|
2007
|
|
|
Euskaraz aritzen ote dira? Bada ikasten eta erabiltzen duenik, bere laneko hizkuntza duena,
|
lagunekin
eta etxekoekin euskaraz mintzatzen dena, bada, euskaltegitik landa hitz egin ez eta urte batzuen buruan berriz etortzen dena gogoratzera, ingurune arras erdaldunean bizi delako, euskaldun gutxi dagoelako edota euskaldunak izanik ere identifikatzerik ez dugulako; norberaren izaera dela eta, lotsatia delako, prozesua erdizka uzten duenik ere bada,...
|
|
|
Horrez gain AEK k harreman jarraikiak atxiki eta elkarlan iraunkorra eramaten du Euskal Herritik kanpoko herri batzuetan euskara klaseak ematen dituzten elkarteekin, hala nola, Sustraiak Erroak Parisen,
|
Lagun
eta Maita Pauen, Bordaleko Euskal Etxea eta Toulouseko ikasleekin. Orotara urtez urte, 120/ 150 ikasle biltzen dira zentro horietan.
|
|
|
Hizkuntzaren aldeko motibazio erlatiboaren garrantzia ere ezin da ahaztu, beraz, eta berretsia da beste adibide batzuetan: dimentsio mikrosozialeko zein makrosozialeko interbentzio zuzenik gabe, seme alabeekin ez ezik eremu informaleko beste zenbait kasutan ere euskararen erabilera(
|
lagunekin
eta, denbora tartean, kalean) igo da (ondorioen I.2 puntua).
|
|
|
2 Eremu informaleko hiru arlotan (seme alabekin,
|
lagunekin
eta kalean) ere erabilera igo da, hala ere, igoera eremu formaletan baino neurri apalagoan gertatu da.
|
|
2009
|
|
|
Usteak, hala ere, aldatu eta garatu egiten dira. Geure buruari buruzko iritzi ezberdina dugu, ezkondu egiten gara, banandu,
|
lagunak
eta adiskideak aldatzen ditugu eta ezberdin jokatzen dugu, gure usteak aldatu egiten direlako.
|
|
2010
|
|
|
hogeita bost urtetik beherakoen artean, etengabe doa beherantz gaztelaniaren erabilera eta gorantz euskara gaztelania baino gehiago hitz egiteko joera. oro har, adin talde guztiak kontuan hartuta, 1991tik 2006ra bitartean, zazpi puntuz hazi da euskararen erabilera osoa (erabilera osoa da euskara" gaztelania beste"," gaztelania baino gehiago" edo" gaztelania baino gutxiago" erabiltzen dutenen batura). hori bai, alde handiak daude hiru lurraldeen artean. aipaturiko gehikuntza horretan, ordea, antzematen dira bi kontu errealitatea zorrotz ikusi nahi badugu kontuan hartu beharrekoak: batetik, batez ere eremu formaletan gertatu da erabileraren gehikuntza, nagusiki osasun zerbitzuetan, udal zerbitzuetan, lan munduan eta banketxeetan.
|
lagunekiko
eta seme alabekiko harremanetan ere gehikuntza gertatu da, baina askoz apalagoa. etxeko erabilera mantendu baino ez da egin azken hamabost urteotan: %21, 4 dira etxean euskara gaztelania adina edo gehiago erabiltzen dutenak. horrek bi gauza jartzen ditu agerian:
|
|
2011
|
|
|
Gazteei musika bila nora jotzen duten galdetu zaienean% 91ek internet bidez lortzen duela esan du. Baina %67k dio musika
|
lagunen bidez
eta hauekin banatuz eskuratzen duela.
|
|
|
Gazteei musika bila nora jotzen duten galdetu zaienean% 91ek internet bidez lortzen duela esan du. Baina %67k dio musika
|
lagunen bidez
eta hauekin banatuz eskuratzen duela.
|
|
|
gizarte bizitzako esparru gehienak (administrazioa, komunikabideak, baita lan esparrua ere) euskaraz dakiten eta euskaraz funtzionatuko duten hiritar euskaldun gazteez hornituko ditugu, eta kitto". kontua da paradigma hori martxan dugula 40 urte inguru, eta ondorioak ikusten hasteko ordua iritsia dela aspaldi. Ahuldutako hizkuntza ikasgelara mugatzen bada praktikan, gero handik kanpora berez hedatuko delakoan, ez da soziolinguistikazko ezagutza handirik erakusten. horrela jokatuz gero, gure artean hain maiz gertatzen den gisa, hizkuntza horrek ez die balio izango gazteei beren
|
lagunekin
eta auzoko ezagunekin jarduteko, salerosketan eta kaleko joan etorrietan erabiltzeko, euskarazko lagunarte berriak osatzeko eta, bere garaian, gizarte horretan aurrera egiteko. hori guztia lortuko bada, oso bestela jokatu behar du eskolak: euskaraz diharduen eguneroko bizimoduarekin konektatu behar ditu gazteok. horretarako, berriz, euskarazko ingurumen eta bizimodu arrunt horretan txertatu behar dira haurrak eskolara joan aurretik, eskola urteetan eta eskolatik irten ondoan.
|
|
2012
|
|
|
Beraz, eskolak Iruritako haurren hizkuntza portaerei eragin zien, haurren sozializazio harreman eszentrikoak (hau da, adinkideen artekoak: anaia arreben, lehengusu lehengusinen, ikaskideen,
|
lagunen
eta halakoen artekoak) ez ezik, zenbaitetan belaunaldien arteko harremanak ere erdarara mintzaldarazten:
|
|
|
Indize horri euskararen erabileraren tipologia deitzen zaio eta eratzeko honako erabilera eremu hauek hartzen dira kontuan: etxea (bikotekidea, seme alabak, aita, ama eta neba arrebak),
|
lagunak
eta eremu formala (dendak, bankuak, osasun zerbitzuak eta udal zerbitzuak).
|
|
2013
|
|
|
Gazteen ustez lagunarteko joera hori areagotu egiten da gauetan, parranda giroan. Badirudi, egunean zehar, nor bere betiko
|
lagunekin
eta, ziur aski, taldearen gune birziklatu kuttunenean daudelarik, errazago eusten diotela umetako ohiturari. Aitzatik, gaueko giroan sozializatzeko orduan, erdararen uholdeak harrapatzen dituela malgutasun diglosikoak15 (I. Martinez de Luna, 2011) eramanda:
|
|
2014
|
|
|
Bai, lagunak.
|
Lagunak
eta lizeoak orokorrean, beharba. Neska [O], 17 urte.
|
|
2015
|
|
|
Datu honek ez luke garrantzi berezirik izango ez bageneki egungo gizarte baldintzetan euskalduntzen ari diren gazte gehienek ez dutela lortzen" oso ongi" hitz egitea euskaraz, eta, hortaz, kopuru handiak ditugula" nahiko ongi" mailan edo beheragoko mailetan. Horiek hala, euskaldunen kopuruak gora egin arren, euskaldungo horren kalitateak, hizkuntza gaitasunari dagokionez, ez du berez ziurtatzen gazte askok eta askok joera izango dutenik euskaraz aritzeko, ez orain,
|
lagun
eta kideen artean, ez gero, egun batean guraso bihurtzerakoan.
|
|
|
Ezkondu eta berehala etorri zen Gasteizera, eta bere senarraren esanetan oso" casera" zen. Koadrilan ateratzen zen bere senarraren
|
lagun
eta koinatekin, baina dena erdaraz egiten zuen. Euskaraz batere ez egiteak" no me hizo mella", ohituta baitzegoen.
|
|
|
Gertuko komunitatea soziologian, batez ere, lehen mailako sozializazio eragileek (Rocher, 1983, 152 or.) osatzen dute: familiak, auzo giroak,
|
lagunak
eta gertu dugun komunitateak, uler dezakegu eskolak ere bai, neurri batean. Horregatik, eskola gertuko komunitatearen parte den neurrian lortu du hizkuntzaren erabilera bere eremu barruan bederen ziurtatzea.
|
|
|
Euskara zertarako ikasten duten galdetuta, arrazoi nagusia %31, 8rentzat helburu akademiko edo ikerketazkoak dira, eta bigarren motiboa %24, 8 Euskal Herrira bidaiatzen dutenean erabiltzea. Hirugarrenik,
|
lagun
eta senideekin hitz egiteko ikasten du %11, 2k, eta euskal sortzaileak ulertzeko %10, 3k.
|
|
2016
|
|
|
batetik anai arrebek beren artean ageri dutena (euskaldunena), gero senar emazteek beren artean edo seme alabekin darabiltena eta, azkenik, seme alabek gurasoekin ageri duten jokabide erdaldunagoa. b) Kale giro arrunteko ET erabilera: " Kale giro arrunt" ean sartu ditugu dendariekiko harremanak106,
|
lagunekiko
eta auzokoekiko harreman sareez gainera. Hiru elementu horietan oinarriturik, honako datuok eskaintzen ditu Inkesta Soziolinguistikoak:
|
|
2017
|
|
|
2.5 mudak eremu pribatuan atal hau eskainiko diegu lagunei, bikoteari eta seme alabei. hirurak dira harreman mota oso desberdinak, eta, aldi berean, oso desberdinak dira orain arte jorratutako eremuen aldean.
|
lagunekiko
eta bikotekidearekiko dinamika linguistikoak, kasurik gehienetan, aurretik ikusi ditugun dinamiketatik eratortzen dira, funtsean, ikastetxeetan eta lanean sortzen baitira harreman horiek. baina, ikusi dugunez, muda linguistikoak normalean gertatzen dira ezagun berrietan oinarrituta, eta ez (gehienetan) aurrez ezagutzen diren pertsonekin erabiltzen den ohiko hizkuntza aldatuz. horrek zera esan nah... norbaitek beste hizkuntza bat sartzen badu bere bizitza sozialean, hizkuntza horrek espazioak partekatuko ditu jatorrizko hizkuntzarekin, eta ez du ordeztuko.
|
|
|
Lau: ez ia denak izan ere · bueno nik nesken lagun talde bat daukat arte eskolakoa dena eta horiekin katalanez hitz egiten dut · baina gero baditut lagunak orain urte asko egindakoak · nerabeak ginenean eta mutil horiekin gaztelaniaz hitz egiten dut · baina tira · hori · agian gaur egun gehiago ikusten ditut arteeskolako
|
lagunak
eta ez · besteekin zeren lanean ere badabiltza eta nahiz orduan · eta lagun neskekin katalanez hitz egiten dut eta katalanez egiten dugu edo agian batzuetan norbait badator eta hitz egiten badugu · nik gaztelaniaz hitz egiten dut pertsona horrekin(...)
|
|
|
J4ren familia handiaren lau belaunaldi joan dira Gaelscoil berera: J4ren amona, ama, bera eta iloba.
|
lagunekin
eta lanean irlanderaz hitz egiteko ohitura baldin badu ere, etxean ez dute sekula irlanderaz hitz egin:
|
|
|
lehen hezkuntzako 4 mailakoak (10 urteko haurrak) eta dbhko 2 mailakoak (15 urte). haiek erantzun behar izan zuten zenbat erabiltzen zuten euskara eskolan, Eduardo Apodaka eta Jordi Morales – Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila gela barruan, gelaz kanpo, irakasleekin,
|
lagunekin
eta abar. euren jarreren kontu emateaz gain, beren jokaerak zehaztu eta kuantifikatu behar izan zituzten. beraz, (talde bi horietako) populazio osoari egindako itauntzearen ondorioz sortu zen erregistroa gaztetxo horien auto azterketa fin eta zehean oinarritu zen. hau da, ikerketa osoaren oinarria gazteen inpresioak izan ziren (honetaz, luzeago, ikus: apodaka, 2013).
|
|
|
beti erdaraz, oso gutxi euskaraz, euskaraz erdaraz baino gutxiago, euskaraz erdaraz beste, euskaraz erdaraz baino gehiago(" beti euskaraz" tipologia ez dago). eta erabilera trinkoa kalkulatzeko honela egiten du: etxea,
|
lagunak
eta eremu formaleko erabilerak hartu, eta horietan" euskaraz erdaraz beste" eta" euskaraz erdaraz baino gehiago" erantzuten dutenak batu. beraz, erabilera trinkoa honela definitzen da: euskaraz erdaraz beste edo gehiago egiten dutenak.
|
|
|
"
|
lagunekin
eta ba, azken finean, erderaz" (H3)
|
|
2019
|
|
|
Bertako, gazteek eta sasoikoek euskaraz egiten dute beren artean nagusiki: etxekoekin,
|
lagunekin
eta herritarrekin euskaraz bizi dira normalean, hitzezko jardun arruntari dagokionez.
|
|
|
Bertako haurrek, neska mutilek eta gaztetxoek bere osoan (aski era betean) eskuratzen dute gurasoen hizkuntza29 darabilten hizkera modu horren barne osaera eta beren mintzagaitasun moldea aldatuz doa hainbatean, baina bertako, gazteek eta sasoikoek euskaraz egiten dute beren artean nagusiki: etxekoekin,
|
lagunekin
eta herritarrekin euskaraz bizi dira normalean, hitzezko jardun arruntari dagokionez30 aurrera begirako ondorio argiak ditu gertakari horrek, estatistikoki: a) bikote euskalduna egiten dute bertako gazte gehienek eta, horrela, herrian bertan (edo inguruko beste arnasguneren batean) asentatuz euskal familia sortzen dute maiz:
|
|
|
eragozpen handicap argia da hori: gizakion moldaera kognitiboak eta sentimenezkoak elkarren arrimuan ibili ohi direnez sarri, biak bereiztea ez da beti beti lan erraza. zail izanik ere ez da, ordea, ezinezkoa. aspaldiko
|
lagunek
eta hurbileko lankideek elkarren analisi kritikoak argi eta zorrotz adieraztea ez da gainditu ezinezko langa. Handicap horretaz jabeturik, eta kritika bidezko aitzinamenduaren egarri, saia gaitezen begiak ez lausotzen eta, haiek gureak bezala, guk ere haienak begirunez eta egiazki baloratzen.
|
|
|
Izen emateak ez dira orekatuak izan eta izen emate kopuruak gorabehera ugari izan ditu urtean zehar. Izan dira hilabeteak 300
|
lagunekoak
eta izan dira 7 lagunekoak edo bakarrekoak ere. Zifrarik baxuenak udako hilabeteetan erregistratu dira.
|
|
|
Mutil batzuek ere egoera oso zehatzetan baino ez diete neskei noka egiten. horregatik, badirudi nolabaiteko kode alternantzia dagoela zukaren eta hikaren artean, hots, batzuetan gazteek tratamenduak txandakatzen dituzte (neskek toka eta noka eta mutilek noka) esaldi edo elkarrizketa batean baliabide estilistiko gisa, esan nahi dutenari indar gehiago emateko. hitanoa erabili ala ez erabiltzeko aldagai soziolinguistikoei erreparatuta, orain arte hitanoa oso etxeko eta familiako tratamendutzat jotzen bazen ere, badirudi etxezulotik kalerako jauzia egin duela, orain gazteek senideekin eta familiako gainerako kideekin baino aiseago hitz egiten dutelako hika kaleko ezagun zein ezezagunekin. Bada nolabaiteko kontraesana, izan ere, gazteek zalantzarik gabe diote hitanoak konfiantza transmititzen dietela, baina ez dute hika egiten
|
lagunik
eta seniderik hurbilenekin, eta bai, topo egin berri duten ezezagunekin. hipotesietan aurreikusi bezalaxe, gazteek bi aldeetako ideologiak dituzte hitanoaren inguruan, baina aldekoak gailentzen ari dira. hasteko, hitanoak badu nolabaiteko prestigioa hitz egiteko gai direnak benetako euskalduntzat hartzen direlako. Naturaltasuna, freskotasuna, kidetasuna, adiskidetasuna eta konfiantza gisako hitzak esleitzen zaizkio hitanoari; alegia, benetako hizkera iruditzen zaie, autentikoa, kalekoa eta bizia.
|
|
2020
|
|
|
... nerabeek egiten dituzten jarduera kopurua handiagoa izateaz gain, jarduera horietan parte hartzen duten adin berekoak ere" anitzagoak" dira. Haurtzaroan egiten zituzten praktikak ikastetxe bereko
|
lagunekin
eta familia ingurukoekin garatzen zituzten nagusiki. Nerabezaroan beste ikastetxetako eta beste auzoetako nerabeekin harremanetan jartzen dira eta zenbait jardueretan talde berriak osatzen dituzte.
|
|
2022
|
|
|
Etxea da, nahiz eta muga garrantzitsuekin, euskararen konfiantzazko esparru nagusia,
|
lagunen
eta lankideen giroaren gainetik.
|
|
|
Hain zuzen ere,% 54,6ak uste du beren etxekoei gustatzen zaiela edo gustatuko litzaiekeela norberak euskaraz hitz egitea, nahiz eta beste% 39,2ak irizten dion berdin zaiela euskaraz hitz egitea edo ez. Etxea da, hartara, nahiz eta muga garrantzitsuekin, euskararen konfiantzazko esparru nagusia,
|
lagunen
eta lankideen giroaren gainetik. Eremu honetan ia ia berdindu egiten baitira kopuruak.
|
|
|
Sentimendu horien ondorioz, ingurukoek euskaraz aritzea gustuko duten edo gustatuko litzaiekeen galdetuta, etxea, familia agertzen da berriz ere euskararentzat erreferentziazko eremu gisa, etxekoei euskaraz aritzea (edo jakitea) gustatzen zaiela adierazten baitu gehiengoak.
|
Lagunen
eta lankideen artean, ordea, datuak sakabanatuago daude.
|
|
|
Halere, Alberdi Zumetak (2019: 149) honela ohartarazten digu: " Bada nolabaiteko kontraesana, izan ere, gazteek zalantzarik gabe diote hitanoak konfiantza transmititzen diela, baina ez dute hika egiten
|
lagunik
eta seniderik hurbilenekin, eta bai, topo egin berri duten ezezagunekin". Beraz, badirudi aurrean dutena herrikidea, adinkidea eta gizonezkoa izatea nahikoa kidetasun dela hari hika zuzentzeko, nahiz erabat ezezaguna izan.
|
|
|
Testuinguru horretan, aipagarria da 70 hamarkadan San Frantziskoko (EEUU) 3 kale oinarri hartuta egindako ikerketa. Lan hartatik ondorioztatu zuten auto trafikoak eragin zuzena zuela kale bateko biztanleak egunean ikusten zituen
|
lagun
eta ezagun kopuruan. Alegia, zenbat eta auto trafiko altuagoa izan, orduan eta harreman sare ahulagoa izango zuen biztanleak.
|
|
2023
|
|
|
Gehienak telefono mugikorretan instalatuta daudenez," nerabeei" ia etengabe konektatuta egoteko aukera ematen diete, eguneko edozein unetan hitz egiteko, jolasteko eta idazteko. Gainera, ez dira gutxi izan zenbait
|
lagun
eta seniderekin komunikatzeko tresna horiek baino erabiltzen ez dituztela aitortu duten nerabeak.
|
|
|
Euskarak edozein espazio publiko okupa zezakeela erakutsi zuen, eta hala islatu zen bere programazioan. Larrinagak dioenez, Euskal Herriko festen, bertso saioen, ikastolen jaialdi eta bestelako emanaldien bidez," euskara denbora pasa izan zitekeela erakutsi zen, euskararen inguruan
|
lagunak
eta ezezagunak elkartzen zirela" (Larrinaga 2019, 145). Gainera, Firin Faran eztabaida saioak pertsona ezagunak jarri zituen pantailan euskaraz," euskaldun isilkor eta show rik ez egiteko zalearen irudia suntsituz" (Larrinaga 2019, 146).
|
|
|
Erantzun guztien% 51k erantzun du lagunekin, familian eta aisialdian erabiltzen duela euskara.
|
Lagunekin
eta familian erabiltzen du% 16k eta% 9k ez du euskara erabiltzen.
|