|
2003
|
|
|
Izan ere, Ipar Euskal Herrian, Hegoaldean ez bezala, euskarazko narratibak idazteko asmoz segitzen zen. Sarako eskolakoak, itxura batean Leizarragaren bidea
|
jarraitzen
zuten, hark bezala euskarazko narratiba bat idatzi nahi baitzuten. Eta ildo horretan, Joxe Azurmendi ikertzaileak, Hegoaldeko apologistak (Garibai, Poza, Etxabe,...) eta Iparraldeko euskal idazle humanistak (Sarako Eskolakoak eta haien ildokoak) bereizi ditu.
|
|
|
Langile klaseetan zezina, urdaia, barbantzuak edo beste lekariren bat eta estimulanteak (alkohola eta kafea), patatekin. Baserrietan, ostera, ohiko dietak
|
jarraitu
zuen gutxi gorabehera.
|
|
|
laguntza erlijiosoa (hiletetan...); babes eta kontrol profesionala, adibidez, Iruñeko 1618ko azaroaren 3ko ordenantzek (Gorrotxategi, 1987: 89), dioskue ordenantzak dendako atean azaldu behar zituztela, egurretan jarririk, denek jakin eta ikus zitzaten?; eta hirugarrena kideei laguntza soziala ematea (alargunek dendarekin
|
jarraitu
ahal zuten, semeetakoren bat edo beste norbait kargu egin arte).
|
|
|
1765ean lortu egin zuten (horrekin salalketa egiteko eskubidea zuten, hiriko justiziak parte har zezan), baina era mugatu batean: soilik bi aldiz urtean, martxoan eta uztailean, gozogile ez ziren auzokoen askatasunak ez gutxitzeko (eta fabrikazioa egiten
|
jarrai
zezaten lasaiki), fraudeak egiten ziren ikusiz. Bisita hau orduan egingo zutenak, prokuradorea, diputatu bat (udalak aukeratua), fiel de medidas delakoa eta otro acompañado ziren, bi veedoresekin batera, hau gutziau egiten zelarik, ikuskaketak partzialak izan ez zitezen edo ikuskatzaileak sobornatuak.
|
|
|
Alhondigan udaletxearen kontrolpean salduak ziren. Produktu horiek azken destinora heldu baino lehen, gaua igarotzeko bideko hiri batean produktu horiek sartzen zituzten, hurrengo egunean bidaiarekin
|
jarraitzeko
asmoz. Baina hirira heltzean hurrengo 24 orduetan produktuak, al por menor?
|
|
|
Harrizko metateak41 erabiltzen
|
jarraitzen
ziren kakaoa ehotzeko antzinan bezala. Meatate honi hobekuntzak egingo zizkioten XVIII. mendean:
|
|
|
Hasieran ez zuten garrantzi handiegirik edukiko, gehienez azukrea zuringoarekin nahasita erabiliko ziren. XVI. mendean labe pribatuak zituztenek soilik (goi mailako sukaldeek eta konbentuek) judutar eta mairuen ohiturak
|
jarraituz
mazapanak etab. egiteko arrautzak erabiliko zituzten. Baina, lehendik ere, labe publikoetan, hasieran denak edo ia denak publikoak izango ziren?
|
|
|
Woolf-ek egindako sailkapena
|
jarraituz
hiru pobre mota zeuden (Woolf, 1989), hiriaren egoeran:
|
|
|
XVII XVIII. mendeetan elikagaiei buruzko gustuak moden ondorioz aldatzen joan ziren, baina espezieak (piperrautsa, iltzea, intxaur moskatua, kanela eta txokolatea) asko erabiltzen
|
jarraitu
zuten. Hasiera batean gutxi erabiltzen ziren bertako landareen (ezkaia, erramua, perrexila?) ugalketa eman zen, baita aberatsen artean ere.
|
|
|
XVIII. mendea, orokorrean, XVII. mendean aipatu ohi den krisi klasikoaren gainditzea gertatu zen mendea izan zen. Badirudi, jaiokuntza tasa altuak mantendu egin zirela, hilkortasuna jaitsi egin zela (baita haur hilkortasuna ere, altua izaten
|
jarraituagatik
), eta bizi itxaropena luzatu, populazioaren hazkundea gertatuz. Gerren gutxitzeak eta sendakuntzaren garapenak, oso gutxiri eragingo zionak, halere?
|
|
|
Bi izan ziren, ordea, ikastaro horrek erakutsitako ahuleziak; bata, sailaren behin behineko topagune izaera, bertan bildu zirenek ez zirelako gai izan lan-talde iraunkorra sortzeko. Alde horretatik, egokiagoa izango zen, Historia Ikastaroari buruz hitz egitea eta ez Historia Sailari buruz, baina ohiturak legea egiten duenez, Saila deitu zitzaien UEUko ikastaroak antolatzen zituzten pertsona edota taldeei eta hala
|
jarraitu
zitzaien deitzen. Kontuan izan behar da, egoera ulertzeko, UEUren baliabide urriek ez zutela aukera handirik ematen egitura sendoak sortzeko.
|
|
|
1978an, aurreko urteko eredua
|
jarraituz
, Historia, Geografia eta Arteari buruzko bi aste beteko zituen ikastaroa prestatu zen. Goizetan, Historia Geografia arloan lan egiten zuten argitaletxe eta taldeen aurkezpena egin zen:
|
|
|
Bigarrenik, saileko kideen ibilbide profesionala: hauetako batzuei ezinezkoa izan zitzaien dedikazio osoz
|
jarraitzea
sailaren zuzendaritzan. UEUko barne eztabaidek, azkenik, izan zuten bere pisua, historia saileko hainbat kide EHUrekiko harremanen aldekoak zirelako eta elkarrizketak porrot egin ondoren ezinegona sortu zelako UEUren barruan.
|
|
|
Euskal Herriko Historia eta Gaur Egungo Munduaren Historiari eskainitakoak. Duela hogei urte plazaratutako terminologia arazoak bere horretan
|
jarraitu
zuten, historialarien sakabanaketak eta lehentasun desberdinek bigarren mailan utzi dituztelako, irakasle, ikerle eta ikasle bakoitzak bere erara erantzun baitie lanean sortutako kezka eta galderei.
|
|
|
Egoera honetan margolari askok beren bide artistiko propioa
|
jarraitu
beharrean arte industrialean lan egiten hastea erabaki zuten. Hola, masei zuzenduriko artea egingo zuten, margogintza, ideologiko?
|
|
|
historialari bihurtzeko hain zuzen ere, oso inportantea delako irakurtzea, horrek eskaintzen baitigu, behar dugun informazioa ez ezik, baita aritzeko modu bat, idazteko eta ideiak antolatzeko ereduak, eta hori guztia erdaraz egitea, etengabe, traba bat delako norberarena izango litzatekeen euskarazko historialari diskurtso bat garatzeko orduan. Hau da, (historiari buruz) idazten, bide normala
|
jarraituz
, irakurtzean ikasi genuke, baina aukerek urriak izaten jarraitzen dutenez, halabeharrez idaztean ikasten dugu euskaraz idazten (eta, ondorioz, idazten ikasten jarraitzen dugu, beti ere). Eta hori ez da, askotan, oso komenigarria, testuaren kaltean doalako, batez ere idazten diren lehenengo testuen kaltean (eta hemen lotsagorritu nintzateke, euskaraz idatzi nituen nire lehenengo artikuluak gogoratzean, baina tira...).
|
|
|
historialari bihurtzeko hain zuzen ere, oso inportantea delako irakurtzea, horrek eskaintzen baitigu, behar dugun informazioa ez ezik, baita aritzeko modu bat, idazteko eta ideiak antolatzeko ereduak, eta hori guztia erdaraz egitea, etengabe, traba bat delako norberarena izango litzatekeen euskarazko historialari diskurtso bat garatzeko orduan. Hau da, (historiari buruz) idazten, bide normala jarraituz, irakurtzean ikasi genuke, baina aukerek urriak izaten
|
jarraitzen
dutenez, halabeharrez idaztean ikasten dugu euskaraz idazten (eta, ondorioz, idazten ikasten jarraitzen dugu, beti ere). Eta hori ez da, askotan, oso komenigarria, testuaren kaltean doalako, batez ere idazten diren lehenengo testuen kaltean (eta hemen lotsagorritu nintzateke, euskaraz idatzi nituen nire lehenengo artikuluak gogoratzean, baina tira...).
|
|
|
historialari bihurtzeko hain zuzen ere, oso inportantea delako irakurtzea, horrek eskaintzen baitigu, behar dugun informazioa ez ezik, baita aritzeko modu bat, idazteko eta ideiak antolatzeko ereduak, eta hori guztia erdaraz egitea, etengabe, traba bat delako norberarena izango litzatekeen euskarazko historialari diskurtso bat garatzeko orduan. Hau da, (historiari buruz) idazten, bide normala jarraituz, irakurtzean ikasi genuke, baina aukerek urriak izaten jarraitzen dutenez, halabeharrez idaztean ikasten dugu euskaraz idazten (eta, ondorioz, idazten ikasten
|
jarraitzen
dugu, beti ere). Eta hori ez da, askotan, oso komenigarria, testuaren kaltean doalako, batez ere idazten diren lehenengo testuen kaltean (eta hemen lotsagorritu nintzateke, euskaraz idatzi nituen nire lehenengo artikuluak gogoratzean, baina tira...).
|
|
|
–Auzia, nire ustez, insolublea da. Hala ere, historiak zientzia bezala duen maila kontserbatu nahi badu, mistifikazoan erori nahi ez bada, halako lanak egiten
|
jarraitu
dira (liburu hauek bezalakoak, alegia). Beraz, agian atentzioa jarri dugu eskaileraren hurrengo mailan, dibulgazioan:
|
|
2004
|
|
|
Honela emigrazioaren ikuspegi zabalagoa eskura daiteke, eta fenomeno honetan jazo diren aldaketak ere errazago ikusiko dira. Bartolome Tatavull Estradari6
|
jarraituz
ikertateari dagozkion emigrazio etapak hiru alditan banatu ditut:
|
|
|
1950 hamarkadako eta ondorengo lantegiei dagokionez, ez dago daturik Hernaniko udal artxibategian. Eta egun oraindik indarrean
|
jarraitzen
duten lantegi askok datu hauek galduak dituzte. Hau dela eta lantegi hauei dagokien langile kopuruaren datua gutxi gora beherakoa da.
|
|
|
Hernaniko lurraren erabilpenari erreparatuz garapen industrialak izan duen joera
|
jarraitu
daiteke. Industri jardueretara bideraturiko lur sailen garapena honelakoa izan da:
|
|
|
Noraezean zebiltzanen laurden bat gazteak ziren, eta New Deal aren National Youth Administrationengatik izan ez balitz kopurua askoz handiagoa izango zen. 600 000 bat unibertsitariori eta bigarren hezkuntzako 8 milioi ikasleri egun erdiko lanak eman zizkien; horrela ikasten
|
jarrai
zezaketen eta merkatutik at zeuden.
|
|
|
Argazkietan azaltzen den Amerika era inprobisatuan hazten dagoen herri bat da. Zailtasun handiko garai hauetan Agindutako Lurraren ideiek bizirik
|
jarraitzen
dute eta argazki hauetan amerikarren bizitza erakutsiz iragarritako promes hori salatzen dute; erreal eta idealaren arteko lotura argi eta garbi ikus daitekeelarik. Zenbait iruditan amerikarren egoera latzaren atzean hitz hau sinbolizatzen duten publizitateko panelak agertzen dira eta benetan efektu hunkigarria sortzen du, pobrezia larriaren eta gizarte kontsumista baten konbinaketa ikusten baita.
|
|
|
Hileetan zehar irabazitakoa ordu gutxi batzutan desagertu egin zen eta inbertsore txikiek eta handiek porrot egin zuten. Ondorengo hiru urteetan prezioak jaisten
|
jarraitu
zuten.
|
|
|
Politika berriak gastu publikoa izugarri handitu zuen eta kanpainan aurkeztutako aurrekontua ez zuen bete. Baina, Roosevelt-en lana ez zen berria, Hoover en gobernuak hasitakoarekin
|
jarraitu
zuen; ezberdintasun nagusia langabetuen subsidioa errespontsabilitate nazionala zela baieztatzea izan zen.
|
|
|
Bere oroitzapen eta obra utzi digu, euskal historialari guztiontzat eredu dena. Eskaini duen lana aztertzea eta hura lantzen
|
jarraitzea
dagokigu beraz, miresmenetik abiatuz baina berak nahiko zukeen zorroztasunari muzin egin gabe.
|
|
|
1936ko otsaileko hauteskundeetan, espainiar estatuan Herri Fronteak irabazi zuen, eta askatasun gehiago zegoenez, berriro ireki zen. Haurrek berriro bertan ikasten
|
jarraitu
zuten, baina ez luzerako. Gerra hasi zenean erreketeek ikastolako materiala hartu eta Miserikordiako eskolara eraman zuten guztia.
|
|
|
EAJko bi zinegotzi eta alkatea (Basilio Maisterrena, Juan Etxenike eta Ignacio Iturria), lzquierda Republicana ko bi zinegotzi (Blas Marín eta Juan Bautista Iribarren), eta alderdi eskuindar desberdinetako hainbat zinegotzi (Saturnino Burguete, Francisco Etxenike, Marcelino Amigorena, Pascual Urrutia, Francisco Jaimerena, Jose Manuel Goienetxe, Jose Mª Iribarren...). Tomas Ariztiak, Antonio Irigoienek eta Fernando Garaikoetxeak zinegotzi
|
jarraitu
zuten7 Udalaren jabe egin ziren eskuindarrak, Saturnino Burguete teniente alkateak alkate kargua hartu zuen. Ez zen beste aldaketarik egin udaletxean altxamendua zela eta.
|
|
|
Ez zen beste aldaketarik egin udaletxean altxamendua zela eta. José Arrizibitak udaletxeko idazkari
|
jarraitu
zuen (Arrizibita Baztango guardia zibileko tenientearen anaia zen).
|
|
|
Hurrengo hilabetean beste hamabortzek zeharkatu zuten muga. Maki hauek nahiago izan zuten borrokan
|
jarraitu
Frantzian bizi berri bat hasi baino.
|
|
|
Pedro Urrutia, gerran aritu eta gero, Espinal aldean baso ustiakuntzan lanean ibili zen eta Baztanetik alde hartara joateko modu azkarrena mendian zehar joatea zela dio, muga
|
jarraituz
. Berak kontatzen du soldadu alemanek gauetan, botak eta gerrikoak oso distiratsuak zituztela eta oso urrundik ikusten zirela.
|
|
|
Errepublikaren etorrerarekin, erlijioa kendu behar zutela erraten zuten asaldatu batzuek. Baina ia denak berdin
|
jarraitu
zuen, dena lasai zegoen eta baztandar gehienek normaltasunez beraien bizitza egiten segitu zuten.
|
|
|
Gerra ekintza garrantzitsuak gertatu ziren Frantzia eta Espainiaren artean eta Nafarroa gerra honen erdian zegoen, baina guda zelaietan espainiarrak garaile atera ziren. Nafarrek ia dena galdua ikusi zutenez, Noaingo batailaren ondoren, nafar talde bat 1522an Amaiurko gazteluan sartu zen eta borrokan
|
jarraitu
zuen, gaztelua setiatu eta garaitu zituzten arte. Ekintza hau urteetan zehar goraipatua eta mitifikatua izan da.
|
|
|
Alderdi hau haraneko betiko alderdia zen. Baztan XIX. mendeko karlistadetan karlisten feudoa izan zen eta II gerra karlistan ere Baztan izan zen borrokan
|
jarraitu
zuen azken lurraldeetarikoa. Atxurian gerrako azken bataila gertatu zen.
|
|
|
Orain arte gai horren inguruan argitaratu diren liburuen ereduari
|
jarraituz
, Stern gertakari esanguratsuak aztertzera muga zitekeen. Alabaina, horren inguruan dena esanda dagoela iritzita, egileak ikuspuntu arras berritzailea proposatzen du:
|
|
2005
|
|
|
SF ez zen inoiz emakumearen paperaren aldaketa horren bultzatzaile nagusia izan. Gerra Zibilean eta gerraostean bultzatutako emakume emazte eta amaren papera defendatzen
|
jarraitu
baitzuten. Erakunde berak ez zuen inolako aldaketarik jasan:
|
|
|
Formakuntza eskolek eta. Escuelas del Hogar? delakoek
|
jarraitu
zuten; eta Espainiako folklore zaharra berreskuratzeko abesbatzak eta dantzak bultzatzen jarraitu zuen SFk. Baina, musika eta dantza modernoei geroz eta garrantzi gehiago emango zaie, ekintzetatik etekin ekonomiko handiagoa lortu nahiean.
|
|
|
Formakuntza eskolek eta. Escuelas del Hogar? delakoek jarraitu zuten; eta Espainiako folklore zaharra berreskuratzeko abesbatzak eta dantzak bultzatzen
|
jarraitu
zuen SFk. Baina, musika eta dantza modernoei geroz eta garrantzi gehiago emango zaie, ekintzetatik etekin ekonomiko handiagoa lortu nahiean.
|
|
|
Francoren diktadura indartsu eta arriskutik kanpo aurkitzen zen arren, eta oposizioa ahul egon arren, antifrankistek aurrera
|
jarraitu
zuten; emakumeek geroz eta partehartze handiagoa zuten. Hasieran askatasun demokratikoen eta presoak amnistiatzeko eskaera bat zena, 50 hamarkadaren amaieratik, emakume ezberdinak (etxekoandreak, ikasleak, intelektualak, langileak, etab.) biltzen zituen mugimendu soziologiko garrantzitsua izan zen.
|
|
|
Protesta ekintzak geroz eta jendetsuagoak eta publikoak ziren; emakumearen borrokan eskaera zehatzagoak egiten ziren, jaiotzen ari zen feminismoarekin loturik. MDMk protestak, manifestazioak, panfleto banaketak, etab. prestatzen
|
jarraitu
zuen. Egoera sozio-politikoarekin eta eguneroko bizitzarekin zerikusia zuten gaiak jorratzen ziren:
|
|
|
Emakumeen begi bistakoa izan zen, batez ere ikasle eta langileen kasuan. Errepresioak
|
jarraitu
egin zuen, frankismoaren kontra borrokatzen zuten pertsona askoren atxiloketak gertatu zirelarik:
|
|
|
Hala ere, erregimenak bazekien gazteek ez zituztela beraien gomendioak nahi zuten bezainbeste
|
jarraitzen
. Beraz, gaiarekin benetan kezkaturik zeuden eta ezkongai garaia ahalik eta motzena izatea, lehenbailehen ezkontzeko, lortzen saiatu ziren:
|
|
|
Bestalde, aintzat hartu behar dugu ere 50 60.hamarkadetatik Espainian pixkanaka pixkanaka gizarte kontsumista zabaltzen hasi zela. Herritarrek interes handiagoa erakusten zuten ongizate ekonomikoarengatik,
|
jarraitzen
zen politika ekonomikoarengatik baino. Emakume langilearen soldata aurrekontu familiarrari gehitzeak kontsumo ondasun gehiago lortzea errazten zuen.
|
|
|
Roman del Cerro Alacanten jaio zen duela jada hirurogei bat urte. Ikasketa sendoak egin omen zituen, hau da, Espainiako unibertsitateren batean lizentziatzeaz gain, ikasketak Frantzian
|
jarraitu
ei zituen eta geroztik hamaika bat liburu eta beste hainbat artikulu idatzi ditu. Bere azken bi liburuetan toponomastika aurrelatindarrean espezialista dela aurkitu dugu.
|
|
|
Baina Roman del Cerro-k zergatik uste du parekagarriak direla bertako toponimoak euskararekin? Agian egileak iberiera euskararen bitartez aztertzeko ezaguna den lege unibertsalari
|
jarraitzen
dio: edozer euskara da.
|
|
|
(Román del Cerro, 1990: 211) eta itzulpenak horrela
|
jarraitzen
du inongo toponimo zehatzik gabe. Logikoena herrien izen propioa azaltzea izango zen, eta bertan, jainkosari zehaztea zeintzuk diren zehazki jaso behar/ nahi dituzten onurak edo babesak.
|
|
|
(Trask, 1998; 93). Bigarren lanak ildo berdinari
|
jarraitzen
dio. Are gehiago bere metodoa baieztatzen omen du lingüística referencial delakoak adibide gehiago eskainiz.
|
|
|
Laugarren kapituluan gai ezberdinei dagozkion dozena erdi bat testuren azterketek bide bertsua
|
jarraitzen
dute. Bi baino ez ditugu aipatuko:
|
|
|
II. La conciencia semiótica sobre la escritura: Letreros de Benidorm I y Sidamunt, hau da, zeramikan KULESTILEIS60 eta KULESURIA61 esgrafiatutako hitzen azterketaren ostean autoreak berak bakarrik bere burutazioei
|
jarraituz
atera duen ondorioa da (Román del Cerro, 1993: 190).
|
|
|
4 Konklusio modura autore honen bigarren liburuak (1993koak) aurrekoa gainditzen du: ikerketarako
|
jarraitutako
metodoa garatuz, oinarrizko bibliografia aipatuz, Gomez Moreno-ren signario erabiliz, bere lan hipotesien adibide gehiago eskainiz, eta abar. Baina hala ere, besteak beste, zera lepora dakioke:
|
|
|
Bestalde Gomez Moreno-ren transkripzio fonetikoa darabilen arren, konbentzio batzuk ez ditu
|
jarraitzen
; adib. seltar aukeraren ordez nahiago du SELDAR, bere euskarara hobeto egokitzen delako, eta Ü, Yren bere irakurketa da.
|
|
|
4 Bergua k
|
jarraitutako
metodoaren pausu nagusiak lau dira, berak azaltzen ez dituenak, baina argi bereiztu ditugunak:
|
|
|
Pausua: borobiltzea, edo behar diren elementuak kendu zein gehitu, hitzak parekatu ahal izateko, inolako irizpiderik
|
jarraitu gabe
: –en este trance y antes o al mismo tiempo traduzco, como antes he dicho, repongo las letras perdidas por hiato, asimilación, contracción, o haplolalia, al aglutinarse y según proceda, afloro e independizo las desinencias declinatorias,...?
|
|
|
1998.ean kaleratutako lanean, Alonso-k 1996ean finkatutako ildotik
|
jarraitzen
du. Hau da, 1996ean iberiera deszifratzea lortu zuenez gero, bi urte beranduagoko liburuan autoreak testu iberiarren corpusaren bilketa eta (bere hiztegiko) euskararekin itzulpena egiten du.
|
|
|
85 Hemen Segura & Etxebarria (1996)
|
jarraitu
dugu.
|
|
|
Bigarren, indoeuropar herrien agerpen historikoa Iberiar Penintsulan onartzea, baina hizkuntz fenomenoak ukatzeak (lusitaniera eta zeltiberieraren kasuan batez ere) ez dio logikari
|
jarraitzen
. Alonso-k, agian arrazoi ideologikoak tarteko, indoeuroparrak elementu alienigenatzat ditu, iberiar herri baketsu, aberats eta orekatuen aurrean.
|
|
|
Erromatarrak heldu aurretik prestigiozko hizkuntza iberiera izango zen, tradizio idatzi garrantzitsua zuelako (hiru idazkera ezberdinetan baitago dokumentatuta). Bestalde De Hoz i
|
jarraituz
iberiar onomastika prestigiozkoa izango zen: –la onomástica ibérica ha sido una onomástica de prestigio que se ha extendido fuera de sus límites lingüísticos propios?
|
|
|
Euskarak, aldiz, ez zuen grezierak eragindako aldaketarik jaso, isolatuta geratu baitzen41 Zamanillo ren logikarekin
|
jarraituz
: iberiera eta greziera ahaidetuta dauden heinean, eta iberiera eta euskara ere, euskara eta greziera ahaidetuta egon lukete.
|
|
|
iberiera eta greziera ahaidetuta dauden heinean, eta iberiera eta euskara ere, euskara eta greziera ahaidetuta egon lukete. Baina Zamanillo k bien arteko antzekotasunak ezartzeko daukan modu bakarra lexiko semantikoa da, zeren (bere argudioak
|
jarraitzen
ari gara) euskara eta grezierak ez baitzuten izan kontaktu zuzenik. Zamanillo k antzekotasun lexiko semantikoak aurkitu baino, zenbait kointzidentzia eta asmakizunen konbinazioa baino ez du egiten (beste horrenbeste gertatzen da iberiera eta grezierarekin) 42.
|
|
|
1 Aztertuko ditugun autoreak, agian onargarriegiak edo akademikoegiak ez diren ataletan antolatuta daude, serio antzekoak direnak ere, agian ez dute merezi horrelako izendapenik. Baina hona hemen lehen belaunaldi euskoiberistaren ostean, hau da, Hübner eta Schuchardt az geroztik euskoiberismoaren erronka
|
jarraitu
zutenak.
|
|
|
Pareko maila batean A. Doering izeneko beste idazle amerikarra dago, zeinak Iberos y euskaros y la misión civilizadora de la Iberia en tiempos prehistóricos, Academia de Ciencias, Córdoba, Argentina, obra idatzi baitzuen. Lanaren egiturak ez dio inolako azalpen logikoari
|
jarraitzen
, bat dator berez egileak berak argi ez daukan teoriarekin, hots, euskaldunen (edo bere arabera escaldunen) jatorria ekialdean dagoela eta migrazio bidez Iberiar Penintsula kolonizatu zutela, baina ez da argi geratzen herri zeltekin batera etorri ote ziren edo aurretik, gauza biak aipatzen baitira. Bere ustez duela 8.000 urte Iberiar Penintsulara heldu ziren lehenak arrazaz finesak edo ural altaikoak ziren, eta beraien hizkuntzak euskararekin antz handia zeukan,, la segunda fue la céltica, con la llegada de los vascos agricultores legítimos [sic] en el último milenio ante nuestra era, una raza en todo sentido sobresaliente en sus condiciones físicas e intelectuales?
|
|
|
Lan honek duela gutxi gora behera 2.000 urteko aitzineuskararen sistema fonologikoa berreraikitzen du. 4) Aldez aurretik finkaturiko irizpideei
|
jarraitu gabe
, hitzak arbitrarioki segmentatzen dira, eta hori nekez onar dezake linguistika historikoak. 5) Ikertzaileek ez dute hizkuntzen arteko korrespondentzia sistematikorik identifikatzeko ahalegin txikienik ere egiten.
|
|
|
Adib. H. Schuchardt-ek euskara eta bereberea harremanetan jarri zituen, zeren euskara berdin iberiera bazen, eta iberiera Afrikatik bazetorren, euskararen jatorri zein ahaideak han egon behar zuten. Berrikiago H. Mukarovsky k euskal berebere hipotesia berpiztu arren antzekotasunen zerrendak kasuala izaten
|
jarraitzen
du.
|
|
|
% 5,37 euskara avar artean,% 7,52 euskara zirkasiera,% 7,52 euskara georgiera. Swadesh i
|
jarraituz
%5tik beherako antzekotasun portzentajeak kasualak zirela iritziz, euskarak kaukasiar hizkuntzekin antzekotasun deigarri batzuk dituela adierazi nahi zuen. Dena den euskarak beste bi hizkuntza afrikarrekin antzekotasun portzentaia handiagoak ditu:
|
|
|
Agian askorentzat zehatzagoa, eta beraz zientifikoagoa, zenbakiak erabiltzen direlako. Baina edozein hizkuntzaren ikerketarako ohiko metodoa erabiltzen
|
jarraitu
behar da, letrak erruz erabiltzeagatik ez da inolako konplexurik sentitu gabe.
|
|
|
V. Laburbilpena delakoa ondorioen atala da eta bertan euskoiberismoaren teoria agortuta dagoela argi utzi dugu. Teoria honek gaurkotzeak eta berrikuntzak jasan eta gero, egungo ezagupenekin erabat zaharkitua
|
jarraitzen
du.
|
|
|
Beraz Trask i
|
jarraituz
(1998) euskararen etorki zein ahaideei buruzko lan askok dituzten ezaugarri nagusiak honakoak dira: 1) Egileek euskararik ez dute ezagutzen, eta salbuespen batzuekin, hala nola, H. Schuchardt, R.
|
|
|
Baina euskarak duen harreman genetiko onargarri bakarra duela 2.000 urteko akitaniera da, oraingoz euskararen arbaso argiena. Beraz, dakigunez, egun euskarak beti egon den bezain isolatua
|
jarraitzen
du (Trask, 1998).
|
|
|
jendea, eta orduan zapalduta zegoenak esaten du: ba nik zapalduta
|
jarraitzen
dut. Eta klaro horrekin gelditu gara; biolentzia ereiten ari gara desilusio hau dagoelako.
|
|
|
Eta klaro horrekin gelditu gara; biolentzia ereiten ari gara desilusio hau dagoelako. Elizak lehengo bera izaten
|
jarraitzen
du, juezak lehengo berak izaten jarraitzen dute eta gainera oportunista batzuk direla demostratzen. Klaro, orduan biolentzia ereiten ari gara.
|
|
|
Eta klaro horrekin gelditu gara; biolentzia ereiten ari gara desilusio hau dagoelako. Elizak lehengo bera izaten jarraitzen du, juezak lehengo berak izaten
|
jarraitzen
dute eta gainera oportunista batzuk direla demostratzen. Klaro, orduan biolentzia ereiten ari gara.
|
|
|
bata biolentziarena eta bestea biolentziarik gabekoa. Elkarrizketan bertan esaten da bide biolentoak
|
jarraitzen
dituztenak bide demokratiko pazifiko batera eraman nahi izanez gero, bide pazifikoak jarraitzen dituzten horiek bide biolentoak jarraitzen dituztenengan esperantza sortu luketela. Paulo Iztueta Armendarizek (2000) bere Hezkuntza, hizkuntza eta boterea Euskal Herrian liburuan goian aipaturiko ideiarekin bat egingo lukeena helarazten du, honako hau alegia:
|
|
|
bata biolentziarena eta bestea biolentziarik gabekoa. Elkarrizketan bertan esaten da bide biolentoak jarraitzen dituztenak bide demokratiko pazifiko batera eraman nahi izanez gero, bide pazifikoak
|
jarraitzen
dituzten horiek bide biolentoak jarraitzen dituztenengan esperantza sortu luketela. Paulo Iztueta Armendarizek (2000) bere Hezkuntza, hizkuntza eta boterea Euskal Herrian liburuan goian aipaturiko ideiarekin bat egingo lukeena helarazten du, honako hau alegia:
|
|
|
bata biolentziarena eta bestea biolentziarik gabekoa. Elkarrizketan bertan esaten da bide biolentoak jarraitzen dituztenak bide demokratiko pazifiko batera eraman nahi izanez gero, bide pazifikoak jarraitzen dituzten horiek bide biolentoak
|
jarraitzen
dituztenengan esperantza sortu luketela. Paulo Iztueta Armendarizek (2000) bere Hezkuntza, hizkuntza eta boterea Euskal Herrian liburuan goian aipaturiko ideiarekin bat egingo lukeena helarazten du, honako hau alegia:
|
|
|
Zutiken zenbaki horretantxe ETAk jakinarazten zuenez. La democracia no podía surgir como herencia del franquismo, sino como resultado de su aniquilación? , jakitera emanez agirian zegoela, frankismoak agintean utzitakoek, leku berean (boterean)
|
jarraitzen
zutela. Navarrok gaineratzen duenez:
|
|
|
Zer da gizakia, ba gizakia zer den galdetu daiteke modu razionalista hutsean eta esentzia bat edo bilatuko genuke; oso arriskutsua da eta ez da
|
jarraitzen
bide hori, hain zuzen arriskutsuegia delako esentziak bilatzea. Esentziak ez dira kaptatzen, ez dira atzematen.
|
|
|
Bi mailatan mugitzen da; gauza bat da, eta beharbada horregatik dago hemen bereizkuntza eginda: gero zer gertatu zen; ETA etorri zenean, edo armak hartu zituenean ETAk, ez zuen
|
jarraitu
Nietzche eta Miranderen morala, baizik jarraitu zuen moral demokratikoa. Jarraitu zuen moral moderno iraultzaile tradizionala eta ez moral moderno antidemokratiko Nietzcheanoa.
|
|
|
Bi mailatan mugitzen da; gauza bat da, eta beharbada horregatik dago hemen bereizkuntza eginda: gero zer gertatu zen; ETA etorri zenean, edo armak hartu zituenean ETAk, ez zuen jarraitu Nietzche eta Miranderen morala, baizik
|
jarraitu
zuen moral demokratikoa. Jarraitu zuen moral moderno iraultzaile tradizionala eta ez moral moderno antidemokratiko Nietzcheanoa.
|
|
|
gero zer gertatu zen; ETA etorri zenean, edo armak hartu zituenean ETAk, ez zuen jarraitu Nietzche eta Miranderen morala, baizik jarraitu zuen moral demokratikoa.
|
Jarraitu
zuen moral moderno iraultzaile tradizionala eta ez moral moderno antidemokratiko Nietzcheanoa. Eta orduan geratu da, biolentzia bat dago, baina dago linea batekoa eta ez bestekoa; seguru asko hori da hor jokoan dagoena.
|
|
|
berri hori osatzen dutenak edo osatzen dihardutenak, frankismo garaiko berberak dira, eta beraz, ez dute aldaketa handirik nahi lehengo botere planteamenduekiko. Honek aditzera ematen du boterean zeuden horiek, biolentzia erabiliko zutela beraien sistema ezartzeko, Azurmendik elkarrizketan adierazi bezala, boterean
|
jarraitzen
dute berdinek, eta beraz gaur egun ere biolento diren horiek. Beraz, sistema berdintsua mantendu nahi edo mantendu zuten horien kontra, esan dezagun, estatuaren kontra erabilitako biolentzia terroristatzat hartu zela eta dela.
|
|
|
Baina Txoritokieta donostiarrak gutun bat gehiago bidali arren, Bilbo eta Iruñeko korrespontsal izan behar zuten «Balibo» eta «Flacrion» haien berri gehiagorik ez dugu topatuko. Noizik behinean kronikak bidaltzen
|
jarraitu
zuena Becerro de Bengoa izan zen, batzutan Madrildik, bestetan Gaztelatik. «Nazioarte saila» ere ez zen hain txarto joan:
|
|
2006
|
|
|
Haien ondotik, eta adierazten dudan norabideari jarraiki, Pirineo mendiaren oinean eta lurraldearen barruan sartuta aurkitzen dira Ausetanoak eta Iacetani direlakoak, eta Pirineoan bertan Ceretani deituak, haien ondotik Baskoiak
|
jarraitzen
direla(?) 15
|
|
|
Hiri txikiak zirenez eta nahiko sakabanatuak zeudenez, ez ziren nahikoa idazle erromatarrek eskualde zibilizatu bat ikusteko, baina nahikoa ziren oinarrizko harremanak mantentzeko, erromatar ohitura batzuk barneratzeko eta Erromako sistema fiskalean eta militarrean integratzeko. Itxura denez, erromatarrek beraien ohituren arabera bizitzen utzi zieten lurralde hauetako biztanleei, beraien bizimodu ez hiritarra bidelapurretarekin lotzen
|
jarraitu
zutelarik. Seguruenik, bidelapurreta hori benetan eman zen, baina ez zen Inperioko beste leku batzuetan baino nabarmenagoa.
|
|
|
Dirudienez, Inperioko beste lurralde batzuetan gertatu zen legez, antzinako euskaldunak menperatuak eta kontrolatuak zeuden arren, beraien hizkuntza, defentsa eta bizimodua mantentzeko nahikoa autonomia gorde zuten. Egoera zeharo aldatu egin zen ehun urte beranduago, bisigodoek baskoien kontrako kanpaina militarrak aurrera eraman zituztenean, baskoi batzuk erromatarren mendekoak izaten
|
jarraitzen
zutelako eta mendialdeko baskoiak zakuraketak egiten hasi zirelako behealdeko beraien bizilagunen lurretan.
|
|
|
Bi taldetan sailkatu ditugu: alde batetik, egile klasikoen eraginez euskaldun barbaro, basati eta gerrazalearen irudiarekin
|
jarraitzen
duten lanak izango ditugu. Izan ere, sustrai klasikoak nabarmenak izango dira eta eredu klasikoen funtsezko eragina ukaezina da:
|
|
|
Kontuan hartu behar dugu ere, Orreagako gudua eta gero, 778an, baskoien irudia are basatiago erakutsi zela. IX. XII. mendeko kronikagileek ere ildo horretatik
|
jarraitu
zuten, nahiz eta baskoien ikuspegi horrek ez zuen errealitatearekin bat egiten.
|
|
|
Karlos erregea, berak jaso bait zuen probintzia hori herentzian, haren aurka atera zen, armadaren buru. Baina, bere anaiaren laguntza lortu ezin izan zuenez, honek bere handikiek emandako gomendio txar bati jaramon egin izanagatik, Duasdives (Moncontour) izeneko tokian elkarrizketa bakarra eduki zuen bere anaiarekin; eta, anaia erresumara itzultzen zen bitartean, Angoulêmerantz abiatu zen, Akitania-ko hiria berau, eta hemendik, leku guztietatik tropak iritsi ondoren, Hunoldo iheslariaren aztarnak
|
jarraituz
joan zen, ia ia atxilotu zuelarik. Erregearen armada non egon zitekeen ezkutatua ongi baino hobeto jakiteak salbatu zion bizitza Hunoldori; eta, behin Akitania utzi ondoren, Baskoniara abiatua zen, han seguru egongo zela pentsatuz.
|
|
|
Esan dugun bezala obra honen estruktura edo eskema Suetonioren modeloa edo oinarria
|
jarraituz
egin zen. Eginhardok Suetonioren biografiak ondo ezagutzen zituen.
|
|
|
Horrek ere eragina izan behar izan zuen gure autorearengan. Hala ere, nahiz eta Suetonioren eredua
|
jarraitu
Eginhardok obraren sarreran adierazten du bere maisua historiarako eta adierazpen literariorako Zizeron izan zela. Kontutan izan behar dugu garai honetan klasikoen eredua kopiatzen zela eta klasiko bakoitza helburu batentzat kopiatzen zela.
|
|
|
Nahiz ete bere anaiak laguntzarik ez eman Karlosek gerra hasi zuen. Era horretan, Hunoldo, Waifredoren heriotzaren ostean Akitania okupatzen eta gerrarekin
|
jarraitzen
saiatu zena, Akitania uztera behartua izan zen eta Vaskoniara alde egin behar izan zuen. Karlosek ezin zuenez ihesaldi hua onartu, Garona gurutzatu zuen eta ordezkarien bidez Lupori, baskoien dukeari, iheslaria bueltatzea eskatu zion.
|
|
|
Hala ere, Siriako ekialdea lehengo antolaketarekin mantendu zen eta orokorrean Siria ez zen helenizatu. Hiri erdi greziar berriak agertu ziren baina, hala ere, populazioaren gehiengoa lehengo eran bizitzen
|
jarraitu
zuen.
|
|
|
bizitza ekonomikoaren oinarria nekazaritzan, industrian eta garraioetan lan egiten zuten indigenak ziren. Indigenak administraziotik at
|
jarraitzen
zuten. Greziar eta erromatarren ekonomia garatzeko saiakera handiak egin ziren eta burgesia garatu bat sortzeko lehenengo pausua eman zen.
|
|
|
Neron eta Flabiotarren garaialdian politika inperiala aldatu zen. Jabetza pribatu hauek bultzatzen
|
jarraitu
zuten, baina erosleak burgesia lokalaren kideak izatea nahi zuten, hots, greziar edo erromatarrak. Era horretan, greziar edo erromatarrak ez zirenak ezin ziren aberastu eta horrela ez ziren arrisku bat, ez baita erreza administraziorako jende aberatsari zergak ordaintzean exijitzea.
|
|
|
Hala ere, lur tenienteen maila gero eta ugariagoa zen. Burgeseriak, soldadu beteranoak, administrazio inperialeko funtzionarioak eta maila antzekoko jendeak olibondoak eta mahastiak erosten
|
jarraitu
zuten.
|
|
|
Egiptoko, hiriek? gune administratiboak izaten
|
jarraitu
zuten, ikuspuntu ekonomiko eta sozialetik benetako hiriak ziren. Arauz, nekazaritzara lotutako burgesia ez zen herrietan bizi.
|
|
|
Hauetako bizitza ez zen askorik aldatu. Artisau eta nekazariek bizitza landetan eta herrietan egiten
|
jarraitu
zuten. Hauentzat burgesia hiritar baten sorrerak ez zeukan garrantzi handiegirik.
|
|
|
Baina, hori ez da baskoien epigrafea; erromatar epigrafia arrunta
|
jarraitzen
zuten baskoiek. Beraz, ez dago frogarik.
|
|
|
Pasarte honetan aurreko kasuetan aipatutakoa antzematen dugu; hau da, egile klasikoekin jaiotako eta Erdi Aroko egileekin
|
jarraitutako
antzinako euskaldunei buruzko ikuspegi barbaro eta basati hori nabarmena da. Ikusitako pasarte honetan baskoiak arriskutsuak, basatiak eta menperaezinak zirela esaten da, zonalde menditsuetan bizi zirela (garaiko testuinguruan, basoak iradokitzen zuen beldurra kontuan hartu behar dugularik) eta hizkuntza ulertezina hitz egiten zutela.
|
|
|
Ikusitako pasarte honetan baskoiak arriskutsuak, basatiak eta menperaezinak zirela esaten da, zonalde menditsuetan bizi zirela (garaiko testuinguruan, basoak iradokitzen zuen beldurra kontuan hartu behar dugularik) eta hizkuntza ulertezina hitz egiten zutela. Beraz, antzinarotik zetorren barbaroen klitxe guztiak euskaldunei aplikatzen
|
jarraitzen
zen.
|