|
2000
|
|
|
Nire txukuntasunerako obsesioak ez luke sekula halako kuxidaderik onartuko. Igande osoa zigarrokin kirats
|
hura
pairatuz. Ez zen posible.
|
|
2001
|
|
|
Duela hogei urte beraiek ziren, gure" zaharrek" alokazione eta subentzioekin iraun zutelako, giro kolonialista batean tematu zirela ahoak eman ahala salatzen zutenak. Guraso triste haien umeak ginen eta dignitatez bederen, edo urguilu propioz, ez genuen lur eta behi gorotz urrineko" pasibitate"
|
haren
pairatzea merezi, ziotenaz. Hamasei bedatze eskoletan pasaturik, inguruko jendeak baino ikasiagoak ginen alabaina:
|
|
2002
|
|
|
Joan den mendeko 90eko hamarkadaren erdialdera arte, biriketako minbiziak profil ia erabat maskulinoa zuen. Gutxi ziren
|
hura
pairatzen zuten emakumeak. Hala ere, Madrilgo Carlos III. Institutuko Epidemiologia Zentro Nazionaleko epidemiologoek kasuak gehitu egin direla ikusi dute, eta kasu horiek epidemia direla esan daiteke espainiarren artean.
|
|
|
Hirugarren heriotza kausa dira herrialde industrializatuetan, eta larritasun aldakorreko ondorioak uzten dituzte
|
hura
pairatzen duten guztietan. Garuneko infartuak dira, eta kasurik larrienak erraz saihets daitezke, gaixoari proba erraz bat eginez:
|
|
2007
|
|
|
Hori dela eta, arrazoizkoa da Munduko Osasun Erakundearen (OME) Europako Eskualde Bulegoak 2010erako proposatutako helburua betetzea: elgorriaren transmisioa etetea, baita sortzetiko errubeolaren sindromearen eragina ere,
|
hura
pairatzen duten emakume haurdunen fetuari eragiten diona, jaiotako 100.000 haurretik kasu bat baino gutxiagora», azaldu dute autoreek. Izan ere, programa horiei esker, ia inoiz gertatzen ez diren infekzio horiek murriztu egin dira.
|
|
2008
|
|
|
Makulak eragiten du erdiko ikusmena, eta, irenstean, ezin da irakurri, telebista ikusi edo aurpegiak ezagutu. Ikuspegi periferikoa, ordea, ez da aldatu, eta, beraz,
|
hura
pairatzen duten pertsonak oinez ibiltzeko edo eguneroko beste lan batzuk egiteko laguntzarik gabe erabil daitezke. Espainiako Oftalmologia Elkartearen arabera, gure herrialdean 800.000 pertsona daude gaixotasun horren eraginpean.
|
|
|
Aurkikuntza horiek malariari aurre egiteko modua aurkitu du komunitate zientifikoak. Finantzaketa gehiago “Plasmodium vivax” delakoak ondorio larriak eragiten ditu
|
hura
pairatzen duten herrialdeetako osasunean eta ekonomian, hala nola Papua Ginea Berria, India edo Brasilen. Hala eta guztiz ere, eta urtero 300 milioi malaria kasu inguru sortzen dituenez, gutxietsi egin da ikerketak gaixotasunaren mota horretan duen garrantzia.
|
|
2009
|
|
|
Ezaugarri horiek guztiak direla eta, gaur egun, biztanle guztiak hiltzen dira, eta bihotzeko gaixotasunak izateko arriskuak heriotza goiztiarrak areagotzen ditu. Askotan, gaixotasun hori “hiltzaile isila” dela esan izan da, ez baitakite
|
hura
pairatzen dutenen artean. American Diabetes Association ek berriki adierazi du 2 motako diabetesa duten pertsonen %25ek ez dakiela hori.
|
|
|
Haurren desnutrizioak eragin ekonomiko handia du
|
hura
pairatzen duten herrialdeetan.
|
|
|
Hala ere, lehen sintomak hautematea zaila da. Uste da
|
hura
pairatzen duten 800.000 pertsonen erdiak baino ez direla horretaz jabetzen. Zifra kezkagarria da, tratamendua funtsezkoa baita gaixotasun honekin lotutako itsutasun kasuak gutxitzeko.
|
|
|
Hirurek ume zirenetik gaur arte izan duten garapena. Eta, batik bat, gerrara joan ez baina
|
hura
pairatu zutenen bizitza. Egonean gelditu zirenena.
|
|
|
Eta bikote barneko fideltasun kontuak tramaren ardatz. Aurtengoan ere Neeson bera lehen filmeko protagonista, eta jakina, fideltasun eza, edo
|
hura
pairatzeko beldurra, beste behin ere. Kontu komuna nonbait.
|
|
2010
|
|
|
Lehen unetik salatu zuen jokabide hura Eusko Jaurlaritzak, eta injustizia
|
hura
pairatzen ari zirenak babestu genituen. Eta hala egiten jarraitu dugu, haientzat izan den horrek iraun duen zazpi urteetan zehar.
|
|
2011
|
|
|
Nahaste psikologiko ohikoena da. Eragiten duen sufrimenduari beste faktore bat gehitu behar zaio,
|
hura
pairatzen duten pertsonen bizi kalitatea okertzen laguntzen duena: askok jasotzen duten laguntza urria.
|
|
2012
|
|
|
Historialari bakoitzak bere ideia du, baina bonbardaketaren inguruan dezenteko adostasuna dago. Guk
|
hura
pairatu zuten gernikarren lekuan jarri nahi genuen. Gidoia idaztea eskatu zidaten, hasiera batean.
|
|
|
Pairatuko ote nuen kiskaltzea? Baina,
|
hura
pairatuko banu ere, nola eutsi bultzadari. Kamutsago eta kamutsago zetorren erronboa, begiratzeko astirik ere uzten ez zidan lastertasunaz.
|
|
|
Alta, Ezker abertzale ilegalizatuari hurbiltzen bazaio talde arrazional eta sustraitu bati bezala, badira haren desarme militarra erdiesteko pistak: negoziatzeko, eta parte guztien aldetik, arerioa konprenitu behar da eta
|
hark
pairatzen duena sentitu.
|
|
2013
|
|
|
Darcy jaun zaharrak ni gutxiago maite izatera, bere semeak hobeto eramango nindukeen; baina aitak zidan atxikimendu aparteko horrek bere bizitzako lehenengo urteetatik sumindu zuen, nire ustez. Lehia antzeko batean ginen biok, eta berak ez zeukan
|
hura
pairatzeko odolik, ezta jaunak sarritan ematen zidan lehentasun hura eramatekorik ere.
|
|
|
Batzuetan, gai ez izatearen beldurrak ere antsietate izugarria eragin dezake. Antsietatea eta Estresa Aztertzeko Espainiako Elkartearen (SEAS) arabera, proba horien aurreko antsietatea arazo larria da, bai
|
hura
pairatzen duten ikasle kopuru handiagatik, bai errendimendu akademikoan dituen emaitza negatiboengatik. Artikulu honetan, azterketetan antsietateari aurre egiteko modurik onenak deskribatzen dira, baita ikasteko ordutegiaren eta gaueko atsedenaren garrantzia ere.
|
|
2014
|
|
|
Pasa den maiatzean hasi zen Aranzadi urteetan, Gerra Zibilean, Azpeitian gertatutakoa eta herritarrek garai
|
hartan
pairatutako sufrimendua ezagutzeko ikerketarekin. Eneko Etxeberriak azaldu duenez, lan horiekin ere ari dira egun.
|
|
|
Arratoiak, lepoa mozteko puñalak, gas asfixiagarria, hotza, lokatza, gorpuak lokatzetan... Soldadu askok ezin izan zuten
|
hura
pairatu, eta hainbat izan ziren Siegfried Sassoonek" Suicide in the trenches" poeman deskribatutako kasua bezalakoak: " I knew a simple soldier boy who grinned at life in empty joy...".
|
|
2015
|
|
|
–Ez delarik zer sufritu, ez da pazientzia beharrik?, eta halaxe da gure kasu honetan. Beraz, Jonah eta Aixa, ene seme alaba maiteok, entzun arretaz gure herriari sarraski anker
|
hura
pairatzea tokatu zitzaionekoa.
|
|
|
|
Hark
pairatu zituen gorabeherak topa ditzakegu egoera parekidearen atzerabidean eta menderatze maskulinoaren ezarpena euskal jendartean.
|
|
2017
|
|
|
Lehen aldiz Grezian diagnostikatu zuten, eta, hain zuzen ere, histeria grezierako hyster hitzetik dator, eta umetokia esan nahi du. Gero, Erdi Aroan, uste izan zen gaitz
|
hura
pairatzen zutenak sorginak zirela, eta Inkisizioak erre egin zituen. Ondoren, sorginak izatetik deabruak hartutako pertsonak izatera pasatu ziren, eta exorzismoa egiten zitzaien.
|
|
|
garai
|
hartan
pairatu zuen krisiaren arrazoi
|
|
|
Pertsonen erreakzio psikologikoa eta portaera askoz ere neurriz kanpokoagoak izango dira pertsonak egoera
|
hura
pairatzea espero ez bazuen. Horren arrazoia, orokorrean, egoerari aurre egiteko psikologikoki prestatu ez izana da, uste zuelako ez zuela inoiz halakorik jasango.
|
|
|
nekazaritza kontrolatua zituzten ezaugarri, eta, historialariek diotenez, horixe izan zen Espainiako nekazaritzak garai
|
hartan
pairatu zuen krisiaren arrazoi nagusietako bat. Politika haren irabazleak latifundistak izan ziren, zerealak merkatu beltzean saltzen baizituzten.
|
|
2018
|
|
|
Izen abizenak zituzten errepresio bortitz
|
hura
pairatu behar izan zituztenek; borreroek ere bai, jakina. Fernando Mikelarenak Sin piedad liburuan so egin die 1936ko altxamendu militarraren ondotik batere errukirik izan ez zutenei, garbiketa politiko hura gauzatu zutenei:
|
|
|
Administrazioak erabaki zuen arte. Aduana
|
harengatik
pairatu zuten egoera ekonomiko larriak eragin zuen, besteak beste, 90 000 euskaldunen emigrazioa. Horrez gain, Frantziako armadako zerbitzu militarra egitera behartu izanak ere eragin zuen jende anitzek lekuak hustu izana, soldadu bihurtu baino lehen.
|
|
|
Bigarren Mundu Gerra bukatu ondoko urteetan ere izan ziren errefuxiatuak kontuan hartuz, ez ziren hamar urte baino anitzez gehiago iragan ETAko lehenbiziko kideak (Txillardegi, Julen Madariaga, Federico Krutwig...) Lapurdira joaten hasi bitartean, 1961ean.306 Handik urte gutxira, 1969an, Telesforo Monzonek eta Piarres Larzabalek Anai Artea elkartea sortu zuten Donibane Lohizunen, iheslari belaunaldi berriari harrera egiteko. Urte berean, Euskal Herri kontinentaleko 96 apaizek errepresio frankistaren kontrako adierazpen bat argitaratu zuten, errepresio
|
hura
pairatzen zuten euskaldunen alde eginez.
|
|
2020
|
|
|
Alde batetik lotsatu egiten zan Pierre bere burua ahulezia negarti hartan harrapaturik; baiña bestetik pozgarri eta gozo zitzaion halako sendimendu bortitz eta azkar baten jopu egotea. Edozein emakume baiño biguñago bide zegoen une hartan, eta hau laido bide zitzaion; baiña sekulan astindu ez zuen sendiberatasun erialdi
|
hura
pairatzea, ohore zitzaion, eta alde huntatik hanpurustu egiten zan bere tristuran. Gertatu arte hartan ez zuen iñolaz ere halako eroaldirik gizaseme bati gerta zekiokeala siñisten.
|
|
|
Areago, lazgarri, eramanezina zen oinazea. Erabaki zuen, tortura
|
hura
pairatzeari uztearen truke, Prometeori lagatzea bere hilezkortasuna. Zeusek, hildako zentauroaz errukiturik, izartegira bidali zuen Kiron, haren gezi eta uztaiaz armaturik, aurrerantzean beraren memoria ezaba ez zedin.
|
|
2022
|
|
|
Bere bizitzan izandako unerik latzenetan ere, txarrenari onena eman izan zion beti. Azken garaiotan, askotan gogoratu izan naiz harekin; izan ere, garai gogor baten gisan bizi izan dugun pandemia, belaunaldi
|
hark
pairatutakoarekin aldera ezina iruditzen zait hainbatetan. Denboran atzera egitea ariketa interesgarria iruditu izan zait beti, errealitatea dimentsionatzeko lagungarria dela uste baitut.
|
|
|
Sintoma horiek pertsonaren bizi kalitatea alda dezakete, eta kirola egiteko, lan egiteko edo ohiko bizimoduarekin jarraitzeko ezgaitu. Berriki onartutako abortuaren legearen erreformak, hileko mingarriek eragindako lan bajari argi berdea emateaz gain, tabua hausten du,
|
hura
pairatzen duten milaka emakumek ezkutuan bizi duten arazo baten gainean.
|
|
|
Gainera, munduko hirugarren heriotza arrazoia da, eta laugarrena Espainian. . BGBK duten Pazienteen Elkartearen (APEPOC) datuen arabera, gaur egun, hiru milioi espainiarrek dute BGBK, baina lautik hiruk ez dakite
|
hura
pairatzen ari direla Hau da, infradiagnostiko garrantzitsu bat dago, %75ean kalkulatu dena, Espainiako Mediku Orokorren eta Familiaren Elkarteko Arnas Patologiako Taldearen azterketen arabera. Hori dela eta, beharrezkoa da zabalkundean lanean jarraitzea, gaixotasun horren berri eman eta horren inguruko kontzientzia sortzeko, eta, hala, gaixoak edo sintomak dituztenak lehenbailehen medikuarengana joan daitezen diagnostiko goiztiarra egiteko.
|
|
|
Zenbaitetan, osasun langileok, higadura emozionalaren beldur garelako edota
|
hura
pairatzen dugulako, harreman komunikatiboa saihesten dugu, baina harreman komunikatibo egokia eramateak, erretzetik urrun, lanbidean bizi ditugun egoerak hobeto kudeatzen laguntzen gaitu.
|
|
2023
|
|
|
Hankaz gora nahi nituen nire usteak. Lehergailuaren botoia dardarizo gabe sakatuko zuten, burua hotz, eta atentatu arima gabeko
|
hura
pairatuko nuen, leherketaren ondorioz lurrean zaurituta eta babes gabe amaiturik, eta gurasoak hurbilduko ziren ni lurrean konortea galtzekotan nintzenean, azkenik, haien irudia handiagotuko zuen ikuspegi kontrapikatutik arrautza nola zekenki zapalduko zuten ikusi nuela; irribarre hutsarekin irainduz, umiliatuz, jolasari amaiera jarri, inoiz ez bainintzen haiei aurre egiteko gai, baina estimutan ...
|
|
|
Hortzoietako patologia hori duten pertsonek bihotzeko gaixotasun koronarioa izateko %25 probabilitate handiagoa dute. Periodontitisean dauden ahoko mikroorganismoak odolera pasa daitezke, eta sortutako hantura erantzuna organismo osora zabaldu daiteke, eta, horren ondorioz, gaixotasun kardiobaskularren bat harrapatzeko edo okerrera egiteko arrisku handiagoa izan dezakete
|
hura
pairatzen duten pertsonek.
|
|
|
Ion Aranburu donostiarraren familiarteko eta lagunek salatu dute, ohar baten bidez, inork ez duela hartu
|
hark
pairatutako erasoaren erantzukizuna. Ondorio falta horren atzean «ultraeskuinaren inpunitatea» dagoela iritzi diote, eta, horrekin batera, gaitzetsi dute ez dutela jaso instituzioen elkartasunik:
|
|
|
Ion Aranburu donostiarraren familiarteko eta lagunek ohar baten bidez salatu dute inork ez duela hartu
|
hark
pairatutako erasoaren erantzukizuna. Ondorio falta horren atzean «ultraeskuinaren inpunitatea» dagoela iritzi diote, eta, horrekin batera, gaitzetsi dute ez dutela jaso instituzioen elkartasunik:
|