|
2000
|
|
|
Baina, tira, salbuespenak salbuespen, jendea ongi portatu zela esan behar, eta ez da horixe meritu eskasa ikusi ziren gordinkeriak ikusi eta gero. Eta
|
ikusi
aditza erabili dut, bai, jendeak ikusi egin zuelako ikuskizuna, eta ikusiz gozatu; baina niri ez dit noski aditz horrek balio, nik ez bainuen ikusi, pairatu baizik, desgogara guztiz, eta min handia eragin zidaten ikusitako hainbat basakeriek; eta emanaldiak iraun zuen tarte amaigabean, atzera ene haurtzaroarekin akordatu nintzen, eta talko hautsekin; eta pentsatu nuen emakume haien ezpainak ikust... Eta, azkenik, pentsatu nuen hala ere munduak merezi zuela, ezin gintezkeela beti bizi nazkaren uretan ito ez ito nekagarri horretan, eta, munduari uko egin nahi izanez gero, baldintza bat bete behar dela ezinbestez eta aurretik; alegia beraren konkista.
|
|
2001
|
|
|
Egia esan, badute gaurko askatasun atseginean zer
|
ikusirik
aditz sailean lokarriak hausten hasi ziren gorengo idazle eta hizkuntzalari jakintsu batek edo bestek: nori berea emateko, Azkue gogoangarriak eta Orixe euskal letren aitagoiak.
|
|
2014
|
|
|
Horrek, beste behin ere, alokutiboa argumentu egituratik at gelditzen dela erakusten du. (23a) adibidean,
|
ikusi
aditzaren argumentu egitura beterik dagoenez, na alokutiboari dagozkionmorfemak dira, eta, horrenbestez, dagokion izenordainak (hire) ahula izan behardu perpausa gramatikala izan dadin. (23b) n, aldiz, itzuli aditza ditrantsiboa denez, kasu honetan morfema horiek datiboari (hiri) dagozkio, eta ez alokutiboari.
|
|
2017
|
|
|
Adibideko lehenengo perpausean izen sintagma eta subjektua jarraitzaileek da; zelaitik ikusi zuten partida, berriz, osagaitzat zelaitik adjuntua,
|
ikusi
aditza eta zuten aditz laguntzailea dituzten aditz sintagmaeta predikatua. Bigarren perpausean, partida zelaitik ikusi zuten jarraitzaileak erlatibozko perpausa perpaus nagusiaren izen sintagma eta subjektua da; egongo dira finalean aditz sintagma eta predikatua.Erlatibozko perpausean jarraitzaileek da subjektua eta Partida zelaitik ikusi zuten predikatua.
|
|
|
ikusi eta ekaitzaren. Lehenengoaren kasuan gertaera osoa ikusi zuten bada ere, ikusi bakarrik markatu da, ISO TimeML eskemaren egokitzapenean gertaeren burulexikala markatzeko erabakia hartu zelako;
|
ikusi
aditz predikatu batez deskribatutako PERCEPTION kategoriako gertaera da. Etiketatu den bigarrena berriz, ekaitzaren, izen predikatu baten bitartez deskribatutako OCCURRENCE kategoriakoa da.
|
|
2019
|
|
|
ari izan lokuzioaren bitartez, bai. Baina, aditz batzuekin adizkiak eta laguntzailea soilik erabiliz puntukaritasuna ere lortzen da; honen adibidea
|
ikusi
aditza da:
|
|
|
Baina,
|
ikusi
aditzarekin.
|
|
|
adibide horietan ikusten ahal den bezala, gehienetan, bi bide dauzkagu: etortzen ari da eta dator; bat edo bertzea aukeran; eta multzo horietatik, noizbehinka,
|
ikusi
aditzaren berezitasunagatik, hirugarren erabilera bat daukagu ikusten dut.
|
|
|
Bertzalde,
|
ikusi
aditz hauek: erre, jo, igo, jautsi. ez diguzu erranen zaharrak izateko nahiko meritua ez duten.
|
|
2021
|
|
|
Jon, leiho eta telebista izenak dira. Aldiz, ikusten hitza
|
ikusi
aditzaren aldaera bat da, ez da izena. Eta ondoan hitzean ageri den n hori, demagun, postposizioa da, izena ez den beste elementu bat.
|
|
|
Zenbaitetan, gainera, ez da erraza izaten mugak ongi bereiztea. Esaterako, eragin hitza abstraktua da, baina aurpegian ikusten duzu eman diozun muturrekoaren eragina perpausean badirudi zehatza den zerbaiten aurrean gaudela (berez, eragina abstraktua izanik, aldi berean
|
ikusi
aditzaren objektu zuzen konkretua da). Edo bortizkeria hitza:
|
|
|
Horiek argumentuak dira:
|
ikusi
aditzak norbaitek zerbait ikustea eskatzen du. Komunztadura argumentala dela diogu, horregatik.
|
|
|
Alde batetik, hautemate eta iritzi aditzak daude. Adibidez, Zail (a) ikusten dut hori esaten dugunean,
|
ikusi
aditzaren bidez ez da hautemate fisikorik edo begien bidezkorik adierazten; iritzi bat edo norbaiten ustezko egoera bat adierazten da, eta horrelakoetan bigarren mailako predikatua nahitaezkoa izaten da. Berdin Josu triste sumatu dugu diogunean; ez gara ‘ohartzeaz’ ari, baizik eta Jonen egoeraz.
|
|
|
Jonek liburua ipini du esaten badugu, bistan da ipini aditzak nonbait ipintzea eskatzen duela. Bistan da ere Jonek argazkia ikusi du esaten badugu,
|
ikusi
aditzak ez duela ezinbestean non ikusi duen eskatzen, ikuste hori beti gertatuko baita nonbait. Ez da aditzaren kontua, baizik gertaera guztiena.
|
|
|
Argumentu hori beharrezkoa du.
|
Ikusi
aditzak norbaitek zerbait ikustea eskatzen du eta, beraz, aditz horren sare tematikoan (edo semantikoan, esanahi bera dute bi terminoek azalpen honetan) bi argumentu daudela esaten dugu: norbait eta zerbait6, adibidez, Alabak aita ikusi du.
|
|
|
Izan ere, lehen perpausean, subjektu komunztadura zaurrizkiaren bitartez gauzatzen da (zu... egon zara) eta bigarrenean, zu atzizkiaren bidez (zuk... eskiatzen duzu). Horretaz gain, izan eta* edun aditz laguntzaileen arteko banaketa dago bi perpausen artean, eta bigarren perpausean ageri den laguntzailea da aditz trantsitibo arrunt batekin,
|
ikusi
aditzarekin adibidez, hautatzen dugun bera. Beraz, argumentu bakarra (hortaz, intrantsitiboa), baina kasu desberdina (absolutiboa batean, ergatiboa bestean).
|
|
|
6 Egia da batzuetan
|
ikusi
aditzak beste esanahi bat izan dezakeela: Itsua operatu zuten eta ondoko egunean ikusten hasi zen.
|