen zer gertatzen zitzaidan ez jakitea, eta Mateok medikuarengana joan beharra izan zuen Bilbora.
|
|
|
Gau guztia esnai, ideia horien hausnarketa mingarrian etengabe eman ondoren, goizean," armosu" koan,
|
lanera
bere dendara joan baino lehenago, Ixaskunen galdera xinple honek jaurtiki nau mundura:
|
|
2006
|
|
|
Horregatik, erlijio eta politika barne, Charles I.ak bazuen nahiko
|
lan
bere menpekoak berak nahi bezala gobernatzen.
|
|
2007
|
|
|
liburua galiziera (ia) hutsez kaleratu zen. Pontevedran 1811n jaioa, Xoán Manuel Pintos Villar idazleak Santiagon ikasi zuen Zuzenbidea; eta legegizon gisa egin zuen
|
lan
bere bizi guztian barrena. Eta 1876an hil zen.
|
|
|
kointziditzen: Kant eta Hegel-ek esango duten moduan, historiak berak egiten du bere
|
lana
bere helbururantz, giza agenteek nahitako helburuen axolarik gabe, aurka askotan. Eta:
|
|
2009
|
|
|
Kezkatzeari uztea erabaki du Diegok. Gaurko
|
lana
berea da azken finean, berak ez du inoiz esan aktore profesionala zenik, eta gainera emakumeak ez du orain autotik botako, eskualde errepide honen erdian. Eta onik ateratzen bada, gehiagotan deituko diote.
|
|
|
Hamaika egin ditu Norak eta izango da, agian, lana utzi eta adorea izateko sasoia. Arazo bakarra, ostera, lana zainetan sartu zaiola,
|
lanak
bere egin duela eta orain Norak ez dakiela ziur lanetik kanpo existitu ere egiten ote den. Adorea behar du, beste lanen bat, exorzista.
|
|
|
H ENRIKE bera etortzen ahal zen. Edo, hain nekeza bazitzaion pekoari errege bati bezala mintzatzea, gutienez ere Miossens igorri, erresumako lehen kapareak
|
lana
bere ordez egin zezan. Ez, ordea.
|
|
|
Haiengandik labur lur gainean jarririk, arkakuso harrapatzen eta hiltzen ari zitzaion, ile beltz luzean, Graziana neskatikoari. Emakumearen amak hamaika aldiz egina zuen
|
lan
bera nire buruan. Beharbada horregatik, edo haren irudiak ahizpa Ramonaren oroitzapena indartu zidalako, edo, bertzerik gabe, ikuskizunak isurtzen zuen bake eta lasaitasunaren lekuko aspaldi izan gabea nintzelako, istant batez liluraturik gelditu nintzen haiei beha.
|
|
2010
|
|
|
–Aingeruk badu nahiko
|
lana
bere gauzekin. Gainera, Aingeru joaten da tarteka.
|
|
|
Bitartean, ondo gogoan zekartzan Sebastianek zuzendariaren promesa eta mezua, Norak maitaletzat onartzen ez bazuen uretan itoko zuela bere burua. Desesperazio haren berri emateko
|
lanak
bere gain hartu zituen Bechener jaunak eskutitza hartzeaz batera. Zuzendariak kostata ulertzen zuen emaztea erregalatzeko prest zen senarra.
|
|
|
Beranduago, zergatik ez, alabarekin familia osatuko zenukete eta mudatu ere egingo litzateke. Izango ditu laguntzaileak,
|
lana
bere ordez egingo dutenak.
|
|
|
" Harrezkero umearentzat bizi izan nintzen. Juancar ere bai, baina berak badu bere enpresa ere,
|
laneko
bere ardurak, eta horren osagarri polit bat zen berarentzat etxera itzuli eta familia eder bat topatzea, zuen emaztea eta haur zoragarri bat. Nik, berriz, umetan izan ez nituen poz guztiak opa nizkion umeari, neronek ere bigarren bizialdi bat izan behar banu bezala, lehenbizikoan pasa nituen estualdi eta oinazerik gabea.
|
|
|
Ikastolako zuzendaritzakoek ez zuten oso gozo hartu ikasle ohia Oihanak eskaera egin zuenean baina, non aukeratu handirik ez zutelako edo, bera hautatu zuten azkenean. Geroztik urte batzuk zeramatzan
|
lan
berean, gorabehera handirik gabe; ganbara ñimiño bat alokatu zuen Hendaian, eta motor potente samar bat erosteko lain ere aurreztu zuen garai horretan.
|
|
2012
|
|
|
Ikara sortzeko modukoa! Baina aurki bakoitzak ba omen du bere ifrentzua eta irudi gogor horri beste itxura bat emateko, esan behar da zenbait euliren harrek lan eskergarria egiten dutela aurrekoek egiten duten
|
lan
bera eginez. Oraingoan, nekrosia eta gangrena sendatzeko erabiltzen dira.
|
|
|
Baina lehenbizi lursail handiagoa prestatu behar nuen, akre bat lur ereiteko adina hazi bainuen orduan. Hori egin aurretik, gutxienez astebeteko lana nuen pala bat egiteko, baina egin nuenean ordea penagarria iruditu zitzaidan eta oso astuna, eta harekin lan egiteak
|
lan
bera bi aldiz egitea esan nahi zuen. Dena den, aurrera egin nuen eta hazia bi lursail handi eta lauetan erein nuen, etxetik ahal izan nuen bezain gertu; hesi on batez inguratu nituen, eta hura egiteko zutoinak lehen erabilitako zuhaitzetatik moztu nituen, banekien eta hazi egingo zirela, eta handik urtebetera hesi igokaria edo bizia izango nuela, eta konponketarik ez zuela.
|
|
|
Horretan aberastu ordez, berak ere galdu egiten zuen urtetik urtera gizagaixoak: zeren, merkatuetan gozatzen bazuen ere, non laket baitzen ofizioko amarruetan, aitzitik, nekazaritzako
|
lana
bera ordea, landetxearen barne gobernuarekin batera, edonori baino gutxiago baitzegokion. Ez zituen gogo handiz ateratzen bere eskuak patrikeratik, eta bere bizimoduari zegokion orotan ez zuen gastua begiratzen, ongi jan, epelean egon eta lasai oheratu nahi izaten zuelarik.
|
|
2013
|
|
|
Collins jaunak sarrerako atartearen neurrien egokia eta apaingarrien perfekzioa ohartarazi zituen liluramendutan, eta ondoren, gelaurre batetik iraganda, Lady Catherine, haren alaba eta Jenkins anderea eserita zeuden gelaraino gidatu zituzten zerbitzariek. Lady Catherine, oso etorkor, harrera egiteko altxatu zen; eta nola Collins andereak bere senarrarekin aurretik erabakia zuen aurkezpen
|
lana
bere esku geratuko zela, zeregin hori modu egokian burutu zen, Collins jaunari beharrezkoak irudituko zitzaizkion barkeske eta esker emate horiek guztiak kenduta.
|
|
|
Kotxea atetik urrundu orduko, Rosingsen ikusitako guztiaren gaineko iritzia emateko eskatu zion lehengusuak Elizabethi, eta andereñoak, Charlotteren ederragatik, benetan zuena baino iritzi aldekoagoa agertu zuen. Baina goraipamenak, Elizabethi nekeren bat edo beste eskatu zion arren, ezin zuen inolaz ere Collins jauna ase izan, eta lehengusuak berehala ikusi zuen bere burua Lady Catherine laudatzeko
|
lana
bere gain hartzera beharturik.
|
|
|
Jane eta Elizabeth amari gizonen aldeko maiorazkoa zertan datzan azaltzen ahalegindu ziren. Aurretik ere saiatuta zeuden
|
lan
berean, baina, gai horri zegokionez arrazoimenaren ahalmena ahulegia zen Bennet anderearengana heltzeko; ondorioz, etxaldea bost alabako familia bati kendu eta inori batere axola ez zion gizon baten eskuetan jartzearen doilorkeriaz gaizki esaka jarraitu zuen andereak mingostasunez.
|
|
2014
|
|
|
Oroitzen saiatu naiz, baina iragan hurbila laino antzeko batek estalia dakusat. Mireia gogoratzen dut, nire emaztea, etxe berrira aldatu ginenean, poz pozik sukaldeko robot berriarekin, hainbat nahaski, ore eta pure minutu gutxitan egiteko gaitasun itzela daukana?,
|
lana
bere kabuz egiten duen mini xurgagailuarekin, eta, batez ere, horma osoa okupatzen duen telebista ordenagailuaren pantailarekin, zeinetatik eraikin osoko domotika kontrolatu ahal baita. Baina hori guztia duela hilabete asko gertatu zen, hirira etorri berritan, kontratatu ninduen unibertsitatean lanean hasi aurretik.
|
|
|
Han ziren, esaterako, Jim Strain eta Ethel Demorest, hiru urte zeramatzatenak elkarri ezkon hitza emanda, besteren isilean. Edonork zekien Jimek bi hilabete baino gehiago
|
lan
berean jarraitzea lortutakoan ezkonduko zela Ethel harekin. Hala ere, asper asper eginda ziruditen biek, eta Ethelek neke aurpegiz begiratzen zion Jimi noizean behin, bere buruari galdezka bezala zergatik elkartu ote zuen bere amodioaren mahatsondoak haizeak astintzen zuen hura bezalako zurzuri batekin.
|
|
|
–orduan poltsa egin zidaten?, eta Idoian idazten zuen: , orduan poltsa egin zidaten?, eta esaldi bakoitza jasotzearen
|
lanak
berak galarazten zion hitz horien esanahian kontzentratzea, eta horrela joan ziren, zaplaztekoak?,, ukabilkadak?,, flexioak?, eta, etengabe, eta, iletik tira egin zidaten?
|
|
|
Arantxagana joan, eta kontatzen hasi zaio, gaixoari zer eman behar zaion eta zer ez, eta beste hainbat aholku. Ahopean bezala ari zaio, zaindari
|
lana
beretzat hartu duten emakumeen arteko konplizitate giroa lortu nahian, Iñakik bazterretik ikusten duenez, baina Arantxak hoztasunez erantzuten dio, hura etxekoa ez dela eta medikutzat ere ez daukala garbi uzteko edo. Gero, bere poltsa handian miatu, belar xorro batzuk atera, eta eskuan ipini dizkio Reginak Arantxari, amari noiz eta nola eman adieraztearekin batera.
|
|
2015
|
|
|
Hain zuzen adibideko horiexek eta horien tankerakoak ziren aipagai hartu nahi ez nituenak. Ez adibide txarrak zirelako; aitzitik, neuk ere, inori
|
lan
bera azaldu behar izan banio, adibide berberak hautatuko nituzkeen, horiexek direlako hiri bat eta idazle bat lotzerakoan berehala eta ezinbestez bururatzen zaizkizunak. Baina, aldi berean, beren figurak hain daude erabiliak eta gastatuak non dagoeneko klixe bihurturik dauden, literatura posetzat hartzen duenaren erreferentzia ofizial eta ia nahitaezko, nazioarteko kitsch literarioaren ikono eta sinbolo.
|
|
|
Barnetegiko atarira daraman harri txintxarrezko bidea belarrak erdi estalia dago, naturak isileko
|
lanean
bere eremua berreskuratuz gizakien etorrera galarazi nahiko balu legez. Horregatik edo, poliki egin dute Xk eta Mek aurrera, tarteka hagin eder batek ilundutako zumar ilara, harresiaren barrualdeko zelatari gisa ordenan lerrokatua, eta aspaldian inork ebaki gabeko belaze altua harriduraz mirestuz.
|
|
|
Aran doktoreak bere burua irudikatu zuen behera bueltatzen, ataria zeharkatzen, ate nagusitik sartzen, medikuen kafetegian kafea eskatzen eta mahai batean esertzen, inorekin hitz egin gabe, leihotik begira, etxeak mendi bizkarrean sortzen zuen itzalerantz. Gero areto nagusira joan zuen, berak deitutako bilerara, eta ordurako bazekien gizartean zuten rolaz hitz egingo zuela, tratamenduak ez etetearen abantailez, ziurtasun neurriez, gaueko txandez, ateetako sarrailez, poliziari bidaliko zion Vitasen argazkiaz, eta guztiak animatzen saiatuko zen, denen artean ospitalearen izen onak eta urteetako
|
lanak
bere hartan segi zezaten.
|
|
|
Lau langile zeuden lurrean etzanda. Laneko jantziekin zeuden artean, eta
|
lanetik
bertatik hara eraman izanaren traza hartu zien Aitak. Egun batzuk pasata jakin zuen Usurbil ingurukoak zirela denak, hango ferrokarrileko langileak.
|
|
|
Maria beti bezalaxe dago; ez zaio antzematen, azkena ikusi nuenez gero, okerrera egin duenik. Osabak esan didanez, bere
|
lanak
bere kabuz egiteko gauza da oraindik; logelako ohea ere berak txukuntzen du, Mixerikordiko langileei lana kentzeagatik. Horretan antigoaleko mentalidadea du.
|
|
|
lana ez dago soberan Nikaraguan, ez behintzat ordaintzen den lan hori. Noizbehinka egiten zuen
|
lan
berak Managuan, ahal zuenean, lisaketan eta garbiketan nagusiki, ez ei dago bestelako lanik formaziorik gabeko emakume batentzat; baina lan horiekin ez zituen hilaren bukaeran 600 kordoba (22 euro inguru) baino gehiago kobratzen. –Han ez dago beste lanik, connecting bidez ez bada.
|
|
|
Baina gure bidea ez zen bertan geldituko zeren handik, gelatxo itogarri hartatik, sotora eramanen baininduen. Eta sotoan Otto izanen nuen zain,
|
laneko
bere mandar odoldua soinean, harakin labana zabal itsugarria eskuan...
|
|
|
Euskadi Irratia eta Euskadi Gaztea emisorek entzule jarraikia daukate(...)?.
|
Lan
berean, ordea, Etxezaharretak argiro zioen euskararen ikuspegitik Ipar Euskal Herriko bertako hiru euskal irratiak zirela irratigintzan erreferentzia nagusi. Pascal Ricaudek haien datuen berri damaigu (Nor taldea, 2000:
|
|
|
Zenbaterainokoa zen ordea euskaldun horiek euskaraz berba egin, idatzi edota irakurtzeko zeukaten gaitasuna?
|
Lan
beraren hurrengo orrialdean irakurri dugunez, 1981eko EAEko errolda oinarri hartuta, EAEn garai hartan 752.426 lagunek (populazioaren %35, 33) ulertzen zuen euskara, 696.695 lagun (%32, 71) euskaraz berbetako gai zen, 64 580.364 lagun (%27, 25) irakurtzeko gai eta 520.718 lagun (%24, 45) idazteko gai ere bai.
|
|
|
88 Arbelbidek berak,
|
lan
bereko beste orrialde batean, zera dio abertzaletasunari eta Herriari buruz (1996: 130):
|
|
|
133
|
Lan
berean (1997: 247) honela definitzen dute euskaldun kategoria:
|
|
|
–(...) Ipar Euskal Herrian egiten den egunkari honen inprimaketa 40.000 alekoa da; hots, 100 etxetatik 36 baino gehiagotan irakurtzen da, beraz, argitalpen hau, Ipar Euskal Herriko zabalduena bilakatuz(...).? Autore horrek
|
lan
berean damaigun informazioaren arabera, bestalde (2000: 44),?(...) Correo taldeari ere hurbildu zaio Sud Ouest.
|
|
|
azken urteetan gero eta gazte gehiagok ikasia zuela euskara.
|
Lan
berean, adibidez, azken urteetan izaniko bilakaera horretaz mintzo ziren (1997: 49):
|
|
2016
|
|
|
Zortzi orduko lanaldiaren aldeko aldarria behin eta berriz aipatu zuten egunkariko orrietan, bai eta beste lelo hau ere: ?
|
lan
beraren truke, soldata bera?. 1868an hasi eta 1870era arte, emakume langileek, bereziki New York hirikoek, Revolution egunkarira jo zezaketen beren kexak zabaltzeko, bai eta beren greben, estrategien eta helburuen berri emateko ere.
|
|
|
Baldin eta etxeko lanak askatuko bagenitu emeen sexuarekiko lotura esklusiboaz, zapaltzaile izateari utziko ote liokete? Emakume gehienek pozarren egingo liokete diosala, etxesenarrari?; hala ere, lan domestikoa desexualizatuta ere,
|
lanak
berak nekez utziko lioke zapaltzaile suertatzeari. Azken batean, inork ez luke bere bizitzako ordu preziaturik xahutu behar halako lan batean, emakume izan ala gizon, lan horiek ez baitira ez estimulagarriak, ez sortzaileak, ez eta produktiboak ere.
|
|
|
Azaldu dio ezen Bilbon kontratatu zuen ikertzailea dela, aita amak aurkitzeko
|
lanak
bere gain hartu zituena. Enamoratu egin dela harekin, eskola ume baten antzera.
|
|
|
«Kixote hil zen egunean ETAk berea amaitu zuen». Euskaraz On Kixote ren itzulpen osorik topatu ez zuelako etsita,
|
lana
bere gain hartzea erabaki zuen Kepa Baraño itzultzaileak, eta Eneko Iñarrondo ezizenez jarri zuen sarean 2012an www.onkixotemantxako.eu orrialdean. «Euskarak On Kixote merezi du.
|
|
|
ordu berean sartu irteten zirenenak, soinu bera eginez zoru berberetan,
|
lan
bera egitera
|
|
|
Oraino ere, noiz edo noiz itzulpenetan ari naizelarik edo beste gisan, gogoratzen zaizkit hitz berriak, gero paradaz balia, lagunen arteko solasetan darabiltzadanak... Badut uste beste anitz idazle badela sorkuntza
|
lan
bera dagienik, beharrak bultzaturik. Aitzina jarrai dezagun beraz, horrela ere berritzen eta gaurkotzen baita gure euskara zaharra.
|
|
|
Askotan, gainera, bide anitz topa daitezke
|
lan
bera egiteko. Esate baterako,
|
|
|
– Norberaren emaitzak beste taldeetan
|
lan
bera
|
|
2017
|
|
|
78). 43 Soldaten kolapsoa are larriagoa izan zen emakumeentzat. XIV. mendean, gizon baten soldataren erdia jasotzen zuten,
|
lan
beraren truke; eta, XVI. mendearen erdialdera, berriz, gizonen soldata murriztuaren herena baino ez. Ezinezkoa zitzaien soldatapeko lanetik bizitzea, nola nekazaritzan hala manufakturetan, eta horixe izan daiteke garai hartan prostituzioa horrenbeste hedatzearen arrazoi behinena.44 Horren guztiaren ondorioz, erabat pobretu zen Europako langile klasea, oso fenomeno zabal eta orokortuan:
|
|
|
–Etxean gure alabarekin egon. Aste osoa hartu dugu libre
|
lanean
berarekin egoteko.
|
|
|
Lan hori Javier Ayastuy Torrealdayk betetzen zuen garai hartan, baina Ayastuyk, gaur egun, ez du ezer gogoratzen. Veracrucen (Mexiko) bizi da duela hogei urte, han badu gazte behartsuenentzako aterpe bat, eta duela urte batzuk arazoak izan zituen pederastiaz akusatua izan zelako, baina ezin izan zen ezer baieztatu eta
|
lan
berean jarraitzen du. Baina ez da ezertaz gogoratzen.
|
|
|
Inongo erakunde edo elkartetan ez dauden herritarrak ere bai franko. . Miarritzeko foroan gizon bat etorri zitzaidan, mediku
|
lanetarako
bere burua eskainiz. Ez nekien nor zen.
|
|
|
Zortzietan telefonatu du ez zela etorriko. Gripea daukala, eta guk, joan den asteko
|
lan
bera segi genezan... Bihar berriz deituko gaituela.
|
|
|
ordain bera jasotzeko
|
lan
beraren truke.
|
|
|
Lana kontu garrantzitsua iruditzen zaio, bulegoan eta epaitegian dagoenean barruko onenak ematen ditu, deus gorde gabe. Baina horrek ez du esan nahi
|
lana
bere unibertsoaren funtsezko ardatza bihurtu nahi duenik.
|
|
2018
|
|
|
Urte batzuk behar izan ditut liburu hau ontzeko, eta hainbat elkarrizketa hartu ditut oinarri (maiz, itxuraz zerikusirik ez zuten gaien inguruko eztabaidak), baita Australian eta Estatu Batuetan egindako zenbait hitzaldiren eta azterlanen inguruko eztabaidak ere. Idazteko
|
lana
bera, ordea, ez da izan hain luzea. Stanfordeko Jokabide Zientzien Ikerketa Aurreraturako Zentroko kide nintzela, 1984 eta 1985 urteetan, erabakia hartu nuen nire lanaren zati bat biltzen saiatzeko, eta material jakin batzuen zirriborroak idatzi nituen.
|
|
|
Enplegatzaileek langileen gorputzen gainean agintzen dute, eta senarrek ere emazteen gorputzen gainean agintzen dute, baina, nahiz eta senar bakoitzak bere eskari jakinak izaten dituen, emakume izateak berak baldintzatzen du zer lan egin behar duen etxekoandre batek. Egia esan, langileak zer lan egin behar duen ere kapitalistak erabakitzen du, baina, kapitalismoa patriarkala denez, emakume langileek eta gizonezko langileek ez dute egiten
|
lan
bera. Emazteei emakumetasunetik datorkienez gero mendekotasuna, eta lanaren sexu bereizketa lantokiraino hedatzen denez gero, feministentzat tentagarria da ondorioztatzea norbanakoa jabe gisa aurkezten duen ideia hori antipatriarkala dela.
|
|
|
Norbanako baten jabetza, beraz, kontratatu egin daiteke haren jabea den norbanakoari kalterik, galerarik edo murrizketarik eragin gabe. Banako batek bere lan indarraren jabetza kontratu bidez eman ahal izatea edo ezin izatea (ezen ez bere
|
lana
bera edo bere pertsona), horren arabera bereizi ohi dira soldatapeko lan askea eta esklabotza ez askea. Kontraktualisten ustez, horrexek erakusten du esklabotza (zibilizatua) ez dela soldatapeko lanaren kontratu hedatu bat baizik, eta, beraz, zer esango, eta esklabotza hori askatasun indibidualaren eredua dela, eta ez haren ez ukoa!
|
|
|
Horren kontrara guztiz, langilea askea da juridikoki, eta besteen berdina esparru zibilean; bere borondatez sartzen da enplegu kontratu batean, eta, haren truk, soldata bat irabazten du. Langileak ez dio bere burua ematen kontratupean ugazaba bati, ez eta bere
|
lana
bera ere. Langilea norbanako bat da, bere baitako jabetzaren parte bat modu kapitalistan erabiltzea eskaintzen duena:
|
|
|
Tunelean ere, eskolan bezala,, lanaren kopia? gogorrago zen
|
lana
bera baino. Ez mantsoago, hala ere, txandak laburtzea erabaki ondoren.
|
|
|
Bigarren espetxealdia luzeagoa izan zen. Azkenengoz askatu zutenean, Herrian jada ez zegoen arrantzarako
|
lanik
bere adineko norbaitentzat, eta ordurako hizkuntza eskolak profesionalizatuta zeuden. Publikoak.
|
|
2019
|
|
|
Tranko bitan Areatzan plantatu ginen eta, Bidebarrietatik sartuta, Balder bentrilokuoaren kartel handi batekin egin genuen topo aurrez aurre. Iragarkiaren arabera, Coliseon egiten zuen
|
lan
bere orkestrako automatekin. Niri, egia esan, argazkitan ere, panpina buruhandi haiek mesfidantza handia sortzen zidaten.
|
|
|
Emakumeei ikasten uzteko eskatzen du. Sexu femeninoaren prestutasunaren eta bikaintasunaren deklamazioa
|
lan
bere garaian txit ospetsuan, Kornelio Agripak emakumeen gehiagotasuna erakusteari ekiten dio. Kabalaren argudio zaharrei heltzen die:
|
|
|
Emakumeak elkarrekin identifikatzeak elkar ulertzea ekartzen du, baina horrexegatik jartzen dute auzitan batak bestea. Etxekoandre batek askoz ere harreman intimoagoa du neskamearekin, gizon batek lekaioarekin edo txoferrarekin inoiz izan duena baino, non eta ez den homosexuala?; emakumeek konfidentziak egiten dizkiote elkarri, inoiz konplize sentitzeraino, baina badute etsaitasunezko lehia bat ere, zeren eta etxekoandreak,
|
lana
berak zuzenean egiteko zamatik askatzen denean ere, beretzat gorde nahi baititu ardura eta meritua; pentsatu nahi du ezin ordezkatuzkoa dela, ezinbestekoa. –Ni falta naizenean, dena aldrebestu egiten da?.
|
|
|
neska gazteak laster aspertzen dira batzuk besteez; ez zaizkio elkarri atxikitzen beren presondegian, eta horregatik zaie hain beharrezkoa mutilen konpainia. Beren buruarentzat aski izateko ezintasun horrek uzkurtasuna sortzen du, eta uzkurtasun horrek, bizi guztian hedatu, eta
|
lana
bera ere markatzen die. Neskek pentsatzen dute gizonen kontua direla garaipen distiratsuak; ez dira ausartzen goi xederik izaten.
|
|
|
Bestetik, independentzia lanaren bitartez lortu nahi duen emakumeak askoz ere aukera gutxiago du gizonezko lehiakideek baino. Lanbide askotan, soldata txikiagoa du gizonek baino; emakumearen zereginak ez dira hain espezializatuak, eta, beraz, okerrago pagatzen zaio gizonezko obrero kualifikatu bati baino;
|
lana
bera denean ere, ordaina txikiagoa da. Gizonen mundu batera iritsi berria denez, haiek baino aukera gutxiago du arrakasta izateko.
|
|
|
Malgukiak jauzi egin zueneko klakada entzun zen, hatzek atea bultzatu zuten, barruan argiak ezin indartsuago dirudi, eta ez da, baina Raimundo Silva erreferentziarik gabeko espazioan arraunean egingo balu bezala dago, naturaz gaindiko gauzei edo lurretik kanpoko izakien agerpenei buruzko filmetan boladan dagoen giro horietakoa da, argitasunak gainez egiten duen giro horietako bat, volten gehiegizko gastuarekin, espero izatekoa da telefonistak ikarazko garrasia egin dezan edo estasizko trantzean sar dadin, baldin eta, jada iraungitzen ari den une batez, bere sentikortasuna bilakatu den bibrazio kaleidoskopiko sentimenezko garroen ugaritze bat bezala edo edertasun gorenezko irradiazio baten moduan agertzen bada, gorputzaren kanpoko aldetik. Baina telefonistak, telefonogunea ibiltzeaz aparte atea irekitzeko eta datorrenari harrera egiteko
|
lana
bere gain dituenak, keinu bat egiten dio hatzez, telefonoz mintzatzen bukatzen duen bitartean, eta gero, jendetasunez eta batere harridurarik gabe, hauxe esaten dio, Kaixo, Silva jauna, aspaldian ezagutzen du eta ikusten duen bakoitzean joan badoan denborak eragindako diferentziak baizik ez dizkio ikusten, handik pixka batera inork galdetuko balio zer moduz aurkitu duen zuzentzailea, hauxe erantz... Sarak entzuten du Maria Sara doktoreak esaten diona, buruaz baiezkoa egiten du, elkarrizketa laburra da, baina ateaz beste aldean eduki duen berezi ikusteko ahalmenaren itzal zurbila den ikusmen hondar bat gelditzen zaiola, Raimundok behatzen du, hariz hari, telefonistaren ile horia, ahotz ehoaren kolorekoa, telefonistak burua apaldurik du, ezin igar dezake zer nolako basakeria dagoen begirada hartan, basakeria esatea gehiegikeria da, noski, gizonak ez baitu emakume harentzako txarrik nahi, begien kontua baizik ez da, gizonak zer egin behar duen esan diezaioten baizik ez du nahi, urrutitik etorri da, eta presaka, eta hantxe utzi ditu probak, sarrerako mahaian, erantzunik gabeko gutuna ekarri duen edozein mandatari bailitzan, Maria Sara doktoreak bere bulegoan itxaroteko esan du, telefonistak burua goratu du, irribarre egiten dio, Eskerrik asko, Sarita, Sarita deitzen dio betidanik, horrelaxe gelditu da, ezkondua eta ondoren alargundua den arren, zorte handiko jendea badago, gehienak emakumezkoak, bistan da, gizonek, orokorrean hitz eginda, haur izateko denbora laburra eduki baitute, eta batzuk ez dira sekula haur izan, jakina den bezala eta idatzita dagoen bezala, eta beste batzuk betiko haur gelditu dira, baina ez dira esatera ausartu.
|
|
|
Esan edo idazten duenean Dena txukun dago, hitzen esanahiaz abusatzen du, txukuntasunaz pentsatzen duena urrezko arau bat aplikatzean baitatza, honako hau, hain zuzen, nahikoa da dena txukun dagoelako itxura, honela ere interpreta daitekeena, ez bedi ikusmiran geldi txukun ez dena, zenbait kasutan sekula txukunduko ez dena. Raimundo Silvaren bulegoa salbuetsirik dago, noski, han txukuntasun faltak
|
lanaren
beraren baldintza ematen du, berak hala ulertzen du, gauzen lerrokatzearekin, zehaztasunarekin, harmoniarekin maniatikoak diren beste hainbat zuzentzailek ez bezala, horiekin sufrimendu latzak pairatuko zituen Maria andreak, esango zioten, Paper hau ez dago utzi nuen bezala, Raimundo Silvaren lan mahaiko paperak beti berak utzi zituen bezala daude, Maria andreak ukitzea debekatuta duelako arrazoi...
|
|
2020
|
|
|
|
Lan
bera da desberdina dena gizonezkoek egin edo emakumezkoek egin. Estatistikak baldin badio kualifikatuak deritzen lanbideak batez ere gizonezkoei dagozkiela eta emakumezkoek egindakoak, aldiz, «kalitaterik gabekoak», hori da, neurri batean, edozein lanbide kualifikatutzat jotzen dela, besterik gabe, gizonezkoak aritu direlako horretan (zeinak definizioz diren denak, ikuspuntu horretatik begiratuta, kalitatekoak).
|
|
|
Beraz, esgriman guztiz trebea izateak plebeio bati ezpataren nobleziaren ateak zabalduko ez lizkiokeen modu berean, teklistei, haiek edizioaren munduan sartzeak aurkakotasun handiak sortu ditu gizonen aldetik, kualifikazio handiko lanaren beren mitologia profesionala mehatxatuta ikusirik? ez zaie aitortzen beren kide maskulinoen lanbide berean aritzen direla, haiengandik errezel soil batez bananduta egonik
|
lan
bera egin arren: Egiten dutena egiten dutela, teklistak mekanografoak dira eta ez dute, horrenbestez, kualifikaziorik batere.
|
|
|
Txoferra bilatzeko agindua iritsi zitzaionean, Martinek bere burua eskaini omen zuen. Errazagoa egiten omen zitzaion
|
lana
bere gain hartzea, egun batetik bestera halako munta zuen ekintzarako kolaboratzailea aurkitzea baino. Ezetz, ordea.
|
|
2021
|
|
|
Litekeena da, beraz, plagioaren kontu honi buruz datu berriren bat agertzea, eta orduan ere egingo dira, orain arte egin diren moduan, Leteren motibazio posibleen inguruko galderak –zergatik egin ote zuen? – eta egin zuenaren etikaren ingurukoak –zer iruditzen zaigu egin zuena? – Kontuan izanik gai honekin ez dudala zerikusirik, Xabier Lete ez nuela ezagutu eta hemen inork ez didala ezer galdetu, esango dizuet ez dudala horren beharrik. Motibazioei dagokienez, arrazoi ebidenteak daude pertsona batek erabaki dezan prestigioa eta dirua ematen duen lehiaketa batera poeta handi baten
|
lana
bere izenean aurkezteko. Ez dut uste esplikatu behar direnik.
|
|
|
Borri apaizak egindako
|
lanak
bere fruituak eman zituen. Urteetan zehar jositako sareak eta auzokideek barneratutako elkarlan dinamikek beste etorkizun bat eskaini zioten auzoari etxolak eraitsi zirenean.
|
|
|
Urteetan Sukarrietako kanposantuan ehorzle lanetan ibili izan zen Anton Barrenaren semea da Joseba. Aita, izatez, igeltseroa zen, baina, ehorzle ofizialik ez zegoenez eta udalaren kontura ofizioko
|
lanak
berak egiten zituenez, hildakoentzako hobia atxurtzeko eta katabutaren gainean lurra eta adreiluak jartzeko ardura ere bere gain hartzen zuen. Ofizioko lan haietan alboan izaten zuen Joseba semea gazte gaztetatik.
|
|
2022
|
|
|
Eta horretan eman ditu 41 urte.
|
Lan
bera egiten beti. " Lana ez da batere aldatu.
|
|
|
Eta, bertze lanbide gehienetan bezala, dauden gizon apurrek gehiago irabazten dute. " Ez da handia aldea, baina beti gizona gehiago irabazten den postuetan da, eta emaztekiek baino gehiago irabazten du
|
lan
bera egiten denetan ere". Ez da, nolanahi dela, lan gatazka handiko eremua izan.
|
|
|
Milagros lanean hasi baino bi urte lehenago, 1945ean, Tuterarekin batera, Nafarroa osoan ardi buru gehien zuen udalerria zen, 30.000rekin, Secundino Artoletak eta Fidencio Berradek Aranzadi zientzia elkarteak argitaratutako El Pastoreo en Ochagavía liburuan aipatzen dutenez. Hamar urte geroago, 1955ean, 20.000 bertzerik ez zirela aipatzen dute
|
lan
berean, eta artzaintza galbidean zela ohartarazi. Aisa gutiago ziren behiak, baina 1955ean baziren 450 buru.
|
|
|
Gaizki egoten jarraitzen du.
|
Lan
bera egiteko aunitzez ere gehiago erakutsi behar duzu. Zuzendaritza postuetara guti ailegatzen dira, eta iristen direnek, maiz, beren bizkar hartu behar duten zama izugarria da.
|
|
|
Emakume batentzat eremu bortitza zen tailerra. Batetik,
|
lanagatik
beragatik. " Bulegoan aritu nintzen garaian ezagutu nuen tailerra nolakoa zen.
|
|
|
Modu traumatikoan bizi izan zuten. Gurasoek ikasketak edukitzeko hainbeste borrokatu ondotik kategoria apalduta, soldata jaitsita eta aitaren
|
lan
bera egiten neure burua ikustea izan zen gogorrena. Aita ordurako hilda zegoen, eta, bestela, hura ikusitakoan hil izango zen.
|
|
|
Egunero egunero
|
lan
bera egin behar izaten zuen Felisak, eta hark bezala bere inguruan ziren gainerako neskek ere. " Denek lan bera egiten genuen.
|
|
|
Egunero egunero lan bera egin behar izaten zuen Felisak, eta hark bezala bere inguruan ziren gainerako neskek ere. " Denek
|
lan
bera egiten genuen. Makinek kutxa bat zuten, bere anezka eta hariak gordetzeko.
|
|
|
elikagaien industria, ehungintza, merkataritza, lan administratiboak, zaintza lanak... Gainera,
|
lan
bera eginagatik ere, gizonek baino aisa diru gutiago jasotzen zuten. Lanbide aunitzetan, lanpostu berean egonda ere, gizonen soldataren %66 jasotzen zuten emakumeek.
|
|
|
Injekzioa zen, bide batez, emakumeak eta gizonak elkarrekin aritzen ziren gune bakarra.
|
Lan
bera egiten zuten arren, gizonek emakumeek baino aunitzez ere gehiago irabazten zuten. 1976ko greba aldietan hori izan zen aldarrikapenetako bat, emakume eta gizonen soldatak parekatzea.
|
|
|
Baina araututako lan eremuan murgildutakoan ere, sekula ez zuten gizonekin parekatzerik lortzen.
|
Lan
bera egiteagatik aunitzez gutiago irabazten zuten emakumeek. Oraindik ere halako aunitz gertatzen bada ere, are nabarmenagoa zen emakumeak industrian lanean hasi zirenean.
|
|
2023
|
|
|
–Orain Loren arratsaldero joaten da Migeltxoren
|
lan
bera egitera. Galdera da:
|
|
|
" Nafarroako Gobernua, beti bezala, prest dago afera konpontzen laguntzeko; baita, inork ezin izanez gero, ura kudeatzeko
|
lana
bere gain hartzeko ere. Iragarri nahi dizuegu inspekzio sakon eta zehatz bat egiteko asmoa dugula Lurribarren, arazoaren gakoak argitzeko eta hornidura egokia behin betiko bermatzeko".
|
|
|
Eta beldur zen, aitaren zorrengatik, hori ere kenduko ote zioten. Ez zeukan inolako lotsarik edozein lanetan aritzeko, baina nork emango zion
|
lana
bere adineko norbaiti. " Behin fruta berdeegi erosi ezin daitekeen adin batean sartuta, nork emango dizu lana?" esan zidan berak.
|
|
|
Haietariko bat ezkontzekotan da, eta konfidentziak kontatzen dizkiote elkarri (esate baterako, Disney motako ezkontza bat izan nahi lukeela andregaiak). Zoepfek Jehovaren Lekuko gisa jaso duen heziketa baliatzen du ezagutu dituen emakume saudi gazteon sekretuak guri kontatzeko
|
lana
bere egin nahian. Haren hitzak irakurtzean, sentitzen dugu gu ere artaldean gaudela, emakume musulmanek beren sekretuak partekatzen dituzten mundu misteriotsu horretan barrena garamatzatela, gizonen eta, askotan, Mendebaldeko irakurlearen begiradatik urruti.
|
|
|
Excellent Daughters
|
lanean
bere subjektuen berri ematean agertzen duen erantzukizun faltak goia jotzen du Zoepfek hizpidera ekartzen duelarik nolako erreakzioak izan zituzten elkarrizketatu batzuek beraren istorio batzuen aurrean. Sirian, Enas elkarrizketatu zuen, hemezortzi urteko neska bat, emakumeen madrasa bat zuzentzen zuen emakume baten alaba.
|