|
2005
|
|
|
Liburuak bata bestearen aldamenean ondo be ondo ordenauta, bata be ez okertuta, eta gitxiago horizontalean bata bestearen gainean jarrita. Dagoan lekutik ezin ikusi daikez liburuon izenburuak eta idazleen izenak, baina jakin
|
badaki
egilearen abizenaren arabera dagozana sailkatuta, alde batera euskeraz idatzitakoak, bestera osterantzeko hizkuntzetakoak.
|
|
|
Duda barik, baina horrek ez du esan nahi ipuin guztiek alegiazko gertaerak, halakoak gertakari fantastikoak direla ulertuta, baino ez dituztenik kontatzen. Narratibaren helburua fikzioak kontatzea den neurri berean, badakigu
|
jakin
egile batzuen asmoa errealitatea kontatzea ere badela, hau da, ez errealitatearen gainean fikzioa egitea, baizik eta izan diren benetako gertaerak bere horretan ematea. Errealitatea literaturan zertan den azaltzea gaitza bezain nabarra izan daiteke baina, behintzat, ikuspegi horrek balio behar digu konturatzeko ipuina genero zabala eta konplexua dela, beste edozein genero bezain zabala eta konplexua, hortaz, bere baitan ezaugarri ezberdinak hartzera behartuta dagoena.
|
|
2009
|
|
|
|
Bazekien
egileak paraje haietaz eta habitatzen zuten biztanleez, haurtzaroaren zein nerabezaroaren zatia han igaro baitzuen, eta film hura autobiografikoa izan gabe, zekienaz mintzatzeko modua omen zen. Gainera, ez zen aurretik inor askorik interesatu unibertso hartaz.
|
|
2010
|
|
|
Parkeko ahate ederrenek edo zisne itsusienek hiritarren hizkuntza ikasi dute, eta gauaz gertatzen direnak kontatzen dizkigute, ogia ez den beste opariren baten truke; ezen idazle zoofilo baten irudimenetik sortuak badira ere hegazti hauek,
|
badakite
egile eskubideen papurrik gabe bizirauten. Kontatzen digute iragan neguan hiru gaztek emakume bat bortxatu eta erail zutela, bere gorpua urmael lohituaren sakonean dagoela, eta bost xentimoko txanpona hondora irauliz gero, biktimaren hezurduraren talka aditu daitekeela.
|
|
2011
|
|
|
Latitudea agertzea bere liburuaren azalean? Ba ote
|
daki
egileak berak. Azkenean, baina, bistan da, dendako apalerako horren deigarria ez ei den Latitudea ren ordez, kontzeptu horren definizio gisako bat izan da aukeratua liburuaren titulutzat (hain teknikoa gabe, poetikoagoa nolabait), aurrera atzera batzuen ondoren izan bada ere.
|
|
|
Mikel Hernandez Abaituari bere Azukre xehea, gatz larria memoria liburuan gizonei berrogeita hamargarrenetara heltzen garenean sarri gertatzen zaiguna gertatu zaio, hau da, idatziz plazaratu nahi izan dituela bere gomutak. Horrela, bere bizitzaren hainbat pasarte kontatzen dizkigu liburuan, eta, egia esateko, interesgarria izan daiteke
|
jakitea
egileak nola bizi izan duen bere iragan ez hain hurbila. Interesgarritasun hori irakurle desberdinentzat desberdina izango da, noski.
|
|
2014
|
|
|
Hala ez balitz ere, ezagutuko balu bezala aritzen da, bere bizitza esperientzia fikzioaren galbahe nobletik igaroaraziz eta, zintzotasuna? eta are biluzte emozionala hainbeste miresten omen dituen garaiotako joerei muzin eginez; ezin
|
jakin
egileak, niaren literatura, praktikatu nahi izan duen hemen, baina, zorionez, ez da, neuaren literaturan?
|
|
|
Sans savoir pour qui battait leur coeur... [Luzaroan, luzaroan, luzaroan/ poetak desagertu ondoren/ beren kantuak kalean dabiltza oraindik/ jendeak oharkabean bezala abesten ditu/
|
jakin gabe
egilearen izena/ bihotzaren taupadak nork eragin dituen ez dakitela].
|
|
2015
|
|
|
Korsakow izeneko softwarea nahiko erabilia izan da datu base dokumentalak sortzeko, batez ere programatzen ez
|
dakiten
egileentzat.
|
|
|
Ez
|
dakit
egilea beti koherentea den. Haren beste aipu batzuk ere kopiatu nituen:
|
|
2017
|
|
|
Sartu zen haien etxean eta Garazi besoetara bota zitzaion negarrez, gertatutako guztiak askatu nahian, bere besarkadaren bila. Oraindik bi emakumeek ez zekiten gau horretan jazotakoa, eta ez zuten
|
jakingo
egilea Gartxot bera izan zela, zegoeneko almadiarien nagusi lanak eta erabakiak hartzen ari zen Gartxot gazte kementsua. Mementoz ez zuten Nikolasengandik eraso berririk izango eta deskuiduan emandako pistak nahikoak izan ez balira, gehiago eskaintzeko prest zegoen.
|
|
2018
|
|
|
Iraganean leku gutxi gorabehera mugatu batean baliatzen zen hizkera aztertu nahi dugunean, egoerarik idealenetan baditugu testu zaharrak eta ongi ezagutzen ditugu testuen egilea eta historia: halakoetan
|
badakigu
egilea nongoa eta noizkoa zen, non idatzi edo argitaratu zuen bere lana, nor zen edo izan zitekeen testuaren hartzaile... Are gehiago, gerora ere aipatuko dugunez eta hizkuntza gaiez ari garela, nongo hizkera baliatu zuten ere zehaztu izan dute egile batzuek.
|
|
2019
|
|
|
Raimundo Silvak bi urrats labur eman zituen mahaiari buruz, gelditu egin zen, Oraindik ez dakit ongi, esan zuen, gero isildu zen, zeren igarri behar baitzukeen ezen Maria Sararen hitzak beraiek nortzuk ziren jakiteko zirela, haiek eta hauek, eta horiek, eta beste guztiak, hitz batez, gu. Maria Sara, itxuraz, konforme gelditu zen erantzunarekin, nahikoa irakurle esperientzia biltzen zuen bere baitan
|
jakiteko
egileak ez dakiela, bere pertsonaiei buruz, izan direna baizik, eta ez guzti guztia, hala ere, eta oso gutxi izango direnari buruz. Raimundo Silvak, ozen esandako zerbaiti erantzungo bailion, esan zuen, Ez dut uste pertsonaia dei genitzakeenik, Liburu bateko pertsonak pertsonaiak dira, erantzun zuen Maria Sarak, Kategoria ertainekoak edo ikusten ditut, gehiago, askatasun maila diferentekoak, honi dagokionez ez du zentzurik pertsonaiaren logikaz edo pertsonaren behar kontingenteaz mintzatzea, Nortzuk diren ez badidazu esaten ahal, esadazu gutxienez zer egiten duten, Gizona soldadua da, Santarem hartu zutenean han egon zen, emakumea Galizian bahitu zuten gurutzatu baten ohaide izateko, Beraz, badago maitasun historia bat, Hala deitzerik badago, Duda egiten duzu, Ez baitakit garai haietan nola maitatzen zen, hau da, agian sentimendua imajinatzeko gauza naiz, baina ez dut ideiarik, ez informaziorik, herriko emakume batek eta gizon batek sentimendua adieraziko zuten moduari buruz, hizkuntza, kasu honetan, ez zen oztopoa izango, biek hitz egiten zuten galizieraz, Asma ezazu maitasun hitzik gabeko maitasun istorio bat, sans mots d, amour, inoiz gertatuko zela halakorik uste dut, Zalantza handiak ditut, ez behintzat egiazko bizitzan, eta, dakidanaren arabera, ezinezkoa da horrelakorik gertatzea, Eta Ouroana hori, gurutzatu baten ohaidea bada, aitoren seme batena, suposatzen dut, nola elkartzen da Mogueime soldaduarekin, Munduak buelta asko ematen ditu, eta guri are gehiago emanarazten dizkigu, eta bukaeran heriotza dago, Henrique gurutzatua, Henrique baitu izena, laster hilko da, Beraz, gurutzatu hori Lisboako Setioaren Historiakoa da, beste historiakoa, alegia, Jakina, Orduan hil eta gero egin zituen mirakuluena ere kontatzeko asmoa duzu, Ez nuke aukera galdu nahiko, Bi mutuen mirakulua, Bai, baina aldaketa txiki batekin, Raimundo Silvaren erantzunarekin batera irribarre bat etorri zen.
|
|
|
Ez
|
dakigu
egilea nor den.
|
|
2020
|
|
|
Bada orduan bezala segitzen duen gauza bakar bat: 1978ko abenduaren lehen egunetan 12 zenbakitik Iparraldera ihesi joan zen Jose Miguel Etxeberria Alvarez, orduan bezala, desagerturik dago; orduan bezala, familiak ez daki haren gorpua non den; orduan bezala, inork ez
|
daki
egileak nortzuk izan ziren, ezta desagerketaren gainerako detaileak ere: nora eraman zuten?
|
|
|
Edonola, memoria eta irudimena noraino iritsi daitezkeen ez dago jakiterik, esaterik ez dagoen bezala, bizitzaren dantzak Teresa, Amaia eta istorio honetako protagonistak nora eraman dituen. Kontatzerik badaukat, ordea, sormenaren bideak bihurriak bezain ezezagunak direla, eta inoiz ez dagoela
|
jakiterik
egilea nora eramango duten. Kasualitatearen edo kausalitatearen ondorio diren ere ez dago ziurtatzerik.
|
|
2021
|
|
|
Eta sentitzen dut, baina ezin dugu esan horrelakoa denik. Denok
|
dakigu
egile beraren beste titulu batzuk direla askoz unibertsalagoak, eta testu honetan behintzat garbi dago garai hartako politikariei eskainitako komentario ugariak azaldu, moldatu edota hobeto kendu egin behar direla lokalista eta desfasatuta gera ez dadin. Baina sakralizatu egin digute nor eta heterodoxo bat, eta bere testuak ukiezinak bihurtu, nahiz eta denbora pasatu ahala hainbat pasarte baliorik gabe geratu.
|
|
|
Ez
|
dakigu
egileak ongi haztatu zuen testua: horrek erran nahi luke buruzagi baten ospe ona kolokan ezartzen duen zerbaiten argitaratzeak automatikoki balbe zigorra merezi zuela?
|
|
|
Berriz, German Gonzalezen kasuan ez zuten PSOE eta UGTko militantearen aurka joan, baizik eta, beren ustez, poliziarekin lankidetzan ari zen baten kontra. Roberto Lertxundiren kasua ere leporatu zitzaien, eta
|
badakigu
egileak Ezker Abertzaleko giroan ibiltzen zirela.
|
|
2022
|
|
|
Hautu bikaina da Soka, ekintzaren gertaleku asko eta askotarikoen bizkarrezur gisa irmoa, eta izaera poetiko adimentsukoa. Zuzendari naizen aldetik,
|
badakit
egile gutxik hartzen duela lana (edo ardura) alternatiba eraginkor bat eskaintzeko (deskripzioaz edo egoeraz haragokoa), bere antzezlana oholtzara eramateari begira. Eta iruditzen zait ezinbestekoa dela, idaztera jartzen denak “literatura dramatikotik” “antzerkigintzara” igarotzea badu xede.
|