|
2001
|
|
|
Axularren liburua, ordea, ez da buruz ikasteko eta kantatzeko, irakurtzeko baizik. Behin batean hemen aurkitu ziguten Euskal Herriko lehenbiziko burgesa Peru Abarka zela12; nik esango nuke askoz ere lehenago eta nabarmenago, hamazazpigarren mendean burges izan zitekeen neurrian, burges izpiritua Axularrengan agertzen dela, eta burgesen artean zabaldu zela
|
haren
liburua. Garai hartan gutxi gorabehera Donibanek eta Ziburuk elkarrekin Bilbok adina bizilagun zuten.
|
|
2002
|
|
|
Letretan, eta baita euskal letretan ere, merkatu kapitalistaren presentzia eta eragina gero eta garrantzitsuagoa da, eta horrek ondorio asko ekarri ditu: besteak beste, editorearen, argitaletxearen eta promozioaren garrantziaren hazkundea, liburu dendariaren gal  tze bizkorra(
|
haren ordez
liburu saltzailea nagusitu zaigu), eta, tituluen ugaltzearekin batera, liburuaren bizitza itxaropenaren murriztea. Ezaugarri hauetako batzuk, egia da, ez daude horren garatuta gure merkatu txikian, baina nagusitzen doaz pixkanaka (halabeharrez?), eta horren ondorio da liburuen iraupen gero eta laburragoa gure dendetako erakusleiho eta mahaietan, gure kazetari eta kultur kronikarien buruetan, eta, ondotik, guztion memorian.
|
|
2003
|
|
|
Cornelio Jansen izan zen, XVII. mendearen hasieran, doktrina hau landu zuena, betiere San Agustinengan oinarrituz. Garaiko Aita Santuek
|
haren
liburua debekatu bazuten ere, Saint Cyran abade baionarrak jansenismo praktikoa Frantzian hedatzea lortu zuen, eta atxikimendu sendoak lortu zituen Port Royal inguruan. Oro har, fedea berritzeko eta barneratzeko mugimendua dela esan daiteke, Argien Mendeko Europan bereziki piztu zena; hortik datorkio, izan ere, prediku lanerako eta teologia pastoralerako bere interes handia (J.
|
|
2006
|
|
|
Idazlearen hainbat albiste eman zidan Öchlerrek, erdi ahapeka baina gartsu. Beti izan zituela
|
haren
liburuak etxean; arrisku bat baino gehiago igarotakoa zela Alemanian, Rothen lanak lortzeko liburuen merkatu beltzean. Alemanak mendeari emandako idazle onenetako bat zela ere esan zuen, eta horrek asko harritu ninduen, nik ez bainuen entzutez ere ezagutzen.
|
|
|
Begiak zabaldu nituen, Freuderengatik bainoago, gizonaren kontatzeko irrikagatik (egun batzuk lehenago ez nukeen ezer jakin nahiko Vienako doktoreari buruz: lizuna eta degeneratua zela,
|
haren
liburuak erre zituztela plaza publikoan, judu arriskutsuen artean arriskutsuena zela, horra zer zen Freud niretzat eta nire belaunaldiarentzat).
|
|
2007
|
|
|
–Ama lanak lehertu zuen. Gauero, beste batzuen arropak garbitu eta josi ondoren, artean adorea gelditzen zitzaio ni nintzen semetxo
|
hura
liburuei lotzeko. Hamar urte ere ez nituen betiko itzali zenean.
|
|
|
Aurelia Arkotxak badaki zein arruta har. Jakin beza, bada, biaia ona egiteko ene agian  tzak bidelagun dituztela berak eta
|
haren
liburu honek.
|
|
2009
|
|
|
Inola ere ez: ondo erakusten du
|
haren
liburuetako tematika judutarrak etengabe ari dela erro horietan arakatzen. " Sekula ez zait bururatu nire jatorria ezkutatzerik, kexatzen da?.
|
|
|
Bi argitaletxeek batera ateratako bilduma batean zegoen liburukia, eta kiebraren erruz, bertan behera geratu zen bilduma, argitaletxe bakoitzak bere bideari jarraitu baitzion. Inor ez zen bilduma
|
hartako
liburuez kargu egin. Eta, orain, inorena ez zen biltegi batean egongo zen Singer, armiarma sare eta hauts kapa lodien artean, Schnitzler, Isaak Babel edota Aharon Appelfeld bezalako idazleen konpainian.
|
|
|
Patologia saihestezina zen. Horregatik egin zuen froga Freudekin,
|
haren
liburuetan irtenbideren bat aurkituko zuelakoan. Zorionez, Freud hilda zegoen, eta ez zen, ba, hildako batekin maiteminduko.
|
|
|
Neurri handi batean, bizitza normala berreskuratzen ari zelako sentsazioa gero eta errotuago zegoen beragan. Eta sentsazio
|
hura
liburuarekin lotua zegoen.
|
|
|
Amak kontatzen ziona kontatu digu Kiplingek. Alberto Manguelek?
|
haren
liburu batetik jasoa dut pasadizoa. Bombayko lagun batek esan ziona eransten dio kontakizunari:
|
|
|
alderdikoiak izatea. Izan ere, oso politizatuak garenez, giro ideologiko jakin batean murgilduta bizi gara eta, idazleak gure aska ideologikoa betetzen ez badu edo gure bihotza berotzen ez badu,
|
haren
liburua sutara jaurtitzen dugu gehiegi pentsatu gabe. Bai, analfabetoak izateaz gain, inkisidoreak, inkisidore zital eta zekenak gara askotan.
|
|
2010
|
|
|
Lotsatiren libururik, ordea, ez zen sekula argitaratu, zirriborrorik ere egitera iritsi zen ez dakigu, edota inoren eskura ailegatzeko tenorea izan ote zuen. Gertatu ziren beste kasu askotan bezala eta aurrekoan genioen moduan,
|
haren
liburu eta paper guztiak Gerra Zibilak eragindako beldurrak eta errepresioak erre zituzten.
|
|
2011
|
|
|
Apalategiak liburuz gainezka zeuden, txekieraz, ingelesez eta alemanez idatziak gehienak. Baina denda
|
hartako
liburuak ez ziren beste liburutegietakoak bezalakoak. Misteriozko istorioak, kondairak, ipuin magikoak, eleberri gotikoak, poliziakoak, nobela beltza... horrelakoak ziren egurrezko armairu haietan pilatzen ziren argitalpen guzti guztiak.
|
|
|
Mahai gainean ez zegoen ezer; tiraderak zabaltzen hasi zen, bata bestearen ondoren, baina bulegoko hainbat material kenduta, ez zuen deus aurkitu... azken tiradera ireki zuen arte. Beheko tiradera
|
hartan
liburu bat topatu zuen; larruzko azal gorria zeukan, eta bizkar berdea; izenburua begiratu zuen: Legenda aurea, vulgo Historia Lombardica dicta, eta egilea:
|
|
|
Eta horrela, denbora aurrera zihoan; Drianten ilea zuritu egin zen.
|
Haren
liburuak gutxiago saltzen ziren. Publikoak, azken urte haietan, kezka larriagoak zeuzkan eta bere autore gogokoenak ere bertan behera uzten zituen.
|
|
|
Desilusio horren oihartzun bat Ezezaguna kontakizunean entzungo dugu: "
|
Haren
liburuak gutxiago saltzen ziren. Publikoak, azken urte haietan, kezka larriagoak zeuzkan eta bere autore gogokoenak ere bertan behera uzten zituen.
|
|
|
|
Haren
libururik. Irakurtzeko modukorik?
|
|
2012
|
|
|
Bat batean, izen bat korapilatu zaio gogoan," Pompe, Pompe, Pompe". Izena, familiarra egiten baitzitzaion, Camusengana eraman du eta
|
haren
liburuetako azpimarren peskizan hasi da. Laster aurkitu du bila zebilena:
|
|
2018
|
|
|
Otto Petteren egosaldian garrantzitsuak izan ziren irratiko saio hartan irakurri eta komentatu genituen liburuak. Aritu naiz garai
|
hartako
liburuak begiratzen eta, Anjelekin kontsultatu ondoren, nuke aipatu gabe utzi, besteak beste, Coetzeeren Esperando a los bárbaros, Bufalinoren Gaueko gezurrak, Perutzen El caballero sueco, edo Kadareren El viaje nupcial. Anjelekin kontsultatu gabe ere, badakit bat etorriko dela esaten badut garai hartan oso erabakigarria izan zela Italo Calvinoren liburu baten argitalpena:
|
|
|
Jende asko izan zituen nobela honek laguntzaile behin nobela izateko bidera atera eta lehen idatzaldia bukatu zenean. Istillaga plazako argitaletxearen bulegoetatik jende asko pasatu zen 1993 udazken negu
|
hartan
liburuaz hitz egitera, liburuaren gainean lan egitera; eta inor kanpoan uzteko beldurrak narama ez izen gehiago aipatzera, baina denen artean bat dudarik gabe aipatu beharrean nago: Juan Garzia Garmendia izan baitzen Anjelen (eta ez Anjelena bakarrik) hizkeraren uholde aberats, doi, eta zehatz hari, argitasunaren alde, bere lana, jakituria eta sena jarri ziona.
|
|
2019
|
|
|
Lehengoan esan zidan Fernandorekin, joan zen urteko Hizkuntza eta Literaturako irakaslearekin, mailez hitz egiten duela aldian behin. Irakasle
|
hark
liburu pila bat irakurrarazi zigun iaz. Eta Mariok bikain atera zuen (bakarra izan zen Institutuan).
|
|
|
Hori guztia oso inportantea balitz ere âeta oso garrantzi erlatiboa du nire irudikoâ, maiz arreta zorrotzagoa jartzen zaio autorearen biografiari literatur testuak esaten duenari baino. Hrabalen kasuan garbia da,
|
haren
liburuetan ditu biografia, estetika, etika. Ez dago Hrabalen bizitzaren eta obraren arteko kontraesanik.
|
|
2020
|
|
|
–Gizon
|
hark
liburu bakarra idatzi zuen, zuk poltsan daukazuna.
|
|
|
Han seguru zegoen. Beharbada, Pazo
|
hartako
liburu guztiak erreko zituzten, baina ez hura, tximiniapean inoiz ez baitziren liburu bila hasiko. Balio handiko liburuak zeuden Pazoan, baina doktorearentzat Ramon Gandararena zen denetan baliotsuena.
|
|
|
Beste guztiak bezala ez.
|
Hark
liburu bat baitu besoen artean, Ramon Gandararen liburua. Tira, liburua ez, koaderno handi bat, liburu moduko bat, orriak elkarri josita egina (hariek urte asko iraun dute); itxura batera, orri guztiak antzekoak dira, eta gai bera jorratzen da denetan:
|
|
|
Klase performance gisa ulerturiko kultura zen hura, literatura fetitxizatua, jende ikasia bidaia emozional gezurrezkoetan eramateko zuen gaitasunagatik, jende ikasi gabea baino hobeak senti zitezen gero, haien bidaia emozionalak liburuetan irakurrita disfrutatuz. Idazlea bera pertsona ona bazen ere, eta
|
haren
liburuak oso zoliak izanagatik, liburu guztiak estatus sinbolo gisa merkaturatzen ziren azken batean, eta idazle guztiek marketin horretan parte hartzen zuten neurri batean edo bestean. Uste izatekoa da horrela egiten zuela dirua industriak.
|
|
|
Badakigu Barojaren irakurle handia zela Lete âetxean zeuzkan haren lan guztien argitalpenak,
|
hari buruzko
liburuak, etab.â, eta poema honek interes horren puntuetako bat behintzat bistaratzen digu. Interesgune hori poemak ongi islatzen duen arren, argi gehiago eskain dezake Barojak berak La leyenda de Jaun de Alzateri egindako hi  tzaurreko zati honek âHabla el autor du izena hitzaurreak:
|
|
2022
|
|
|
" Idatzi nahi duen gero eta jende gehiago dago, eta gero eta gutxiago irakurtzeko prest". Segidan, Máraik hainbat kontsiderazio egiten du Hungariako sistema komunistak garai
|
hartan
liburu produkzioari emandako babesari buruz:
|
|
|
Perurekin berarekin gurutzatu naiz
|
hark
liburua aurkeztu duen egunean eta lekuan (xi). Ustekabeko gertakaritxo horrek lagunduko ahal dit nazkatik askatasunera egin beharreko bidea egiten! 12
|
|
|
Great Reset famatuaren ideologo gorena. (Ez dakienik balego,
|
haren
liburuetan ezagunena da covid: The Great Reset, non nik, zintzoki bezain, ustez?
|
|
|
izan zen gauza guziez gainera, Moixek bere kultura, itogarria zelakoan, utzi zuen idazlea ere izan zen".
|
Haren
liburu interesgarrienak katalanez idatzitakoak izan arren; La torre dels vicis capitals (1968), Món mascle (1971) edota Terenci als USA (1974) lanekin garaiko literatura katalana irauli arren; aski ondo ulertzen dut bere kultura, bere kulturetako bat?, utzi izana, itogarria zelakoan.
|
|
2023
|
|
|
Ezkondua, banandua, gero hainbat gizonekin izan zituen harremanak: Mallorcan, urtebetez bizi izan zen Chopin musikariarekin; Conchak egonaldi
|
hari buruzko
liburua irakurria du eta sentipen kontrajarriak eragin dizkio. Nekazariek ezin dute eraman emakume bat libre ibiltzea eta Concha bat dator haien kexuekin; bestalde, egilearen beraren estereotipoak ere asaldagarriak dira:
|