|
2000
|
|
|
Guztiei etorri zitzaiela harat joaiteko gogoa. Maddalenek —zeina osabaren erranetarat ari baitzen, nik orduan ez banekien ere— afariko saltsa bati baino gehiagori egotzi purgak edo haiei nahastu belar urak ere izanen zuten hartan zer erranik, zeren Maddalenek, kozinari aparta zen neurrian,
|
baitzekien
jan edanei nahastu beharreko belarren eta espezien berri, baina segur nago ezen bertzela ere berdintsu eta orobatsu gertatuko zela. Izan ere, ez ote gara, bada, halakoak, jaun André, Adan eta Ebaren denboratik, zeren zuhaitzetik ez jateko debekua jaso zutenean piztu baitzitzaien haiei ere hartarako gogoa eta desira, halako suertez, non egin behar ez zutena egin baitzuten hondarrean?
|
|
2003
|
|
|
Munduak ez
|
daki
jaten. Gutxiegi, txarregi edo gehiegi jaten da.
|
|
|
Baina, berdin dio horrek ere. Gaurko gazteek ez
|
dakite
jaten pentsatuz amaitu du gogoeta gastronomikoa eta bi gazteak irudikatu ditu, gelako bazterretan armak non ezkutatu erabakitzen, pistolak non gorde deliberatzen. Bere etxean, Zorionan.
|
|
2006
|
|
|
Hor behean galanta dago, baina ez
|
dakit
jateko ona den.
|
|
|
Iaz Hans Weingartnerrek zuzendutako" Los Edukadores" ek(" Die Fetten Jahre sind Vorbei") Jan, Peter eta Jule gazte errebeldeen istorioa kontatzen du. Julek ez
|
daki
Jan eta Peter" Hezitsaileak" direla, ekintza sortzaile eta ez bortitzak erabiliz yateen jabeei" zuen oparotasun egunak amaitzear daudela" ohartarazten dietenak.
|
|
2007
|
|
|
– Orsonek ikaragarri maite ditu halako ezustekoak –esan zigun Ojak– Zer irensten duzuen
|
jakin gabe
jango duzue gure etxeko espezialitatea.
|
|
2008
|
|
|
–Bai, Macarena, jarraitu zuen lehengusuak?, zutaz maitemindu nintzen hileta hartan, eta benetako maiteminak jan nau barrutik etxe honetan sartu zinen lehen egunetik. Zuregana benetan nola heldu ez
|
jakiteak
jaten dizkit erraiak, fruitu garratz baina gozoak jaten diren gisan.
|
|
|
Imagen: Kashfia Rahman Adituek
|
bazekiten
jateak ez zuela ohitura osasungarririk. “Astiro jaten du eta mokadu bakoitza 20 aldiz mastekatzen du”, dio herri esaerak.
|
|
2010
|
|
|
Baina zer besterik izan naiz ni, bada, Damaso?; galduko naiz irudimenaren baso abartsuetan zuhaitzak laminatzat harturik, biziko naiz lainoetan, baina nekez hilko naiz gosez?; izan ere, idealista izan naiteke, bai, baina
|
badakit
janaren tokia dela jangela eta badakit pezetak eta xentimoak neurtzen, frantziskotarren hiriburuko parrokian hiru urtez izan ez nintzen, bada, aita ekonomoa, eta oso balantze positiboarekin!; amarengandik jaso ote nuen dohain hori, Damaso?; ama, baina, nekez ohar zitekeen bere dohainez une hartan, hain zegoen atsekabeak jota?; ostatutzat genuèn maistraren etxetik alde egin aurretik, biharamunean atera ginen handik, goizeko lehen orduan?
|
|
|
Prozesu horiek araudietan finkatuak izan behar dute (hala nola,, label, ekonekazaritzako etxe ekoizpenak, etab.). Kontsumitzaileen beldurbatzuei erantzuteko, «trazabilitatea» asmatua izan da: bakoitzak badu aukera
|
jakiteko
jaten duena nondik heldu den... Hori ez da aski; gehitu behar zaio «transparentzia», jakiteko nola egina den!
|
|
|
Baina zer besterik izan naiz ni, bada, Damaso?; galduko naiz irudimenaren baso abartsuetan zuhaitzak laminatzat harturik, biziko naiz lainoetan, baina nekez hilko naiz gosez...; izan ere, idealista izan naiteke, bai, baina
|
badakit
janaren tokia dela jangela eta badakit pezetak eta xentimoak neurtzen... frantziskotarren hiriburuko parrokian hiru urtez izan ez nintzen, bada, aita ekonomoa, eta oso balantze positiboarekin!; amarengandik jaso ote nuen dohain hori, Damaso?; ama, baina, nekez ohar zitekeen bere dohainez une hartan, hain zegoen atsekabeak jota...; ostatutzat genuèn maistraren etxetik alde egin aurretik —bih... " Ez zaizu bururatu Moisesek atzo bizarra moztu zuela, beharbada, zeruan, eta hari eroritako gillettea izan zitekeela ikusi duzuna, zerbait esateagatik...?" esan zion doña Gertrudisek, halako batean, amaren erabakia atzeraezina zela ohartu zenean; amak ahoa zabaldu zuen, hitz egitera balihoa bezala —begiak ere zabaldu zituen, harridura eta haserrea biltzen zituèn keinuan—; amak, baina, ez zuen hitz egin... bai, ordea, ahoa eta begiak batera itxi, baita burua ezker eskuin mugitu ere, jarrera ezin adierazgarriagoan;" Mesedez, Regina:
|
|
2011
|
|
|
Beste ezer ez
|
dakit
jan dudan, baina gulak bai behintzat! Kar, kar, kar.
|
|
|
Itxura hobea zeukan, arropa erosi berria, eta aspaldiko partez, buru belarri parte hartu zuen ikerketa batean. Eli¨kak
|
bazekien
Jan pare bat aldiz elkartu zela neskarekin azken egunetan; Mat, j Werfelen etxera ere biak heldu ziren elkarrekin, eta horrek nolabaiteko harremana adierazten zuen. Egun horretako bileran, ordea, triste samar zirudien gizonak, zerbait gertatu izan balitzaio bezala.
|
|
|
Lehena Jan Hus ena.
|
Badakizu
Jan Hus XIV. mendean jaio zela nekazarien familia batean; 30 urterekin apaiza zen, eta 39 bete zituenean Pragako Unibertsitateko errektore izendatu zuten. Garai hartan, John Wycliffe britainiarraren idazkiak irakurri, eta bere egin zituen.
|
|
|
Ez nau, noski, ustekabean harrapatu; edozeinek badaki jakituria handia dagoela Txinako eltze barruetan gordeta, eta inork zalantzarik badauka, irakur ditzala Wen maisuak duela ia hogeita bi mende idatzi zituen hitz ederrok: edozeinek
|
badaki
jaten, baina nor da gai zaporeak bereizteko?
|
|
2012
|
|
|
Oso pertsona aktiboak dira, baliabide ekonomikoak dituzte, eta arreta handiz zaintzen dute haien elikadura.
|
Badaki
jaten duen horretan eta jaten ez duen horretan dagoela hobeto, sendoago, osasuntsuago eta biziago sentitzeko gakoa. Horregatik, hirugarren adinekoen elikadurak interes eta joera markatzen ditu.
|
|
|
Modu metodiko eta zainduan jateak esan nahi du elikadura planifikatzea eta elikagaiak kalitatearen eta osasunarekin duten loturaren arabera aukeratzea. Beste pertsona batzuk, aldiz, beti daude dietan, zerbait kezkagarria, ez
|
baitakite
jaten dutena beren beharretara egokitzen den.
|
|
|
Azken horiek ez dute zehaztu pertsona horiek elikadura portaeraren nahaste profil bat duten pertsonak diren, gizonak baino emakume gehiago, eta beren bizitzaren muina pentsatzea eta jatea posible, behar edo ez duten horretaz hitz egitea da. Elikadura mota horren kezkagarriena da, kasu gehienetan, pertsonek ez
|
dakitela
jaten dutena beren beharretara egokitzen den, hurrengo dieta eraginkorra eta segurua den, zer albo ondorio dituen beti dietan eta bere egoera pertsonalaren arabera kaltegarria den.
|
|
|
–
|
Badakit
Janaren desagertzearen aferako lekuko garrantzitsua naizela. Nola uka?
|
|
|
Blasfematzen ari zara. Dena dela, ez
|
dakit
Jana non dagoen...
|
|
2013
|
|
|
. Hori dok janari higuingarria! Ez ete da ez
|
dakidala
jaten edo mizkina nazela?
|
|
|
Foie a eta patea garai edo une
|
jakinetan
jaten diren elikagaiak dira, ospakizun eta otordu berezietarako uzten direnak (Eguberrietarako, adibidez).
|
|
2014
|
|
|
Bakarrik nago orain hemen, eraikin osoan, badakit, askotan esan izan didate. Ez
|
dakit
jaten ematen didana eraikinean bizi den, eraikinean egiten duen lo, ala jatorduetan etortzen den, egunean bi aldiz. Jatekoak hotz heltzen zaizkit ia beti, epel inoiz...
|
|
|
Baina umeak ez du ezer ikusi, ez dut ikusi leihorrik, ez eta ere belarik. Etsiarekin dator,
|
badaki
jango dutela, ez dago beste erremediorik, argi esan diote, edo barrundatu egin du beharbada, beste bertsio batzuetan.
|
|
2016
|
|
|
Gogoan ditu amarekin izandako solasaldiak jateko ohiturak zirela eta: nola esaten zion beti amak, amerikarrek ez
|
zekitela
jaten eta are gutxiago janaria prestatzen, edozer txerrikeria egin eta horrekin moldatzen zirela; Euskal Herrian, aldiz, indabak eta buzkantza, bakailaoa piper eta tomatearekin, arroza txirlekin, konejua saltsan eta patatekin... Horrelako platerak aipatu ohi zituen, Alsinari beste mundu bateko zaporeak eta beste garai bateko usainak zekarzkiotenak; baina gero, sukaldean sartuta, kritikatu ohi zituen amerikarrak bezain alferra eta ezgauza zen Begoña ere:
|
|
|
Nuriak esan zezakeena, nahiz eta Ugarteri esan, zehaztasun gabeko zerbait zen. Hoteleko sukaldetik helburu
|
jakinik gabeko
jana ari zela ateratzen, edo hala atera zela behintzat Nuria ohartu ahal izandako bi alditan. Baina berak asko eta askotan afaltzen zuen bere apartamentuan, eta baita, batzuetan, La Banyera n ere.
|
|
2017
|
|
|
Ez
|
dakit
jaten eta edaten,
|
|
|
Zer fruitu da kontzientzia onaren garbitasuna eta sinpletasuna baino eztiagorik? Zer janari, deusetan ez duela faltarik
|
dakienak
jaten duena baino gozoagorik?
|
|
|
Argi da beraz
|
jakiteko
jaten ala edaten, ongi gozatzeko janarien eta edarien emozione indar guzia, baitezpadakoa dela jastatzen ikastea...."
|
|
2018
|
|
|
Ez
|
daki
jaten ematen.
|
|
2019
|
|
|
Etorkizuna, hortaz, erabat beltza ikusten du eta badaki, ederki jakin ere, zerbait egin beharrean dagoela, baldin eta datorren egunetik aurrera kale gorrian lo egiten geratuko ez badira. Zoritxarrez, hirian ez du inortxo ere ezagutzen, ez
|
daki
jaten ere inon emango ote dieten; dena den, indartsu plantak egiten jarraitu behar du. Nahiz eta, Xabierri begiratzen dion bakoitzean, egundoko ahaleginak egin behar dituen desesperazioaren hondorik gabeko zulotik behera ez amiltzeko?
|
|
|
Beti oihukatzen du antzeko zerbait. Ahalegina egin behar duela iruditzen zaio, baina fede gutxi dauka orain,
|
badaki
Jan ez dela hain erraz jaitsiko, lan gehiago eta finago egin duela eta hala ere alferrik beharbada. Erlojuari begiratu dio:
|
|
|
Horren beldur da, istripuarena: ehiza postuaren azpian konorterik gabe gera daiteke, odoletan beharbada, eta
|
badaki
Janek ez diola lagunduko, ez duela ezer egingo. Han goian geratuko da, pentsatu du, iruditzen zaio behera begiratu ere ez lukeela egingo.
|
|
|
Sun Wukong, zeruko baratzetan mertxika ustelezinak lapurtzen zaletutako tximu bihurria. Alde egin behar izan omen zuen hilezinen baratzetik ihesi, baina
|
bazekien
jandako ale bakoitzeko beste bost mila urte gehiago biziko zela, eta ezin izan zion tentaldiari eutsi.
|
|
2020
|
|
|
Sutearen garaian, ikusi ere ez genuen egiten. Negarrez hastean besoetan hartu isildu arte, ordu
|
jakinetan
jaten eman eta bainatu, askoz gehiago ez. Astiro astiro, berriro hasi ginen haren txikikeriak ospatzen.
|
|
2021
|
|
|
Kasu batean, gosea pasatzen nuelako izan zen. Zaintzen nuen emakumearen semea etxe berean bizi zen, eta esaten zidan gizena nengoela, latinook ez
|
dakigula
jaten. Zopa egitekoak besterik ez zituen erosten, eta ni ezkutuan aritzen nintzen nire gelatxoan jaten, nire poltsikotik erositako galletak eta gauza hotzak.
|
|
|
Bizkarroia barruan duten hamarratzak ez dira horregatik hilko, baina gaineko oskola mudatzeko gaitasuna galduko dute, eta behin baino gehiagotan hanka edo defentsarako erabiltzen duten matxardetako bat. Parasitoak ahuldutako karramarro gosetua jo eta ke arituko da elikagai bila,
|
jakin gabe
jaten duen gehiena barnean duen bizkarroia mantentzeko dela.
|
|
2023
|
|
|
Gaur egun, streaming plataformei esker, jendeak Koreako telesailak eta filmak ikusteko aukera du, eta jendea telesail horietan ikusitako platerak jatera etortzen da gurera. Plater
|
jakinak
jatera etortzen dira.
|
|
|
Dokumentala egiten aritu naizen denboran, etengabe errepikatu didate: ' Gure gurasoek oso ongi
|
zekiten
jan aurretik eskuak ongi garbitu behar zirela, edo zauriak oso ongi garbitu behar zirela. Beharbada, guk detaile txiki horien garrantzia ahaztu egin dugu'.
|
|
|
Gaur, frantses guziek badakite zer faltatu zaien Frantzia erori denean; hori
|
badakite
jaten ez dutenean zer faltatzen zaien dakiten bezala; badakite beren arimaren zati bat Frantziari hainbeste itsasten zaion non Frantzia kentzen zaionean, horri itsatsita egoten den larrua objektu erregarri bati bezala, eta horregatik beren arima parte hori Frantziatik erauzia den; badago beraz objektu bat zeinari frantses ororen arimaren zati bat itsatsia baita; objektu bera da denentzat; bakarra...
|
|
|
Ez
|
dakit
jaten.
|