|
2000
|
|
|
–Ni baino askoz
|
jende
jantziagoa duzu komentu honetan. Aita Angiozar, musikasakroan dagoen jakitunik handienetakoa; Aita Bedaio, XIX. mendeko desamortizazioak inork ez bezala ezagutzen dituena; Aita Zaldibar...
|
|
2002
|
|
|
Bi plano bereiz ditzakegu herrian, batean irakasleak, idazleak eta itzultzaileak daude, hizkuntza munduan
|
jende
jantzia alegia. Eta beste plano batean, ez tontoagoak direlako, beste gai batzuez arduratzen eta interesatzen direlako baizik, dago euskara herrikoia dakien jendea, baina hizkuntzaren ezagutzan gehiegi sakondu ez duena.
|
|
2003
|
|
|
Helduei dagokienez, Fernando Taranconek Bilboko Joker komiki dendan ikusten duenaren arabera,"
|
jende
jantzia da komiki irakurlea. Unibertsitate mailako ikasketak dituena, zinema, literatura eta antzerkia atsegin zaiona...".
|
|
2006
|
|
|
Orrialde gutxi lehenago, ordea, orduan aldizkariaren zuzendaria zen Joseba Intxaustik," euskera kulturaz bakarrik salba dezakegu" esan ondoren, zuzenbide, medikuntza eta ingeniaritza modernoak ere euskaraz adierazi beharra aldarrikatu zuen, gaurko
|
jende
jantziaren kultura" praktikoa", berak zioenez (ik. " Illobira bultzaka", Yakin 9, 1959, 84 or.).
|
|
2008
|
|
|
Bestela, leihoetatik argi ezti bat sartzen zen, gortina zabalduetan zehar iragazia, barruko giroa are barrukoago egiten zuena eta arranditsua zèn oro errealitate apalago batean sartzen zuena: argi hits margula, objektu deigarrien distira itzaltzen zuena, baita festan parte hartzen zuèn
|
jendearen
jantzi koloretsuena eta azaleko kremena ere.
|
|
|
Erakargarria egin zitzaion norbaiten izenak esanahi hain garrantzitsua izatea. Erakargarritasun horrek Tere hitza zeraman oihala estanpatzera eraman zuen, eta Maliko
|
jendeari
janzteko eskatu ondoren bideoa grabatu zuen.
|
|
|
Bestela, leihoetatik argi ezti bat sartzen zen, gortina zabalduetan zehar iragazia, barruko giroa are barrukoago egiten zuena eta arranditsua zèn oro errealitate apalago batean sartzen zuena: argi hits margula, objektu deigarrien distira itzaltzen zuena, baita festan parte hartzen zuèn
|
jendearen
jantzi koloretsuena eta azaleko kremena ere.
|
|
2009
|
|
|
Beharbada kultur kazetaritzak azkeneko urteotan izan duen garapenak kalteegin dio espezialitateari: itxuraz
|
jende
jantzia (jende jantzia den itxura egitenduena, behintzat) kulturaz sermoia botatzen, ikus entzulea zuzentzen, leziatzen, iritzia ematen: «Zu, gizagaixo hori, ezjakina zara, nik asko dakit, egidazu kasu», mezua lau haizetara zabalduz.
|
|
|
Beharbada kultur kazetaritzak azkeneko urteotan izan duen garapenak kalteegin dio espezialitateari: itxuraz jende jantzia(
|
jende
jantzia den itxura egitenduena, behintzat) kulturaz sermoia botatzen, ikus entzulea zuzentzen, leziatzen, iritzia ematen: «Zu, gizagaixo hori, ezjakina zara, nik asko dakit, egidazu kasu», mezua lau haizetara zabalduz.
|
|
|
Beharrak eta besteren mende, asko balio izan die berenez buru argi axkarrekoak izan direnei. Lehenago, komentu
|
jendez
jantziak genituenean, gazte estudiante ginenok beti harritzen gintuen ermano xahar batzuen jakitate ihartuak. Jakina, anaidi bateko pasadizo argi bezain leziodun haietakoak, batetik bestera agudo pasatzen genituen, algara bat merezi zuen errespetu tamainakoan.
|
|
2011
|
|
|
Nik uste dut pertsonak sentiberatasuna eta hunkikortasuna behar dituela, izadiari buruz, gizadiari buruz, hurkoari buruz, bere lurraldeari buruz, aberriari buruz, eta hori ez baldin badaukazu, gaineko osagarriak ez dira soberan, baina ez dira nahikoak. Bada oso
|
jende
jantzia buruz, bada jendea kontzeptualki oso ondo armatua bizi dena mundu honetan, argudioekin bizitzen dena, eta bada jendea, meritu handikoa, beste esparru batzuetan kokatua bizi dena. Baina nik uste dut sentiberatasuna oso garrantzitsua dela eta hunkikortasuna, ez bazaituzte gauzek hunkitzen, ez bazara sentibera, edertasunaren aurrean ez bazara exaltatzen, sufrimenduaren aurrean ez bazara mintzen, ez bazara, ez dakit, erreboltatzen, gaizki doaz gauzak.
|
|
|
Agintera heldutako dinastia berriak
|
jende
jantzia behar zuen, noski, bere inguruan eta, giroaren argitasunak lagunduta," azterketa inperial" ospetsu haiek jarri zituen abian. Erresumaren zerbitzuko arduraren bat eskuratu nahi zuenak i (jinshi) izeneko titulua atera behar izaten zuen aldez aurretik eta, gezurra badirudi ere, goi mailako trebezia frogatu behar izaten zuen olerkigintzan.
|
|
2012
|
|
|
Egunero goizean zezenak kale artean prestatutako ibilbidea egiten dute eta jendeak karrera egiten du zezen plazaraino. Horixe da jai hauen irudia,
|
jendea
jantzi zuriak eta gerriko eta zapi gorriak jantzita, eta zezenen aurretik arineketan. Lesakan ere ospe handia dute San Ferminak.
|
|
|
Argi geratzen da itzultzailearen (edota garaiko printzipio moral erlijiosoen) hautuek ematen diotela zentzua testuari, nahiz eta horrelakorik ez den inolaz ere aitortzen. Aitzitik, aditzera eman nahi da Mogel bezalako
|
jende
jantziak gardenki interpreta dezakeela jatorrizko testuen esentzia den zentzu transzendentala, eta eskolagabeak horretarako ezjakinegiak direnez, itzulpenarekin haiei lana erraztu besterik ez zaiela egiten, itzultzailearen bitartekotzak testuaren manipulazioan izandako erantzukizuna aitortu gabe.
|
|
|
Egun horretan goiz bazkaltzen dugu, kopa hartu eta
|
jendea
janztera eta karrozari azken ukituak ematera joan dadin. Gero, bortzak izaten dira karrozak abiatu orduko. Zenbat denbora ematen dugun prestatzen?
|
|
|
Irakaskuntzara dedikatuz gero, urteen poderioz, batik bat, galtzen da mundu horretako barrikadaren bi aldetako harreman gazi gozoetan harritzeko ahalmena; batek pentsatzen du ikasleen jarrera, gustu, prozedura eta erreakzioei dagokienez jadanik dena ikusi duela, etengabeko marmotaren egun nahikoa patxadatsu batean bizi garela. Ba ez, pasa den kurtsoan lerrook zirriborratzen ditudan sinesgabe honek ikusi zuen nola zenbait ikaslek —eta ez dira nolanahikoak Donostiako FIHEZI fakultateko antropolitok,
|
jende
jantzia eta engaiatua, munduaz eta bizitzaz asko dakiena— bere poza eta harridura plazaratzen zuen, azkenean, klasean banatutako testu batzuei esker, ditxosozko krisiaren nondik norako eta zergatiak ulertzen zituelako. Batek kontatu zuen senide arteko bazkari batean kontua azaldu eta ulertaraztea ere lortu zuela.
|
|
2013
|
|
|
Facundok, beraz, histori liburuak eta ondo irakurriak zituen? halako eran, non, leku haien gainean esan behar zituenak esateko, xehetasunik txikienak barne?, han eta hemen ikasitakoak, liburuetatik nahiz
|
jende
jantziaren iruzkinetatik, erabiltzen baitzituen, buruz ikasitako poemaren bat ere bai, aldika?, bere berbaldiaren osagai gisa:
|
|
|
Facundo mutil gaztea zen, bai, baina ez axolagabea horratik; aldiz, bazuen perfekzionismo puntu bat –topikoen teoriari berriro helduz, gene euskalduna andaluza baino eraginkorragoa ote zen beste alor hartan...? –, gauzak ondo egitera zeroana: Facundok, beraz, histori liburuak eta ondo irakurriak zituen... halako eran, non, leku haien gainean esan behar zituenak esateko –xehetasunik txikienak barne–, han eta hemen ikasitakoak –liburuetatik nahiz
|
jende
jantziaren iruzkinetatik– erabiltzen baitzituen –buruz ikasitako poemaren bat ere bai, aldika–, bere berbaldiaren osagai gisa: bestela, zelan egingo zuen, bada, alor hartan aurrera...!
|
|
2014
|
|
|
" Urte hauetako guztietako esperientziarekin denetarik egiten ikasi dut". Gainera, adin guztietako
|
jendearentzako
jantziak egin izan ditu: emakumezkoenak, gizonezkoenak, haurrenak, dantzarienak...
|
|
2015
|
|
|
|
Jende
jantziak garrantzia handiagoa ematen dio euskarari, baina berak ez omen du asko ulertzen.
|
|
|
5
|
Jende
jantzia ziren Ipar Euskal Herriko idazleak. Unibertsitatean ikasiak ziren, esate baterako, Jacques Bela, Axular, Oihenart eta Etxeberri Ziburukoa.
|
|
|
«Esparruan sartuko bazina bihotza puskatuko litzaizuke. Aurpegi anemikoak eta begirada tristeak ikusiko zenituzke;
|
jendea
jantziak urratuta eta oinutsik. Kexa ugari eta protesta asko entzungo zenituzke.
|
|
2016
|
|
|
•
|
Jendea
jantzi beharra, ahalmentzearen aurreko urrats gisa edo. Nondik gatozen, zein den gure egoera, hizkuntza gutxitu bateko hiztun izatea zer den, zer esan nahi duen.
|
|
|
Hemen agertokian dagoena zu zara, Txanton, ez beste inor. Zurrutak zenbaterainoko kaltea egiten duen erakutsi nahi da, eta bide batez, zer mesede egiten duen Don Diego bezalako
|
jende
jantziak oker dabilena arrastoan sartzeko. Kasualitateak ekarritako kontu polit eta guzti:
|
|
|
Falangista izan ez dena reketea izan da, liberalak dira asko orain. Badu tratua batzuekin,
|
jende
jantzia inondik ere. Euskararik gabeko frankista euskara maiteak.
|
|
2017
|
|
|
–Ni baino askoz
|
jende
jantziagoa duzu komentu honetan. Aita Angiozar, musika sakroan dagoen jakitunik handienetakoa; Aita Bedaio, XIX.mendeko desamortizazioak inork ez bezala ezagutzen dituena; Aita Zaldibar...
|
|
2018
|
|
|
" Kolore gorriaz haratago, auzoko
|
jendea
janztea da nahia"
|
|
|
Ez nolanahikoak, gainera, hizkuntza gizarteratzeko kontuetan jantziak. Euskarak ez du sekula izan horrelako euskaltzale
|
jende
jantzia. Egin dituzten hausnarketa zorrotzek beraien gaitasunaren berri ematen dute:
|
|
|
Dena zen arrotza, dena zen berria, dena zen bitxi samarra. Autoek oso itxura arraroa zeukaten, nik inoiz ikusi ez bezala, bertako
|
jendearen
jantziek ere ez ohiko itxura zeukaten... zenbait kale mugikorrak ziren, bai irakurtzen duzuen bezala, mugikorrak, supermerkatuetako eskailera mekanikoen antzekoak ziren, eta jendea horren bitartez mugitzen zen alde batetik bestera, inolako ibilgailuren beharrik gabe. Pufa, hura gehiegizkoa zen niretzat!
|
|
2019
|
|
|
Nola pasa liteke
|
jende
jantzi eta duinaren iruditik, dezentzia, erreserba, arrazoia erakusten dituen jende horren iruditik, buruz buruko bi piztia biluziren irudira. Helduek kontraesan moduko bat dute horretan, eta horrek haien aldarea astindu eta zerua lainotzen du.
|
|
|
Zenbat halako uste eta ispilukeria, zinemak, testu ilustratuek, edizio kimatuek eraginda! Sistemak konbentzitu egiten gaitu irakurria dugula Shakespeare, ezagutzen dugula haren mundu dramatikoaren mamia,
|
jende
jantzia garela, ohartu gabe hutsaren sakonera duela gure soinekoak, galdu dugula denboraren perspektiba. Ondorioa baita:
|
|
|
1968tik aurrera, minigonak eta emakumeen biluzteak haren askatasunaren aldeko mugimenduekin batera heldu zirela dio Ana Iriartek, eta kosmos hitzak ‘jantzia’ eta aldi berean ‘ordena’ esan nahi duela.
|
Jendearen
jantzi erantziak bestelako arazotzat hartzen diren arren, argi dago biluztasunarena eta jantziena gai zeharo politikoa dela."
|
|
2020
|
|
|
Alkateen eta epaileen debekuak jasotzen dituen Iztuetaren testu berean bertsolaritzak
|
jende
jantziarengan pizturiko interes berriaren lehen zantzuak ere topa daitezke. Esaldia esanguratsua da oso:
|
|
|
Urtu egiten da ezagutzen ari den Euskal Herriarekin. Urtu egiten da, adostu egiten da, enpatia biziz, Miarritzen eta Pasaian,
|
jendearen
jantziak, kapelak, orrazkerak, gorpuzkerak erreparatzen dituenean, ohiturak dantzak, kantuak, jan edan kontuakezagutzen dituenean, paisaia kaleak, etxeak, elizak, mendiak, itsasoa..., basa naturabegien bistan hartzen duenean: ez darama begian objektua kanpoaneta subjektua bereizten dituen oposizio cartesiarra (Azurmendi 2003b:
|
|
2021
|
|
|
Chamissoren olerkiak, gainera, fokua jarri zion inguruetako
|
jende
jantziarentzat. Horrela, Hypolite Clérissek, Donapaleun Erregeren prokuradorea zenak, Ernest Legouvé izeneko Parisko gonbidatuari erromantizismoaren olatua Euskal Herrira ere iritsi zela frogatzeko bere bizitza bertsotan emateko enkargua jarri zion Etxahuni 1833an 20 liberaren truke.
|
|
|
147). Eta bertan
|
jende
jantzia bertsolaritzaz interesatzen hasia dela gaineratzen du: " Artikaste aundiakiko gizon jakinti askori aditu izan diotet esaten, guziz ikaragarria dala eskolatu gabeko itz neurtulari oen alainzo edo talentu jakinduriazkoa" (1990:
|
|
|
Bertso saioak deskribatzen ditu, eta izen abizenekin ezagutzen den bertsolari zaharrenaren, Beñat Mardo barkoxtarraren inguruan luzatzen da gero, Iparraldeko bertsolaririk onena izan zela edo haren bertsoekin hogei liburu bete liratekeela esanaz. Horrezaz gain, artzainek bertsotarako duten abilezia berezia, mendialdean fenomenoak duen indarra edota bertso umoretsu eta satirikoek izan ohi duten arrakasta bezalako kontuekin hainbat orrialde betetzen ditu, fenomenoak
|
jende
jantzienaren arreta merezi duela azpimarratuz:
|
|
|
Lapurtarrak eskaintzen duen adibideak jasotzen ez duen beste alderdi batean ere nabari daiteke bertsolaritzak
|
jende
jantziaren begietara egin zuen jauzi kualitatiboa. Abbadierekin programa zabalago baten baitako elementu gisa, pilota edo herri kirolen osagarri gisa eskaintzen zen.
|
|
|
103 Joxe Mari Oterminen arabera, Patrizio Orkaiztegi izan zen Amezketako bertsolariarekiko
|
jende
jantziaren interesari bultzada erabakiorra eman ziona, Fernandoren kontuak sistematikoki bildu eta argitaratuz (2014: 43).
|
|
|
XIX. mende bukaeran
|
jende
jantziaren begirunea jaso zuen bertsolaritzak. Unamunok ere, hainbatetan euskal kulturarekin hain gordina izandakoak berak, eskaini zion keinua:
|
|
|
Bohemian, XVII. mendean nobleziak alemanez hitz egiteari ekin zion Vienako gortea imitatuz, tokiko hizkuntza, txekiera, nekazarientzat utzita; Norvegian, mende bat geroago,
|
jende
jantziak Kopenhageko gorteko hizkuntza, daniera, hitz egingo zuen, norvegiera herritar eskolatu gabeen kontua balitz bezala; elite finlandiarrek beste hainbeste egingo zuten garai berean suedierarekin... 21 Eta erreinuen periferiako elite horiek euren hizkuntzari ez ezik hizkuntza horretan garatzen zen kultura orori ere egingo zioten uko, hizkuntza nahiz kultura horiek behe mailakotzat hartuz.... Berebat, haien garapena sustatuko zuen elite eskolaturik gabe, hizkuntza periferiko hauen modernizazioa atzean gelditzen hasi zen.
|
|
|
bertsolaritzaz interesatzen ari zelarik garbizalekeria sabindarrak bertsolarien euskara mordoiloari zion mespretxuaren arrastoekin egin zuen topo (Garzia, 2001: 80), baina bere iritzirako herri xehearen euskarak, euskaraz bakarrik pentsatzen zutenenak, hobea behar zuen erdaraz hezitako
|
jende
jantziarenak baino: " Yo me he acercado al pueblo, no para enseñar, sino para aprender[...].
|
|
|
Kultura jasoaren eta popularraren artean azkenaren aldeko hautua egin zuen, bada, eta
|
jende
jantziaren eta xumearen artean ere beste hainbeste: "[...] Antonioren meritu handietako bat jende xehearekin hitz egiteko beti izan zuen gogo aseezina, arreta eta begirunea izan ziren" (Iriondo, 2010:
|
|
|
Hurrengo zikloan Aitzolen intentzio erreformatzailea are argiagoa zen, prentsako artikuluren batean bertsolarien janzkera aldatu beharra modu literalean planteatzera iristeraino. Eta frankismo garaian Basarrik behin eta berriro errepikatu zuen bere artikuluetan bertsolaritza sagardotegitik atera eta
|
jende
jantziaren begietara gustagarria litzatekeen formatu batean eskaintzea zela proiektuaren funtsa.
|
|
|
Chamissoren olerkiak, gainera, fokoa jarri zion inguruetako
|
jende
jantziarentzat. Honela, Hypolite Clérissek, Erregeren prokuradorea Donapaleun, Ernest Legouvé izeneko Parisko gonbidatuari erromantizismoaren olatua Euskal Herrira ere iritsi dela frogatzeko bere bizitza bertsotan emateko enkargua jarri zion Etxahuni 1833an, 20 frankoren truke.
|
|
|
Gonbidatu ospetsu horiek ziren haien esperantza iturria. Atenaskoen fintasuna eta manera onak imitatzen saiatzen ziren,
|
jende
jantzia eta ikasia zirela sentitu nahi zuten, besteen aldean hain greziar ez izatearen fama umiliagarria galdu. Haien miresmenezko begiradak —mugaldekoa, bazterrekoa— mitoa areagotzen zuen.
|
|
2022
|
|
|
Mugimendu Sozialista deituriko hori gorpuztu egin da eta beste hainbat esparrutan ere antolatu, horretarako propio sortutako erakundeen bidez. Formazio eta komunikazioari ere berebiziko garrantzia eman diote, bistan denez. Eta kanpotik begiratuta, oso
|
jende
jantzia dutela ezin ukatu. Komunismoaz konplexurik gabe hitz egiten dutenik ere ez.
|
|
|
Ezin da gertatu borondate politikorik gabe. Didier Borotra
|
jende
jantzia da, eta, auzapeza zelarik, fidatu zen Jakesen tirriaz. Maitaldia aski anekdotikoa da, festibala baita, baina konpainia bat etxean ukaitea bakanetan gertatzen da, zinez».
|
|
|
Oso informatua zegoela iruditu zitzaidan. Unibertsitaterako lan bat egiten ari banintz, bazegoela herrian
|
jende
jantziagoa ere esan zidan, eta Herri Gaztediko batzuen izenak aipatu zituen eta Erakundeko jendearekin ere bazituela harremanak jakinarazi zidan.
|
|
|
Estrategia bat pentsatu, antolaketa bat marraztu eta lanean hasi. Herri honek badu
|
jende
jantzi asko. Hainbat talde txiki sortu dira herriaren egoerari lotutako kezkek gidatuta, eta zerbait egin nahian.
|
|
|
Muhandengana hurbildu nahi nuen bereziki, eta jardunaldiaren zurrunbiloan ez zen erraza. Interes bizia agertu diot kontatu duenarekiko, Euskal Herrian hizkuntzaren arlo teknologikoan
|
jende
jantzia badagoela diotsat, eta elkarrengandik zer ikasi handia leukaketela. Bideak jarriko ditugula haiek Argeliara hurbiltzeko, edo berauek Euskal Herrira gonbidatzeko.
|
|
2023
|
|
|
[2] Oterminen arabera, Orkaiztegi izan zen Amezketarrarekiko
|
jende
jantziaren interesari bultzada erabakiorra eman ziona, Fernandoren kontuak sistematikoki bildu eta argitaratuz (2014: 43).
|
|
|
XIX. mende bukaeran
|
jende
jantziaren begirunea jaso zuen bertsolaritzak. Unamunok ere —hainbatetan euskal kulturarekin hain gordina izandakoa— eskaini zion keinua:
|
|
|
36ko gerraren ondoren, gainbeheran hasi zen.
|
Jendea
jantzien arabera identifikatzen hasi ziren: kapela luzea zeramana ugazaba zen, eta txapela zeramana, behargina.
|
|
|
Zinemarekiko duzuen kezka, ardura, pasioa gehi buru eta bihotz hauste horiek guztiak zilegi bezain zuzenak direla onartzen (eta partekatzen) badut ere, ni antzik ere ez duen bestelako kontu ziztrin batekin natorkizue. Badakit (beti diotsuet gauza bera) zuek bezalako
|
jende
jantzi, ikasi eta prestuak ez diola kontatzera noakizuen bezalako huskeriari erreparatzen. Nik, ordea, bai.
|
|
|
Gure irakasle zuri ustetsuak –piercinga sudurrean, ilea harrotuta eta asko bidaiatutako
|
jendeak
jantzi ohi dituen zapi eta pitxiak soinean, behar bezala– sustatzen zuen hura guztia, zeremonia maistra txit bikain baten gisara. Sekula ez zen planteatu noiz eta nola bilakatu zen sexu askapena ez soilik funtsezko gai bat baizik eta askapen ororen ordezkari bat teoria feministari buruzko graduondoko mintegi baterako; era berean, ez zen inongo eztabaidarik sortu sexu identitatearen eta politika erradikalaren inguruan.
|
|
|
Izan ere, errogabeziaren bigarren faktorea da orai kontzebitua izan den irakaskuntza. Pizkundeak
|
jende
jantziaren eta masaren artean moztura denetan sortu du; baina kultura nazio tradiziotik mozterakoan, tradizio grekoan murgildu zuen bederen; geroztik, nazio tradizioarekiko lokarria ez da berrezarri eta Greziarekiko lokarria utzi dugu; horren ondorioz, badatorkigu kultura bat ingurumen oso hertsian garatutakoa, giro zerratuan, baita mundutik moztua ere; kultura hori biziki itzulia da teknika alde... Mundu honekiko kontaktutik erabat moztua dago, baita beste munduaren alderako irekidura orotik ere.
|