|
2002
|
|
|
Orduan jakin zuen portugaletetarra zela Rafa, herriko organujole famatuenaren semea, eta hark erabilitako kontaktu eta gomendio berben ondorioz, Portugaleteko Udalean zein botikarien kolegioan edozenbat gestio egin zituen eta, lortu zuen Mentxuk botika zabaltzea. Artekalekoan hirugarren urtea bete aginean zegoelarik alde egin zuen Bilbotik, Antonia komentzitu zuenean semea hartuta berarekin bizitzera joan zedin, hantxe elkarrekin errazago itxarongo zutela Santos zigor
|
lanetako
batailoietatik noiz libratuko.
|
|
2004
|
|
|
Egoera honen aitzinean Baztanek bi fenomeno berri bizi izan zituen. Alde batetik mugaren fortifikazioa eta militarizazioa, (Perez edo Gutierrez deitzen zuten lerroa) eta, bestetik,
|
lan
batailoien presentzia.II. 1 Lan batailoiakGerra Zibila 1939an amaitu zen. Frankisten kartzelak errepublikar atxilotuez beteta zeudenez23, atxilotu hauekin lan batailoiak sortu zituzten.
|
|
|
Alde batetik mugaren fortifikazioa eta militarizazioa, (Perez edo Gutierrez deitzen zuten lerroa) eta, bestetik, lan batailoien presentzia.II. 1 Lan batailoiakGerra Zibila 1939an amaitu zen. Frankisten kartzelak errepublikar atxilotuez beteta zeudenez23, atxilotu hauekin
|
lan
batailoiak sortu zituzten. Lan esku merkea zirenez, hasieran fortifikazio lanetan eta gero lan publikoak egiten jarri zituzten (errepideak, trenbideak...
|
|
|
). Errepublikarrekin
|
lan
batailoiak osatu zituzten eta Frantziarekiko muga fortifikatzera bidali zituzten. Baina hau ez zen Espainian soilik gertatu, Frantziak espainiar errepublikar errefuxiatuekin gauza bera egin baitzuen.
|
|
|
Horrela sortu ziren Groups de Travailleurs Étrangers (GTE) Alemaniaren garaipena eta gero, Service de Travail Obligatoire (STO), deitzera pasa zena. Atlantikoko Gotorlekua eraiki zutenak adibide gisa hartzen ahal ditugu.Baztanen
|
lan
batailoiak 1938an agertu ziren, Errepublikaren Iparraldeko zonaldea (Asturias, Santander eta Bizkaia) konkistatu ostean, baina gerra amaitzean aise gehiago ziren. Baztanen Frantziarekiko muga fortitikatzen jarri zituzten Perez lerroan.
|
|
|
Gainera material txarrez egina zegoen.Lan batailoiek makineriarik gabe, piko eta pala soilak baliatuz, bunkerrak, metrailadoreen habiak, errefugioak, bolbora biltegiak, errepideak eta kuartelak eraiki zituzten.
|
Lan
batailoi bakoitzak, 600 preso zituen lau konpainiatan banaturik, teorian behintzat. Baztanen, bost batailoi ezberdin ibili ziren lanean:
|
|
|
Batallón de Trabajadores N° 1 (Elizondon eta Erratzun), Batallón de trabajadores N° 18 (Iruritan), Batallón de Trabajadores N° 64 (Amaiurren), Batallón de Trabajadores N° 114 (Arizkunen) eta Batallón de Trabajadores N° 128 Batailoi hauen preso kopuruari dagokionez, Amaiurren kokatua zegoena kenduta, besteetan, denetara, 1.056 preso zituzten, batailoi bakoitzak bataz bestez 264 preso24.Gerra bukatzean, garaileen kartzelek eta kontzentrazio esparruek 280.000 preso zituzten bere baitan eta milioi laurden errefuxiatu zeuden atzerrian. Preso hauetatik 70.000
|
lan
batailoietan enkoadratu zituzten, garaileen hitzetan Espainia berreraikitzen hasteko (Torres, 2000: 13). Batailoi hauek gutxi mugitu ziren.
|
|
|
Kintoak, eta errepuplikarrak nahasturik zeuden, baina errepublikar asko, beraien bizitzarekin nazkatuak zeuden. Hauek gerran egondakoak ziren, kartzelatik pasatutakoak bizpahiru urtez, gero
|
lan
batailoietan egonak eta azkenik berriro hiru urtez, zerbitzu militarra egitera behartuak. Soldaduen urduritasunak eta askoren esperientzia faltak, egoera bitxiak sortu zituen.
|
|
|
Fortifikazio lanak 1938tik hasiak ziren, eta arestian aipatu bezala, errepublikarren
|
lan
batailoiak izan ziren obra hau egin zutenak. Fortifikazioa, inbasio motorizatu bat geldiarazteko helburuarekin egin zen, baina mendi inguru asko fortifikatu gabe gelditu ziren.
|
|
|
Orain arte ikusitakoaren arabera, garai honetan Baztan oso militarizatua zegoela argi dago: Baztanen 1.000 soldadu baino gehiago egonen ziren kanpaturik
|
lan
batailoietako 1.000 tik gora preso kontatu gabe. Kontutan hartu behar da, unitateak tokiz aldatzen zituztela eta garai batzuetan soldadu gehiago edo gutxiago egongo zirela.
|
|
2009
|
|
|
SEI: torturarekin nahikoa ez bada, kanpora bidaltzen dituzte (Siberiara,
|
lan
batailoietara, Hego Amerikara, irla batera?). Oso sinpleak dira Mitrofan guztiak, oso erraza da Mitrofanek zer egingo duten aurretik esatea.
|
|
|
Bestalde, Langile Batailoietako prisioneroek egindako lan batzuk Rodrigoren ikerketetanaipaturik agertzen dira (2003 eta 2005). Horietaz gain BDST (P) 95 delakoa hainbat tokitan aritu zenburdinbidean lanean (Sorian, Malagan edota Madrilen) eta horien artean Altsasu eta Agurain artekotrenbidean ere egon zen
|
lanean
batailoi honetako konpainia bat (Arenal, 1999).
|
|
2010
|
|
|
Gerra zibiletik ihes egindakoek gerra handiagoa topatu zuten mugaz bestaldean. 1940ko udaberrian alemanek Frantzia osoa okupatu eta zatitu zuten, eta itsasontzia hartzeko zoria izan ez zuenak,
|
lan
batailoietan edo Mauthausenen amaitu zuen, edo klandestinitatean, kasurik hoberenean. Ipar Euskal Herria Vichyko erregimenaren eta nazien artean harrapatuta geratu zen:
|
|
|
Egitura politiko militar eta faxistizazio testuinguru horretan, Espainiatik alde egindako errefuxiatuen aurkako neurriak larriagotu ziren.
|
Lan
batailoien bidez kontzentrazio zelaietatik atera zirenak ipar mugetara edo Maginot lerrora bidali zituzten. Alemanen erasoaldia gertatu zenean, gehienak preso egin zituzten.
|
|
|
Frantziako egitura politiko militarraren porrotak eragin zuen faxistizazio testuinguru horretan Espainiatik alde egindako errefuxiatuen aurkako neurriak larriagotu ziren. Kontzentrazio zelaietatik,
|
lan
batailoien bitartez, atera zirenak, iparmugetara edo Maginot lerrora bidali zituzten. Hori dela-eta, geroago, 1940koerasoaldiarekin batera, armada alemaniarraren Frantziaratzea suertatu zenean, gehienak preso hartu zituzten.
|
|
|
Eta naziek eskuratuko lurraldean ziren errefuxiatuez gain, Espainiako estatukoespetxeetan edota kontzentrazio esparruetan eta behartutako
|
lan
batailoietan zirenak behar zituen Jaurlaritzak zaindu. Naziek Iparraldea garaitu ondoren, Servicio delInterior (SI) Jaurlaritzako ezkutuko zerbitzuak Lapurdik, Nafarroa Behereak, Zuberoak eta Landek zein Biarnok eskaintzen zuten operazio basea eta babesa galduzuen.
|
|
2013
|
|
|
Ezkabakoa 1936an gerra hasi bezain pronto zabaldu zuten gizonezkoentzat; Saturrarangoak eta Amorebietakoak berriz, 1937az geroztik izan ziren emakume gatibuentzako kartzela. Horiez gain, kontzentrazio zelaiek eta
|
lan
batailoiek osatu zuten frankismoaren hasierako urteetako unibertso errepresiboa. Azkeneko hauek urte batzuk igaro ostean desagertu ziren, eta espetxeak zigortzeko egitura nagusi bihurtu ziren berriz ere.
|
|
2014
|
|
|
Gaztetan alderdi komunistan sartu zela, hainbat espetxetan bizi izan zela, Frantziara ihes egin zuela, mugalariei laguntzen ibili zela... Arroa Beheko
|
lan
batailoian ere egon zen preso, eta hango bizipenak ere ondo gogoan ditu. Garai latz haietako pasarte batzuk umore ukituarekin ere kontatzen badaki, eta entzuleek biziki jarraitzen dituzte komunistaren hitz tinkoak:
|
|
|
Usabiagari 50 zentimo ematen zizkioten bere jardunarengatik. Hango
|
lan
bataloia ez zen ohiko espetxe bat, askatasun gehiago zuten. Libre izaten ziren tarte batzuetan, eta bizikleta hartu eta Zumaiara joaten zen, hango batekin elkartzera, estazio inguruko kafetegi batean.
|
|
2017
|
|
|
Lokatza eta euria.
|
Lan
batailoiei izkin egin zien eta naziak Frantzian sartzen ari zirela Espainiako erresistentziarekin harremanetan jarri zen. Aran ibarra hartzeko egitasmoak porrot egin zuen.
|
|
2018
|
|
|
|
Lan
Batailoia
|
|
|
|
Lan
Batailoia
|
|
|
Behartutako
|
lan
batailoi batean sartua (Langileen Batailoiak, Langileen Batail oi Diziplinarioak, Soldadu Langileen Batailoi Diziplinarioak, Zigortutako Soldadu Langileen Batailoi Diziplinarioak...)
|