|
2000
|
|
|
12
|
Jakin
en inguruan
|
|
2002
|
|
|
Ez da harritzekoa, beraz, AdolfoSuarez ek Paris Match eko kazetariari esan omen zionean esaldi xelebre hura? «Euskaraz ez dago fisika nuklearra ematerik»? iraintzat jotzea euskal kulturjendeak, eta erantzun ugari jasotzea; besteak beste Jose Ramon Etxebarriarena etaNatur Zientziak hiztegiaren, Aranzadi Zientzia Elkartearen eta
|
Jakin
en eskutik.Talde horiek, beraz, garrantzi handia izan zuten euskara hizkuntza unibertsitarioraegokitzeko bidean21.
|
|
2003
|
|
|
Anaitasuna 289,. Elhuyar zientzia aldizkaria hasi da argitaratzen?. Urte horretako udan kaleratu zen
|
Jakin
en eskutik Gizartean. Ekonomia Ekologiaz.
|
|
|
|
Jakin
en bertan, urtebete lehenago, 1958an, Umandi-k hiztegi berezituen premia nabarmendu zuen, irakaskuntzaren gai guzietarako.
|
|
|
hala nola hizkuntzabitasunaren (elebitasunaren) aurkako hitzak edota sortu berria zen Kazetaritza Fakul tatean euskara derrigorrezko ikasgaia izango zela defendatzen zutenak, Euskal herritik kanpokoentzat izan ezik74 Ez zen falta hankak lurrean zituenik.
|
Jakin
en bigarren zenbakian, Mikel Zalbidek ondo zehaztu zituen egin beharreko lanak: lehenengo pausoa Hego Euskal Herrirako distritu bakarra lortzea eta bertan gai guztietarako fakultate ofizialak eskuratzea zen, «Orain lortzeko eskakizuna dirudi eta horretan guztiok batera saiatu behar genuke, azken helburuetan denok bat ez etorri arren»; bigarren pausoa unibertsitatean bertan eman zen, gure beharretara egokituta eta euskal errealitatea hobeto ezagutzeko beharrezkoak ziren ikasgaiak sortuz; hirugarren pausoa hezkuntza programazioa osatzea zen:
|
|
|
Koldo Mitxelenak. Unibertsitatea Euskal Herrian? izeneko hitzaldi entzutetsua eskaini zuen eta bertan irakaskuntza publikoaren, euskal barrutiaren eta unibertsitate ofizial osoaren beharra defendatu zuten; gero
|
Jakin
en lehen alean argitaratu zen hitzaldia. Saio osagarrietarako aukeratutako ekitaldiak ere ez ziren nolanahikoak izan, abuztuaren 16an. Mourir a Madrid?
|
|
|
Ez dakit kasualitatea den, baina sina tzaileen artean UEUren inguruko bat baino gehiago egon arren, Luis Mari Bandres, Txillardegi, La rrazabal eta Patxi Goenaga besteak beste, inork ez zuen UEUren izenean izenpetu, beraien lanto kienean baino. Hutsunea are deigarriagoa da, sinatzaileen artean Torrealdai(
|
Jakin
en izenean) eta Paulo Agirrebalzaltegi (UZEIrenean) zeuden eta. Deia,. El distrito universitario vasco no es la Universidad Vasca?.
|
|
|
Julio Caro Barojaren iritzian, adibidez, «La Univer sidad Vasca debe ser una universidad de nueva planta, construída en vistas a las necesidades del País Vasco. Una universidad de índole abierta, europea, interna cional, con gran flexibilidad y movilidad de contrato»12 Are gehiago, José Luis Orellaren ustez, «La vida universitaria quedaría organizada en paralelo, dos distritos, dos universidades, dos series paralelas de centros educacionales»13 Antzeko iritzia plazaratu zuen Paulo Agirrebaltzategik
|
Jakin
en: Euskal Unibertsitatea erdal unibertsitatetik kanpora sortu behar zen, euskal kultura tradizioan eta Euskal Herri ren kultura dinamikan txertatu behar zelako14 Dena den, 1977ko udazkenean, Bilboko Unibertsitateak Arabako eta Gipuzkoako ikastetxeak bereganatu zituenean, ordura arte Euskal Unibertsitatearen alde lanean aritu ziren gehienek ñabardura horiek alde batera utzi zituzten eta unibertsitate, zahar-berritua?
|
|
|
Gatozen, beraz, harira. Saia gaitezen, puntuz puntu,
|
Jakin
en galdera biei aurrez aurre erantzuten.
|
|
2004
|
|
|
Euskal kulturak, kultura euskaldunak, inork baino areago bizi du euskal zinemaren premia. Euskarazko zinemaz ari naiz beraz
|
Jakin
en, euskaraz sortutakoaz eta euskaraz hedadutakoaz, jakinik euskal zinema ez dela euskarazkoa bakarrik.
|
|
2006
|
|
|
Honako gai hauek jorratzen dituzte
|
Jakin
en 150 zenbakian: Anjel Lertxundik Kultur Politikei buruzko Nazioarteko Biltzarrean aurkeztu zuen lana; bere ustez, euskalduntasuna aukera kultural, ekarpen intelektual eta bizipoz linguistiko gisa bizi liteke, baina unibertsaltasunari uko egin gabe.
|
|
|
Zerrenda hori
|
Jakin
en webgunean dago eskegita, aldizkarian orain arte argitara ematen genuen modu berberean. Webgunean sartu eta eskatu" Euskal liburugintza 2004" eta bertan duzu.
|
|
|
Hori bai, zuzeneko bidea hartu beharrean, lehendik Madrildik pasatu behar izan zuten. Artikulu hau astebete lehenago jaso genuen
|
Jakin
en erredakzioan.
|
|
|
" Jakinlariek" urteroko jardunaldietan landu zituzten gai monografiko guztiak ez zituzten gero liburutan argitaratu —gabe geratu ziren" Asaldakuntza" (1962ko gaia) eta" Pacem in Terris" (1964ko gaia) — Dena dela, eta
|
Jakin
en 21 zenbakiko (1981)" Historia" artikuluak (88 or.) ondo nabarmentzen duenez, aldizkariak isilik egon behar izan zuen urteetan ere" lagunarte kulturalak eutsi egingo dio bere lanari", urteroko jardunaldi haien bitartez.
|
|
|
Joxe Azurmendik 1963an zioenez: "
|
Jakin
en aritu izan geranon handicap astunena kultura iztegia izan da" (Euskera VIII IX,, 345 or.).
|
|
|
1 Aldizkaririk ez eta, ez zen isilik geratu Jakin Taldea, eta Egan aldizkariaz baliatzea pentsatu zuten nonbait, taldekoen idazlanak argitaratzeko. 1962ko 4 zenbakian, Joseba Intxaustiren eta Joxe Azurmendiren bi idazlan ageri dira, gaiagatik eta normalean
|
Jakin
en argitaratzekoak zirenak seguruenik. Harrigarria da Jakin Taldeko zenbat lagunen sinadura dagoen Egan en 1963ko lehen zenbakian (1):
|
|
|
bost idazlan behintzat Arantzazuko Teologiako ikasleenak dira.
|
Jakin
en 21 zenbakiko (1981)" Historia" artikuluak dioenez, 1962an hiru artikulu argitaratu zituen Egan ek Arantzazuko fraide gazteenak, eta 1963an hamabi (ik. 92 or.). Jakinen zuzendaritzak berak bidali zizkion nonbait idazlan horiek, Koldo Mitxelena Egan aldizkariaren zuzendariak Joxe Azurmendi Jakin en zuzendariari idatzitako gutun batetik dakigunez (1963 garagarrila):
|
|
|
Jakin en 21 zenbakiko (1981)" Historia" artikuluak dioenez, 1962an hiru artikulu argitaratu zituen Egan ek Arantzazuko fraide gazteenak, eta 1963an hamabi (ik. 92 or.). Jakinen zuzendaritzak berak bidali zizkion nonbait idazlan horiek, Koldo Mitxelena Egan aldizkariaren zuzendariak Joxe Azurmendi
|
Jakin
en zuzendariari idatzitako gutun batetik dakigunez (1963 garagarrila): " Eskerrik asko zuri, eta zure lagun guztiai, il onen 8’ko eskutitzagatik eta arekin batean bidali dizkidazun lanengatik.
|
|
|
Dena dela,
|
Jakin
en artxiboan badaude bi artikulu, garai horretakoak, seguruenik aldizkaririk ezean argitaratu gabe geratu zirenak: Orixe," Euskaltzaindiaren Laguntzaileak’iri" (5 koartiletako artikulua, ez da Idazlan Guztiak, III. Artikulu eta saiakerak tomoan ageri); eta Gurutz Ansola," Erri erdiaziak eta beren ekonomia" (15 orrialdeko eskuizkribua, 1962).
|
|
|
2
|
Jakin
en 21 zenbakian (1981), artikulu luze batean (75 or.) egin zuten Jakin en lehen 25 urteetako historia. Aldizkariaren historia dago bereziki bertan kontatuta.
|
|
|
2 Jakin en 21 zenbakian (1981), artikulu luze batean (75 or.) egin zuten
|
Jakin
en lehen 25 urteetako historia. Aldizkariaren historia dago bereziki bertan kontatuta.
|
|
|
19 Hala dio
|
Jakin
en 21 zenbakiko (1981)" Historia" artikulu luzeak (105 or.).
|
|
|
Idazlea eta
|
Jakin
en Kontseilu Editorialeko kidea
|
|
|
Ez dakit egia den, ez den. Beti eduki dut euskararekin halako kontu berezi bat, nahiz eta
|
Jakin
en idazteko mailarik ez eduki.
|
|
|
Irakasle... Plazara ekarri zuten hedabideek aurtengo udaberrian,
|
Jakin
en 50 urteurrena tarteko. Arantzazun ikusi genuen, aldizkaria abiarazi zuten bi lagunekin batera, Fernando Mendizabal eta Iñaki Bereziartua.
|
|
|
Sortzaileez gainera
|
Jakin
en zuzendaritzan 50 bat lagun ibili izan da 50 urteotan, elkarrekiko lotura bakarrarekin: euskara eta euskal kulturaren aldeko proiektu hauxe.
|
|
|
|
Jakin
en bidea ez da soilki gurea, euskalgintzarena da, euskalgintzarekin eskuz esku egin duguna: horra mila lankide, horra milaka harpidedun eta irakurle leial.
|
|
|
Egungo festa honetan ez dugu
|
Jakin
en bidea bakarrik ospatu nahi, euskalgintza osoarena baizik.
|
|
|
hizkuntzaren batasunaz gainera, kulturgintzaren batasuna ospatu dezakegu.
|
Jakin
en bokazioa, sortu zen beretik, sail, ideologia, talde ezberdinetako kideen lankidetzako elkargunea izatea da. Guztiok elkarri eragiten, laguntzen diogu.
|
|
|
Eta beste alor batzuetan baino gehiago, euskal kulturan uste dut hori bilatzen eta aurkitzen dugula. Edo
|
Jakin
en behintzat bai. Inork ez digu ezetz esan, denek lagundu izan digute, denetariko lankideak izan ditugu eta ditugu.
|
|
|
|
Jakin
en, aldizkaria birpentsatu behar izan dugun une guztietan jo izan dugu taldetik kanpora, hala nola, 1959an nondik nora jo behar zuen aldizkariak gaietan eta euskarara kontutan galdezka (Jose Antonio Agirre lehendakariak ere erantzun zigun); 1976an, bigarren aldia diseinatzeko orduan; eta orain, 50 urte eta gero.
|
|
2007
|
|
|
Lehen urte haietako
|
Jakin
en historia errealitate mugatua da, noski, gizarteko barruti jakineko lana, baina ez da historia isolatua, inondik ere, eta aldatuz datorren euskal kulturako azalpen aski adierazgarria gerta daiteke. Eta, agian, lagun lezake, gainera, urak bere orokorrean nondik zihoazen so egiteko.
|
|
|
|
Jakin
en beraren bezperako kontuak dira hauek, hain zuzen" Arantzazuko Jubileu Urtean" beren tontorra izan zutenak, musikaeta olerki sariketa eta guzti (1956). Nolabait esateko, Arantzazuko Andre Mariaren" arrakasta soziala" handia izan zen urte hartan.
|
|
|
|
Jakin
en zeregina izan zen (barruko zuzendaritzan, lankideen artean eta beste Ikastetxeetako euskaltzale taldeetan)
|
|
|
25 urte euskal kulturan. 1981, 21 zenb.; Iztueta 1991, 950 Paulo Agirrebaltzategik
|
Jakin
en argitaratutako bi artikulu daude, gainera: " Jakin Kultur Taldea" (Jakin.
|
|
|
Jada 1958an nabarmenki kontrajarrita ageri zitzaizkigun bi aldizkarietako ereduak. Egan ekoa hobetsiko zen
|
Jakin
en (1959..), teorian baino praktikan, betiere geure gisara hiztegi modernitateari bide libreagoa emanez.
|
|
|
41 Arantzazuko ikasle teologoen artean,
|
Jakin
en aurreko lumak dira Kuliska Sorta n eta beren gisara agertuko direnak: Sorarrain, Garaialde, Galarra, Unzurrunzaga, Berasaluze, Astigarraga, Bilbao, J. Iturria, etab. Eta Gandiaga 1950.
|
|
|
Bakarrik, urte eta erdi barrura berriro debekatua izan da aldizkaria Franco hil arte. Aurten
|
Jakin
en fundazioa eta fundatzaileak omentzen ditugu: aldizkariak bere historia gorabeheratsuan fundazio eta fundatzaile bat baino gehiago izan duela, aitortu behar.Ç
|
|
|
Lehen bilera honetan hainbat arau erabaki da: nola idatzi aldizkarian" ba"," bait"," ez" aditz aurrean (enuke, etzegoen); izen propio arrotzen grafia (Voltaire); hitz tekniko arrunten grafia (Filosofia, Fisika, gabe); izen nagusia eta atzizkia apostrofoz bereiztea (Donostia’ko, Jesus’en), etab., etab. Arau hauek
|
Jakin
en barruan agintzen zuten. Baina, gainera:
|
|
|
Baina euskara garbiaren obsesioari betiko adio esateko kondizioarekin. Hori
|
Jakin
en bilakabidean fundatzaileen ekipoaren ondoren bigarren zuzendaritza bat etorri denean jazo da: Joseba Intxausti eta Kepa Enbeita.
|
|
|
sortzaileak badoaz eta esku berrietan uzten dute aldizkaria. Zenbaki berorretako azken atalean Joseba Intxaustiren" Illobira bultzaka" artikulu historikoa irakur daiteke, eraso frontal bat zuzen zuzenekoa garbizalekeriari oro har eta, jendetasun piska batekin,
|
Jakin
en ordura arteko bideari partikularki. Artikulu hori urtearen hasieran agertu da eta 1959ko jakinlarien bilera irailean izango da.
|
|
|
|
Jakin
en sortzaileek euren aldizkaria euskararen aldetik Zaitegi eta Orixeren ildoan amesten zutela —hein batean Egan en aurka—, eta bide hori geroago hastiatu egin zela, nahiko idatzita dago, bai neuk beste toki batzuetan (ik. Jakin 21, 1981, 148; ik. orobat 230; Euskera 8/ 9, 1963, 336; nola hobeto Paulo Iztuetak, Orixe eta bere garaia, 1991, 950 eta).
|
|
|
Konparatzea dago S. Berasaluze eta F. Mendizabal, Arantzazuko autoreetara mugatuz:
|
Jakin
en hasieratik bi bideak entseatu dira, euskara garbiarena, behar diren neologismoak asmatuz, eta mordoiloarena, kultur lexikoa erdaratik mailegatuz. Nagusi nagusia, hala ere, bide garbizalea izan da.
|
|
|
Nola etorri da Joseba, nolabait esateko, Orixeren aurkako matxinadara? Joseba Intxaustik
|
Jakin
en argitara duen estreinako artikulua 1957ko udakoa da, Iturriotz seudonimoagaz (4, 1957, 62): Salbatore Mitxelenari buruz da, eta haren antzeko euskara txukun" garbian" dago idatzia (gehiegikeria gabe).
|
|
|
58ko udagoenean Arantzazura joan da teologia ikastera. Joan orduko jakinlarien bileran parte hartu dizu, garbi/ mordoilo eztabaida goriko hura, eta hurrengo zenbakitik jada, Kepa Enbeitarekin batera,
|
Jakin
en zuzendaritzan laguntzaile sartu da. Iraileko bileratik berehala, horrexek bultzatuta edo, Intxaustik bere postura hartua du konflikto horretan:
|
|
|
|
Jakin
en aipatu 8 zenbaki hori agertu berri berritan, Josebak neuri Arantzazutik Erriberrira idatziriko gutunean, honela zioen berak filosofiako estudianteen artikuluak eskatuz():
|
|
|
...ren traiektorian berehala, eta gerora nabarmenago, efektu ebidenteak izan dituela (hizkuntz ereduan ez ezik, gaietan eta horien trataeran, ikastetxe erlijiosoen arteko harremanen gorabeheretan, aldizkariaren aliatu eta etsaien kanbioetan, etab.), baina polemikaren transzendentziak, Intxaustik planteatu duen eran, filosofia eta teologiako estudianteen aldizkari baten barne muga apalak, eta azkenean
|
Jakin
en historia ere, askogatik gainditzen zituela, eta hala ulertu dutela partaide guztiek. Bataila gurutzeala izan da gerraosteko norabideentzat.
|
|
|
Kuestionatua hor ez da euskara mordoiloa, baizik euskara garbia; Orixeren garbitasuna da (‘filosofo’ ordez ‘jakinzale’) justifikazioa galdatzen zaiona. H. d., hemen arazoa ez da ‘eliza’ edo ‘bekatu’ esatea zilegi al den, ezpada alderantziz, zilegi al den ‘zer dana’ edo ‘zer izana’ esatea esentzia adierazteko, ‘yainkolari’ esatea teologorentzat edo ‘yakinkizun’ zientziarentzat, Orixe maisuak egiten zuen gisan; eta, areenean, zein zentzubako zentzu duen
|
Jakin
en haren ikasle miresleak ‘arazgo’ edo ‘gaitia’ (kausa) asmatzen tematzeak, edo ‘arimiztia’ (psikologia), ‘izaten aburua’ (existentzialismoa) eta antzekoak, adibideak biderkatzen ez luzatzeko. Intxaustik artez terminologia tekniko guztiaren arazoa planteatzen zuen, eta lumazo batekin gerra aurreko testugintza apurrarena bezala Euzko Gogoa eta jesuiten eskolaren eredua absurdo eta suizidatzat kondenatu egiten zuen.
|
|
|
Bere asmo mordoiloekin Intxaustik
|
Jakin
en barruan edo behintzat jakinlarien batzarrean oraingoz porrot egin badu, kanpotik ordaintxo bat irabazi du: Mitxelena, Lekuona, S. Onaindia, A. Iturria eta Txillardegik osaturiko epaimahai batek Josebaren" Schopenhauer edo zorionik eza" mordoiloa hautatu du 1960 urteko idazlanik onentzat (14, 1961, 32).
|
|
|
Jakin ek ja ez du seminaristen barne aldizkari kolektibo bat izan nahi. Euskara mordoilo eta gai moderno eta politikoagoetan murgildu ahala,
|
Jakin
en inguru naturala izan dena, Seminario eta ikastetxe erlijiosoetakoa, kaskatzen hasi dela, ematen du. Lehenbizikoz laiko batek paper inportante bat jokatu du jakinlarien bilera batean:
|
|
|
Ain zuzen euskaldun aundi oietxen asmoak erori dira
|
Jakin
en soroan aziak antzo, eta emen erneko dira berriz ere ta emen elduko, euskalzale jator oien oroigarririk bikaiñena bezela: euren euskera miña, ta euren euskera gaurreguneratzeko joran bizia, ta euren" euskal erri baten arnasa mamitzeko" alegiñak.
|
|
|
Analisi sakonetan sartu gabe ere, fenomeno batzuk nabariak dira. a)
|
Jakin
en barne prozesuaren aldetik: bileren funtzionaketak berak dinamika galdu du.
|
|
|
Hots, aldizkaria ez da jada estudianteen probaleku bat, jendaurrea irabazteko uzia dauka, beste formazio eta heldutasun bat eskatzen du, exijentea da. Beharbada" gehiegizkoa" bilakatua dago (laikoegia, etab.), barnetegiko isilean estudiatu eta nirvana teologikoan euren baitan bilduak bizi besterik gura ez duten ikasle gazte batzuentzat. b)
|
Jakin
en kanpoko prozesuen aldetik: bitartean ordena erlijioso bakoitzak bere ikastetxeko barne aldizkaria dizu, hala nola, sakramentinoek Arnas (1959), pasiotarrek Laiaketan (1959), laterandarrek Erein (1960), karmeldarrek Gogoz (1965).
|
|
|
Ta laikoek ongi ikusten dute aldaketa hau. Horregaitik, gero eta ugariago dira
|
Jakin
en agertzen diran laikoen idazkiak. Pentsakera oroek dute leku errebistan.
|
|
|
" Hungria dala ta" izenburuarekin Iñaki Bastarrikak
|
Jakin
en 2 zenbakian idazten zuen hausnarketa (nazioarteko politikari aldizkariak eskainiko zion lehena, preseski) honela hasten zen:
|
|
|
Aldizkariaren jabeari edo zuzendaritzari debekurik ezarri gabe, baina zeharka argitaratzeko biderik gabe geratu zen aldizkaria —atzera litografiara itzultzea ez zen, jakina, irtenbidea— Izan ere, dirudienez, Gipuzkoako Delegaziotik ez zen inolako abisurik izan Arantzazuko ez nagusiarentzat eta ez aldizkariaren zuzendariarentzat,
|
Jakin
en 21 zenbakiko (1981)" Pro manuscriptotik tipografiara" izeneko artikulu laburtxoak aditzera ematen duenez (277 or.). Izatez, ez dugu inolako dokumentu idatzirik aurkitu horrelako balizko abisuari buruz. Gipuzkoako Delegatua ez ote zen Arantzazurekin zuzenean sartzen ausartu?
|
|
|
Handik egun gutxira (abenduaren 14an) inskripziorako gestioak egiten ari zen Joan Mari Torrealdaik gutun pertsonala idatzi zion zuzenean Prentsaren Erregimen Juridikoaren Zuzendaritzako —hori baitzen lehengo Prentsako Zuzendaritzaren izen berria— Zuzendari Orokorra zen Jose Luis Fernandezi, dirudienez Luis Mz. Garnicak, orduan Bizkaiko Delegatuak, iradokita, ahalegin guztiak egin zitzala eskatuz
|
Jakin
en inskripzioa lehenbailehen bideratzeko. Berehala erantzun zion Zuzendari Orokorrak, eragozpen bakarra garai batean uko egin zitzaion" Jakin" izenean zegoela, eta laster konponduko zelako itxaropena emanez28.
|
|
|
Jakin aldizkariaren zailtasun eta oztopo administratiboen historia neketsua agertu ondoren, ezin dugu ahaztu hasieran aipaturiko
|
Jakin
en 21 zenbakiko (1981) artikuluaren autore testiguaren kexu —protesta— mingotsa hona ekarri gabe (275 or.):
|
|
|
Administrazioaren eta
|
Jakin
en arteko gorabeheren balantzea egin bagenu, gure aldetik gehienbat nabarmenduko litzatekeen hitza," beldurra" izango litzateke. Beldurra eta zentsura edo hobe:
|
|
|
zentsuraren beldurra. Zentsurak markatu du
|
Jakin
en bizitza. Autozentsurara behartu gaitu gure lege egoeraren ahuldadeak.
|
|
|
6
|
Jakin
en 21 zenbakiko aipaturiko artikulugileak baimeneko gaiari buruzko klausulan agertzen den" segun se solicita" esaldiari buruz honela dio: " ‘Segun se solicita’ hori ez da gezurra.
|
|
|
Are okerrago: frantziskotarrek bakarrik idaztea eskatzen zuen klausula hori
|
Jakin
en tradizioaren aurka zihoan. Baina zer egin?
|
|
|
15 Ministerioaren erabakiaren interpretazio politikoa bilatuz, bihurrikeria handirik gabe esan daiteke, Jakin, euskara hutsez ateratzen zen kultur aldizkari aurrerazalea, 1.000tik gora harpidedun zituena eta garai hartan eragin sozial eta kultural garrantzizkoa zuena, ez zela inola ere orduko Erregimenaren eta Ministerioaren gustukoa.
|
Jakin
en 21 zenbakiko artikulugileak argi dauka erabakiaren arrazoi politikoa: " Kolpe latza, bai, eta indarra eta arrakasta hartu berriak zituen unean emana izanik, bi aldiz latza.
|
|
|
21 Lojendio eta Beguiristainekin egindako gestioak iruzkinduz, honetara amaitzen du
|
Jakin
en 21 zenbakiko (1981)" Historia" artikulu luzearen idazleak (104 or.): " Ez alferrik:
|
|
|
28
|
Jakin
en 21 zenbakiko (1981)" Historia" tituluko artikulutik dakigunez (113 or.), Jakin Taldeak burutan erabili ere egin zuen une horretan, 20 urtez temaz eutsitako izena ere aldatzea, beharrezkoa izatera, argitaratu nahi zuen aldizkariari. Azkenean ez zen beharrezkoa gertatu.
|
|
|
|
Jakin
en urteroko Euskal Kulturaren Balantzea atzera begiradan parte hartzen dudanetik, irakurleak ohituta daude nire txoko maite Zuberoako kontuei —eta ia hauei bakarrik— arreta jar diezaiedan. Egia da ere aukera aski gutxi dagoela gure esparrutik kanpo oihartzunik izan dezaten, Berria egunkariaren eta Argia astekariaren salbuespen ohargarriez kanpo.
|
|
2008
|
|
|
Erriberriko lanaren bateragile zeregina Gure> Izarra> barne aldizkariaren zuzendaritzakoren batek hartu ohi zuen, eta Arantzazuko azken zuzenda ritza, ostera,
|
Jakin
en idazkaritzakoek edo besteren batek (Bilbao, Enbeita, Azurmendi, Torrealdai, Zabaleta, Beloki, L. Oihartzabal, etab.). Lankideen artean, ikasle euskaltzale guztiek izan zuten ekarpen handiago edo txikiagorik.
|
|
|
Beraz, ez deritzot egoki euskal poesia modernoaz hitz egiteari, ezta Lauaxetaren kasuan ere, literatura mailan forma berrikuntza batzuk ematen badira ere, ez baita ematen etendura ideologikorik. Puntu honetan bat Iñaki Aldekoak
|
Jakin
en euskal poesigintzaz agertutako iritziarekin: –Zail egiten zaigu, berriz, onartzea. J.
|
|
|
Balendin Lasuen elkarrizketatu du
|
Jakin
en Miel A. Elustondok
|
|
|
Azken finean, Lasuenen bizitza eta lanari buruzko testigantzak bildu ditu Jakin aldizkariak. Historia Bizia s ailaren hamabigarren emanaldia da
|
Jakin
en 167 alean datorrena. Aurreko urteetan Piarres Xarriton, Federiko Krutwig, Juan San Martin, Jesus Atxa, Gotzon Garate eta Imanol Urbieta elkarrizketatu dituzte, besteak beste.
|
|
|
Azkenik, Egunen Gurpilean saileko orrialdeetan,
|
Jakin
en argitalpenetan ohikoa den estilo arin eta bizian, arte, teknozientzia, literatura, soziolinguistika, komunikazio eta globalizazioaren inguruko berriak eta hausnarketak dituzte aipagai Xabier Gantzarainek, Inaki Irazabalbeitiak, Uxue Alberdik, Lionel Jolyk, Joxe Aranzabalek eta Aitor Zuberogoitiak.
|
|
|
Honen segidan doazen artikuluak ekitaldi hartan goizeko saioan emandako hiru hitzaldi eder dituzu, ZIOko liburu banatatik abiatuak. Ea han bildutakook hitzaldiok entzunez bezalako gozatua hartzen duen orain
|
Jakin
en irakurleak. Bada, behintzat, horretarako ZlOrik.j
|
|
|
Zer eragin dauka horrek gure hezkuntza sisteman? Xabier Aierdik
|
Jakin
en aurreko zenbakian zioenez,"[...] egun [Hego Euskal Herrian] 18.000 lagun inguruko atzerri ikasleria dago, itunpekoan %35 eta publikoan %65 Ereduka, %41 A ereduan matrikulatua, %29 ereduan eta %30 ereduan".
|
|
|
Euskaldunok geure egitekoak eskuetan hartzen eta bideratzen ditugulako seinale da hori guztia, hori delarik, jakina, bilakaera horren alde ona. Alabaina, nire aburutik, alde txarrak ere badaude, eta horiek aspalditik kezkatzen edo nardatzen nautelarik, aipatu nahi ditut egun,
|
Jakin
en iritzi aniztasunaren babesa beste behin ere baliatuz.
|
|
|
|
Jakin
en ale berezi honetan, urteroko legez, pastoralaz zer edo zer aipa dezadan ez dira harrituko irakurleak. Joan den urtean, Ainharbe, Ezpeize Undureine, Sarrikotapea eta Urrustoi Larrabile Pettarreko herriek eskuz esku eta arrakasta oso handiz eman duten Xiberoko Jauna trajeriaz ez dizuet ezer kontatuko.
|
|
2009
|
|
|
1957an profesore gazte berriak heldu dira Arantzazura, Frantzia, Belgika eta Alemanian estudiatutakoak, eta horiekin teologia europar berrienaren aire freskoa, autore frantses eta alemanen influentziari ateak zabalduz: Congar, Danielou, De Lubac, Teilhard de Chardin, Guardini, Rahner, etab. Oroituko denez, garaiko euskal giroan situatzeko?, izen hauetako batzuk Txillardegiren obrako lehenengo periodoan aurkitzen diren berak dira(
|
Jakin
en sorrerako urteetan gaude), teologo horietako zenbait Espainia katoliko frankistan zentsuratuak baitzeuden; Arantzazun, aldiz, oso irakurriak. Kontzilioaren aroa.
|
|
|
Momentu honetan Rikardok 25 urte baino ez zuen; bi urte geroago ez zen ja gure munduan egongo.
|
Jakin
en publikatu zen artikulu polemiko horrek (27/ 28 zenb., 1967; Che Guevararen heriotzari eskainitako zenbakia), honelaxe dio hasieran: –Euskal Herriaren problemak bere gordintasun guztian, XIX. gizaldian, planteatzen hasi zirenez geroztik, Jainkoaren izenak eta uste batek gure arteko pentsatzearen bizkar hezurra osatu dutelako, gure fedearen birpentsatze eta eguneratzean korapilorik gogorrenetakoa osatzen du.
|
|
|
Inkarnazionistak mundua askatu nahi du, espiritualistak bere burua mundutik askatu. 1968an, espiritualismoak Arantzazuko ikaslerian nagusigoa hartua zuen eta, tenoreko
|
Jakin
en zuzendaritzak debaldeko enkantean eskaini zuen aldizkaria, gura zuen edozein laiko taldek eramateko, literatura, kulturgintza, euskalgintza fraidekien egitekoak ez omen zirela-eta. Akabua bai horixe, naibotasun frantziskotarrarena!
|
|
|
Eta berdin, atomoa nukleoa eta elektroiak da, etc.? P. M. Etxenike, J. M. Pitarke eta F. Plazaolak artikulu bat biziki argitsua profanoontzat argitara dute
|
Jakin
en (125, 2001),. Sinpletasunetik konplexutasunerantz, milurteko berriaren atarian?, eta behin eta berriro analisiko errealitatearen maila bakoitzaren independentzia errebindikatzen dute. Unibertsoa bat da, noski, baina, inguratzen gaituzten fenomeno fisikoen deskribapenaren maila bakoitzak berezko logika, matematika eta fenomenologia ditu?
|
|
|
Azken hamarkadetan berrikuntza teknologikoek beste ezerk baino hobeto markatu dute gure garaia, gizartea eta kultura,
|
Jakin
en iritziz. Ezinbestekoa da, horrenbestez, teknologiak ez ezik, zientziak eta teknologiak gizartearekin eta kulturarekin duten erlazioari buruz sakon hausnartzea.
|
|
|
|
Jakin
en aurreneko zenbakiaren ondoren, hurrengoak ere jaso zenituzten?
|
|
|
Ez dakit harpidedun egin nintzen, ala trukean jasotzen genituen.
|
Jakin
en lehenengo aleak gero Euskal Bibliotekara eraman ditut.
|
|
2010
|
|
|
Torrealdairen azterketaren ondoren, Gaiak saila dakar aldizkariak, eta hor Koldo Gorostiagaren eta Elena Belokiren artikulu bat. Iaz
|
Jakin
en agertutako bi artikuluren ildoari jarraitzen diote Euskal Herriko lurralde gatazka konpontzeko Europako Batasunak eskain ditzakeen aukeren inguruan, hain zuzen ere. Hirugarren artikulu horretan, lurraldearen auzia gainditzen lagun dezaketen Europako Batasunaren erkidegoko eskualde politikaren belaunaldi berriko lanabesei buruzko hausnarketa kritikoa egiten dute Gorostiagak eta Belokik.
|
|
2011
|
|
|
Polemikaren transzendentziak, Intxaustik planteatu duen eran, filosofia eta teologiako estudianteen aldizkari baten barne muga apalak, eta azkenean
|
Jakin
en historia ere, askogatik gainditzen zituela, eta hala ulertu dutela partaide guztiek. Bataila gurutzeala izan da gerraosteko norabideentzat.
|
|
|
J. Intxaustik 1958an, Yakin en 8 zenbakian," Bergson’en Jainko intuiziñoa" argitaratu zuen, esan dezagun, euskara mordoilo samarrean; hurrengo alean, 1959ko aurrenekoan," Illobira bultzaka" —jada Enbeitarekin batera zuzendari zela—, eta hurrengoan, hamargarrenean, atarikoan, Euskaltzaindiari men egiteko erabakia, artean jakin zen fraide komentu eta apaizgaietako euskaltzaleen aldizkarian askok gaitzesten zuten erabakia; Euskaltzaindia ez baizik Orixe baitzen hizkuntza autoritatea eta S. Onaindia eta beste askorentzat ere eredu ideologikoa ere. Nola gertatu zen
|
Jakin
en norabide aldaketa zirti zartako eta fite hori?
|
|
|
|
Jakin
en bizitza laburrean pubertadea (barka, jaunak!) ta gizon egitea seiñalatu bearko banitu, ta aurtzarotik banatu, ezertxo ere dudatu gabe jarriko nuke momentu au Txillardegi-rekin suspertu ta Intxausti-k eutsi, jaso ta superatutako krisian[...]
|
|
|
Joseba Intxausti da
|
Jakin
en garbizaletasunari (keriari?) sekula santako pasara egurra ta milla koloretako jorratua eman dizkiona[...] Ta konbertituaren karrez ekin dio, titulutik asita aldenik aldean azkeneko puntaraiño terrorismoaren kea darion lanarekin (Euskera, 1963, 352).
|
|
|
|
Jakin
en berrogeitamar urtekari J. Azurmendik berak, atzera begira jarri eta inflexio une hartan erreparaturik, gordeak zituen gutunei kendu die hautsa, eta hautaketa egiten hasi zen. Ildo beretik guk, errepara diezaiegun gutun horiei —gorago esan dut jendaurreko artikuluetan adierazitakoak osatzeko eta hobeki ulertzeko balio izaten dutela— 1958ko urte bukaeran Intxaustik Txillardegiri gutuna egiten dio, eta horrekin batean" Bergson’en Jainko intuiziñoa" artikuluaren kritika eskatzen dio.
|
|
|
Atzo, jakinlariak urtean behin elkartu eta artikuluetan erabilitako kultur hitzak jasotzen zituzten. 1959an Orixeri pasatzea erabaki zuten bildutako kultur hitzak, nahiz
|
Jakin
en zuzendaritzan autoritatea Euskaltzaindia zela erabaki, eta ez Orixe. Egun, nork izan behar luke autoritatea?
|
|
|
Urratsak egiteko kontzientzia, sua eta buru argia behar, eta nagusikeriak eta protagonismokeriak saihesteko kemena!
|
Jakin
en esperientziatik atera daitezkeen ondorioetako batzuk, egungora ekarriak.
|
|
|
Oroz lehen, aitortza bat: neke da gauza berriak esatea
|
Jakin
en bost urteko epealdi horretaz; aurretik ere gehienak eta garrantzizkoenak esanak baitaude. Halere, Jakin i begiratzean Euzko Gogoa eta Egan i ere begiratuz gero —Jakin ez baitzen erabateko kultur basamortuan jaio, nahiz Euskal Herriko hainbat fraide komentu eta apaizgaitegietan barreiaturik ziren euskaltzale taldetxoak nahiko ingurune arrotzean sentitzen ziren edo senti zitezkeen euskal kultura lantzeko giroaz zen bezainbatean—, azken bi horiek 1956tik Euzko Gogoa hil arte bizi izan zuten lehiari arreta jarriz gero, gauza berri batzuk ere nabarmendu daitezke, aurretik esandakoekin batean.
|
|
|
35 orriko lan horren atalburuetan garbi ageri dira aldizkariaren nondik norako nagusiak:
|
Jakin
en asmoak eta inportantzia; Jakin kultura bidetan: Garbitasunaz; Garbitasunaz oraindik; Intxausti-ren erasoa.
|
|
|
Garbitasunaz; Garbitasunaz oraindik; Intxausti-ren erasoa.
|
Jakin
en barnetik sortzen da argia; Teknika ta kultura itzen kontua (Fonetika, Sufijoez: ismo, ista; al, ar; zko, ki, re, ari, lari; tzaz); Jakin en lezioa.
|
|
|
Jakin en barnetik sortzen da argia; Teknika ta kultura itzen kontua (Fonetika, Sufijoez: ismo, ista; al, ar; zko, ki, re, ari, lari; tzaz);
|
Jakin
en lezioa.
|
|
|
J. Intxaustik bi artikulu behinik behin: "
|
Jakin
en historiaurrea: abertzaletasuna eta euskara" eta" 1956:
|
|
|
kultur euskararen bila"; eta" Kulturgintzaren planteamenduak" (75; 148); eta P. Agirrebaltzategik" Bilakaera ideologikoa" (125). P. Iztuetak" Eliz ikastetxeetako aldizkariak" (49; bereziki interesgarria
|
Jakin
en harrobi gertatu zen Gure Izarra aldizkariaz ematen duen informazioa: 61); eta Orixe eta gizarte ingurua n (1991)" Kultur hizkuntzaren bila" (951) eta" Joseba Intxausti:
|
|
|
Garbizale mordoilozale polemikarekin batera kultur hitzen inguruko afera axola handikoa ere ukitzen dut; buruenik, ondorioak ateratzen jarrita, iragan hurbiletik egungo orainera zubia eraikitzen entseatzen naiz, gure administrazioetan euskara normalizatzeko
|
Jakin
en esperientziatik zer baliatu genukeen, iradokizunak eginez.
|
|
|
Hurrengo urtean izango zuen Txillardegirekin eztabaida gogorra, garrantzi handikoa
|
Jakin
en bilakaeran. Baina ez gaitezen aurreratu, jarraitu dezagun 1956ko urteko egoerarekin, eta Jakin utzita, begira diezaiegun Euzko Gogoa ri eta Egan i, diaspora politikoaren euskarazko kultur ordezkaritza gorenari, eta, barruan erregimenak uzten zien neurrian euskal kultura sustatu nahi zutenen ordezkari zen Euskaltzaindiaren Euskera eta Egan kazetei.
|
|
|
|
Jakin
en lehen zenbakia baino lehentxeago Euskaltzaindiak aterea zuen gerraondoko lehen zenbakia; eta bateratsu
|
|
|
|
Jakin
en lehen zenbakiek oso harrera ona izan zuten. Besteak beste, K. Mitxelenak:
|