|
2006
|
|
|
Gizarte Segurantzaren Lege Orokorrak 65 urte beteak dituzten pertsonei erretiro pentsio ez kontributiboa
|
jasotzeko
eskubidea aitortzen die, ezarritako mugak (2006rako, 4.222 euro urtean) gainditzen dituzten errenta edo bestelako diru sarrerak ez badituzte.
|
|
|
AHPEren 21 artikuluak sorospena
|
jasotzeko
eskubidea aitortzeko prozeduraarautzen du luze eta zabal. Laburbilduz, sorospenerako eskubidea aitortzekoprozedura hasiko da langileak hala eskatuta. Langileak eskabidea aurkeztu behardu bizi den probintzian erakunde kudeatzaileak duen bulegoan.
|
|
2007
|
|
|
Kontu hori epaitegietan planteatzen denean, ostera, soluzioak oso oso desberdinak dira eta batzuetan, adibidez, bikotekide bati indemnizazio ekonomikoa
|
jasotzeko
eskubidea aitortzen zaio, bere kontura beste bikotekidea gizabidez kontra aberastu egin delako.
|
|
|
Aragoi, Katalunia, Kantabria eta Extremaduran, diru kopuru bat
|
jasotzeko
eskubidea aitortzen zaio bikotekideari, bestea gizalegez kontra aberastu baldin bada.
|
|
2008
|
|
|
Duela 32 urte, Gasteizko San Frantzisko elizan zeuden langileei oldartu zitzaien Espainiako Polizia, eta bost lagun hil eta beste ehunka zauritu zituen. Foru arauaren bitartez, kalte ordaina
|
jasotzeko
eskubidea aitortu die Diputazioak hildako bost pertsona haien onuradunei, eta 138.232 euroko diru laguntza emango die. Gainera, jazoera haien ondorioz ezintasun fisiko edo psikologikoren bat dutenek 36.000 eta 390.657 euro arteko laguntzak jasoko dituzte.
|
|
|
Izan ere, 2007an kudeatutako hainbat kexatan Nafarroako kontsumitzaileen eskubideen bermean atzerapausoak egiaztatu ditugu. Estatu mailako enpresa batek, esaterako, Nafarroa osoa eremu ez euskaldun bihurtu du, eta egun, bezero berriei ez die hainbat zerbitzu euskaraz
|
jasotzeko
eskubidea aitortu ere egiten. Horra hor zonifikazioaren eta legezko babesgabetasunaren beste ondorio bat.
|
|
2009
|
|
|
horiek guztiak aintzat hartuta, doako lege laguntza
|
jasotzeko
eskubidea aitortzen zaie zenbait pertsonari, nahiz eta legeak ezarritako mugatik gorakoak izan haien baliabide eta sarrera ekonomikoak; gehienez, ordea, legeak ezartzen duen muga halako lau izan dira.
|
|
|
Elizak bere libertatea lortu zuen eta, ondoren, donazioen bidez batez ere (enperadore batzuengandik baita zenbait partikularrengandik ere), bere ondarea handitzeko aukera izan zuen. 321 urtean legeak herentziak
|
jasotzeko
eskubidea aitortu zion Elizari (Álvarez, 2001: 229).
|
|
|
Unibertsitate pribatu baten kasuan, zenbatekoa ez da izango bere autonomia erkidegoan titulazio bererako ezarritakoak baino handiagoa. Langabeentzako laguntza Langabezian dagoen unibertsitateko tituluduna, dagokion prestazio ekonomikoa
|
jasotzeko
eskubidea aitortua duena. Horixe da ikasturtean Hezkuntza Ministerioak (MEC) deitutako laguntza berrien onuradun izan daitekeen ikaslearen profila, master ofizial batean matrikulatzen direnak.
|
|
|
Oso makal dago, ordea, euskara arlo sozio-ekonomikoan. Ahulezia nabarmena dago esparru horretan; oraindik hutsaren hurrengoa da euskararen presentzia enpresa eta publikoari begira lanean diharduten establezimendu askotan, eta ezinezkoa zaio herritarrari hainbat zerbitzuri buruzko informazioa euskaraz jasotzea, bere aukerako hizkuntza ofizialean
|
jasotzeko
eskubidea aitortua izan arren. Egoera hori pixkanaka iraultzea da herri aginteek aipaturiko dekretuaren eskutik abian jarri duten prozesuaren helburua.
|
|
|
aurreikusten du Espainiako hizkuntza pluraltasuna errespetatu dela. Eta, hirugarrenik, Euskararen Legeak Euskadiko herritarrei irrati eta telebista emanaldiak euskaraz
|
jasotzeko
eskubidea aitortzen dien bezala ezartzen die herri aginteei aipatu eskubidea bermatzeko obligazioa. Obligazio hori Euskadin kokaturiko herri aginte guztiei dagokie, hots, baita Estatukoei ere.
|
|
2010
|
|
|
Bere kulturako errituak jarraituz ezkonduta zegoen, baina ez legearen aurrean. Estrasburgoko Giza Eskubideen Auzitegiak alargun pentsioa
|
jasotzeko
eskubidea aitortu zion.
|
|
|
Aarhus Itunak17, 2004an estatuak onartuak, eta Europar Batasuneko Direktibekingurumenari lotutako prozeduretan parte hartzeko bermeak ezarri zituzten. Lurralde antolamenduari dagokion plangintzak, ingurumenari eragiten dion neurrian, lurzoruaren erabilerari kasu?, arau haiek
|
jasotako
eskubideak aitortu beharkoditu. Ingurumenari buruzko informazioa eskuratzeko eskubideak aitortzen dizkioedozein herritarri.
|
|
|
(1) kaleratzeagatiko prozesuetan, (2) erretan alegatua eta frogatua izan bada, edo alderdi guztiek onartua bada gaiaren orokortasuna, (3) Gizarte Segurantzaren prestazioak, langabezia barne?
|
jasotzeko
eskubidea aitortzeari edo ukatzeari buruzko prozesuetan, eta aplikatzekoa den elbarritasun mailari buruzkoetan, (4) prozedurazko funtsezko hutsegite bat edo derrigorrezko aurretiazko adiskidetze ahalegina egin ez izana zuzentzea xede duten erreklamazioak ebazten dituzten sententzien kontra, betiere erreklamazioa denbora eta forma egokian formulatu bada eta babes gabezia sortu bada, (5) gaiaren ed... Auziaren edukia erregutze errekurtsoaren esparrutik kanpokoa bada, sententziak eskumenaz bakarrik erabakiko du.
|
|
|
“Laster” aurkeztuko den arau berri baten bidez, Osasun Sistema Nazionalerako sarbidea orokortu nahi da. Leire Pajín Osasun, Gizarte Politika eta Berdintasun ministroak senatuan iragarri zuenez, langabeziako sorospena jasotzeari utzi dioten langabeei osasun laguntza
|
jasotzeko
eskubidea aitortzea du helburu. Osasun publikoaren barruan, populazioaren ehuneko txiki bati (espainiarren %0, 2 eta %0, 4 artean) laguntza eman nahi zaio, orain arte eskubide hori ez baitzuen.
|
|
|
Legeak jasotzen duenak ez du eutanasiarekin loturarik, ez dutelako ekintzek eutanasia helburu, mina ekidin eta arintzea baizik, beti ere gaixoaren autonomia errespetatuz, adierazi du Ezeolazak. Hala, NaBairen egitasmoak gaixoari tratamendu aringarriak
|
jasotzeko
eskubidea aitortzen dio oinarrizko eskubide gisa.
|
|
2012
|
|
|
Tasen legea, beraz, ezin zaie horiei ezarri, Biurrunen hitzetan: «Langileek doako justizia
|
jasotzeko
eskubidea aitortzen duelako 1996ko legeak». Biurrunek azaldu du orain indarrean sartu den tasen lege berriak ez duela aintzat hartu 1996ko lege hura.
|
|
|
Biek araudi berriaren bigarren kapitulua betetzen dute. Ikasleei beka, laguntza eta mugikortasun programak
|
jasotzeko
eskubidea aitortzen zaie, bai eta unibertsitatean aktiboki eta erantzukizunez parte hartzeko betebeharra ere. Eskubideei dagokienez, unibertsitateko ikasleak, gradu, master, doktorego, etengabeko prestakuntza eta unibertsitateek ematen dituzten beste ikasketa batzuk bereizten dira.
|
|
|
Eskatzailea hildakotik bananduta edo dibortziatuta bazegoen edo ezkontza deusez deklaratu bazen: Egoera eta hitzarmen arautzailea frogatzen dituen epai judiziala aurkeztu behar da, edo konpentsazio pentsioa edo baliogabetasunagatiko kalte ordaina
|
jasotzeko
eskubidea aitortzen duen agiria. Konpentsazio pentsioaren iraungipenari buruzko zinpeko aitorpena egin behar da, GSINk emandako agiriaren bidez. Eskatzaileak egiaztatu behar du ez duela ezkondu, ez eta beste pertsona batekin izatezko bikote gisa eratu ere, hildakoarekin duen harremana eten ondoren, Erregistro Zibilak luzatutako ezkontza akta literal baten bidez edo bere bizilekuko edo erkidegoko izatezko bikoteen erregistroaren ziurtagiri negatibo baten bidez. Autonomoa.
|
|
|
Alarguntza pentsioa kobratzeko eskubidea izango dute, konpentsazio pentsioa jasotzen ez badute ere, nahiz eta dibortzioa 2008ko urtarrilaren 1a baino geroago izan. Ezkontza baliogabetzat jotzen bada, desoreka ekonomikoagatik kalte ordaina
|
jasotzeko
eskubidea aitortu bazaio, alarguntza pentsioa jaso ahal izango du, baldin eta berriro ezkondu ez bada edo izatezko bikote bat eratu ez bada. Izatezko bikoteak Izatezko bikote batetik bizirik atera denak alarguntza pentsio bat kobratzeko eskubidea du, baina eskatzen zaizkion baldintzak askoz ere zurrunagoak dira ezkontzetan eskatutakoak baino.
|
|
2013
|
|
|
Mendeetan sinarazitako itunak dira, ezer gabe gelditzeko arriskuaren aurrean onartutako oinarri oinarrizko eskubideak. 1905/ 1906ko 9 itunak, esaterako, «emandako edozer orekatzeko balio duten onurak»
|
jasotzeko
eskubidea aitortzen die indigenei. Lege berriekin, erreserbetako lurrak aiseago alokatu direla salatu dute; 160 lakutako uraren erabilerari, hezkuntza araudiari eta tribuetako antolaketa politikoari ere eragingo lieke lege horrek.
|
|
|
Gauzak horrela, bizitza osoa familia zaintzen eman duten emakume askoren egoera ekonomikoa larria da. Kasu okerrena 15 urte baino gutxiago kotizatu zuten gizonen ezkonkideena da, hauei ez baizaie ezer
|
jasotzeko
eskubiderik aitortzen.
|
|
2017
|
|
|
Era berean, biktimari agintari eskudunekin duen lehen harremanetik informazioa
|
jasotzeko
eskubidea aitortzen zaio, eta eskubide hori prozeduraren fase bakoitzean eguneratu behar dela xedatzen du BEk. Are gehiago, BEk biktimak jaso beharreko informazio zehatzaren zerrenda jasotzen du (5 art.) 44 Zerrenda horretan baina, faltan somatzen dugu biktimari Ministerio Fiskalak zigor prozesuan duen paperaz ezer ez esatea, bera baita bere interesak defendituko dituena epaiketan ez agertzea erabakitzen badu.
|
|
|
Guztiz lotuta, biktimari zigor kausaren gaineko informazioa jasotzeko edo ez
|
jasotzeko
eskubidea aitortzen zaio. Lehenengoaren aldeko hautua eginez gero, epaiketaren eguna, ordua eta tokia jakinaraziko zaizkio.
|
|
|
Biktimari, salatzailea den heinean, salaketaren kopia ziurtatu bat
|
jasotzeko
eskubidea aitortzen zaio eta behar duen hizkuntza laguntza izatekoa (6 art.), aurretik ere espainiar zuzenbideak xedatzen zuena (PKLren 268 II. art.), nahiz eta praktikan zuen eraginkortasuna zalantzazkoa izan45 Ez zen aurrikusten, gure ustez, legelariak era oso traketsean arautu duen biktimaren gogoetarako epe baterako eskubidea. Horrekin bat, katastrofe, kalamidade publiko edo biktima ugari sor dezakeen eta delitua izan daitekeen bestelako gertakari baten aurrean, abokatu eta prokuradoreek ezin dizkiete beren zerbitzuak biktimei eskaini, gutxienez, 45 eguneko epean.
|
|
2019
|
|
|
ASNABIKO PRESIDENTEAK elkarrizketa batean salatu berri du oztopo larriak ari zitzaizkiela Nafarroako liburuzainei jartzen euskara ikasteko, baita eremu euskaldunean ere, non herritarrek, liburutegietako erabiltzaileek, zerbitzua euskaraz
|
jasotzeko
eskubidea aitortua omen duten. Beste eskubide urraketa bat oharkabean pasa daiteke.
|
|
2022
|
|
|
Alde horretatik, Europako auzitegiek ebatzi dute Espainiako Gobernuak langabezia saria
|
jasotzeko
eskubidea aitortu behar diela etxeko langileei. Yolanda Diaz ministroak herenegun esan zuen tramiteak bukatu dituela.
|
|
|
Dekretuaren eraginez etxeko langileek hiru arlotan hobetuko dituzte haien lan baldintzak. Batetik, eta agian agerikoena, langabezia saria
|
jasotzeko
eskubidea aitortuko zaie. Bestetik Soldatak Bermatzeko Funtsera joateko eskubidea aitortuko zaie, eta azkenik kaleratze arrazoiak mugatu egingo dira.
|
|
|
Jaiotzean —kromosometan, genitaletan edo hormonetan—, sexu ezaugarri zehatzik edo argirik ez duten pertsonak dira intersexualak. Autonomia eta erabakimena izateko eta osasun arreta osoa eta ez patologizatzailea
|
jasotzeko
eskubidea aitortu dizkie legeak, hain zuzen.
|
|
2023
|
|
|
Jaiotzean —kromosometan, genitaletan edo hormonetan— sexu ezaugarri zehatzik edo argirik ez duten pertsonak dira intersexualak. Autonomia eta erabakimena izateko eta osasun arreta osoa eta ez patologizatzailea
|
jasotzeko
eskubidea aitortu die legeak, hain zuzen.
|
|
|
Iazko urriaren 1era arte, Hego Euskal Herriko etxeko langileek ezinezkoa zuten langabezia sarirako kotizatzea. Egun horretan sartu zen indarrean etxeko langileei langabezia saria
|
jasotzeko
eskubidea aitortzen zien lege dekretua. Hori, baina, ez zen muga bakarra:
|
|
|
Baina, etorkizunari begira, kontuan hartu da LANEren 189 Hitzarmenak, Espainiak 2022ko ekainaren 9an berretsitakoak, ezarritakoa, bai eta 2022ko otsailaren 24ko EBAren epaiak (389/ 20 Auzia) adierazitakoa ere: ...objektiboak eta sexu arrazoiengatiko edozein bereizkeriarekin zerikusirik ez duten inguruabarrak kontuan hartuta; izan ere, etxeko lanaren sektorean langabezia prestaziorik ez onartzeak berarekin dakar sektore horrek, nagusiki emakumez osatzen denak, desabantailak izatea nagusiki gizonez osatzen diren beste sektore batzuei begira, halakoetan berezitasun berberak izan arren, langabezia prestazioak
|
jasotzeko
eskubidea aitortzen denean.
|