|
2008
|
|
|
–Libreria Saba itxita dago. Abisatuta nengoen, Saba poeta hil zenean
|
haren
liburu zaharren denda erosi zuenak bisita ugari egite omen ditu-eta inguruko tabernetara?. Zorte hobea izan genuen guk eta, Carloren ordez, bere seme Marco zegoen barruan, aita baino zintzoagoa dela frogatuz.
|
|
|
Askoren iritziz, Merce Rodoreda katalanez idatzitako literaturako idazle nagusienetakoa eta unibertsalena izan da.
|
Haren
liburuak 27 hizkuntzatara itzuli dituzte. Baita euskarara ere:
|
|
|
Duela hiru urte, Harold Pinterrek Literaturako Nobel saria irabazi zuenean, ez zegoen artean
|
haren
libururik euskaraz. Gerora, AEDk eta Elkar argitaletxeak lagundu dute hutsune hori betetzen, Jokin Zaitegi itzulpen bekaren bidez Literaturako Nobel saridunaren obra bat argitaratzen baita beti, euskaratuta.
|
|
2009
|
|
|
Nobelatik ipuinetarako joera ikus liteke orain arteko ibilbidean; baita emakumezko idazleak hartuz doazen protagonismo gero eta handiagoa ere; geroak nondik joko duen esaterik ez dago, ordea. Hamaikagarren deialdiak badu irabazlea, Eider Rodriguez, eta okerrik ez dela
|
haren
liburu bat izango dugu kalean urtebete barru; hamabigarren deialdia oraintxe abiatzen da, baldintzak betetzen dituen idazle ororentzat zabalik (35 urte baino gehiago ez izatea, ezta bi liburu baino gehiago argitaraturik). Beste hamarkada distiratsu bat etorriko ote da, oraindik ezagutzen ez ditugun idazleek osatua?
|
|
|
Giza eskubideen alorrean dauden topikoak apurtu nahi ditu Esteban Beltranek (1961, Madril). Mundu osoko adibidez josita dago
|
haren
liburua, eta ez dira falta Euskal Herriari buruzko erreferentziak. Bidaia batean zela, tartetxo bat egin dio BERRIAri telefonoz hitz egiteko.
|
|
|
Ez zait gustatzen tranpak egitea. Raymond Chandler idazleak esaten zuen gorroto zituela Agatha Christieren nobelak, eta nik ere oso disgustu handia hartu nuen gaztetxotan
|
haren
liburu batekin; hiltzailea narratzailea zen!
|
|
|
Ikaskidea ez zen Gershom Scholem, haren anaia baizik, eta egoera argitu zion erantzunean. Gainera,
|
haren
liburuak (J, ngerrenak) ikertzen zituela esan zion, baita anaia naziek hil zutela Buchenwald kontzentrazio esparruan, 1940ean.
|
|
|
Zientzia fikziozko edukien idazlea da, eta Creative Common Non commercial lizentziarekin banatzen ditu bere lanak. Edonork ezin du
|
haren
liburuen edizio librerik egin, baina nahi duenak kopiatu edo erabil ditzake. Alde horretatik, AP berri agentziaren jarrera kritikatu du, agentzia horrek webgunean dituen edukiei linkak jartzea kobratu egin nahi baitu.
|
|
|
Militarra zela egunez, eta gizonezkoa; gauean nobelak idazten zituela emakume izenez. Militarra izaki ez ziotela idazten uzten, ez zituztela
|
haren
liburuak begi aratzekin irakurtzen, bere lan eta izanak idatzitakoa zikintzen zuela. Militarrek beraiek gaizki ikusten zutela, idazlea?
|
|
2010
|
|
|
Kafkaren istorioetako pertsonaiek ere, inolako arrazoirik gabe, mota guzietako egoera latzak bizi dituzte, baina
|
haren
liburuetan ez da logika oker eta maltzurreko gertaera horiei zentzua emanen liokeen izaki transzendentalik. Ez da eutsi beharreko federik.
|
|
|
|
Haren
liburuak irakurri dituenak ongi daki, jakin ere, James Ellroyren bizitza bezala, literatura ere amaren hilketak markatu zuena. Krimena eta biolentzia gaitzat dauzkaten liburuak idazteko joera handik datorkio.
|
|
|
Eta erreferentzia horiekin guztiekin heltzen da liburu dendara irakurlea, eta
|
haren
liburua hartzen du esku artean. Jai intimoa da maite duzun, une onak pasarazi dizkizun idazle baten liburu berria.
|
|
|
pop filosofo, akademiako rock izar eta filosofiaren Elvis Presley gisa aurkeztu dute behin baino gehiagotan, haren ekarpen nagusia marxismoa eta psikoanalisia uztartzea izan den arren.
|
Haren
liburuak irakurri dituen zale eta etsai mordo bat dauka, baita haren libururik irakurri ez duen aldeko eta kontrako sail bat ere. 50 bat lan daude haren bibliografian, eta famatu egiten lagundu dute Interneten dauden haren bideoek eta hari buruz Astra Taylor zinemagileak eginiko Zizek!
|
|
|
pop filosofo, akademiako rock izar eta filosofiaren Elvis Presley gisa aurkeztu dute behin baino gehiagotan, haren ekarpen nagusia marxismoa eta psikoanalisia uztartzea izan den arren. Haren liburuak irakurri dituen zale eta etsai mordo bat dauka, baita
|
haren
libururik irakurri ez duen aldeko eta kontrako sail bat ere. 50 bat lan daude haren bibliografian, eta famatu egiten lagundu dute Interneten dauden haren bideoek eta hari buruz Astra Taylor zinemagileak eginiko Zizek!
|
|
2011
|
|
|
Julen 2010ean jaio da iPadarekin, eta hori da erabiltzen duen hitz gutxietako bat, ama, amama eta aita eta horrelakoak bezala.
|
Haren
liburu gehienak ez dira paperezkoak, baizik eta ehunezkoak, plastikozkoak eta digitalak. Julen eta haren kidekoak biziko dira laugarren pantaila iraunkorrarekin:
|
|
2012
|
|
|
Hark ere aitortu zuen jasotako abesti askoren hitzak aldatu egiten zituela entzundakoa «gordinkeria» edo «ergelkeria hutsa» zela iritziz gero. Tradizio ziren asko tradiziotik kanpo gelditu dira biltzailearen irizpide politiko horregatik
|
haren
liburuetan, eta pena dela aitortzen du Bixente Martinez musikariak. Urteak eman ditu berak herri kantagintza zaharra berreskuratzen Oskorri eta Hiru Truku taldeekin; baina, bekatuak bekatu, Azkueren alde mintzo da historia, musikariaren irudikoz.
|
|
|
«Unamuno da Oteizak sakonen ezagutu zuen filosofoa.
|
Haren
liburu mordoa zuen etxean, behin eta berriro irakurtzen zituen, eta bere saiakera nagusietan beti agertzen da haren pentsamendua. Nire ustez, Oteizaren pentsamendua ulertzeko behar beharrezkoa da Unamuno irakurtzea».
|
|
|
261141 Izarrak alde izendatu zuten?, eta aurkezpena egitean maketaren argazkiak erabiltzeagatik geratu zen lehiaketatik kanpo. Egitasmo
|
hari buruzko
liburua argitaratu zuen iaz Oteiza Fundazio Museoak; orain, proiektu hartan oinarritutako hiru egitasmo hartuko ditu Donostiako San Telmo museoak hurrengo egunetan: egitasmoari buruzko erakusketa bat, artearen eta arkitekturaren arteko uztarketari buruzko jardunaldiak eta Oteizaren estetikari buruzko mintegi bat.
|
|
2020
|
|
|
Kapuscinski ezaguna du kazetaritza edo komunikazioa ikasi duen edonork, mundu osoko unibertsitateetan irakurri beharrekoak baitira haren hainbat liburu eta testu. Egun egokia izan daiteke gaurkoa
|
haren
liburu bat irakurtzen hasteko, bide batez.
|
|
|
Eszenografoen zehaztasun horiek alboratu ondoren, Toschesen biografietan ezinbesteko mamia baino ez da biltzen. Hori dela eta,
|
haren
liburuek ez dute zerikusirik xehetasun biografikoz loditutako ohiko lan mardulekin —Hellfire k 250 orrialde inguru ditu— Horri guztiari, gainera, idazteko estilo doia gehitu behar zaio. «Toschesen idazteko modua liluragarria da.
|
|
|
Denbora dugu, eta Interneten begira ibiltzen naiz. Gainera, Argiñanok ere urtero bidaltzen digu Gabonetan pilotari guztiei
|
haren
libururen bat. Urteetan ireki gabe izan ditut, plastikoa kendu gabe, eta egunotan ari naiz haietan begira.
|
|
|
Sekula gustatu ez zaizkigun musikariak hil ondoren entzuteko mania daukagu. Idazle bat hiltzen denean
|
haren
liburuak izugarri saltzen dira. Politikari bat hiltzen denean, ahaztu egiten zaigu zenbat bizitza izorratu zituen.
|
|
2021
|
|
|
Urte
|
hartako
liburu garrantzitsuen artean dira hauek ere: Anne Sextonen Transformations, Alice Munroren Lives of Girls and Women, Ursula K. Le Guinen The Lathe of Heaven, John Gardnerren Grendel, Kingsley Amisen Girl 20, Arthur Haileyen Wheels, Richard Brautiganen The Abortion eta Neal Cassadyren First Third (autobiografikoa).
|
|
|
Bai. Banketxe batean lan egiten nuen, eta, lanetik landa, beti irakurtzen ari nintzen, besteei so egiten, sustut Jean Louis Davant;
|
haren
liburuak maite ditut arras. Baita Pierre Paul Berzaitz, Jean Bordaxahar, [Mixel] Labegerie.
|
|
|
Badaude euskarazko mahai jokoak, badaude bideo jokoak, karta jokoak... baina oso gutxi dira euskarazko rol jokoak. Hutsune hori betetzeko sortu du Eneko Azedok Adur izeneko rol jokoa, eta
|
haren
liburua: euskaraz rol jokoetan aritzeko aukera izatea.
|
|
2022
|
|
|
Azken urteetan
|
haren
liburu eta gidoietan oinarrituta egin diren filmengatik —No Country for Old Men eta The Road, besteak beste— ezagunagoa izan daiteke idazlea, Lander Majuelo Igelako editorearen hitzetan. Edonola, XX. mendearen bigarren erdiko autore nabarmenetako bat da.
|
|
|
Horiek horrela,
|
haren
liburu bat euskaraz irakurtzeko «premia» bazegoela uste du Igelako editoreak. Eta merezi zuela irakurleari «liburu ilun ilun eta gogor bat» ekartzea, «goxatzeko ere gaiztakeria, behintzat literaturan».
|
|
|
Horretan antzematen da Bearden begirada partikularra; gerrei, batailei eta izen zerrenda barnehutsei bainoago, erromatar identitatearen eta hiritartasunaren bilakaerari erreparatzen dio.
|
Haren
liburuan, garrantzitsuagoak dira Caracallaren ediktuaren gisako mugarriak Gerra Punikoak baino.
|
|
|
6 urte zituenean esan zioten gorra zela, eta gorputzetik entzuten du. Niri beti interesatu zait hori,
|
haren
liburuak ere ikasten genituen perkusio eskoletan, eta bat batean beragaz behar egitea halako proiektu batean oso inportantea da. Gainera, oso ondo ulertzen ditu bi munduak:
|
|
|
Ingelesez idazten du Salman Rushdiek, eta
|
haren
liburuetako batzuetan murgiltzea sekulako gozatua da. Lotsa (Shame) edo Gauerdiko umeak (Midnight' s children), esaterako, Indiako zatiketa, Pakistanen sorrera edo Kaxmirreko gatazkara hurbiltzeko dauden eleberririk interesgarrienetakoak dira.
|
|
|
Benetako pasioa izan da, eta da. Garai
|
hartan
liburuak ziren iturri nagusia, ez zegoen gaur egungo Internetik. Joaten nintzen klaseetara astean bi edo hiru egunez, baina beste guztietan nire kabuz segitzen nuen margotzen.
|
|
|
2016an kaleratu zuen liburua Hoja de Lata argitaletxeak, idazleak argitaratu gabe zituen ipuinak bildu ostean; hura hartu dute oinarri itzultzeko. «Liburu horri esker ezagutu nuen Carnes nik, eta amari esker ere bai, berak esan baitzidan
|
haren
liburuak irakurri behar nituela».
|
|
2023
|
|
|
Euskarazko literaturarik ere apenas irakatsi ziguten, egia esan; beraz, ingelesezkoan sakontzea gehiegitxo izango zela pentsatzen dut, distantziatik begira. Adinean gorantza noala gomendatu zizkidaten
|
haren
liburuak, eta idazle ona izan zela iruditzen zait. Hari esker ikasi nuen guztiok behar dugula gela bat geurea.
|
|
|
Antxon Eceiza, zinemagilea». Hiru izen eta izan horiek gorpuztu zituen pertsonari buruzko doktore tesia aurkeztu zuen 2010ean Maialen Belokik (Donostia, 1983), Donostiako Zinemaldiko zuzendariordeak, eta lan
|
hura
liburu bihurtu du orain, Shangrila argitaletxearen bidez —liburuaren sarrerakoa da pasarte hori—: Antxon Eceiza.
|
|
|
Bizitza pozez eta sufrimenduz betea dago, eta ez du zentzurik artistek sufrimendua ukatzea». Horregatik,
|
haren
liburuetan gatazkak eta garai txarrak bizi izan dituztenen ahotsak azaleratzen dira behin eta berriro. The Spinning Heart en (2012), besteak beste, finantza krisiak Irlandako landa eremuko herri txiki batean izan duen eragina kontatzen du; Johnsey Cunliffe, The Thing About December eko (2014) pertsonaia nagusia, irlandar nekazarien semea, txantxen eta erasoen biktima da, eta ondo ulertzen ez duen gizarte baten parte ere bada; Siriako gerraren bihotzean atrapatuta gelditu den mediku bat eta haren familia ditu protagonista From a Low and Quiet Sea k (2018)...
|
|
|
Berak aitortu eta aldarrikatu izan duen bezala, feminismoa bere bizitza eta jardunbide guztia zeharkatzen duen haria da; baita ikerketari dagokionean ere». Pozik agertu da editorea
|
haren
liburua euskaraz argitaratu izanarekin: «Kalitateaz gain, liburu honek mezu ikaragarri sakona dakar, mezu horren premia dagoen une batean; ahaztutakoen, baztertutakoen oroimena errekuperatzearen aldeko ariketa literario sendo eta gozagarria da».
|
|
|
|
Haren
liburua «gustura» itzuli zuen Reyk. Erronkak ere izan zituela aitortu zuen:
|
|
|
«Aldizkari honen irakurleek badakite noski zer den Goncourt saria(...) joan den urtean [1959] Schwartz Bart (on dizuela!) delako batek zuen jaso Le Dernier des Justes eleberriagatik,' Zuzenetako azken' hori ez frantses zuzenean baina mordoilo batean idatzirik izan arren. Halaz ere, Frantziako intelektual izpiritu zabalek gogo onez onartu zuten goncourtarren aukeratzea; alabaina, Schwartz Bart hori judua da,
|
haren
liburuak poloniar ghettoetako sineskeria bat du gaitzat, eta, dakizuen bezala, Frantzian (eta Galian, halaber), on eta edertzat dauzkate zuzenka edo zeharka Israeldik datozen jende eta gauzak oro: Goizerritik [Ekialdetik] argia...
|
|
|
«Aldi honetan ere frantziar intelektual izpiritu zabalek ontzat hartuko zuten beharbada Goncourt akademiaren aukeratzea, nahiz
|
haren
liburutik ageri denez, Vintila Horia ez den baina kristaua. Dena dela, jakina zen' zigor zelai' batean egona zela Errumanian, eta horregatik aitziniritzi bat bazuketen haren alde, judu kristautu bat zela, alegia...
|
|
|
Mugimenduaren barnean jende guziak zuen RoZoren berri; izan ere, komunikatuak bidaltzen ziren, eta garai
|
hartan
liburu denda eta eztabaida gune asko zeuden; baina hedabide orokorretan eta gizartean, oro har, kasu gutxi egiten zioten mugimenduari.
|
|
|
Orduan otu zitzaion «lotaratzailearen figura», pertsona bat lo egin ezin dutenen oheetan sartu, eta «loaren banketea» itzultzen diena. Loaren berezko «misterioak» eta
|
hark
liburuekin duen loturak erakarrita ere heldu zion gaiari egileak. Freuden aipu bat oroitu du:
|
|
|
Batez ere inguruan ditugun idazlerik onenetarikoa delako eta umorea oso fin erabiltzen duelako. Txirrindularitzari buruzko
|
haren
liburuak irakurtzen ari nintzela, konturatzen nintzen kirolariei buruz ari zela, baina umorea erabiliz, ironia, bigarren zentzua... Ander mago bat da horretan.
|
|
|
Haur hezkuntzan, balioen transmisioa ipuinen bidez egiten da askotan, eta idazle gipuzkoarraren obrak ale bat jarri du balio feministak belaunaldi gazteengana irits daitezen.
|
Haren
liburuetako pertsonaiei erreparatuta, gehienak emakumeak dira, baina generorik gabekoak ere ugariak dira; gehientsuenak «bazterrekoak» eta «asmo handirik gabekoak». Horrelako ereduek haurrengan duten garrantzia nabarmendu du Landak:
|