|
2007
|
|
|
Baina 1901 urte hartan Broussain arduraturik zegoen aurrerago aipatuko dugun Euskal Akademia sortze
|
lanaz
eta Société> Patriotique> sortzeko proiektua alde batera utzi zuen158.
|
|
|
Euskaltzaindiaren laugaren urteko batzarrak. Donostin, Gipuzkoako AldundiJauregian, 1922ko Urrilaren 27an, Euskera.> Euskaltzaindiaren
|
lan
eta agiriak, Euskaltzaindiak eta Sendoak berrargitaratua, Donostia, 1982, 48 or.
|
|
|
Euskaltzaindiaren laugaren urteko batzarrak. Donostin, Gipuzkoako AldundiJauregian, 1922ko Azaroaren 27an, Euskera.> Euskaltzaindiaren
|
lan
eta agiriak... aipatu artikulua, 50 or.
|
|
|
Eskualduna,.. Bulletin> Religieux> du> Diocèse> de> Bayonne; Euskera.> Euskaltzaindiaren
|
lan
eta agiriak... 49 orr.
|
|
|
Observaciones> sobre> la> ortografía> vasca.> Euskaltzaindiaren aburu, txosten ta iritxia nai lituzke ta Gure Herria, ta Eskualduna ren izenean bialtzen digu. Lan onen bidez, idazkeraren batasuna aitatzen da, Bidasoaz aruntz eta onuntzko idazleak ontan batera ibili ditezen, Bilbon Gure etxean, 1930ko Ilbeltzaren 24an, Euskera.> Euskaltzaindiaren
|
lan
eta agiriak,... 13 or.
|
|
|
Euskaltzaindiaren batzar agiriak. Donostian, Aldundi Jauregian, 28ko Ilbeltzaren 26an, Euskera.> Euskaltzaindiaren
|
lan
eta agiriak... 49 or.
|
|
|
Euskaltzaindiaren hirugarren urteko batzarrak. Donostin, Aldundi Jauregian, 1922ko orrilaren 23an, Euskera.> Euskaltzaindiaren
|
lan
eta agiriak,... aipatu artikulua, 34 or.
|
|
|
Azkue euskaltzainburuak eta Lhande euskaltzainak onespen eta arbuiozko komentarioak jaso zituzten; gainontzekoek onezpenezkoak baino ez. Izan ere, Euskaltzaindia 1920 hamarkadan hasi zen euskara batua sortzeko
|
lanean
eta oso lan polemikoa izan zen, onespenezko iritziez gain, arbuiozko komentarioak sortzeko modukoa.
|
|
|
Nik astearte guzi guziak hemengoak dauzkat, Herrirako, eta nere aurretik beste hainbeste, beste hogeita hamar urtez, hola hola, La, ttek; orduan asteartea izan da, adiskideek erraten zuten, edo kanpokoek, guretaz, min gaizto gaizki mintzatu, piko bat eman nahi zutenek: astearteko biltzarra dute, astearteetako bazkaria ere, orduan astearteetan, goizetan eta arratsaldeetan, lehenengo
|
lana
eta hiru terdietan elgaretaratzen ginelako bazkaltzera825.
|
|
2008
|
|
|
3 Bai mendekotasunezko bi elkarketa egin ahal izateko, bai mendekotasunezko baten osagai bat hedatzeko (§1.22), eskuinaldeko mugakizunak berezia izan behar du. Ikus bitez berezitasunak Euskaltzaindia (1992: 42)
|
lanean
eta bai bereziki Azkaratek (1990) eskaini dituen hiru osagaiko segiden corpusean ere.
|
|
|
3 Aldaera geografikoen artean aldaera estandarra da egiatan komunikazio egoera guztietan balia daitekeena: kode estandarra baino ez duen hiztunak kode hori erabiliko du familiartean eta lagunartean,
|
lanean
eta Administrazioarekiko harremanetan. Aldaera geografiko markatua baino ez duen hiztunak arazo larriak izango ditu erabilera esparru orokorretan:
|
|
|
Areago, guztiz egingarria izan daiteke unibertsitateren edo beste erakunderen batekin ituna sinatzea, bi bekadun horiek Euskaltzainditik kanpo ezartzeko. Buruan izan, horien lana epe luzerako
|
lana
eta egitekoa dela. Horrek ahalbidetzen ditu, hain zuzen ere, tankera horretako irtenbideak?.
|
|
|
Beste ainitzek bezala, 1939ko gerla luze eta latz haren gorabeherek traba tü bizi bat ereman du apez horrek ere: eta hori bere
|
lan
eta eginkizunetan alde batetik bainan ere pilotariaren segidan. Hogei urte zituelarik hain zuzen, Frantzia guzia urratu zuen iparretik eta Zuberoko lurreraino, alemanek ezarri muga tzar haren eraginez,, ligne de démarcation?
|
|
|
Apez lagun ohientzat aldiz, betiko laguna, ezin ahantzizkoa, eta lehengo apez laguneri fidela bururaino, Pier! Eta, azkenik, ez dugu ahantziko salatzea, bere erakasle
|
lan
eta munduan pilota sailari leial egon zaiola bururai no bere dohainak ezarriz pilotari gazteen formakuntzan bere goreneko maila tik, tokian zituen Biarriztarrak eta beste Batasunekin, F.F.P.B. gorenarekin eta oro! Eta Urruñako elizari leial, ondarreraino.
|
|
|
Hasteko fonetika kontu bat aipatu nahi dut, Elkanokoaren
|
lanetan
eta egungo ekialdeko hizkeretan aurkitzen dugun hitz hasierako txistukari afrika tua hain justo ere, huts egiteko beldur handirik gabe handigarritzat har dezake gun tz > soinua alegia. Elkanokoak zakur, > tzakur, > txakur> eta txakurtto> ibiltzen ditu bere idazkietan.
|
|
|
Zorionak
|
lanagatik
eta berriari begira. Besarkada batez
|
|
|
Baliagarritasun hori, beren baitan zekartzaten argibide prak tikoetatik zetorkien: denboraren neurketak, eguraldiaren iragarpenak, iragan urtearen oroimenak, hurrengo urtealdiko aste eta egunen gobernu hobeak,
|
lanen
eta uzten ardurak, edo elizako urte zikloa, etab. Hori guztia herritarren eskueran jartzeko balio izan dute egutegiek. Hortaz, gizarte bizitza kodetuan guztiz baliagarriak ziren.
|
|
|
Aurreko orrialdeetan eman dugun historia orokorragoa ahantzi gabe, Egutegi horrek bere berritasuna eskaini zuen une hartan, lehorte gaiztoak jotako gerraondoan. Inondik ere, berritasunak lagundu ere egin zion argi talpenari, eta López Mendizabal-en
|
lanen
eta Argia-ren Egutegiaren gerra
|
|
|
Inondik ere, berritasunak lagundu ere egin zion argitalpenari, eta López Mendizabal-en
|
lanen
eta Argia-ren almanakaren gerra-aurreko arrastoa gal dutako euskaldungoak pozik hartu zuen, are gehiago orduko giroan fraideen eskuetatik zetorrela ikusita.
|
|
|
Hemen eskaintzen den2 euskalaritzako bibliografiari soako bat ematea aski da ikusteko zenbat
|
lan
eta zer arlotan egin duen Jean Haritschelharrek sail
|
|
|
Egungo egunean doi bat ahantzia baldin bada ere, gogoratu behar da Pierre Lhande, eragin handiko gizona izan dela, XX. mende hastapenean. Orduko euskal kulturaren anitz sailetan ari izana da
|
lanean
eta hiztegi egile bezala egon baldin bada gure oroitzapenetan, gogorarazi behar da eleberri eta saiakera egile gisa bildu zuela bere famarik handiena. Ondoko lerroetan ez dugu haren obraren alderdi bat baizik aipatuko, euskal literaturen historian egin duen ekarpen garrantzitsu bezain aurrerakoia, hain zuzen.
|
|
|
Tours-eko hiztegi hirueleduna da Azkueren obra ezagunenetariko bat. Nolanahi ere hiztegi horren ospeak ilundu egin du Azkuek lexikografia arloan burutu zuen
|
lan
eta ahalegin zabalagoa. Hola guztiz ahantzita eta ezezagun geratu dira gutxigatik izan arren argitaratzera iritsi ez ziren Azkueren beste hiztegi proiektu batzuk.
|
|
|
Lehenak 1880ko hamarkadan pentsatu zuen euskara gaztelania hiztegi berri bat osatzea, iturri zuzenetara joaz. Antza hasi ere egin zuen bilketa
|
lana
eta gaia osoki agortzeko asmoz atal etimologikoa ere eman nahi izan zion hiztegiari («aún guardo la enorme suma de materiales recogidos en bastantes años, a partir del último de mi bachillerato» idatziko zuen) 29 Sabino Aranak ere, ildo beretik, euskara gaztelania hiztegi bat osatzeko plan teoriko bat idatzi zuen 1886 urtean, hiztegi hori osatzeko irizpideak eta baldintzak zehaztuz30 Edozein...
|
|
|
Izan ere, nabarmen baliatu ziren haren Tours-eko hiztegiaz, hura gabe ezinezkoa izango zitzaielarik berena egitea. Dudarik gabe editore
|
lanetan
eta merkatuari begira Azkue baino trebeagoak ziren, formatu praktikodun hiztegi bat sortu baitzuten, irabaziak ere lortuz. Arazoa, esan bezala, hori egiteko Azkueren lanaz baliatzea izan zen, jatorrizko obra plagiatu ez ezik Tours-eko hiztegi defizitarioari salmentak ere «lapurtuz».
|
|
|
1891an hasi eta 1949ra arte luzatu zen, ia hirurogei urtez.Kontuan izanik 1890etan aurreikusi zituen proiektuak zeintzuk ziren, eta ondoren zeintzuk burutu zituen (euskara erdara hiztegia Tours-en, kantutegia1920 aldera, euskal gramatikak 1925 artean, Euskalerriaren yakintza artean...); Azkueren proiektu handi horien artean, gaztelania euskarahiztegia, hiztegi moderno eta normatiboa izan behar zena, bukatu gabe utzizuen proiektu bakarretakoa izan zen. Tamalez inork ez zuen proiektua segitu, eta hainbeste urte,
|
lan
eta baliabide gastatuz sortutako hiztegi fitxek denborazgaurkotasuna galdu dute. Hala ere, gaztelania euskara hiztegi hartan, egunagian interes gutxi izan dezaketen neologismoez gain, milaka euskal hitz herrikoi ere bildu ziren, Tours-eko hiztegian jaso gabekoak, eta segur OrotarikoEuskal Hiztegiak ere bildu gabe dituenak.
|
|
|
Nolanahi ere, Azkuek neologismoak baino hitz jatorrak gurago zituen. Ortografia eta hiztegiaren ostean gramatika
|
lana
eta beste obra erreferentzial batzuk egin zituen Akademiak. Eta halaber Diputazioen eta hezkuntza zentroen kontsultei erantzun.
|
|
|
Beren sinpatia pertsonalak eta ikerketarako zintzotasunak unibertsitate giroan gabiltzan guztiontzat eredu izan luke. Era berean, Kepa Altonaga adiskidea, beronen
|
lan
eta berbaldiekin, sarri izan zait tesian gogotsu segitzeko pizgarri.
|
|
|
Ikusten denez, Broussainek itxaropen handiak zituen Akademian: Diputazioen aitortzak erakunde ofizial estatusa emango zion, bere
|
lanak
eta denborak kritikak isilaraziz eta autoritate ukaezin bihurtuz. Hola Diputazioek edo udalek sortutako eskoletan Akademiaren euskara eredua ezarriko zen, eta laster hizkuntzaren batasuna ezartzea posible egingo zen, euskara heriotzatik salbatuz.
|
|
|
Galdera horren bidez, hizkuntz eredu bakoitza zein esparrutan erabiltzen den ikasi nahi zen, eta erantzuna emateko atal bi bereizten ziren: idatzizko
|
lanak
eta ahozkoak. Erantzun hauen artean hautatu behar zuten:
|
|
|
Honekin ez dugu ukatu nahi, bestalde, salbuespenak egon daitezkeela. Adibidez, linguistika
|
lanetan
eta toki jakin bateko euskara den bezala jaso nahi denean bidezko izan daiteke H ez jartzea, edo Z eta S ez bereiztea, bustiduren grafiak jartzea, etab. Orobat, herri mailako literatur mota batzuetan H ez erabiltzea edo puntuazio marka berezi batzuk jarri behar izatea gerta daitekeena da, eta Euskaltzaindiak ez du deus horren kontra. Beste arrazoi berezi bat ere bada, bertsolaritza, dagoen horretan, alegia, bere fonetismo guztiekin, argitaratzeko.
|
|
2009
|
|
|
Bestelako
|
lanak
eta asmo berriak......................................................................
|
|
|
Berari dagozkion alorretan: ortografia, hiztegia, gramatika, onomastika eta abarretan egin duen
|
lana
eta eman dituen arau eta gomendioak erreferentzia eta gida izan dira Euskal Herriko alfabetatze euskalduntze prozesuan, irakaskuntza sisteman eta, oro har, euskalgintzan: idazle, kazetari, irakasle, itzultzaile, teknikari, kultur eragile...
|
|
|
Heriotzak eraman zuen arte ez zituen utzi Euskaltzaindian hartutako
|
lanak
eta ardurak. 1954an, erretiroa hartu berritan osasun arazo larria izan zuen:
|
|
|
Aro berri baten hasiera izan zen Villasanteren hautatzea. Batetik, Arantzazun onartutako irizpideak oinarri hartuta, euskara batua finkatze bidean egin beharreko
|
lanak
eta urratsak egiteari ekin zion Euskaltzaindiak. Batasunaren aldeko konpromisoaren eta lanaren lekuko dira 1970eko hamarkadan Luis Eleizalde sailean Villasanteren beraren eskutik argitaratutako lanak:
|
|
|
Handik bi urtera, Eguskitzak batzordea utzi eta Orixe bera sartu zen. Baina Orixe eta batzordea ez ezik, euskaltzainen batzar osoa aritu izan zen hiztegirako
|
lanetan
eta eztabaidatan, gerra zibileko etena bitartean batzar agiri ugaritan ageri denez: hitz zerrendak aztertzen gehienetan, eta irizpideez eztabaidan beste askotan.
|
|
|
Bestelako
|
lanak
eta asmo berriak
|
|
|
Beste aldetik, gobernu, diputazio eta udaletatik batik bat planteatzen diren toponimia lanetarako Batzordeak eskaintzen duen aholkularitza, orientazio akademikoa eta gainbegiratze lana. Horren lekuko dira, besteak beste, gobernu diputazioen eta udal batzuen babespean egin diren toponimia
|
lanak
eta Onomasticon Vasconiae bilduman argitara eman diren beste zenbait ere.
|
|
|
Euskera. Euskaltzaindiaren
|
lan
eta agiriak. Gazteleraz eta frantsesez ere ematen du azpititulua azalean, lehen zenbakitik gaurdaino:
|
|
|
Batetik, urtero urtero hiru zenbaki argitaratzea. Horietatik lehenean eta hirugarrenean Euskaltzaindiaren
|
lana
eta bizitza akademikoa bilduko dira: Instituzioaren kide berrien sarrera hitzaldiak, erakundearen lanak, agiriak, hizkuntza arauak, Iker eta Jagon sailetako jardunaldiak eta antzekoak.
|
|
|
Bilduma honetan argitaratu dira Euskaltzaindiaren argitalpen garrantzitsuenetakoak, hala nola Orotariko Euskal Hiztegiaren 16 liburukiak(), eta Hiztegi Batua (2008). Azkueren hiztegiaren berrargitalpena (Diccionario Vasco EspañolFrancés, 1984), Lexikologi Erizpideen Finkapenerako batzordearen hainbat
|
lan
eta Literatura Terminoen Hiztegia (2008) ere bilduma honetakoak dira. Arduraduna:
|
|
|
Bitasun horretan jokatu behar dugu. Zentzu honetan, Euskaltzaindiaren
|
lanak
eta agiriak bereizi egin behar ditugu: batetik, buletinak, agiri ofizialak; eta bestetik, ikerketa lanak.
|
|
|
Oroafar aldizkaria argitaratzen du Kontseiluak. Hizkuntzalaritzari buruzko
|
lanak
eta faroeeraren erabilerari buruzko aholkuak jasotzen dituzte aldizkarian.
|
|
2010
|
|
|
Geure egingo ditugu aipatu lanetako hainbat datu: biografiakoak Ozaeta eta Aranburutik, eta obrarenak, bereziki datazio
|
lanetarako
eta obraren antolamendu orokorrarentzako, Ozaeta eta Fidel Altunatik. Agirreren harreman eta eragin sarerako Fidel Altunari jarraituko diogu.
|
|
|
eremuz urritua9 eta espazio soziofuntzionalez aski mugatua. Etxean eta kalean,
|
lanean
eta jolasean euskaraz egiten zuten euskaldunak gero eta gutxiago ziren proportzioz. Gero eta lurralde eremu txikiagoan bizi ziren, eta erdaldunekin gero eta nahastuago.
|
|
|
Bizirik jarraitzen zuen euskarazko mintzajardun informal arruntak, etxean eta etxetik kanpora: euskaraz egiten zen ostatuan eta plazan, meza nagusiko sarrera irteeretan eta bataio, ezkontza edo hileta gehienetan, etxe inguruko
|
lanean
eta herriko jai ospakizunetan. –Betiko bizimodu, ari bere osoan eutsiz edo, maizago, kale bizitzarekin konbinatuz (senarrak fabrikan jardunez eta andrea merkatura joanez, adibidez) moderno eta jator bizi izaten segitzeko oinarri sozioekonomikoa eratzen asmatu zuen arnasgune askok.
|
|
|
XXI. mendean ez du euskarak bizi esperantzarik, orotarako aldaera hori gabe.
|
Lanean
eta astialdian, supermerkatuko etiketajean eta kultura kontsumoan, informatikako aplikazio gero eta ugariagoetan eta errotulazio publikoan, dokumentazio idatzian eta ikerketa lanean,, denontzako, moduko aldaera bat ezinbestekoa dugu.
|
|
|
Etxearen eta familia osoaren euskalduntze ahalmena ahuldu egin du, oro har, berrikuntza horrek. Lehen baino pisu eta itzal txikiagoa du familiak oraingo haurren eta neska mutilen sozializazio
|
lanean
eta euskararen belaunez belauneko transmisioan. Funtsezko gertaera da hori.
|
|
|
Zentrala dela eta ezin ordezkatuzko eginkizuna duela familia giroan, auzoan, lagunarte hurbilean eta herri giroan oro har. Eginkizun hori zentrala da, bereziki, haurren sozializazio
|
lanean
eta euskaltasun etnolinguistikoaren transmisio naturalean. Ikusmolde soziokultural berri horrek joera nabarmena du, transmisio naturalaren benetako izaera hori baztertzeko eta, horren ordez, hizkuntza ahula babesteko (are indarberritzeko) saioaren karga osoa eskolaren bizkarrera botatzeko.
|
|
|
Are gutxiago demarkazio eskualdekatu hutsean, Irlandako Gaeltacht ak ere behar adinako neurrian azaldua duenez. bada
|
lana
eta jana behar du arnasguneetako jendeak, lehenik eta behin. Mundutar zabal sentitzeko komunikabideetarako lotura aukera eta bizimodua itxura gabe ez oztopatzeko behar besteko zerbitzu eskaintza (eskola, osasun atentzioa, erosketa gunea) eta aisialdi erakargarria ere bai, herrian geldituko bada beste norabait lekualdatu gabe.
|
|
|
Horiek gabe jai du euskarak: etxean eta auzo bizitzan,
|
lanean
eta kaleko lagunartean euskarazko bizibide jator tradizionala atzeraka ari den heinean eskolak eskaintzen du gaur egun, aski era mugatuan bada ere, erreprodukzio soziokulturalaren euskal dimentsiorako aukera gune nagusia. Zenbaitetan bakarra.
|
|
|
AEK k euskara ikasten duten jende helduen gehiengoa biltzen du Ipar Euskal Herrian. ikasturtean, adibidez, 932 ikasle ziren orotara gau eskoletan,
|
lanetik
eta lanbide formakuntzatik kanpokoak beraz. 20082009 ikasturtean 955 ikasle genituen.
|
|
|
Emaitza orokorretan bulego
|
lanak
eta hezkuntza mailako ardurak agertzen dira lehentasunean (%20, %18 hurrenez hurren). Gero hein berdintsuan bigarren sektoreko ekoizpenak eta osasun mailako ofizioak (%15 %13 artean).
|
|
|
Nortasun kolektiboa etorkinentzat integratzeko nahia da, herrikoak euskara gal bedur direlarik. Guzientzat arrazoi ahulena da« euskara
|
lanerako
eta lanbidearentzat baliagarri». Beraz gurasoen helburuak ez dira profesionalak, baina bai kulturalak.
|
|
|
Eta, ikastola berriak zabaldu ahala, federazio baten egitura edo moldea ere hartuz joan zen Seaska elkartea. Horrela, 1975 ikasturtean, informazio batzorde edo lan talde bat sortu zen Seaskaren baitan, ikastoletan egiten zen
|
lana
eta erabilitako pedagogia ezagutarazteko. Beste gaiez arduratzeko lan taldeak iritsi ziren gero:
|
|
|
1993ko prozesu hartatik ez zuela ezer positiborik atera dio Sukiak, bai ordea ondorengo urteetako prozesutik. . Azken finean, horrek erakutsi zuen talde
|
lanaren
eta talde ikuspegiaren garrantzia ikastolen mugimenduan. Gelditu ginen egoeran, elkar laguntza hori, talde izaera eta kontzientzia garatzea, zuzendarien arteko komunikazioari eustea?
|
|
|
2000ko urriaren 18an, gainera, Euskal Herriko Ikastolen Elkarteak eta Sortzen Ikasbatuaz erakundeak hitzarmena sinatu zuten Euskal Eskolaren alde elkarlanean aritzeko konpromisoa agertuz. Hitzarmen horren arabera, adibidez, Ikastolen Elkarteak onetsitako Pedagogia Plan Nazionaleko
|
lanen
eta zerbitzuetan (prestakuntza, ebaluazioa, eleaniztasuna, bertsolaritza, Euskaraz Bizi, Ikaspilota eta Aisialdia proiektuetan) parte hartzeko aukera aitortzen zitzaien Sortzen Ikasbatuazeko bazkideei. Euskal Curriculumaren jorratze bidean, halaber, bi eragileak elkarrekin aritu ziren.
|
|
|
Garapenak, noski,
|
lana
eta zerbitzuak biderkatzea eragin zuen Seaskan. Eta Integrazio Batzordea, ahalmen urriko haurren integraziorako komisioa?
|
|
2012
|
|
|
Bigarren, Itzulpengintza eta Interpretazioko ikasketak UPV/EHUn ezartzearren egindako
|
lanak
eta izandako buruhausteak ez ditugulako ahaztu ere badatorkigu poza. Joseba Lakarra dekanoaren babes eta laguntzarekin, hamaika lan egindakoak gara, dekanorde gisa, 1998tik aurrera, ikasturtean Itzulpengintza eta Interpretazioko lehenengo promozioko ikasleak matrikulatu ahal izateko eta itzulpengintzako unibertsitate ikasketak Euskal Herrian behar bezalako kalitatearekin eskaini ahal izateko.
|
|
|
beren teoriak ikuspegi objektibo edo zientifiko batetik garatu nahi dituztela aldarrikatzen badute ere, teoria modernoen bultzatzaileek ikuspegi bakar bat hartzen dute beren gogoeten oinarri gisa (gehienetan Europako hizkuntza nagusietako diskurtsoetan errotua), eta itzulpen egoera guztietan aplikatzeko modukoa dela aldarrikatzen. Itzultzaileak jatorrizko
|
lanari
eta autoreari zor dien menpekotasuna da teoria horien guztien oinarrian dagoen beste uste sendo bat. Itzultzaileak ez du bere aztarnarik utzi behar itzultzen ari den testuan, ahalik eta ikusezinen jokatu behar du jatorrizko idazlearen lana modu, gardenean?
|
|
|
Hain zuzen ere bestelako arloetara egindako zabaltze horrekin lotuko genuke Bertensek aipatzen duen hirugarren postmodernismo mota. Dekonstrukzioa eta postestrukturalismoa
|
lan
eta azterketa testualetara mugatzen zirenez, 1980ko hamarkadan puri purian zeuden beste hainbat arazo sozio-kultural aztertzeko, beharrezko ikusi zen filosofia honen izaera mugatua bestelako arloetara ere hedatzea. Horrela, postmodernismoaren proposamenak etnologian, soziologian, gizarte geografian, hirigintzan, ekonomian, zuzenbidean eta beste hainbat diziplinatan baliatzen hasi ziren.
|
|
|
Venutik, itzulpen metodoak deskribatzeko, Even Zoharrek proposatutako hipotesien antzekoak erabiltzen ditu. Berak dioenez, literatura itzuliak posizio zentrala duen literatura sistemetan, jatorrizko
|
lanen
eta lan itzulien arteko bereizketa nahiko lausoa da: itzultzaileak ez du bere hizkuntzak eskaintzen dizkion aukera linguistiko eta literarioetara jotzen itzulpena egitean; aitzitik, hizkuntza arrotzaren (gehienetan menperatzailearen) ereduak bereganatzen ditu, nahiz eta horrela xede hizkuntzako arau edo joeren aurka joan.
|
|
|
dagokionez. Jatorrizko
|
lanen
eta lan itzulien arteko bereizketa oso argia da, aldiz, literatura itzuliak polisistema jakin batean toki periferikoa betetzen duenean; kasu horietan, itzultzaileak xede hizkuntzan ongi errotutako ereduak erabiltzen ditu testu arrotza itzultzeko, eta, ondorioz, itzulpena ez da lehen kasuan bezain, egokia, izango.
|
|
|
58 Alde batera utzita, jakina, interprete
|
lanak
eta itzulpen lan argitaragabeak, horien artean Lazarragaren eskuizkribua, zati batzuetan gaztelaniazko lanen itzulpena baita adituek diotenez.
|
|
|
Mirande izan zen ordura arte ukiezinak ziren euskal idazleen balore eta eredu tradizional asko literaturaren eta itzulpenen bidez auzitan jarri zituen lehena, inolako lotsarik gabe gai lizunak eta erotikoak ukitu zituen lehena, euskal literatura kanpoko literatura korronte modernoez jantzi zuen lehena. Miranderen ondorengo idazle eta itzultzaile handiek, Gabriel Arestik, Joseba Sarrionandiak nahiz Pott bandako beste idazleek, ikusiko dugun bezala, Mirande izan zuten hein handi batean aitzindari; haren
|
lan
eta itzulpenen bidez ezagutu zituzten askok atzerriko zenbait idazle ezezagun. Sarrionandiaren kasuan, aipatzekoa da Mirandek euskaratutako idazle asko itzuli zituela berak ere, hala nola Poe, Kafka, Prévert, Saki edo Baudelaire.
|
|
|
Lehen kapituluan, Sarrionandiaren itzulpenak aztertzeko teoria egoki bat bilatzen ahalegindu gara, eta, teoria bakar bat hautatu ez badugu ere, Sarrionandiaren itzulpen filosofia itzulpenaren teoria postmodernoekin bat hipotesia aurreratu dugu. Bigarren kapituluan, berriz, Sarrionandia baino lehenagoko euskal itzultzaileen itzulpen
|
lanak
eta itzulpen gogoetak aztertu ditugu, eta bigarren hipotesi bat aurreratu dugu: euskal itzulpenaren historian Sarrionandia izan dela, salbuespenak salbuespen (Jon Miranderengan eta Gabriel Arestirengan aurkitu ditugun zenbait zantzu alde batera utzita), itzulpena modu postmoderno batean ulertu eta praktikatu duen lehen euskal itzultzailea.
|
|
|
Sarrionandiaren literatura ikuskerak berak egindako itzulpenetan nola eragiten duen ikusi ondoren, iurretar idazlearen itzulpen lanek haren sorkuntzazko lanetan izandako eragina aztertzeari lotuko gatzaizkio jarraian. Sorkuntzazko
|
lanen
eta itzulitakoen arteko elkarreragina bi noranzkokoa dela ikusikodugu, eta sorkuntzaren eta birsorkuntzaren arteko bereizketa, jatorrizkoaren eta itzulpenaren artekoa bezala, hasieran dirudiena baino lausoagoa dela.
|
|
|
Aipatu euskal itzultzaile horien hausnarketen alboan, beraz, Joseba Sarrionandiaren proposamenak guztiz berritzaileak gertatuko dira. Jon Mirandek eta Gabriel Arestik euskal itzulpengintzari egindako ekarpenak eta haien sorkuntzazko
|
lanek
eta itzulpenek Sarrionandiarengan izan zuten eragina ahaztu gabe, esan genezake Sarrionandia izan zela itzulpenaren alorrean ikuspegi postmoderno bat eskaini eta ikuspegi hori praktikara modu koherentean eraman zuen lehen itzultzailea. Sarrionandiaren itzulpengintza berritzailea gertatu zen, lehenik eta behin, itzulgaien hautaketari dagokionez.
|
|
|
edo antzeztearen teoria (Clark eta Gerrig 1984). Ezin ahantzi, euskal eremuari dagokionez, Joana Garmendiak ironiaren alorrean egindako
|
lana
eta ekarria ere (Garmendia 2006, 2009).
|
|
|
22 Aitzindaritzat, Bally (1966) eta Ducrot (1984) hartuko ditugu, bata modalitatearentzat eta bestea enuntziazio mailarentzat. Guk, horiekin batera eta bereziki gure azterbidearen planteamendurako, Enuntziazioaren hizkuntzalaritzako (eta hizkuntza pragmatikako, oro har) ideiak bere egin dituen Fuentes hautatu dugu, bere
|
lanek
eta ikusmolde teorikoek gure aztergaiari argibidea baitakarkiete.
|
|
|
Beraz, goian utzitako hari muturrari tira eginez, saiatuko gara atal honetan hizpide eta aztergai ditugun gertakariak (intzidentala, intzisoa eta enuntziatu parentetikoa) zein hizkuntza mailatan eragiten duten ikusten. Horretarako bidelagun Gutiérrezen (1997a, 1997b, 1997c, 1997d)
|
lanak
eta Fuentesek Gutiérrezen lan horietan oin harturik proposatuko duen enuntziatuaren analisia (2007) izango dugu.
|
|
|
Jokülariak, mündü berezi batetara joaiten beita, bere
|
lanak
eta arrenküraküzten dütü, eta bere herriko lagünak. Tauladala igaiten delarik, oso baztertzen daeta güne sakratü batetan biltzen da.
|
|
2013
|
|
|
Guduez berez baino xehetasun gehiago eman zuten gerlako lekuez eta hango bizipenez. Biziki ongi esplikatu zuten nolakoak ziren gerlako lekuak, nola egituratuak ziren lubakiak eta gibel lerroak, zein ziren lubakiak egitekoedo antolatzeko egin behar izaten zituzten
|
lanak
eta abar. Halaber, lehen lerroetako baldintzak zein gogorrak ziren ere deskribatzen zuten, batzuetan serio, beste batzuetan umore kutsu batekin.
|
|
|
gerla denboran eta handik landa Eskualduna astekarian idatzi zuten idazle gehienen maisu izan zen, eta eragin handia izan zuen garai hartako idazle gazteen belaunaldiaren baitan, hala nola gerlako tokitik idatzi zuten Jean Saint Pierre, Jean Etxepare eta Jean Elizalde Zerbitzari rengan, baina baita ere Eskualduna ko koordinatzaile lanak egin zituen eta geroago gerla tokira joan zen Jules Moulier Oxobi-rengan, eta beste hainbatengan. Halaber, Iñaki Caminokere azpimarratu zuen Hiriart Urrutik orduko idazleengan «eragina» izan zuela, «batek baino gehiagok aitortu baitzuen Hazparneko apaizaren
|
lanenganako
eta idazteko moldeekiko sentitzen zuen mirespena».
|
|
|
Ekainaren 2an izan ziren borrokak Craonne inguruan, alemanak ia hilabete bat lehenago galdu eremuaren berreskuratzera ahalegindu baitziren. Saint Pierrek guztiz baikorki kontatu zuen gudu hura, beti azpimarratuz Baionako eta Paueko erregimentuko soldaduek zein ongi egin zuten beren
|
lana
eta nola nagusitu zitzaizkion etsaiari. Nahiz eta aitortu gudura joateko gogo handirik ez zutela, hala ere, kutsu baikorrez kontatu zuen gudu hura.
|
|
|
Jacques Meyerren liburuan hobeki zerrendatuak dira zein diren lan horiek guztiak, «lan gaiztoak» egitea alegia: gero eta tresneria gehiagoren garraioa, lurketa lanak, hornikuntza
|
lanak
eta abar. Lehen lerroetakoak bezala, erreserbako soldaduak ere lan horietara behartuak ziren.
|
|
|
Ondoko lerroetan bereziki azpimarratuko duguna da informazioa bera aiseago ibiltzen zela, eta aise heltzen zela erredakzioetara. Baina merkatu berriaren sortzeak egunkarien egituraketan ere aldaketak eragin zituen, hala nola administrazio zerbitzua garatu zen, eta horrekin batera publizitatearen bilatzeko
|
lana
eta egunkarietan publizitatearen presentzia. Eskualduna astekariak berak ere bazuen publizitatearentzako txoko bat.
|
|
|
Erretorikan maisua zen, gauzak kontatzeko ikaragarriko trebezia bazuen, lehenbiziko euskal kazetarietarik bat zen, baina kazetaritzaren oinarrizko arauak errespetatzen ote zituen, hori besterik da. Eskualduna ko zuzendari gisa egin zuen
|
lana
eta izan zuen merezimendua gutxietsi gabe, komeni da haren artikuluak barnagotik aztertzea eta garai hartan egin ohi zen kazetaritza ereduarekin konparatzea, ikusteko zenbaterainoko kazetaria zen eta zenbaterainoko erretorika egilea. Bat egiten dugu Iñaki Caminok aipatu zuen Jean Etxepareren iritziarekin:
|
|
2014
|
|
|
Alta, beranduegi ere izaten da sarritan. Uste dut Arestiren kasuan horrela izan dela hein handi batean, goizegi hil zela eta gu ere estuegiak ginela bere
|
lana
eta jarrera bere neurrian ulertu eta barneratzeko. robert Walserren liburuek ere berandu izan zuten marea gorako aldia. W.
|
|
2015
|
|
|
Honek guztiak azterketa prozesu luzea, egituratze
|
lana
eta arazo material zenbait askatzea edo erabakitzea eskatzen du.
|
|
2016
|
|
|
Jendeak dituen arrangurak taularatzen ditu Larzabalek. Ez da Garazin bizi, baina herriko gazteek galdetu zioketen
|
lana
eta berehala bertakoek sentitzen zutena hitzetan emateko gaitasuna izan zuen. Hori zuen komentatzen eta ikustera joateko gomendatzen artikulu idazle honek.
|
|
|
Publikoa aldatu dela diote baina hor da nahiz eta aldaketa anitz jasan. Euskal antzerkigintza amateur gelditzen da, euskal aktore batzuk frantsesez ari diren taldeetan ari dira
|
lanean
eta talde horiek ekoizpen batzuk proposatzen dituzte, itzulpena proposatzen dute, frantses publikoaren hurbiltzeko gisan. Pista bat da.
|
|
|
Beraz, giro politikoa zela eta zentsuraren zama jasan izan zuen urteetan eta horren eragina oso handia izan dela bere
|
lanean
eta bukatzeko bere obrek narrazio bat egiten dutela, ez dutela horrelako taula objektiborik eskaintzen:
|
|
|
Neskatxoetako batek elkartearen helburua zein den azaltzen digu eta Jaureguiberry anderenoak zehazten du egitaraua: euskararen salbatzeko jende guziak hasi behar du
|
lanean
eta bereziki emazteak; berak baitu ohitura salbatzen edo galtzen familia batean, neurri xumeei esker baina edozoin kanpoko manifestaldi baino era eraginkorragoan. Begiraleek helburu desberdinak dituzte, ondarea zaindu nahi dute baina hizkuntza mailan «Eskualzale»ekin elkar lana bultzatu nahi dute.236
|
|
|
–Neskatxoetako batek elkartearen helburua zein den azaltzen digu eta Jaureguiberry anderenoak zehazten du egitaraua: euskararen salbatzeko jende guziak hasi behar du
|
lanean
eta bereziki emazteak; berak baitu ohitura salbatzen edo galtzen familia batean, neurri xumeei esker baina edozoin kanpoko manifestaldi baino era eraginkorragoan. Begiraleek helburu anitzak dituzte, ondarea zaindu nahi dute, aldiz hizkuntza mailan «Eskualzale»ekin elkar lana bultzatu nahi dute.251
|
|
|
Lehen antzerki honetan, Piarres Lafittek beste bat idatzi zuela adierazi badu ere, lehen lanetan kokatu behar dugu, antzerki honetan errima baliatzen du. Ondoko
|
lanetan
eta berantago arte ez du askotan erabiliko.
|
|
|
Berrogeita hamar urte iragan dira Larzabalen
|
lanaren
eta artikulu horren artean, garai hartan, Ipar Euskal Herriko idazleentzat sortzaileentzat zegoen instituzio bakarra Euskalzaleen Biltzarra zen, eta hark zuen arreta ematen sortzen ziren lanetan, eta horiek sariztatzen.
|
|
|
Jose de Elizondo 1907an Elgoibarren Idartzako Jauna lanarengatik sariztatu zuten, 1915ean Dollorra lanarengatik. Abelino Barriola() 1908an Alkate berria lanarengatik, 1910ean Aldi aldiz
|
lanagatik
eta Laguntxar bat lanarengatik ere saritua izan zen. Garaiko autore nagusietako bat izan zen.
|
|
|
Oso zaila da garai bateko antzerkigintza aipatzea gutxieneko zabaltasunik gabe, hain zuzen eremu batzuk guziz isilduak baitira. P. Urkizuk egindako lana oso baliagarria izan da alde horretatik ere, itzalean zeuden
|
lanak
eta autoreak argitan jarri baititu. Haatik, antzerki eremua oso zabala da, ikerketa lerro desberdinak eskatzen ditu, eta badago garai guzien sakontze beharra.
|
|
|
Ez zen festarik antolatu Elissalde Euskaltzaindian sartzearen ospatzeko. Egoera aldatu zen, Azkaineko inguruetan Larzabal ezaguna zen bere antzerkiengatik, bere
|
lanarengatik
eta baita ere gerla garaian erakutsi zuen kemenarengatik. Larzabal Euskal Herriko inguruetan norbait zen.
|
|
2017
|
|
|
Hego Euskal Herriko tesi hoberenei sariak ematen dira, zeinetan Euskaltzaindiak parte hartzen baitu, eta nahi genuke sari horietan parte har lezaten Ipar Euskal Herriko ikasleek. Azkenik, jakin behar da ikerlari> gaztearen> estatusa> sortu duela Euskaltzaindiak, tesiraino eramaten dituzten proiektu zientifikoetan oinarritzen diren
|
lanak
eta ikerlariak laguntzeko, unibertsitateko zuzendariak bere eskumena galtzen ez duelarik
|
|
2018
|
|
|
Janpierrak hala ere, familia bat sortu zuen eta ez zen berehala ohartu gauzak ez zirela sekulan gehiago lehen bezala izanen. Bizia aitzina zoan bere betiko zorigaitz eta onekin,
|
lana
eta ohidurak, baina modernitateak funtsezko aldaketak zekartzan.
|
|
2019
|
|
|
Inkesta Soziolinguistikoak lau ikerketaeremu jasotzen ditu: euskara gaitasuna, euskararen transmisioa, euskararen erabilera hainbat esparrutan (etxean, lagunartean,
|
lanean
eta eremu formaletan) eta euskararen sustapenari buruzko jarrera.
|
|
|
Lehenik eta behin, argitu behar dut Gasteizko IKAko arduraduna banaiz ere, herri ekimeneko Arabako euskaltegi guztien izenean edo haien ordezkari gisa mintzatuko natzaizuela, eta Arabako euskaltegiok biziki eskertuta gaudela gonbidatzeagatik. Izan ere, helduen euskalduntze/ alfabetatzearen sektorea, bere
|
lana
eta eragina alboratuak, baztertuak eta baita atzenduak ere izan ohi dira mota honetako analisiekitaldietan.
|
|
|
Berria bada ere, honatx tituluaren bigarren osagaia, gogoa, gogotsu aritu baitira Euskaltzaindiaren
|
lan
eta nekeetan ehun urte hauetan bertako kide izan diren eta diren euskaltzain ohorezko, oso, emeritu, urgazle, langile, ongile eta gainerako guztiak. Eurok dira, euron argi ilunekin, mende batean zehar, euskarak historian izan duen erakunde nagusiaren bilakaera moldatu dutenak.
|
|
|
Beste batzuk, akademiaren lanetan kide gisa zuzenean parte hartu gabe, oso adi egon zitzaizkien Euskaltzaindiaren
|
lanei
eta erabakiei; hori da Yakin aldizkariaren sortzaileen kasua? 1956an sortu zuten, hain zuzen ere?, baita Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi, Gabriel Aresti eta Juan San Martinena ere, besteak beste; eta horietako batzuk euskaltzain urgazle edo are euskaltzain oso izango ziren urte gutxiren buruan.
|
|
|
Mirandek, haserre, uko egin zion euskaltzain urgazle izateari, baina Euskaltzaindiak adierazi zion izendapena bizi osorakoa dela eta ezin zuela ukoa onartu. Mirandek eta Mitxelenak adiskide izaten jarraitu zuten, eta Mitxelenak Miranderi Euskaltzaindiko
|
lanen
eta gorabeheren berri ematen jarraitu zuen, hark hala eskaturik.
|
|
|
eskatu zieten. Baionako bileretan parte hartutako kideek aurreko hilabeteetan egindako
|
lanaren ondoren
eta ondorioz hartutako erabakiak bildu zituzten txosten hartan, hiru ataletan banatuta: ortografia, deklinabidea eta aditza.
|
|
|
irten ondoren, 50eko hamarkadaren erdialdetik aurrera, gizartearekin gero eta harreman estuagoa izaten ari zen Euskaltzaindia. Hala Francoren diktaduraren azken urteetan nola haren heriotzaren ondoren, gizartearen onarpenaren aldetik aurrerapen handiak egin zituen akademiak, eta
|
lan
eta eragin esparrutzat Euskal Herri osoa zuen erakunde garrantzitsuena izan zen. Horregatik, gerraosteko urterik latzenen ondoren pixkanaka sortzen hasi ziren euskararen aldeko elkarte eta ekimenek Euskaltzaindiaren babesa bilatu eta jaso zuten, Jagon sailaren bitartez emana.
|
|
|
»Hitzaldi berean, Urrutiak aditzera eman zuen Jose Luis Lizundia diruzainari estatutu berrien zirriborroa egiteko agindu ziola, euskaltzainen kezka iturri ziren arazoei irtenbideak bilatzeko, irizpide nagusiak honako hauek izanik (2005b: 26): ...dugula euskaltzain oso berrien sarrera, adinez aurreraturik eta zereginez itota gaudenon laguntzaile eta aringarri; bigarrena, euskaltzain oso horiek, andrazko izan zein gizonezko izan, merituen arabera aukeratu behar ditugula; hirugarrena, gure artean diren andrazkoen eta gizonezkoen arteko berdintasunpolitikak aintzat hartu ditugula; eta, laugarrena, euskaltzain oso berri horien nondik norakoak,
|
lanaren
eta ahaleginen bidetik asmatu behar dugula, Euskaltzaindiaren barruan makina bat eginkizun baitago euskaltzain osoen esku?.
|
|
|
Egitasmo horietan zuzendari baten gidaritzapean eta kontratu bati erantzunez egiten dute lan aditu batzuek, lansariak ordainduta eta konpromiso jakin batzuk betetzera behartuta. Kontuan hartu behar da batzordeak noizetik noizera biltzen direla; egitasmoetarako kontratatutako teknikari adituek, aldiz, egunero egiten dute
|
lan
eta emaitza zehatz batzuk eskatzen zaizkie. Euskaltzaindiak darabilen diru publikoaren kudeaketarako formula horri egokiago iritzi zion hasieratik Andres Urrutia euskaltzainburuak.
|