|
2002
|
|
|
“Garbiketa sakona” Disney Cruise Line konpainiak bere borondatez utzi zituen joan den ostiralean “Magic” aisialdi ontziaren bidaiak, azken biran 160 lagun gaixotu ondoren. Ontzia Cañaveral portuan egongo da, Floridako erdialdean eta ekialdean, eta “garbiketa sakona” egingo zaio, oraindik ez
|
dakigun
birusa desagerrarazteko. Magic astearen aurreko astean, 300 bidaiari eta tripulatzaile gripearen antzeko sintomak zituzten gaixoak erori ziren:
|
|
2003
|
|
|
Zirrosia gaixo horietako hamarretik bitan alda daiteke 15 edo 20 urteko epean. Bartzelonako Ospitale Kliniko eta Probintzialeko Hemodinamika Hepatikoaren Laborategiko buruak, Jaume Bosch-ek, adierazi du orain argira jauzi egiten duten hepatitis kasu horiek esku hartze medikoek eta xiringen edo odol transfusioen bidez kutsatzeak eragiten dituztela, nahiz eta medikuntzak oraindik ez
|
zekien
birus horien berri. Kontuz obesitatearekin Baina obesitateak edo malnutrizioak ere gaixotasun hepatiko kronikoak eragiten dituzte.
|
|
2005
|
|
|
Birusa Europara iristeak galera ekonomiko handiak eragin ditu hegaztien sektorean. Noiztik
|
dakigu
birus hori. Haren deskribapena ia mende batekoa da, eta nolabaiteko birulentzia agerraldi batzuk ezagunak diren arren, animalia gripearen ondorioak ez dira nabaritzen, ez baitiete pertsonei eragiten.
|
|
2007
|
|
|
Ezagutzen diren birusei PCR aplikatu zitzaienean lortutako emaitzak ia %100ean bat etorri ziren Virochip ekin, baina hori izan zen ezezagunak detektatu zituen bakarra. Kalkuluen arabera, asma krisien %50 eta %80 artean birusek eragindako arnas infekzioekin lotuta daude, baina ez
|
dakigu
birusak eragin ditzaketen birusak zein diren, bakarrik zein elkartuta. Virochip ekin egindako lehen saiakerak hain emaitza harrigarriak eman ditu, ezen, zalantzarik gabe, askoz azterketa zabalagoak egingo dira, eskala handian, arnas traktuari eragiten dioten birusek eragindako asma erasoen tiroari buruzko emaitza eztabaidagarriak lortzeko.
|
|
2011
|
|
|
“Gehienak Saharaz hegoaldeko Afrikan bizi dira, eta emakumeak dira. Oso gutxik
|
dakite
birusa hartu dutela”, adierazi du txostenak. Margaret Chan Osasunaren Mundu Erakundeko (OME) zuzendari nagusiak esan duenez, “erretrobirusen aurkako sendagaiak eskuratzeko aukera handitzeak esan nahi du GIB/ HIESa duten gazte gehiagok biziraupen tasa handiagoak dituztela, baina horietako asko ez daude kutsatuta”.
|
|
2012
|
|
|
Kutsatuen bizi itxaropena kutsatu gabekoen tankerakoa da, baina kutsatzeak% 17 hazi dira azken hamarkadan. Gainera, kutsatuen% 25ek ez
|
dakite
birusa daukatela.
|
|
2014
|
|
|
Zerk sortzen duen dakigun minbizi bakarra da umetoki lepoko minbizia. Jatorri birala du,
|
badakigu
birus batek sortutakoa dela, baina bularrekoaren kasuan, ez dakigu ezer.
|
|
2018
|
|
|
Ikusten ari gara, halaber, birusek zuzenean gaitasun batzuk ematen dizkiotela ostalariari. Adibidez, bakterioetan aspalditik
|
dakigu
birusei esker sortzen dituztela toxina batzuk. Eta antzeko adibideak ari dira aurkitzen landare eta animalietan ere, azaldu du Lopez Goik.
|
|
|
Gainera, A motakoak edo B motakoak izan daitezke (C motakoak ere badaude, baina askoz ere gutxiago dira).
|
Badakigu
birus horiek guztiak badaudela, baina denak ez dira gizakiarengana iritsi. Gehienak hegazti basatietan daude:
|
|
2020
|
|
|
Aurretik ere existitzen zen beldurra, baina hor errealitate bihurtu zaigu, birusak kutsatu nazake baita kutsatu dezaket ere, nahiz eta ez
|
jakin
birusa dudala. Neurri batean harrigarria da beldur hori, zergatik gara birus horretaz beldur, dakigularik gripeak edota Hiesak ere hil gaitzaketela?
|
|
|
Birus berri bat denez, oraindik ez
|
dakigu
birus horren gainean, baina badakigu pertsonatik pertsonara transmititzen dela eta, batez ere, arnas traktuko organoei eragiten diela, elikagaiek transmititutako birus gastrointestinalek ez bezala, hala nola norobirusak eta A hepatitisa. Horregatik, eskuak maiz garbitzeko eta aurpegira eraman beharrik ez izateko (batez ere, ahora, sudurrera eta begietara) entzuten ditugun gomendio guztiak entzun ditugu; keinu hori askotan egiten dugu egunero, konturatu gabe.
|
|
|
Eta Gaixotasunak Prebenitzeko eta Kontrolatzeko Europako Zentroak (ECDC) adierazi duenez, “nahiz eta Txinan hasierako infekzioaren iturria animalia izan, birusa pertsonen artean zabaltzen ari da, batez ere, norbaitek eztul, doministiku edo kanporatzen duenean aireko tantatxoak arnastean”. Bestalde,
|
badakigu
birusak denbora batez iraun dezakeela objektuen gainazalean, eta horrek, jakina, ez ditu baztertzen elikagai establezimendu batean eskuratu ditzakegun artikuluak. Zer gertatzen da kutsatutako kirten bat (edo beste edozein fruta) erosten badut norbaitek eztul egin duelako edo birusa eskuetan zuen norbaitek ukitu duelako?
|
|
|
Bai, gerta liteke, “noizean behin” eta modu anekdotikoan, alderantziz, Osasun Ministerioak ohar tekniko batean dioenez. “Hala ere, oso zuhurrak izan behar dugu, oso gutxi
|
dakigu
birus horretaz. Hipotesi ireki asko ditugu, baina ebidentzia gutxi.
|
|
|
Pandemia ondoen kudeatu duten herrialdeak dira infektatuak modu eraginkorragoan bereizi ahal izan dituztenak oraindik kutsatu ez direnak edo immunitateren bat dutenak”. Hala ere, oraindik goiz da
|
jakiteko
birusaren aztarna aplikazioak zenbateraino izango diren erabilgarriak epidemiari eusteko. Orain arte, lanean esperientzia gehien duen Europako herrialdea, Alemania, pozik dago funtzionamenduarekin.
|
|
|
2 «Konfinamenduak berak ez dit kezkarik eragin, baina giroak eta geroak bai. Berriz berdin berdin segitzen badugu bizitzen lehen bezala…
|
Badakit
birus hori hor dagoela, baina denbora berean krisi ekonomikoa ere bada. Kapitalismoan segitzen badugu, lantegiak urrun bidaliz merkeenera joateko...
|
|
|
Birusak baldintzatua izan da irekiera eta, zentzu horretan, «urte berezia» izanen dela jakitun dira: «ireki aitzinetik ere
|
bagenekien
birusa gure artean zela...».
|
|
|
Une horietan udalerri hori zen puntu gorria pandemian. Jokalari semiprofesionalak gara, ezin dugu astero PCR proba bat ordaindu
|
jakiteko
birusa dugun eta norbait kutsatu dezakegun. Nik behintzat, ez diot zentzu handirik ikusten tabernak itxita dauden bitartean, gu hortik jokatzen ibiltzeari.
|
|
|
Guk ere ez dugu nahi izan ardura gehiegi sortzea.
|
Badakite
birusa dagoela, kaltegarria dela, jendea gaixotzen dela eta kontuz ibili behar garela.
|
|
|
Egunetik egunera jaso ditugun informazioak ezberdinak izan dira. Medikuok ez
|
genekien
birusak zein portaera zeukan, diagnostiko batera heltzeko sintomatikoak eta asintomatikoak… Gaur egun, askoz ere gehiago dakigu. Martxo bukaeran gailur bat izan zen, eta paziente asko izan ziren egoera larrian.
|
|
|
Lurrun minez obra, gainera," kontaktu obra" bat da, sexua oso presente dago etengabe eta hori ere ez dakigu nola kudeatu. Oso anbiguoa da orokorrean, alde batetik, ez
|
dakigulako
birusarekin zer gertatuko den eta, bestetik, araudiari dagokionez, egun batetik bestera gauzak ere aldatzen ari direlako. Latza da beti horren pendiente ibili behar izatea, bai kulturan, bai beste sektore batzuetan ere.
|
|
|
Gaztetxoen artean, ostera, justu kontrako fenomenoa gertatzen da kasu batzuetan: jainkoak balira lez portatzen dira, beharbada
|
badakitelako
birusak gutxiago eragiten diela gazteei. Eta horrela, legea eta salbuespen egoera beraiei zuzenduta egongo ez balira lez jokatzen dute:
|
|
2021
|
|
|
Segur aski, COVID pandemiak historiako masa komunikazio erronkarik handiena ekarri du. Munduko pertsona guztiek eduki behar dute informazio berri pila bat, batez ere
|
jakiteko
birusetik nola babestu, baina baita probak non egin ere, laguntza nola bilatu, zein muga dagoen eremu eta une bakoitzean, nola jaso txertoa, eta abar. Gure ikerketan ikusi dugu munduko leku askotan COVID buruzko informazioa ez dela eskuragarri egon hizkuntzarekin lotutako hainbat desorekaren ondorioz:
|
|
|
Eta esan behar dut sekula ez garela hain ondo tratatuak sentitu.
|
Badakit
birusarengatik dela, baina tokien bilaketa eta bestelako neurri asko oso ondo eta mimoz zaindu dira".
|
|
|
Batxilergoan biologia hautatzeko aukera emanda ikasgaiari baietz esan ziotenek eta derrigorrezko eskolaldia bera ere bete ez dutenek; gorputz atalak eta organoak izendatzeko dozena erditik gora hitz ez dutenek eta giharrak, hezurrak, hezurtxoak eta biloak banan banan ezagutzen dituztenek; gaindohatuek eta papaoek; badirudi denek
|
dakitela
birusak zer diren, zelan diharduten, mutanteak ala zer diren, are oraingo hau, ofizialki COVID deitu arren" txinatarra" deritzotena, hots, Iñaki Williams izen eta guzti ezagutu arren" Athleticeko baltza" esaten dioten arrazista ildokoek, den denek, badiot, ematen dute iritzia. Hala" Bai, laborategian sortua" diotenek, zein" Bai zera!
|