|
2007
|
|
|
Nolabait esatearren, euskararekiko konpromisoa jaitsi egin da heldu askoren artean. Aitzakia asko aurretik
|
jarrita
ez diogu euskara ikasteari behar duen lehentasunik eskaintzen. Haurrek eskolan eredura eramatearekin ez da nahiko, ez da nahiko euskararen aldekotasuna agertze hutsarekin, euskarak gaur behar ditu neurriak eta gaur neurriak hartzeko helduek modu masiboan jo behar dute euskaltegietara euskara ikastera.
|
|
2008
|
|
|
Esan nahi da, mesedegarria suertatuko zaiola euskarazko hedabideen sektoreari bere langileak eta kolaboratzaileak beren profesioetan ikasiak eta trebatuak izatea, ezagutzea ofizioari dagozkion baliabideak eta horiek praktikara eramatea. Eta, jakina, ezin halakorik lortu baldin eta jornal duinik
|
jartzen
ez bada mahai gainean.
|
|
|
Telebista eta prentsa idatziaren datu guztiak irakurrita, ordea, badugu aski arrazoi pentsatzeko, programazio eta eskaintzaz gain, bestelako arrazoi batzuk ere egon daitezkeela. Zoru soziolinguistikoarekin harremanetan
|
jarrita
ez bada (belaunaldi berrien euskara mailarekin edo), guri zail egiten zaigu datu horiek interpretatzea. Eremu eta garai gehiagotako datuak bildu eta aztertu dira fenomeno horren diagnosian sakondu ahal izateko.
|
|
2009
|
|
|
Lehenago esan dut iruditzen zaidala euskal intelligentsiari diskurtso ideologiko koherente eta, hein batean, beregaina, eragingarria falta zaiola, euskalgintzak, diskurtso eta estrategia egokirik ez duelarik, mendekotasun ideologiko handia erakusten duela. Balio nagusien aurka aurrez aurre eta bete betean
|
jartzerik
ez badago ere, euskalgintzak behar beste kemen, ausardia eta erabakimen eduki behar luke Ilustraziotik datozen balore nagusiak berraztertzeko eta iraultzeko, baita haien gorpuzte modernoagoak ere (liberté, égalité, fraternité), giza eskubideak barne.
|
|
2010
|
|
|
ondotxoz errazagoa da dagoenari bizirik eustea, ez dagoena sortzea baino. Indar guztiak edo gehienak sortzen
|
jartzea
ez da beraz arrazoizkoa, zer mantendu (eta, hartatik abiatuz, zer garatu eta zer zabaldu) egon badagoen kasuetan.
|
|
2011
|
|
|
Gazteen euskararen erabileran eragiteko esparru inportantea da denbora librearena. Inork zalantzan
|
jartzen
ez duena da hori, gazteen bizitzetan okupatzen duen denboraz gain, hizkuntzaren erabilera, batez ere, konpetentzia informaletan oinarritzen baita, esparru formaletatik kanpo aisialdian egiten den hizkuntzaren erabileran hain zuzen ere. agintariak, kirol edo musikaren munduko idoloak,...). Heldutasunera daraman iragaitea hasi du eta haurtzaroko dependentziatik independentziara eta gizarteratze autonomorako bidea hasi du (agian norbaiti topikoa iruditu arren, nahikoa da askotan gurasoek edo irakasleek zerbait esatea, nerabeak kontrakoa egin dezan).
|
|
|
Ikerketen arabera, gazte gehienek adierazten dute batez beste hiru ordu libre baino gehiago dituztela lanegunetan15 Beraz, gazteen euskararen erabileran eragiteko esparru inportantea da denbora librearena. Inork zalantzan
|
jartzen
ez duena da hori, gazteen bizitzetan okupatzen duen denboraz gain, hizkuntzaren erabilera, batez ere, konpetentzia informaletan oinarritzen baita, esparru formaletatik kanpo aisialdian egiten den hizkuntzaren erabileran hain zuzen ere.
|
|
|
Azken finean salatzen dutena irrati horiek taldeengandik baino diskoetxeetatik gertuago egotea da. Multinazionalek irizpide komertzial hutsekin gidatutako globalizazio musikalaren barruan dagoena, gutxi gorabehera, eta modakoa baino
|
jartzen
ez duena, beste musika asko kanpoan utziz. Bada, beraz, irratietan agertzen ez den beste musika bat eta hori botatzen dute faltan irratietan.
|
|
|
Euskal musikarik
|
jartzen
ez dutelako.......................
|
|
|
hurrengo hamarkadotan ondo (euskaltzaleon ikuspegitik ondo) joaten badira hizkuntza kontuak gure artean, aurreko hiru emaitza bide posibleetatik zein da, zure ustez, zure ilobek hil aurreko azken urteetan probabilitate handienaz ezagutuko dutena? euskararen indarberritze saioari honegatik edo hargatik frenoa
|
jartzen
ez bazaio, eta europako zokoalde honetan erabateko transformazio demografiko, ekonotekniko, soziokultural eta politikooperatibo bortitzak (alde batekoak zein bestekoak) gertatzen ez badira hurrengo hamarkadotan, hiru eszenario hauetatik zeinek du egiantz handiena, eta zeinek txikiena, orain arteko eskarmentu kontrastatuaren eta hizkuntza soziologiaren funtsezko ekarpenen argitan?:... a) Iloba horiek (eta horiekin batera euskal herriko biztanle guztiak edo gehien gehienak) euskaldun elebakar edo euskal elebidun izango dira eta euskara izango da euskal herri osoan eguneroko hizkuntza bakarra edo erabat nagusia, eskualde, pertsona eta funtzio guztietan; b) Iloba horiek (eta horiekin batera euskal herriko biztanle guztiak edo gehien gehienak) erdaldun elebakar edo erdal elebidun izango dira eta erdara izango dute euskal herri osoan eguneroko hizkuntza bakarra edo erabat nagusia, eskualde, harreman sare eta funtzio guztietan; c) Iloba horiek (guztiak edo gehienak) elebidun izango dira.
|
|
|
profesionalak, euskaltzaleak eta gizartea. Badakit hiru bloke estankoak
|
jartzea
ez dela erabat erreala, izan ere, denak dira gizartearen parte. Baina tira!
|
|
2013
|
|
|
(datuak errealak dira, enpresaren izena
|
jarri
ez badugu ere)
|
|
2015
|
|
|
Uste izatekoa da hiru aldagairen eragina dela: emandako aurrerapausoen ondorioz erabiltzaileen asebetetzea oso altua delako, kexak non
|
jarri
ez dakitelako herritarrak eta hori egiteko ohitura gutxi duelako.
|
|
2016
|
|
|
Horretarako, ezinbestekoa zen gizartea asmoaren bueltan biltzea, lehendabizi konbentzituz eta ondoren mobilizatuz. Interes mota hain ezberdin horiek inork zalantzan
|
jarriko
ez zuen lelo batean bildu zituen Jaungoikoaren ordezkari lurtar hutsezinak, Urbano II. Aita Santuak: " Jainkoak nahi du!
|
|
|
85). Bestela esanda, euskarak bizi esparru propioa zuen, gizarte bizitzako funtzio gehienetarako erabiltzen zen, esparru hori hurrengo belaunaldiari transmititzen zitzaion, eta, gaztelania/ erdarek ez zituzten arriskutan
|
jartzen
ez euskara ezta berak betetzen zituen funtzioak ere. Nolanahi ere, aurreko herri gehienak landa eremukoak ziren, izaera horrek daramatzan ezaugarri guztiekin, hala nola, biztanleriaren zati garrantzitsuena nekazaritza eta basogintzatik bizi zen, dentsitate demografikoa txikia zen eta, ondorioz, bertako gazte askorentzat bertan ez zegoen etxebizitzarik ezta lanik ere; gainera, herri horien garapenerako jasotzen ziren laguntza administratiboak, biztanle kopuruen araberakoak izaten direnez gero, ez ziren nahikoa azpiegituren berrikuntzarako.
|
|
|
Kontua da hortik kanpora indarberritze sendorik bideratzea askoz zailagoa dela. Indar guztia edo indar gehiena espazio soziofuntzional berriak sortzen eta espazio geofisiko" galduak" berreskuratzen
|
jartzea
ez da hortaz arrazoizkoa, zer mantendu (eta, hartatik abiatuz, zer garatu eta zer zabaldu) badagoenean eta mantentze lan hori egunetik egunera premiazkoago bihurtzen ari denean. Arnasguneen ezin ordezkatuzko lehentasuna behin eta berriro azpimarratu beharra dago:
|
|
2018
|
|
|
Datu gurutzaketa horren interesa zalantzan
|
jartzen
ez bada ere, argi esan behar da bi datu iturburu horiek ez direla hiztun multzo beretik jaso. Ezagutzak herrian erroldatutako biztanleen datuak jasotzen ditu, eta kaleerabilerak kalean ari den edonor hartzen du, herri horretan erroldatuta egon ala ez.
|
|
2019
|
|
|
Sailkapen horren arabera munduko hizkuntzen artean soilik %17 desagertuta daude, eta %20a arriskuan (6b kategoria); beraz, geratzen den %63a osatzen duten hizkuntzak egoera onean daude, ziur asko goAndras Kornai – Hizkuntzen Heriotza digitala rabeherekin (zenbaki hauek Simons gF, Lewis mp, 2013, erreferentziatik hartuak dira). datu horiek ohiko adieran zuzenak izan badaiteke ere (tradiziozko bizindar linguistikoa), gure ikerketaren aurkikuntza nagusiak ezeztatzen ditu, hizkuntzen gehiengo zabalak (%95etik gora) igoera digitala lortzeko ahalmena galdua baitu. azken hiztuna hil ondoren ere datu digital (izatu) ek irauten dutenez gero, ezin dugu lotu, besterik gabe, datu digitalen gabezia eta igoera digitalarekiko ezintasuna. horregatik bereiziko dugu alde batetik ondare digital egoera (digital heritage), (L1) ikerketarako eta dokumentaziorako material digitala egon arren, bertako hiztunek komunikazio digitalerako erabiltzen ez duten kasuetarako; eta moteltasun digital egoera (digital still), inolako agerpen digitalik ez dagoen kasuetarako, ezta atzerriko (L2) erabiltzaileek sortua ere. garrantzitsua da, zalantzarik gabe, hizkuntzak egoera moteletik ondare egoerara igarotzea, eta, zentzu horretan, ekimen anitz ari dira burutzen hizkuntza horiei dagozkien datuak eta metadatuak online jartzeko, eta baliabide lexikalak eta oinarrizko testuak atzigarri jartzeko web bidez (ikus Materialak atala). emaitzen atalean ikusiko dugu nola ekimen horiek goraipatzekoak izanda ere, ekarpen txikia egiten dioten galzorian dauden hizkuntzen indartze digitalari. Bere hezurdura gordetzeak edota museotan bere fosilak gordetzeak dodoaren desagerpena moteltzen ez duen moduan, tribuetako adinekoen herri poesiaren errezitazioko ahots fitxategiak online
|
jartzeak
ez du hizkuntza jakin horren igoera digitala suspertuko; motel zein ondare egoerako hizkuntzak digitalki hilda daudela esan daiteke, ez baitute hizkuntza komunitatearen komunikazio beharretarako balio.
|
|
2020
|
|
|
Tamaina honetako lanak, arrakastatsua izango bada, kontsentsu handia behar du, batetik; eta aipatu eragileen inplikazioa bestetik. Horregatik ekimena abian
|
jartzea
ez daiteke Behategiaren lana soilik izan. Alabaina, horixe da bere jarduera ugari gidatzen dituen egitasmoetako bat.
|
|
2022
|
|
|
Hau da, hizkuntzen kasuan, Espainiako Gorteek ez dute hedatu hizkuntzen errespetu eta babes esparru hori, eta ez dute zehaztu zein diren, baina horregatik daude erakunde zientifikoak, eta, horrela, enpresek ez dute sartu behar alderdiek askotan politizatu nahi duten gai batean. Alderdiak ados
|
jartzen
ez direla alegatzea alderdi horietako batzuei jokoa egitearen parekoa da, eta bitartean Konstituzioaren aginduari kalte egitea. Konpromisoari uko egitea, politikan sartu nahi ez dela argudiatuz, jokoa egitea da, baina garapen jasangarrian eta Konstituzioan berean oinarritu litzateke.
|
|
2023
|
|
|
Horregatik diogu: ekimen gehiago behar ditugu, eragile gehiagok eta anitzek antolatuak (bakoitzak bere proposamena, bere modura, bere eremuan eragiteko), eta gehiagotan eragingo dutenak (arau sozialak bi urtez behin soilik zalantzan
|
jar
ez ditzagun). Ezagutza soziolinguistikoa hedatu, arau sozialak euskarara hurbildu, herritar euskaltzaleak ahaldundu, entitateen lorpenak bultzatu, gaitasuna indartu eta gizarte ilusioa pizteko gai diren txinpartak sortzen jarrai dezagun.
|