|
2001
|
|
|
Hala ere, 1201ean, patuak hala nahita, hitzarmena sinatu zuten Nafarroako eta Gaztelako erregeak Diego Lopez de Haro jauna hil zenean. Ondorioz, Trebiño Gaztelaren eskuetan geratu zen eta
|
Joan
II.a izendatu zuten Trebiñoko konde. Horrela bihurtu zen konderri, ordura arte jaurerri izandakoa.
|
|
2003
|
|
|
Nahiz Italiako errepublikak lehen urratsak egiten ari zituen eta kristau demokraziak Ameriketako haizea alde zuen, Vatikanoko buruzagiak, aitzineko Mussolini, Pilsudski, Salazar, Hitler, Duplessis, Pétain eta haien iduriko estatuburu batzuekin hain ongi konpondu zirenak, aparteko konkordatu bat antolatzera
|
zihoazen
II. Mundu Gerlako garaileek apur bat zokoraturik zeukaten Franco jeneralari eskua luzatzeko xedearekin.
|
|
2006
|
|
|
Joan I.aren eta Leonor Aragoikoaren semea zen eta Henrike II.a Trastamara Mesedeenaren iloba. Katalina Lancaster-ekin ezkondu zen eta harekin
|
Joan
II.a izango zena izan zuen seme. Oso gazte iritsi zenez koroara, hasierako urteak nahiko istilutsuak izan ziren.
|
|
|
Isabel I.a Gaztelakoa Katolikoa eta Fernando II.a Aragoikoa Katolikoa. Isabel I.a (Madrigal de las Altas Torres, 1451 Medina del Campo, 1504), Gaztelako erregina(),
|
Joan
II.a Gaztelakoaren eta Isabel Portugalgoaren alaba, bere neba Alfontso hil zenean bere neborde Henrike IV.a Ziztorrak zuen koroaren oinordeko izendatu zuten 1468an Guisandoko itunaren bidez (bere alaba Joana Beltranena baztertuz); Fernandorekin ezkondu zenean 1469an Henrikeren haserrea lortu zuen eta oinordekotza kendu zion, baina 1474an hil zenean koroa hartu zuen Isabelek. Fernando II.a (Sos, 1452 Madrigalejo, Caceres 1516), Aragoiko erregea(), Gaztelako erregea(), Siziliakoa() eta Napolikoa(); Joan II.a Aragoikoa eta Nafarroakoaren eta Joana Henrikezen semea; 1469an Isabelekin ezkondu zen eta Gaztelako erregetzat aitortu zuten hura bizi artean (1475eko Segoviako itunaren bidez); Joana Beltranena deituak Gaztelako koroa eskuratu nahi zuenez, gerra zibila izan zen, zeinetan portugaldarrek parte hartu zuten Joanaren alde (Alfontso V.a Portugalgoa buru zutela), baina Isabelek garaitu zuen Fernandoren laguntzaz 1476an (Toron) eta 1479an Alcagobas eko bakea sinatu zuten Portugalekin (Albueran izandako garaipenaren ostean).
|
|
|
Isabel I.a (Madrigal de las Altas Torres, 1451 Medina del Campo, 1504), Gaztelako erregina(), Joan II.a Gaztelakoaren eta Isabel Portugalgoaren alaba, bere neba Alfontso hil zenean bere neborde Henrike IV.a Ziztorrak zuen koroaren oinordeko izendatu zuten 1468an Guisandoko itunaren bidez (bere alaba Joana Beltranena baztertuz); Fernandorekin ezkondu zenean 1469an Henrikeren haserrea lortu zuen eta oinordekotza kendu zion, baina 1474an hil zenean koroa hartu zuen Isabelek. Fernando II.a (Sos, 1452 Madrigalejo, Caceres 1516), Aragoiko erregea(), Gaztelako erregea(), Siziliakoa() eta Napolikoa();
|
Joan
II.a Aragoikoa eta Nafarroakoaren eta Joana Henrikezen semea; 1469an Isabelekin ezkondu zen eta Gaztelako erregetzat aitortu zuten hura bizi artean (1475eko Segoviako itunaren bidez); Joana Beltranena deituak Gaztelako koroa eskuratu nahi zuenez, gerra zibila izan zen, zeinetan portugaldarrek parte hartu zuten Joanaren alde (Alfontso V.a Portugalgoa buru zutela), baina Isabelek garaitu zuen Ferna... Urte hartan bertan, Joan II.a hil zen eta Aragoiko errege egin zuten Fernando.
|
|
|
Fernando II.a (Sos, 1452 Madrigalejo, Caceres 1516), Aragoiko erregea(), Gaztelako erregea(), Siziliakoa() eta Napolikoa(); Joan II.a Aragoikoa eta Nafarroakoaren eta Joana Henrikezen semea; 1469an Isabelekin ezkondu zen eta Gaztelako erregetzat aitortu zuten hura bizi artean (1475eko Segoviako itunaren bidez); Joana Beltranena deituak Gaztelako koroa eskuratu nahi zuenez, gerra zibila izan zen, zeinetan portugaldarrek parte hartu zuten Joanaren alde (Alfontso V.a Portugalgoa buru zutela), baina Isabelek garaitu zuen Fernandoren laguntzaz 1476an (Toron) eta 1479an Alcagobas eko bakea sinatu zuten Portugalekin (Albueran izandako garaipenaren ostean). Urte hartan bertan,
|
Joan
II.a hil zen eta Aragoiko errege egin zuten Fernando. Esaten da haiek izan zirela estatu modernoaren sortzaileak Iberiar Penintsulan.
|
|
|
Juan II, hijo de Enrique III:
|
Joan
II.a (Toro 1405 Valladolid 1454), Gaztelako erregea izan zen 1406 eta 1454 artean. Txikia zen bitartean bere osaba Fernando Antequerakoak izan zuen agintea (gero Aragoiko Fernando I.a izan zena).
|
|
|
Laugarren tokian dio ofizioen urteroko aukeraketa ohi zenez pribilegioetan egin ordez (alkatetza, fidelak, erreximentua384, kontzejuaren eskribau edo idazkaria, zinpekoak edo zinegotziak), bandoen arabera egiten zela pribilegioa usurpatuz, eta Henrike III.a erregeak emandako aginduaren kontra eta
|
Joan
II.a haren semeak emandako pribilegioen aurka.
|
|
|
|
Joan
II.ak ere behartu zituen 1435ean alkate bakarra, bandokidea ez zena, hautatzera, ordura arte bi baitzeuden bandoka Basurto, Zurbaran, Legizamon, Arbolantxa, Anuntzibai eta Barraondo familiakoek hautaturik (Enríquez et al, 1999a: ).
|
|
|
1435eko ekainaren 10ean Valladoliden, originala dago baina 1562an egin zen pribilegioen liburutik dago transkribatua. Dokumentuan,
|
Joan
II.ak, bere emazte Maria eta seme Henrikerekin batera, konfirmatu zuen, berak emandako legedi bat. Legedi hori egin zen Bilboko kontzejuko kideek (alkateak, prebosteak, errexidoreek, fidelek), zaldunek, ezkutariek, ofizialek eta
|
|
|
Badirudi forua XIII. mendearen erdialdera eman ziola Diego Lopez Harokoak. Lope II.a Diaz Harokoak tartean agian (García Fernández, 2004)?, eta geroko jaunek berretsi zuten: Diego Lopez Harokoak, Marañónen 1304an, Tellok 1358an; eta gero
|
Joan
II.a Gaztelakoak 1440an eta ondorengo Gaztelako erregeek.
|
|
|
1235ean Tibalt I.ak Rodrigo Jimenez Toledoko apezpikuari eman zion bizi zen arte. 1456an
|
Joan
II.ak Mosen Martin Peraltakoari eman zion jaurgoan (goi justizia erregeak berarentzat gordez) eta 1491n erregepatrimoniora itzuli zen Joan III.a Albret eta Katalina Foix-ekin.
|
|
|
1378an bertan gaztelarrek inguratua izan zenez, indar gehiago egiteko Funes eta Villafrancarekin197; herritarrak kexatu egin ziren, baina erregeak berretsi egin zuen 1389an. 1423an Vianako printzearen jaurerri bihurtu zuen Karlos III.ak, baina 1430ean
|
Joan
II.ak Mosen Pierres Peraltakoari eman zion jaurgoan (1469an herritarrak errege jaurgora itzultzen saiatu ziren, baina ez zuten lortu).
|
|
|
Karlos III.ak eta Joan Labritek berretsi zizkioten pribilegioak. 1456an Mosen Martin Peraltakoari eman zion
|
Joan
II.ak Karlos Vianakoaren kontrako gerran emandako laguntzarengatik.
|
|
|
moduan fundatu zuen Gartzea Ramirez Berrezarleak 1149an Lizarrako frankoen forua emanez202 1271n berretsi zuen Henrike I.ak eta Luis Hutinek 1307an. 1466an Leonor I.a printzesak, Nafarroako gobernari zenak, merkatua egiteko eskubidea eman zien bere aita
|
Joan
II.ari laguntzegatik Vianako printzearen kontra.
|
|
|
1236an Tibalt I.aren urtekarietan aipatzen da erregeari eman ziotela elizen patronatua arazoak zituztelako apaizak izendatzean. 1331n berriro eman zieten patronatua
|
Joana
II.ari eta Filipe Evreux i. 1357an nekazariek Karlos II.aren erresumaren gobernaria zen Luis infanteari eraso zioten krisiarengatik; errepresioa gogorra izan zen (dena kendu zioten), askoz geroago barkatuak izan ziren, baina miserian utziak.
|
|
|
1361ean Karlos II.ak Martin Enriquez i eman zion eta gero Mosen Rodrigo Urizkoari; Karlos III.ak bere seme ez legezkoari, Godofreri 1413an.
|
Joan
II.ak 1429an Godofreri Cortesko konderria kendu zion eta Fontellasko jaurgoa eman zion Pere Sebastian Zangozako auzokoari dote baten diru truke, baina horrek zorrengatik galdu zuen eta 1438an Antso Eslabakoak, Tuterako auzokideak, erosi zuen eta Erriberako merioa zen Mosen Martin Peraltakoari pasa zion.
|
|
|
1461ean
|
Joan
II.ak zerga gehiago gehitu zituen bere jaurgoan, Funes eta Peraltako batzuk barne.
|
|
|
1375ean Karlos II.ak jaurgoan eman zion Fernando Aiantzekoari baina 1380an berreskuratu egin zuen koroak.
|
Joan
II.ak 1450ean bertako petxa Tristan Ezpeletakoari eman zion eta 1470ean gaztelua botarazi zuen Karlos Vianakoarekin izandako istiluetan. 1497an libre eta aitoren seme alaba izendatuak izan ziren Galipentzuko auzokideak eta petxak zentsu bihurtu zituen Katalina I.a Foix-ek.
|
|
|
1436an populazioa gutxituta petxak jaisteko eskatu zuten auzokideek eta Joan eta Zuriak, behin aztertuta, hala egin zuten. 1445ean
|
Joan
II.ak bere kantzillerra zen Joan Beaumontekoari saldu zion hiribilduko harategia eta 1446an labea eta gaztelua. 1452an Diego Gomez de Sandoval i, Castroko eta Deniako konde eta bere maiordomo nagusiari, eman zion hiribilduko jaurgoa, Gaztelan zuena berreskuratu arte, baina herritarrek ez zuten onartu eta atzera bota zen agindua.
|
|
|
Forua Alfontso I.ak eman zion 1110 aldera Funes eta Peñalenekin batera.
|
Joan
II.ak 1429an Mosen Pierres Peraltakoa Faltzesko markesari eman zion jaurgoan.
|
|
|
Antso Azkarrak. 1208ko urrian forua berretsi zion eta baldintza berriak eman zizkion215 1463an
|
Joan
II.ak Lizarrako forua eman zion.
|
|
|
Karlos III.ak 1423an mudejarrei zergak ordaindu zizkien asko hiltzen ari zirelako. 1429an
|
Joan
II.ak Mosen Floristán de Agramont-i eman zion jaurgoa erreginari egindako zerbitzuen truke (eta 1454an berretsi zion denboraldi batez kendu ostean).
|
|
|
Vianako printzeak 1454an Mosen Leon Garrokoari eman zion Rocaforte(. Zangoza Zaharra? ere deitua zena), eta hurrengo urtean
|
Joan
II.ak berretsi zion bere aldera igarotzean. 1514an berriro berretsi zuen Fernando Katolikoak.
|
|
|
1380an Corellarekin batera Karlos II.ak jaurgoa Pallarseko kondeari eman zion bizi zen artean.
|
Joan
II.ak 1449an betiko errealengokoa bihurtu zuen. 1512an gaztelar konkista handik sartu zen eta 1550ean jaurgoan eman zitzaion Migel Ezpeletakoari.
|
|
|
1442 urteko urtarrilaren 30ean Gaztelako
|
Joan
II.a erregeak Alfonso Cherino Alcala la Realeko abadea eta frai Francisco de Soria frantziskotarra bidali zituen Durangora, Alfontso Mellakoaren eta hark predikatzen zuenaren berri jaso zezaten.
|
|
|
Adiskideak. Horrek sortu zuen zurrunbiloa, horrek ekarri zuen errege
|
Joan
II.ak bi fraide ikertzaile bidaltzea. Hortik etorri zen gainerako guztia.
|
|
2007
|
|
|
Joan eta Katalina Iruñeko errege erreginak, alde batetik, eta Fernando Aragoiko errege eta Gaztelako (ez Espainiako) erregeordea, bestetik. Fernando Katolikoak,
|
Joan
II.a Nafarroako ezkon erregearen seme eta Bianako Printzearen anaiordea baitzen, Iruñeko tronorako eskubidea aldarrikatu zuen. Zer esanik ez, arabarrek, bizkaitarrek eta gipuzkoarrek kementsu jo zuten Gaztelaren alde Nafarroaren Konkistan, beren erregearen esanetara.
|
|
2008
|
|
|
Tira...
|
Joan
II.a erregeak, Vianako printzearen aitak, bai, ematen du beldur pixka bat. Nafarroako historiako pertsonaia gaiztoetan gaiztoena izango da bera, segur aski, eta liburuan ez dut hori ezkutatzen.
|
|
2012
|
|
|
20 erregu gari jasotzen zuten ohiko goarnizioan zeuden bost bat gizonek, gerra garaian kopurua handiagoa zen baina.Gatazka zibiletan beaumontarrek —Juan de Eraso ezkutariak, zehazki esanda— konkistatu zuten gaztelua, 1462an. Esker ona adierazteko,
|
Joan
II.a erregeak eta, geroago, bere alaba Leonorrek ezkutari horri eta bere ahaideei Etxeberriko ohiko zergak gehi 51 soldata eta 42 erregu garagar eman zizkieten, Goldarazko errentetatik hartuak.1512an suntsiturik zegoela agertzen da dokumentuetan, Nafarroaren konkista gertatu eta aste gutxira. Gazteluak hiru maila gotortu ditu, eta haitzaren kaskoan dagoena gotortuena da.
|
|
|
Erriberriko jauregian hezi zuten. Nafarroako erregea izan behar zuen arren, bere aita
|
Joan
II.ak haren tronua nahi zuen. Ondorioz, semearen eta aitaren aldekoen arteko gatazkak piztu ziren, beaumondarren eta agramondarren artean, alegia.
|
|
|
Hildakoak eta oinaze handiak izan ziren liskar horietan.
|
Joan
II.ak agindurik, printzea Morellan (Castello) egon zen preso, baina, geroago, askatu egin zuen, nafarrek eta katalanek haren libertatea sutsuki aldarrikatu baitzuten. Hezkuntza sakona izan zuen Karlosek:
|
|
|
56. or.: Karlos II.a Nafarroakoa,
|
Joan
II.a Frantziakoak barkaturik. Frantziako Errege Kronikoak.
|
|
|
58. or.:
|
Joana
II.a Nafarroakoa, bere alaba Zuriarekin eta San Luis Frantziakoarekin. Saint Deniseko abade etxean izan zen XIV. mendeko erliebe orijinal baten marrazkia, XVII. mendekoa.
|
|
|
90. or.:
|
Joana
II.a Nafarroakoaren zigilua().
|
|
2014
|
|
|
Filipe VI.a Frantziakoak koroatzea onartuko zuen, baldin eta senar emazteek Frantziako tronuari betiko uko egiten bazioten. Azkenean, baldintza onartuta, 1329ko martxoaren 5ean Nafarroako
|
Joana
II.ak eta Filipe III.ak karguaren zina egin zuten Iruñean. Joanak erresuma lehenengoz eta azkenekoz zapaldu zuen orduan.
|
|
|
Senarra hil ondoren
|
Joana
II.ak Nafarroan agintzen jarraitu zuen, urrutitik, posta bidez. Ez zen sekula Nafarroara itzuli. Parisetik gertu bizi zen, Brevaleko gazteluan.
|
|
|
Meiners irakurria zuela) 1886 Goethek berak esanik dakigu, Herderren. Ideen? traktatu hori, gure arazoari
|
doakion
II. Atala partikularki, bien arteko eguneroko eztabaida etengabeen artean idatzi zela1887 Erredakzioa bukaturik, publikatu baino lehen, Goethek poz pozez irakurri du eskuizkribua eta edukiari bere adostasun oso osoa adieraziz oniritzi dio1888 Humboldtek aipatu aipatzen ditu arrazak, baina kontzeptu horrekin zer egin ez dakiela esateko; ez baita lortu kontzeptuaren definizio egokirik, ez arraza di... Aitzitik, gizajende guztien genero batasuna ebidentea dela, arraza guztiak senideak direla1889; arrazak hizkuntzarekin zerikusirik ez duela (Renanek alderantzizkoa esango baitu), izatekotan ere nazioarekin duela1890 Handik hara, klasizismo eta idealismo alemaneko autoreetan (Fichte, Hegel, etc.), arrazak zerikusirik oso gutxi izango du, gehienetan batere ez, inoiz edo behin hitza haien lumetan aurki badaiteke ere1891.
|
|
2015
|
|
|
1425), Blanka I.a eta
|
Joan
II.a Trastamarakoa(/).
|
|
|
Halaxe, XV. mendearen erdialdean() beaumontarren eta agaramontarren arteko borrokak gertatu ziren. Beaumontarrak Karlos IV.aren (Bianako printzea, Blanka I.a eta
|
Joan
II.aren semea) aldekoak ziren, eta Luis de Beaumontek, Leringo kondeak, gidatzen zituen. Agaramontarrek, bestaldetik, Joan II.a Trastamarakoaren aldekoek, Pedro Azkoiengoaren agintepean jardun zuten.
|
|
|
Beaumontarrak Karlos IV.aren (Bianako printzea, Blanka I.a eta Joan II.aren semea) aldekoak ziren, eta Luis de Beaumontek, Leringo kondeak, gidatzen zituen. Agaramontarrek, bestaldetik,
|
Joan
II.a Trastamarakoaren aldekoek, Pedro Azkoiengoaren agintepean jardun zuten. Joanek beaumontarrak garaitu eta bere alaba Leonor izendatu zuen erreginagai.
|
|
2018
|
|
|
han elkartu ziren San Zernin eta San Nikolas, Lizarra, Tutera, Zangoza, Erriberri, Gares, Los Arcos, Viana, Orreaga, Alesbes, Larrasoaña, Atarrabia eta Eloko jauntxoak. " Subiranotasun herrikoia" maila gorenera heldu zen Evreuxko
|
Joana
II.a eta Filipe III.a izendatzean. Orduan" biltzarrak" eta" jurak" desagertu eta Gorte Orokorrak sortu ziren, hiru estaturekin (Goi kleroa, Goieta erdi noblezia eta burgesia), baina indar handirik gabe; 1512tik aurrera, berriz, bete betean garatu ziren.
|
|
|
1323tik aurrera Nabarreria birpopulatzen hasi zen, eta 1334rako martxa ona zeraman, tarte horretan lur zentsuak ia hirukoiztu baitziren, baita bertan eraikitako judutegia ere. Birpopulazioa indartzeko, Filipe III.ak eta
|
Joana
II.ak auzoa babespean hartu zuten 1340an, eta orubeak auzokoei eman zizkieten urtero ordaindu beharreko zentsu baten truke. Iruñean orubeen tamaina aldakorra zen, baina, batez beste, zabaleran 13 ukondo, sakoneran 60 eta altueran 15 izaten zituzten.
|
|
2020
|
|
|
Nafarroako Erresuman ere antzera gertatu zen: garai hartako biztanleen erdiak hil zituen gaitzak, baita
|
Joana
II.a erregina bera ere.
|
|
|
Natura birjinaren ameskeria atzera berriz bidaide, Aroztegiko jauregi zaharra ikusten da Lekaroztik Elizondorako goragunean aise. Baztango antzinako ahaide nagusien hamabi jauregietako bat, haren noblezia eta pribilegioak Nafarroako
|
Joan
II.a eta Nafarroako Blanka errege erreginen 1439ko zedula batean egiaztatuta daude. Karlos Vianako Printzeak 1445ean eta Fernando II.ak 1513an berretsi egin zituzten.
|
|
|
Eneko Enekoitz edo Eneko Arista, Antso III.a Gartzeitz edo Antso Nagusia, Tibalt II.a edo Tibalt Gaztea,
|
Joan
II.a edo Joan Usurpatzailea, Zuria I.a, Joana III.a edo Joana Albretekoa...
|
|
2022
|
|
|
Zuria I.aren erreinaldiak() eragin handia izan du gure his torian, nahiz erregina umila izan zen, umilegia
|
Joan
II.a senarraren eretzean. His to riako bihurgune nagusi batean gertatu zen, eta bihurgune hori areagotu zuen be re uzkurtasunaz eta herabeaz, senar aseezinari Nafarroako hazkurrien ateak irekiz.
|
|
|
Espainia batasunerantz abiatua zen, gogorki hau ere, Trastamara etxearen eraginez eta onetan, bereziki" gure"
|
Joan
II.aren seme Fernando Katolikoari esker. Aitak Aragoiko tronua utzi zion, berak Gaztelakoa bildu zuen Isabel erreginarekin esposatuz, biek Granada hartu zuten 1492an, ber urtean Kristobal Col on Kubara heldu zen, eta 1512an Fernando alargunduak Nafarroa zaurituari errematea eman zion.
|
|
|
Zuriaren aitona, Karlos Noblearen aita, frantsesek" Charles le Mauvais" dei turiko Karlos II.a dugu. Nafarroako
|
Joana
II.aren eta Evreuxko Filipe II.a erre gearen seme gehiena zen, aitarenganik Frantziako erregeen kusi urruna. Fran tzian sortua 1332an, ama zenduaren segida hartu zuen 1349an, 17 urte zi tuela.
|
|
|
Koroa 1350eko ekainaren 27an jaso zuen Iruñeko katedralean, lau apezpikuren aurrean, hots Iruñea, Tarazona, Baiona eta Oloroeko gotzainen ai tzinean. Frantziako
|
Joan
II.a (Jean II le Bon) erregearen alaba Jeanne es po satu zuen. Iruñean zendu zen 1387ko urtarrilaren 1ean, eta gorpua horko katedralean hilobiratu zuten.
|
|
|
Karlos II.a Frantziako politikan sartu zen erdiz erdi, erresuma horretan zi tuen Champagne eta Normandia lurraldeen zaindu nahiz. Ehun Urteetako Gerlan parte hartu zuen, lehenik
|
Joan
II.a aitaginarrebaren alde, gero aurka, fran tsesak huts egin baitzion lurralde horien gaineko jabegoa ukatuz, errespe tatzea hitzeman ondoren. Une batean Karlos Frantziako tronuaren es kuratzetik oso hurran ibili zen, Joan II.a Frantziakoa Ingalaterran gerlako pre soner zegoelarik Poitiersko guduka galduaren ondorioz.
|
|
|
Ehun Urteetako Gerlan parte hartu zuen, lehenik Joan II.a aitaginarrebaren alde, gero aurka, fran tsesak huts egin baitzion lurralde horien gaineko jabegoa ukatuz, errespe tatzea hitzeman ondoren. Une batean Karlos Frantziako tronuaren es kuratzetik oso hurran ibili zen,
|
Joan
II.a Frantziakoa Ingalaterran gerlako pre soner zegoelarik Poitiersko guduka galduaren ondorioz. Parisen Etienne Marcel merkatari matxinatuen aitzindariarekin ongi konpondu zen, tronuaz jabe tzen lagundu zezan, baina Marcel hori Joan II.aren aldeko bi gizonek erail zu ten, eta mugimendua hortxe bukatu zen (1358).
|
|
|
Une batean Karlos Frantziako tronuaren es kuratzetik oso hurran ibili zen, Joan II.a Frantziakoa Ingalaterran gerlako pre soner zegoelarik Poitiersko guduka galduaren ondorioz. Parisen Etienne Marcel merkatari matxinatuen aitzindariarekin ongi konpondu zen, tronuaz jabe tzen lagundu zezan, baina Marcel hori
|
Joan
II.aren aldeko bi gizonek erail zu ten, eta mugimendua hortxe bukatu zen (1358).
|
|
|
15
|
Joana
II.aren semea.
|
|
|
25 Ama
|
Joana
II.aren ondokoa, ez aitarena. Frantziako errege ere izan zen 1589tik aitzina.
|
|
|
Nafar koroari segida baten segurtatzeko, 1419an bigarren ezkontzaz esposatu zen Aragoiko
|
Joan
II.a printzearekin, Aragoiko errege Alfontso V.a gogo han dikoaren anaia gazteagoarekin. Aitak bere aliantza berriaren ildotik hautatu zuen zinez gaztelaua zelako sortzez, hezkuntzaz, bihotzez, kulturaz eta on dasunez, suhigai horrek interes handiak baitzituen Gaztelan.
|
|
|
Dena makurtu zuen
|
Joan
II.a aitaren anbizioak. Gogo guztia Gaztelan zuen, baina ez batere Karlos III.aren ikuspegi baketsutik.
|
|
|
Hiru Estatuek zin egiten zioten, eta Nafarroako Erresumaren jabe bakar ezagutu zuten.
|
Joan
II.a errege ezkontide izendatu zuten, ñabardura on gi markatuz: Zuria da zinezko subiranoa.
|
|
|
Dena dela,
|
Joan
II.a Nafarroako errege lapurra berriz ezkondu zen 1447an. Bi garren emaztea, Joana Enriquez, Gaztelako almirantearen alaba, Joanek bere idurikoa du nortasun gogorrez eta helburu goraz.
|
|
|
|
Joan
II.a alargundu ondoren, ñabardura horretaz ongi baliatu zen: koroa bizi zeno atxiki zuen, eta semea bere ordezkari orokor izendatu zuen.
|
|
|
Hor segida prestatu zuen Nafarroa Garaira igaiteko. Irunberri setiatu zuen, baina ezin hartuz Espartza eraso zuen, laster Agoitz, eta gero Zangozan os tatu hartu zuen
|
Joan
II.aren meneko hirian. Iparraldera itzulirik, desmasiak egin zituen Armendaritzeko jaunaren etxean, Aiherrako Beltzuntzenean, Do namar tiriko gazteluan.
|
|
|
Beraz, 1457an Napolira alde egin zuen osaba Alfontso V.a Aragoiko erregearen gortera. Horrek bere anaia
|
Joan
II.a Vianaren aldera eztiarazi zuen, baina 1458ko ekainean hil egin zen.
|
|
|
Orduan Viana Siziliara lekutu zen. Hango Parlamentuak
|
Joan
II.ari dei egin zion semearen eskubideak ezagutu zitzan. Aitak ez zuen onartu, eta semeari manatu zion itzul zedin.
|
|
|
Denen giltza,
|
Joan
II.a errege lapurra dugu, Zuriarenganiko haurren es kubi deak ukatuz Joanarekiko Fernando II.a haren faboretan, azken su hilgarri ho rren pizlea. Baina beherakada 1200 urtean hasia zen, Gaztelako erregeak
|
|
|
Antso Azkarrari hartu zizkionean Araba eta Gipuzkoa, eta 1217an Tibalt I.ari Durangaldea Bizkaian. Nafarroa hegalik gabe gelditu zen, eta
|
Joan
II.arekin azken indarrak higaturik, Frantziaren eta Gaztelaren artean galdua," zorri bat bi tximinoren artean bezala", Henrike II.a errege malurusaren hitzetan.
|
|
|
ezkontzaz kanpoko lau haur ezagutuko zituen ofizialki. Erregina, bekaizturik duda gabe, 1388an ihesi joan zen Gaztelara, bere anaia
|
Joan
II.aren gortera, senarrarekin ukan zituen hiru alaba txikiekin, horie tarik gazteena Zuria, noizbait erregina izanen zena, bainan orduan ezin zen jakin. Leonor, zazpi urtez sorlekuan egonik, anaiak zentzatzera bulkaturik, 1395ean Erriberrira itzuli zen.
|
|
|
Aragoiko Fernando I.a errege zenaren bigarren semea, Alfontso V.a errege be rriaren anaia gazteagoa, 1398ko ekainaren 29an sortu zen Medina del Campon, Segoviako eskualdean,
|
Joan
II.a erregea 1479ko urtarrilaren 19an zendu zen Bartzelonan. Haren gorpua Pobleteko abadian hobiratua dago.
|
|
|
Nafarroan ere gerla zibila ukan zuen, hor zuzenean bere seme Vianako printzearekin, ondoko zatian argituko dugunez.
|
Joan
II.ari onartzen diodan urrats baikor bakarra da 1449an Frantziako lur armadak Zuberoa konkistatzean, be rak Mauleko gaztelu zaharraren salbatzeko egin zuen entsegua, gazteluzain ze goelarik Luis de Beaumont, Leringo jaun kondea, Bereterretx erail zukeena. Nafarroako errege lapurra sei mila gizonekin etorri zitzaigun, baina frantsesak hamar mila ziren, eta, gainera, jenerala Gaston IV.a Foixkoa zuten, Bearnoko bizkondea, Frantziako erregearen ordezkaria Guiena/ Akitanian, Joanen suhia.
|
|
|
|
Joan
II.aren eta bere seme Vianako Printzearen arteko gatazketan agaramontar eta beaumondarrak gazteluari eraso egin zioten.
|
|
|
Luis I.aren ondotik, lege salikoa Nafarroari aplikatu zitzaion, bi aldiz,
|
Joana
II.aren ordez haren bi anaiak errege izendatuz aldizka: Felipe II.a 1516an eta Karlos I.a Burusoila 1522an.
|
|
|
Champagneko dinastiarekin zalantzak baldin baditut, are gehiago Evreuxko horrekin.
|
Joana
II.a hemengo erregina subiranoa zen, erresumaren jabea, beraz Felipe III.a errege kontsortea baino ez. Bestalde ez zuen gurea menpera zezakeen erresumarik, Frantziako erregeen kasuan bezala, nahiz haien askazia zen.
|
|
|
Berantago
|
Joan
II.a Trastamarakoa, Nafarroako tronuan egon den espainiar bakarra, lehenik errege kontsortea izan zen, eta Blanca I.a erregina subiranoa zendu ondoren (1441) errege usurpatzailea, bien seme Karlos IV.a Vianako Printzeari koroa lapurtuz, baita hori zendu ondoren bere alaba Zuria II/ Blanca II.ari eta Leonorri ondozka. Hor dinastia berririk inork aipatu nahi balu, ez nintzateke iritzi horretakoa, eta gorago adierazi dudan bezala, Evreuxkoan ez dut sineste handirik.
|
|
|
Leonorrek bere koroa bere ama Blanca I.ari zor izan zion, ez Foixko Gaston IV.a senarrari. Biarnoko bizkonde hori 1472an zendu zitzaion erregetzara igo gabe,
|
Joan
II.a tronuan baitzegoen. Gainera zorte hobe batekin ere, Gaston ez zen Leonorren kontsortea baizik izanen erresumako legez.
|
|
2023
|
|
|
Harentzat XV. mendeko Nafarroan iragan zen krisia buruzagiengatik sortu zen.
|
Joan
II.a Aragoiarrak
|