|
2005
|
|
|
Berez, ez da gizakirik basati edo gizartean bizi ezin daitekeenik, horretara egiten baita bere izaeratik at bekatu maiz egiten duenean; berriz ere aurkako ohitura, eta osterantzeko lekua eta bizimodua horretan dituenean otzandu egiten da. Aristotelesek gizakiaren nondik norakoa ezartzen du,
|
hark
berezko duenaren bitartez: gizakia berez da otzana.
|
|
|
Gizakiaren izatea edota bilakaera
|
haren
berezko linguistizitatetik kontsideratu behar da, ze, ikusi bezala, hizkuntzak munduaren eta gizabanakoaren arteko lotura gauzatzen du eta, gainera, gizabanakoen ikuskera ezberdinek bat egiten duteneko" erdi puntua" 132 osatzen du. Hemendik abiatuz, hain zuzen, atxiki diezaiokegu hizkuntza horri benetako izaera formatiboa, beronek ahalbidetzen baitigu bestelako situazioekin topo egitea, esperientzia edo bizipen berriak edukitzea eta, hauei guztiei esker, gure humanizazio prozesuan aurrerapausoak ematea.
|
|
|
Haurren ikaskuntza linguistikoa[...] ez da hainbeste oinarritzen hitzen finkatzean, horiek oroimenean gordetzean eta horiek ezpainekin errepikakorki zezelkatzean, baizik eta batez ere adinaren eta ariketaren bitartez
|
haren
berezko fakultate linguistikoaren haztean,[...] ze entzundakoak, zerbait aditzera emateaz gain, arima prestatzen du honek oraindik entzun ez dituen gauzak errazago uler ditzan.144
|
|
2007
|
|
|
1 Lehenik eta behin, nozio bat definitzen dugu;
|
haren
berezko ezaugarri batzuk azaleratuz gaiaren bihotzera hurbiltzen gara, haren esentziaren bila:
|
|
|
hezkuntza berez zer den galderari erantzutea aldez aurretiko zeregina da pedagogo ororentzat, eta, auzi horretan, berorrek ezinbestean jo behar du hezkuntzaren antropologia filosofikora eta hezkuntzaren antropologia kulturalera. Gizakiaren estudio pedagogiko filosofikoak, batetik,
|
haren
berezko" hezigarritasunaz" hitz egitera garamatza —hezkuntza gizakiaren beraren behar, posibilitate eta obligazio bat da—, baita hezkuntzaren izaera" teleologikoaz" ere —heztea helburu baten araberako jarduera bat da— Gizakiaren ikerketa pedagogiko kulturalak, bestetik, sozializaziorik gabeko pertsonalizaziorik ez dagoela esaten digu —banakoaren erreal... Bestela azpimarratu beharrekoa da, hezkuntzaren antropologiaren baitan ere, pedagogia ekintza edo jarduera baten zientzia dela —ez da deskribapenetan agortzen— eta, horrenbestez, hezkuntza mailan egin beharreko horren zentzuaren inguruko galdera etikoa saihestezina dela.
|
|
|
Gure autoreak, arau horiek direla-eta, zera eskatzen dio adibidez hizketa egokiari: " dominaziorik gabekoa"," errealitatearekin loturikoa"," guztiei eskubide berdinak aitortzen diena"," kritikoa eta proiektiboa, sentikorra eta sortzailea" edota" sozialki eta politikoki konprometitua" izan dadila126 Garbi ikusten dugu, beraz, hizkuntzak orokorrean hezkuntzarako duen garrantzia, funtsean,
|
haren
berezko zeregin askatzailean edota humanizatzailean kokatzen dela.
|
|
2008
|
|
|
gena batzuen gaur egungo hizkuntzan matematika, aljebra edo kalkulu infi nitesimala eragozpenik gabe gara daitezkeela esatea. Edota Badajozko ahuntzain baten herriko erdara arruntaren mugetatik irten gabe,
|
haren
berezko ondare lexikal hutsarekin matematika, filosofia, biologia edo zuzen bidearen ñabardura guztiak xeheki adieraz daitezkeela sinetsarazi nahi izatea.
|
|
2009
|
|
|
Eta dena teilatu arraio haren erruz, pentsatu nuen. Baina leku
|
haren
berezko izaera zen, beharbada. Itsasoa eta ibaia bezala, oroitu nintzen.
|
|
|
koruetako bakarlari gisa jasotako esperientziak ere izango zuen hartan zeresanik?; jarrera hark, baina, beste osagai bat ere behar zuen, errebeldia puntu bat, adibidez?, egiten ari zena gogoz kontra egiten ari baitzen, azken batean: horregatik piztu zitzaion, erreakzio gisa, beste txinparta bat begietan, piztu bezain laster itzali zena, itxura egite
|
hartan
berezko zerbaitek, ezintasunak eragindako amorruak, ziurrenik, ihes egin balio bezala; Adak, jakina, ezin jarri zion ahotsa amorruari, baina amorrua berez mintzo zen, eta halako zerbait esaten ari zen une hartan, beharbada, Adaren bihotzetik:
|
|
|
–Maite zaitut, ama?, biek ere pozezko malkoak zintzilik zituztela; harekin batera, senarrak zuzentzen zizkiòn so iheskorrak ikusten zituen, intentzioz beteak: ...na, aspaldiko partez, aleluia, aleluia!?, nahiz eta, ikuspegi osoago batetik, interpretazio harekin ez zetorren guztiz bat, ez behintzat senarraren balizko iruzkinari ñabarduraren bat erantsi ezean; Regina, izan ere, bere lekuan zegoen, bai, baina bere borondatearen ahalegin berezi baten ondorioz, garai batean ez bezala, noiz eta, nonahi zegoela ere, bere lekuan zegoela baitzirudien, naturaltasun
|
hura
berezko zerbait zuen-eta; Reginak bazekien, halaber, zer beste mezu gordetzen zuten senarraren so haiek: haragizko harremanetarako deia, nola halako beldurraren itzalpean jartzen zuena, bere erantzuna senarrak espero ez bezalakoa izango ote zen, errai erraietan nabaritzen zuen hura, uko biribil bat bezala?, berak ere. Reginak?
|
|
|
Krisiaren ondorioz, orain arte egin ez duten enpresa asko beren marka eskaintzen hasi dira Definizioz, frankizia banaketa eta marketin mota bat da, eta, haren bidez, frankiziatzaileak pertsona fisiko edo juridiko bati ematen dio negozio kontzeptu batekin jarduteko eskubidea, produktu bat merkaturatuz edo bere markaren pean zerbitzu bat emanez. Horrela, frankiziatua inbertitzailea, fisikoa edo juridikoa izatera pasatzen da, eta negozio kontzeptu jakin bat eta
|
haren
berezko metodo guztiak komertzializatzeko eskubidea hartzen du, frankiziatzaileak garatuak. Izan ere, enpresa bat da, eta bere negozioa modalitate horretan zabaldu nahi du.
|
|
|
koruetako bakarlari gisa jasotako esperientziak ere izango zuen hartan zeresanik–; jarrera hark, baina, beste osagai bat ere behar zuen –errebeldia puntu bat, adibidez–, egiten ari zena gogoz kontra egiten ari baitzen, azken batean: horregatik piztu zitzaion, erreakzio gisa, beste txinparta bat begietan, piztu bezain laster itzali zena, itxura egite
|
hartan
berezko zerbaitek –ezintasunak eragindako amorruak, ziurrenik– ihes egin balio bezala; Adak, jakina, ezin jarri zion ahotsa amorruari, baina amorrua berez mintzo zen, eta halako zerbait esaten ari zen une hartan, beharbada, Adaren bihotzetik: " Ez dut neure burua hilko, ez horixe, baina pistola bat emango balidate, zuek uxatuko zintuzketet oraintxe bertan:
|
|
|
" Maite zaitut, ama", biek ere pozezko malkoak zintzilik zituztela; harekin batera, senarrak zuzentzen zizkiòn so iheskorrak ikusten zituen, intentzioz beteak: ...paldiko partez, aleluia, aleluia! –, nahiz eta, ikuspegi osoago batetik, interpretazio harekin ez zetorren guztiz bat, ez behintzat senarraren balizko iruzkinari ñabarduraren bat erantsi ezean; Regina, izan ere, bere lekuan zegoen, bai, baina bere borondatearen ahalegin berezi baten ondorioz, garai batean ez bezala, noiz eta, nonahi zegoela ere, bere lekuan zegoela baitzirudien, naturaltasun
|
hura
berezko zerbait zuen-eta; Reginak bazekien, halaber, zer beste mezu gordetzen zuten senarraren so haiek: haragizko harremanetarako deia, nola halako beldurraren itzalpean jartzen zuena, bere erantzuna senarrak espero ez bezalakoa izango ote zen –errai erraietan nabaritzen zuen hura, uko biribil bat bezala–, berak ere –Reginak– besterik irrikatzen ez zuen arren; Reginak askotan pentsatzen baitzuen ikaragarri ederra izan zitekeela maitasunaren suak sutua izatea, haizearen joan etorrietan betiko galtzeko:
|
|
2010
|
|
|
Kontua da, askoz ere gehiago gainera, hizkuntza komunitate batek" soilik" ama hizkuntzaren bidez ahal duela bere batasuna mantendu. Eta horrexegatik esan dezakegu
|
hura
berezko printzipio batean oinarritzen dela. Hizkuntza komunitatearen legea, begi bistakoa den bezala, ez da naturaren inolako printzipiotik sortzen, ez bederen baieztapen zorrotz eta dependentzia mugiezin baten zentzuan.
|
|
2011
|
|
|
Lana, ikerketa, gehiago eta gehiago jakin nahia... horiek ziren haren izaeraren ezaugarri nabariak... hala ere lagun artean eta etxean iteresgarri eta kritikoa zen, haserretzen zenean barre eragiten zuena... Norbait argibide bila joaten zitzaionean, ez zen harritzekoa purrustadaka bezala hastea; baina hori lehen erreakzioa baizik ez zen,
|
haren
berezko izaera; gero beti lagunduko zion gogorik onenaz harengana jotzen zuenari. Ez zen batere handigurakoa eta zaratatsua.
|
|
|
beltzaranegia. Bere lanean eraginkorrena ere bai, seguruenik –ez zen ahalegin berezirik egin behar Angolako gerran edo Cabo Verden hura imajinatzeko, tiro eremuetan eskolak ematen, fusila sorbaldatik zintzilik, arma
|
hura
berezko apendizea bailuen–, baina nabarmenegia suerta zitekeen haren presentzia. Ez.
|
|
2013
|
|
|
Ufa! Herri bitxi
|
haren
berezko hizkuntzan, «hiru zuhurrak» eta «iruzurrak» ia berdin ahoskatzen omen dira, baina esanahia guztiz bestelakoa omen dute... Nolanahi ere, errentadunek lasai lo egin zezaketen.
|
|
2014
|
|
|
amari itzultzen ahal zizkion horrela, ezagutu gabe baina, semeak berari eskainitako ardurak.
|
Haren
berezko onberatasunak bi aldetatik gidatu zuen ongi. Hari zerbitzatuz, Nadiak gatibu zaharraren babes adintsua jasotzen zuen bere gaztetasun eta edertasunerako.
|
|
|
Egia da Felisak ez ziola era hartan bere sakoneko problemari aterabide bat eman, hurkoarenganako nazka sentitzea lotsagarria zen kristau batendako, eta nazkak bere hartan zirauen bere baitan?, baina egia da, halaber, Felisak bere ahalmenen neurrian egin ziola problemari buru. Zer gehiago egin zezakeen, bada, baldin eta zikinkeriaren aurkako bere jarrera
|
hura
berezkoa bazuen. Bertze ikuspuntu batetik, gainera, duintasunak ez al zuen, duintasun izateko, garbitasun gutieneko bat ezinbertzeko aurrebaldintza?
|
|
2015
|
|
|
Baita aldatu ondoren ere, tximeletaren arrautzetatik. Ez da intsektu askorik, porruari erasotzen dionik,
|
haren
berezko defentsa naturalak usain eta dasta biziak gaindituta. Gaixtoena, har petral horixe.
|
|
|
Kanpoko jendearentzat ikur bat da Kubako sozialismoa, baina barrukoentzat zama hutsa bilakatu da. Fidelek bazuen itxaropena munduari zer edo zer ezberdina eskaintzeko, baina egoerak behartu zuen Sobiet Batasunaren babesean jartzera, eta horrek zapuztu zuen
|
haren
berezko bidea?.
|
|
|
3 Liluramendu hauetan badirudi arimak ez duela biziarazten gorputza, eta horrela nabari nabarian sumatzen du
|
haren
berezko berotasuna falta zaiola; hoztuz doa, baina leuntasun handi handiz eta atseginez. Hemen ez da ezertxo ere lortzen gogor egiteaz; bat egitean, ordea, geure lurrean gaudenez gero, zerbait lor daiteke:
|
|
|
Era ona, Berak nahi duenean, zapoak bere indarrez hegan egingo duen ustea duela sinesteko! Eta oraindik zailago eta astunago iruditzen zait gure espiritua gora jasotzea, Jainkoak jasotzen ez badu; lurrez eta hainbeste eragozpenez betea dagoelako, eta ez dio asko balio hegan egin nahi izateak;
|
haren
berezko izaera zapoarena baino gehiago izan arren, honezkero lokatz artean hain sartua dago, non bere erruz galdu baitu.
|
|
|
5 Nik uste dut aipatu ditudanak baino hainbat arrazoi gehiago ekarriko zizkiola bere adimenak, gotzaina zelako eta ardiak utzi beharra zuelako, eta beharbada beldurrak izango zituen. Kontuan izan orain gogora datorkidan gauza bat eta egoki dator berez herabe eta adore gutxikoak direnentzat, eta gehienak emakumeak izango dira, eta egiaz haren arima egoera honetara iritsi bada ere,
|
haren
berezko izaera ahula beldur izaten da. Kontuz ibili beharra dago, berezko izaera ahul honek koro handia galtzera ekarriko baikaitu bestela.
|
|
|
Ezkata Australiatik zetorrenez, zenbait entomologo hara joan ziren
|
haren
berezko etsaiak bilatzera, eta Vedalia (Rodolia cardinalis sin. Novius cardinalis) aurkitu zuten, ezkataren arrautzez eta larbez elikatzen zena. Lehenbiziko txertaketa Kalifornian egin zen, 1888an, eta 28 heldu txertatu ziren.
|
|
|
Kasurako, kafetegiko zerbitzaria harreman sistema batzuen emaitza da, baina izena duen unetik izaten da jokatzeko modu bat, eta ondorioz, joko sozialean norbait izateko modu bat. Lagun hori ez zen zerbitzaria hala jaio zelako, ez zuen
|
hura
berezko jaidura, zerbitzaria zen rol horretan jokatzen zuelako. Praktikek egin zuten une eta leku horretan zen pertsona, ez bera aurretiaz zen pertsonak praktikak egin.
|
|
2016
|
|
|
Begoñak ere bere baitan sentitzen zuen biziaren indarra bultzaka, oraindik ere sabela handitzen hasi ez zitzaion arren. Haurdunaldi haren berri jakin zenean, esan dugu lehen ere, geldirik egoteko aholkatzen zioten denek, ez ezer egiteko, ez deus pentsatzeko, bere kimu jaiogabe haren hazkuntza ez bazen, gorputzaren emankortasun
|
haren
berezko osagarri eta ondorio naturala gogoaren antzutze bat balitz bezala; baina, hau ere esana dugu eta orain argituko, kontrako efektua lortu zuten, elkortu ordez zabaldu egin baitzen Begoñaren perspektiba, hedatu haren kezken eremua, ugaldu pentsaketan aritzeko denbora, zorroztu analisirako gaitasuna. Itsasontziaren mugitu ezin hura denentzat zen mintzagai eta kezka iturri, baina emakumeek horixe baizik ezin zuten egin, kezkatu eta mintzatu, aldi berean haurrak zaindu eta beste hainbat zereginez arduratu behar zutelako; gizonak, aldiz, berdin berdin kezkatzen eta mintzatzen ziren, baina beren buruei garrantzi gehiago emanez, ohi dutenez:
|
|
2017
|
|
|
Haurra hasieratik hizkuntzaren erabileran murgiltzen da; ez du ikasteko motibapen kontzienterik, mintzatzen denarekin egiten du topo. Entzuten ikasten du; ondorioz hizkuntzaren ezagutza egiten du eta
|
harekiko
berezko motibapena lortzen.
|
|
2018
|
|
|
Eskuak mugitzen ditu, eta hainbeste transmititzen du gorputzaz, keinuez, Loreak pentsatzen baitu ahotsik gabe ere ulertuko liokeela esaten ari dena. Aurreko egunean ezagutu zuen Helene
|
hura
berezkoaren bertsio odolik gabea zela etorri zaio, hibernatzen ari zen izakia, zeinahi egoeratan bizirauteko modean. Orain aurrean daukan emakumeak energiazko zirkulu bat sortzen du bere inguruan, eta bera zirkulu horren barruan dago, ibilbide galaktiko zirraragarri batean.
|
|
|
Baina, euskaldunaren axola irabazteko, konfiantza sortzeko, berezko zuzentasuna pizteko, deus ere ez da erran behar menditarraren izaera sakona gaitzitzen duenik. Bereziki, ez da gizon libre baten duintasuna zauritu behar,
|
haren
berezko nobleziaren sentimenduak edo, nahi bada, usteak, gehienetan ez baitu uzten arrotz batean bere hein bereko bat ikustera.Ene kontakizuneko lerroalde labur hau eskaintzen diet kanAGOSTI XAHO tabriarren harreran sinesten ez duten Midi-ko frantses idazle zenbaiti.
|
|
2019
|
|
|
Nola ahantziko nuen haren suzko adats amaigabea, eta oreztaz jositako haren begitarte argia? Neska
|
hark
berezko edertasunaz gain, bazinan nortasun berezia, barne indar apartekoa. Horregatik, hamabiren bat urterekin haren amak eskolatik atera eta baserriko lan gogorrei lotu behar izan zitzaienean, ziur nengonan berandu baino lehen bere izaera oldarkorra gailenduko zitzaiola.
|
|
|
Zirrara eragiten du itzulpenak, baina zirrara destokitua da, anakronikoa; poemaren esanahia desbideratzen du gaurko hiztunak barbarotzat daukanetik erdalduntzat daukanera, erdaldunak salbai barbaro bihurtuz. Hau da, poemaren esanahia destokitu eta
|
haren
berezko muina hondatuz. Kavafisen originalean" plazan bildu" direnak ez daude" erdaldunak egun heltzeko direla" beldurrez, barbaroak (erdaldunak izan zein euskaldunak) heltzeko izuz baizik.
|
|
|
Berak ondo zegoela erantzun eta burua makurtu zuen. Zutikako lanpararen argi elektrikoak zirkunferentzia bat osatzen zuen alfonbran,
|
haren
berezko hondar koloreari ukitu gorrizta emanez eta erdizka argituz bulegoko apaingarri batzuk, paretetako diplomak, unibertsitateko orla, argazkiak. Objektu guztien artean, Sigmund Freuden obrei eskainitako apalean kokatutako erloju digitala nabarmentzen zen, kolore berdeko zenbakiak zituena.
|
|
2020
|
|
|
Euskal zinemari bere neurriko laguntza zor zitzaion, izan ere, Euskal Telebista zorretan zegoen bertako zinemarekin zeren, jakina genuenez, europar legediak tokian tokiko ekoizpenetan inbertitzeko agintzen zuena ere ez zuen betetzen EITBk, eta
|
haren
berezko bermatzailea izan lukeen Eusko Jaurlaritzak bere menpeko erakunde hori egitera behartu beharrean ez ikusiarena egiteaz aparte, ez zuen beste motatako irtenbiderik ematen.
|
|
2021
|
|
|
«Espetxearen muinean izugarrizko kontraesana dago». Lehenago azaldu zuenez, gizarteratzea baita
|
haren
berezko helburua, baina ez baita horrela gertatzen: «Pertsona bat heztea eta gizarteratzea, askatasunik gabe, ia ezinezkoa da».
|
|
2023
|
|
|
Noizbait jakin genuen lapur bide deitzen genion
|
haren
berezko izena labur bide zela. Izen horrek are logika handiagoa zuen, bidexka hark horretarakoxe balio baitzuen:
|
|
|
Gorputza interdependentea dela ulertuta,
|
haren
berezko zaurgarritasuna agerian geratzen da gorputzari eusten dioten baliabideak falta direnean. Era horretan, Butlerrek garrantzia ematen dio gorputzaren esanahi erlazional horri.
|