|
2000
|
|
|
Eta koleratu zen orduan osaba, mudatu zen kolorez
|
haren
begitartea, odola masailetan bor bor jarri arteraino. Eta kanporako bidea hartu zuen.
|
|
|
Ilunabarraren azken argian, aitaren bisaia eta
|
haren
betartea oroitzen dut, zeren eta, nola aitak maite baitzuen etxeko primu eta herederoa bere burua bezainbat, hala, tigrearena entzun bezain fite, zeruraino zabaldu zitzaizkion begiak, kezkaren, izuaren eta ikararen menerat.
|
|
|
—Hara zer fosil aurkitu dudan, Joanes! —erran zidan, eta leihotik sartzen ziren argi izpi bakanek ditxaren iduria zizelkatu zuten
|
haren
betartean.
|
|
|
Eta begien hertsi ireki batean pulpería jendez hustu eta, beren arteko diferentzien deliberatzeko, borrokan hasi ziren Joxe Aberasturi, zeina baitzen, hainbatetan erran bezala, ezpatari ezin trebeagoa, eta zaldun gaztelau hura, zeinari Lorenzo Cortés baitzeritzan... Ordea, borroka hark ez zuen historia luzerik izan, zeren, hasi bezain sarri, lehenengo entseiuan zauritu eta akabatu baitzuen Joxe Aberasturik, eta hala gelditu zen eskarnio egin ustea eskarniatua eta odol isurle ustezkoa odolustua, lurrean etzanik, bere kapelu hegal zabala —baita ile-ordea ere— burutik kanpoan eta bere iduri irrigarri harekin, zeren halakoa baitzen
|
haren
begitarterat bildurikako keinua, eta zeren buruan orraztatu gabeko bi ile baitzituen, biak ere nahasirik eta izurturik. Eta joan ziren zaldunaren lagunak lurrean zetzan kidearen laguntzan, eta ikusi zuenean haietarik batek ezen hura hilik zetzala, ezpata maginatik deblauki atera eta bizkaitarraren aitzinean paraturik, erran zion ezen koldar bat zela, jaun Lorenzo Cortési kasik denborarik eman ez ziolako bere lekuan jartzeko eta konbaterako behar bezala prestatzeko; baina bizkaitarra ez zen isiltzekoa, eta ihardetsi zion ezen hura gezurra zela eta bere ohorearen kontrako falta, gezurti deitzen ari zitzaiolako eta koldar, eta erran zion, halaber, ezen, baldin gizona bazen, egin zezala urrats bat aitzina berak ere, zeren munduko denbora guztia emanen baitzion bai bere lekuan jartzeko eta bai bertze prestakuntza guztien egiteko ere, nahiz eta aitzinetik jakinarazten zion ezen bere lekua, handik gutirat, hilen lekua izanen zela eta bere lagun hil berriaren lekua.
|
|
|
—Zure nagusi jaun Venancio Roblesen aspaldiko ametsa da zu hemendik libratzea, baina, nola alkaide zaharra don Santiago de Tapioles y Villarrínen gizonetarik bat baitzen, zeren haren koinataren lehengusua baitzen, hala, luzatzerat utzi behar izan zuen bere ametsaren konplimendua... —eta, irri zabal batek
|
haren
betartea betetzen zuela, eratxiki zuen—: Ordea, hauek denbora hobeak dituk, zeren nik, bai, eskuak libre baititut... eta zeren ez bainago urrezko hogeita hamar dukaten uzteko... eta dukat banarekin sarituko ditudan ene konfiantzazko bi guardiak ere ez...
|
|
|
Ustekabean harrapatu nuen! Eta, ezpata maginaratzen zuela eta
|
haren
betarte ilunak argirat egiten zuela, erran zidan:
|
|
|
Gertaki guztietarik, halarik ere, harako hura datorkit bururat nabariro, noiz eta ama, Mattin eta hirurok osabaren studiorat joan baikinen, paratzen zelarik ama ere izarrei beha teleskopiotik. Eta oroitzen dut, batik bat, nola gelatik alde egiterat gindoazenean, eman zizkion amak eskerrak osabari, luzatu zion eskua, eta osabak muin egin zion... eta ilargiak amaren iduria argitu, eta
|
haren
betartea bertze ilargi bat bihurtu zen, biribil biribila eta irriz zirudiena, odolean ilbetea egin izan balitzaio bezala.
|
|
|
Emazteki
|
haren
betartea oroitzen dudan bakoitzean, osabarekin Italiarat eginikako bidaia gogoratzen zait, non ikusteko parada izan bainuen Annibale Carracciren marrazki bitxi batzuk, ritratti ridicoli zeriztenak, eta arestian aipatu keinuen exagerazioa eta soberania oinarri zutenak, han Bolognan. Eta zer bertzerik gara, bada, bizitzak astindu eta inarrosten gaituenean, ustekabeko baten aitzinean, edo azken orenean...?
|
|
|
Atorra urdin eta gona marroi zatar horiengatik ere, ederra zegoen, inoiz baino ederrago eta gazteago.
|
Haren
begitarte ilunak adierazi zidan, ordea, ziritzat hartua zuela nire errana.
|
|
|
Irri zornatu baten itzalak agerpena egin zuen, une batez,
|
haren
begitartean. —Samurra?
|
|
|
|
Haren
begitartea ilunak jo zuen.
|
|
|
Bertzerik ez eskura, ate ondoko mahaitik botila tiki huts bat atxiki nuen, brau!, eta aldi berean neure orpoetan biratu granada jaurtitzaile baten plantan. Beldurrak
|
haren
begitartea zurbildu zuen matelondoko orizta iluneraino. Istant soil batez, ordea.
|
|
|
—Popi eta Lolarenak ere berak marrazten ditu? —lehen aldiz juntatu ginenetik interes miko bat sumatu nuen
|
haren
begitartean.
|
|
|
Begiak ttipitu nituen
|
haren
begitartea hobeki ikusi beharrez. Ez nuen ulertzen zertaz ari zitzaidan.
|
|
|
Lauso artean, lo egin ondoko katuaren irudi asea sumatu nuen
|
haren
begitartean.
|
|
|
Martini bat eskatu zion Musu tristeri, eta ez zitzaion jazarri hormarik gabe atera ziolarik.
|
Haren
begitarteak oniritzia isuri zuen lehen hurrupada ebastean. Hartan ezagutu nion ez zuela lehenbizikoa.
|
|
|
" Tenorea heldu delarik", esan zuen amatxi zaharrak," despeditu egin behar da". " Tontakeriak, esaten ditunanak", esan zuen Mariak; hala ere amatxi zaharra lasai asko zegoen;
|
haren
begitartea argitu ere egin zen; nonondik galtzerdi bat atera, marmolezko arrautza baten laguntzarekin, hari orpoaldean petatxo bat paratzen hasi zitzaion;" hola bai hautsiko dun bista", egin zion Mariak eraso; berriz ere Xanen apoioa bilatu zuen; berari begira: " ilun honekin...", esan zuen.
|
|
2001
|
|
|
Baina egun batez, Ramuntxo portuan ibilki zela, kortsarioa ikusi zuen; beti berdina, baina apur bat zahartua, bere ontzia bezala. Itsas ertzean zegoen tente, eta
|
haren
begitarte maltzurrak erakusten zuen sator lanean ari zela. Ikusi orduko, xistu egin zion gazteari, hurbiltzeko aginduz.
|
|
2002
|
|
|
Ezin ditu burutik kendu gizon honen sendotasuna eta adorea, ez eta bere leinuaren ospea. Bular barruan josiak ditu
|
haren
begitartea eta haren hitzak. Eta oinaze honek ez dio atsedenik ematen bere gorputzari.
|
|
|
Utzikeria itsusiaz argalduta dago gaizkile
|
haren
begitartea; Estigiako zurbiltasunaz
|
|
2005
|
|
|
Eta halako baten Anniren aurpegia marraztu eben hormako arraildurek,
|
haren
betartea jalgi zan irudi hareen menpetik. Eta Issese, zirkinik be egin barik, hareexei begira gelditu zan tinko.
|
|
2006
|
|
|
Ez nuen gezurtatu kasik Agaramonten gaztelua bistara izan arte. Nor nintzen eta zerk ekarki ninduen entzutean, batera agertu ziren ustekabea eta kezka
|
haren
begitartean. Ustekabea, hainbertze urteren ondotik, behialako nagusiaren iloba kozkortuarekin berriz ere topatu izanak ekarriko zion.
|
|
2007
|
|
|
India Handian zion Alexandrok hainbat maite zuen Konpaspe dontzeila ederra Apellez zeritzan beregaineko pintoreari pintarazi. Eta hona zer gertatu zen, Apellesek Konpasperen edertasuna luzaro miratuz eta kontsideratuz
|
haren
begitartearen arraidurak telaren gainean trazatzen zituen eredurak, haren amodiozko dardoak sartu zituen bere bihotzean. Eta gertatu zen hartaz hain pasionaturik non Alexandrok hori ezaguturik, urrikalduz hura eman baitzion emaztetzat.
|
|
2008
|
|
|
Auxtini ziòn beldurra, mendekuaren gauzatzeak aurrez eragiten ziòn antsietatea, arriskuz jositako etorkizunak eragiten ziòn ezinegona??, baina, arrazoiak arrazoi, une hartan zoriontsu sentitzen zen batez ere, ezinbestean sentitu behar zuen?, hainbestetan izorratu zuena behingoz berak izorratu zuelako, ederki izorratu ere; Beñardo eta Auxtin, beraz, elkarren etsai ziren une hartan, marra batek bereizten zituenak: ...k, bi munduen arteko etengabeko eraginean, bataren energia positiboa energia negatibo bihurtzen zen aurkariaren baitan modu automatikoan?; hots, Beñardok, Auxtinekiko distantziari esker eta bere oinen arintasunari esker, zeinek etsaiarengandiko balizko mehatxu erasoetatik aldentzen baitzuten, mendekuaren eztia dastatzen zuen bitartean, arnasestuka zegoen arren, irri bete baten argiak hartzen zuen
|
haren
betartea?, Auxtinek, aldiz, Beñardok egindako isekaren ozpina irentsi zuen, ezintasun erabateko batek ozpinago egiten zuena, amorruak itota, itomena da lur bakarra, non irriaren argi izpirik meheena ezinezkoa den?, lagunaren, etsaiaren, mendekuari beste mendeku batekin erantzuteko prest, zeren itomenaren arnasa mendekua den.
|
|
|
hantxe bi jarrerak, ikusle itsuak bakarrik uka zezakeen begi multifokalak begi bistan jarritakoa?, eta hantxe bi taldeak. Ama nagusia sutan zegoen, sutan behar zuen?, nahiz eta bere su hura itzaltzen saiatzen zen, esfinge batena zirudien behintzat
|
haren
betarteak?, harik eta, barrealdiak bakandu zirenean, aulkitik altxatu eta ahotik sua jaurti zuen arte:
|
|
|
Eta Regina?
|
haren
betartea fokupean zukeèn kamera ezkutu batek istantean antzemango zion haren ezinegonari, ulerkortasunezko keinu bat egin nahi eta ezin finkatuko balu bezala, nora ezean gelditu zen, belauna tolestu eta bere adostasuna istantean adierazi bazion ere, Nataliaren ezpainetan irri hautemangaitz bat gorpuzten zen bitartean, orduantxe arindu balitzaio bezala buruko mina pixka bat.
|
|
|
Zure irudipenak dira horiek!?. Eszenari begira zegokeèn lekuko ikusezin bat, bestalde, globulu gorri adimendun bera, adibidez, begirik balu eta odolbideetatik kanpo ibiltzerik balu?, berehala ohartuko zen nola, ama nagusiak bere esaldi hura esan ahala, kopeta ilundua zuen, inondik ere?, Ernestinak apur bat goratu zuen begirada, baita ezpainei mugimendu ia hautemanezin bat eragin ere,
|
haren
betarte ezin serioagoari halako kontrapuntu bat jarri ziona, irri baten itzala izan zitekeena, eta esperantza baten ezaugarria, ondorioz, une hartan pentsamendu bat tartekatuko balitzaio bezala, ama nagusiari eman beharreko erantzuna laburbiltzen zuena baina Ernestinak berak isilpeko bihurtu zuena: –Berorrek ez dit ulertzen, ama nagusi, baina frai Millanek bai, hark ulertuko dit, seguru baietz!?.
|
|
|
–Vronsky makurtu egin zen treneko bagoira sartzera zihoala, baina emakume hari berriz ere so egiteko beharrizana sentitu zuen, ez ederra edo dotorea zelako, ezta haren figura osoari zerion soiltasun xarmagarriagatik, ezpada
|
haren
begitarte liluragarriaren aldartea, Vronskyren ondotik iragan zenean, bereziki goxoa eta xamurra zelako.?
|
|
|
Gizona ohera itzuli eta etzan zenerako etxeko atea irekitzen ari zen Ileana. Andrea izu aurpegiaz sartu zen logelan, baina Barbosaren itxurari erreparatu zionean, beste edozertaz ahaztu eta errukia nagusitu zen
|
haren
begitartean. Izan ere, gizonak aurpegia mailatuta zeukan, azala belztuta, sudurra eta begi bat puztuta?
|
|
|
Fado kantariak isilik iraun zuen eta andreak jarraitu behar izan zuen berbaz. Erruki keinua pixkanaka deuseztatu eta izu adierazpena itzuli zen
|
haren
begitartera.
|
|
|
Zure irudipenak dira horiek!". Eszenari begira zegokeèn lekuko ikusezin bat, bestalde –globulu gorri adimendun bera, adibidez, begirik balu eta odolbideetatik kanpo ibiltzerik balu–, berehala ohartuko zen nola, ama nagusiak bere esaldi hura esan ahala –kopeta ilundua zuen, inondik ere–, Ernestinak apur bat goratu zuen begirada, baita ezpainei mugimendu ia hautemanezin bat eragin ere,
|
haren
betarte ezin serioagoari halako kontrapuntu bat jarri ziona, irri baten itzala izan zitekeena, eta esperantza baten ezaugarria, ondorioz, une hartan pentsamendu bat tartekatuko balitzaio bezala, ama nagusiari eman beharreko erantzuna laburbiltzen zuena baina Ernestinak berak isilpeko bihurtu zuena: " Berorrek ez dit ulertzen, ama nagusi, baina frai Millanek bai, hark ulertuko dit, seguru baietz!".
|
|
2009
|
|
|
hori esaten ari baitzitzaion Teofilo Maria, funtsean: . Lehendabizi erre egingo zaitut, Ada, grina gaizto hori daukazulako, eta gero bakeak egingo ditugu??; ala ez??; halako egoera batean sartuta behar zuen Adak,
|
haren
begitartean ez baitzegoen jada begi mugimendu urduririk, tristura handi bat baizik; baina, bakartua zegoen arren, Ada ez zegoen bakarrik: esan nahi baita guztien begiradapean zegoela; izeba Ernestinak, adibidez, noiznahi begiratzen zion, harenak beti begirada diskretu bezain iheskorrak baziren ere; halako batean, baina, begiraden maiztasuna areagotu zuen, harik eta esan zion arte:
|
|
|
Hain efektu azkarrekoak izan ziren Maria Bibianaren hitzak, non arestian desizoztutako irria berriro izoztu baitzitzaion Txarori; ikusi ere, ikusi behar baitzituen honek, bai Maria Bibianak erabilitako tonuan eta bai
|
haren
betartean ere, irri aztarnarik ez?, berearekin zerikusirik ez zuèn beste jarrera baten zantzuak; Adaren ahizpa bost minuturako sartu zela, bai, baina ongi aprobetxatu nahi zituela bost minutu haiek, berak buruan zituenak argi eta garbi azaltzeko: hura ez zela, alegia, konplimenduzko bisita bat!; Maria Bibianak horman zintzilik zegoèn gurutzea ikus zezakeen, Txaroren buruaren gainetik, eta hala, batean begiak apur bat igotzen zituela eta bestean apur bat jaisten, galdetu zion:
|
|
|
Nazario Orbe so zegokion emazteari, adi adi, bai
|
haren
betarteari, gelaren argi ilunean nabariagoak egiten baitziren haren zimurrak, itzalak hartutako ildoak, argiaren kontrastean, sakonagoak ziren, minezko minaren argazkia iduri?, eta bai haren eskuei ere, bere eskuen artean baitzituen emaztearenak, artean ere hotzak hartuta segitzen zutenak, bakardadeak bere eremuak gordeko balitu bezala, nekez ezti daitezkeenak eta goza; Nazario Orbek, beraz, ikus...
|
|
|
Ernestinak Reginaren kexua ikusten zuen, baita begietan irakurtzen ere ahoak isildutako galdera: zer besterik zen, bada,
|
haren
begitartea. Reginak zabal zabalik zituen begiak, kliskatu ere gabe, zoritxarraren zizelak azalean urratutako galdera baizik, bihotzean egindako zauri ezin sakonago batez mintzo zena?
|
|
|
Domingok, beraz, galdera hura behar zuen eta kezka hura behar zuen: ke arteko giro hartan inor ez zen hartaz ohartzen, eztabaida sutsuaren goritasunean, nekez ohar zitekeen inor, egia esan?, baina balizko behatzaile ikusezin batek bai, antzemango zion zerbait Domingori,
|
haren
betarteari erreparatuz gero, militante haietako batek harako hura esan zuenean, adibidez?. Edo haiek, edo gu?!??: aurpegian segundo bakar bat ere iraun ez ziòn keinu bat izan zen, muzin keinu bat?, baina ezin nabarmenagoa bere laburrean, kideak ahoskatutako esaldi hura bere barruko kezkaren adierazpide ezin zuzenagoa balitz bezala:
|
|
|
kantatzeari ekin zion, inor erreguka jardutera behartu gabe; Domingok eta Rebecak Adari begiratzen zioten, Chaplin begiak ixtera deliberatzen zen bitartean, baita irri sumagaitz bat marraztera ere, liluraren ertzean balego bezala; gero, baina, kantaren erdi aldean begiak ireki eta aurrez zuèn horma zurian iltzatu zituen, aurpegieraren birmoldaketa nabarian, irria ezabatu eta tristura puntu batek, frustrazioak tristuraren etxea du bizileku? hartu baitzuen
|
haren
betartea, begiak ere, malenkoniarenak baizik ezin izan zitezkeenak, lurrunak hartutako bola kristalezko bi iduri; memento hark, izan ere, beste memento batera eraman behar zuen Chaplin, noiz eta iheslarien zutabea, hiritik hirirako ibilbidean, kostaldeko herri batean gelditu baitzen?
|
|
|
Nurmi ziztuan irten zen, jakina, baina, sarjentuaren aginduan zentratuegi egon zelako, edo bere buruan konfiantza handiegia zuelako, hiru kopek hartarako eta gehiagorako eskubidea ematen zioten?, kontua da ez zuela ikusi edo ez zuela behar bezala neurtu lur eremu harritsu hartan lubakitik lauzpabost metrora zegoèn koska txiki bat, eta hala, bota puntaz harekin estropezu egin, inkili ankala bi pauso eman, eta lurrera erori zen? baita berehala jaiki eta lasterrari ekin ere, lehen harkaitzera iritsi arte; hara iritsi ahala, tiro arrastorik ere ez tarte hartan?, ezkerretara begiratu zuen, bigarren harkaitzera, eta gero, basora?, baita eskuinetara ere jarraian, sarjentua zegoèn norabidean?
|
haren
begitartea aztertu nahian zebilen, ausaz, hanka sartzearen ondorioz sutan zegoen ala ez jakiteko?, harik eta ikuseremuan zuèn objektu batek bere arreta osoa bereganatu zuen arte: bere kopa haietako bat zen, estropezuaren ondorioz zakutik, korapilo askaerraz batez ixten zuen Nurmik zakua, kopak noiznahi ikusi erakutsi ahal izateko?
|
|
|
Adak billetea eskuratu, trenera igo, jarleku batean eseri eta, handik minutu pare batera edo, trena abian jarri zen; Adaren erabakiak erabatekoa behar zuen, haren aurpegiko giharrek ez baitzuten zirkinik egin?
|
haren
begitarteak ez zuen damu arrastorik erakusten bederen?, ezta trena abian jarri zenean ere; eta, halere, ezpainei ongi erreparatuz gero, irri itxurako bati antzeman zekiokeen: ez zen irri zabal bat, ez irri inozo bat, guztiz bestelako irri bat baizik, une hartan bizi zuèn fedearen, boterearen eta ziurtasunaren marka zeramana; eta askatasunarena, jakina?
|
|
|
Animatu zen azkenean Regina, beharko!?, sartu ziren senar emazte ezkondu berriak igogailuan, ekin zion igogailuak goraka, sentitu zuen orduan Reginak zangoetan halako ahulezia bat, baita dardara bat ere belaunetan, eta orduan, nola senarraren besoa baitzuen helduleku bakar, hari lotu zitzaion ezin estuago; bisitariek, dozena pare bat gizon emakume zihoazen igogailuan, batzuk lasaiago, besteak urduriago? edo begirada ezin iheskorragoak trukatzen zituzten beren artean, edo ez zioten elkarri begiratu ere egiten, nor bere burbuilan joango balitz bezala; egoera hartan, Reginak?
|
haren
betarteko giharrek tentsio nabaria adierazten zuten, bere buruarekin borrokan zirudien; bazuen, izan ere, bertigo hura, berezkoa, baina beldurrak eragina ere bai, autosugestio prozesu baten bidez, eta igogailua eroriko balitz??, eta bazuen, halaber, beste beldur bat, ez txikiagoa, bi dozena ikusle haien aurrean barregarri gelditzekoa, zorabiatu eta lurrera eroriz gero, adibidez, hain zuen bere baitan errotua sentimendu hura, berezko harrotasunarekin lotua, ume umetatik; bi beldur, Reginaren baitatik tiraka ari zirenak, aurkako norabidean, harik eta, apurka apurka, bat batean ikusle bat ikusi zuen, gizonezko bat, irri paternalista bezain mespretxuzko bat egin ziona eta Reginari errabiazko erantzuna eragin ziona?, indarra bereganatzen hasi zen arte, halako eran, non, gora heldu zirenean, hobeto sentitzen hasi baitzen.
|
|
|
Geroago jakinen nuenez, 43 urte zituen eta eri handi zen. Barne oinazea izan zitekeen, beraz,
|
haren
begitarte bortitzaren eragilea. Nik bertzelako arrazoiei egotzi nien.
|
|
|
Bitxi ere izan zitzaidan nire izena haren ahoan entzutea. Hitz goxoak eskainiagatik, arraitasun hori gezurtatzen zuen
|
haren
begitarte kolorez eta airez hormatuak. Joana Albreten hiltzailetzat nuen.
|
|
|
Urtebete baino gehiago zuen Cosimo Ruggieriren ezagutza egina nuenetik, nire bortxazko arnegamenduaren egunean. Geroztik,
|
haren
begitarte zimeletik aparte ibiltzera saiatua nintzen beti. Ez nekien omenak zuzen ote zeuden, eta, beraz, egiazki bitartekaria ote zen Katalinaren eta Beltzeburen artean.
|
|
|
Alençon ere multzoan zen, gu bezain preso.
|
Haren
begitarte itsusiak eta Condérenak adierazten zuten amorrurik handiena. Hagitzez ere dolu gutiago agertzen zuen Henrikek.
|
|
|
Horrexeri egotzi nion haren besoen tinkaduraren ahula. Horrexeri, harik eta
|
haren
begitarteari ohartu nintzaion arte. Zerbait lazgarria gertatua zelako segurtamenak erauntsi zidan.
|
|
|
Gihar bat ere ez zen mugitu
|
haren
begitarte zuri potoloan.
|
|
|
Nazario Orbe so zegokion emazteari, adi adi, bai
|
haren
betarteari, gelaren argi ilunean nabariagoak egiten baitziren haren zimurrak –itzalak hartutako ildoak, argiaren kontrastean, sakonagoak ziren, minezko minaren argazkia iduri–, eta bai haren eskuei ere, bere eskuen artean baitzituen emaztearenak, artean ere hotzak hartuta segitzen zutenak, bakardadeak bere eremuak gordeko balitu bezala, nekez ezti daitezkeenak eta goza; Nazario Orbek, b...
|
|
|
...eta Rebecak Adari begiratzen zioten, Chaplin begiak ixtera deliberatzen zen bitartean, baita irri sumagaitz bat marraztera ere, liluraren ertzean balego bezala; gero, baina, kantaren erdi aldean begiak ireki eta aurrez zuèn horma zurian iltzatu zituen, aurpegieraren birmoldaketa nabarian, irria ezabatu eta tristura puntu batek –frustrazioak tristuraren etxea du bizileku– hartu baitzuen
|
haren
betartea, begiak ere –malenkoniarenak baizik ezin izan zitezkeenak– lurrunak hartutako bola kristalezko bi iduri; memento hark, izan ere, beste memento batera eraman behar zuen Chaplin, noiz eta iheslarien zutabea, hiritik hirirako ibilbidean, kostaldeko herri batean gelditu baitzen...
|
|
|
Hain efektu azkarrekoak izan ziren Maria Bibianaren hitzak, non arestian desizoztutako irria berriro izoztu baitzitzaion Txarori; ikusi ere, ikusi behar baitzituen honek, bai Maria Bibianak erabilitako tonuan eta bai
|
haren
betartean ere –irri aztarnarik ez–, berearekin zerikusirik ez zuèn beste jarrera baten zantzuak; Adaren ahizpa bost minuturako sartu zela, bai, baina ongi aprobetxatu nahi zituela bost minutu haiek, berak buruan zituenak argi eta garbi azaltzeko: hura ez zela, alegia, konplimenduzko bisita bat!; Maria Bibianak horman zintzilik zegoèn gurutzea ikus zezakeen, Txaroren buruaren gainetik, eta hala, batean begiak apur bat igotzen zituela eta bestean apur bat jaisten, galdetu zion:
|
|
|
Domingok, beraz, galdera hura behar zuen eta kezka hura behar zuen: ke arteko giro hartan inor ez zen hartaz ohartzen –eztabaida sutsuaren goritasunean, nekez ohar zitekeen inor, egia esan–, baina balizko behatzaile ikusezin batek bai, antzemango zion zerbait Domingori,
|
haren
betarteari erreparatuz gero, militante haietako batek harako hura esan zuenean, adibidez –" Edo haiek, edo gu...!" –: aurpegian segundo bakar bat ere iraun ez ziòn keinu bat izan zen –muzin keinu bat–, baina ezin nabarmenagoa bere laburrean, kideak ahoskatutako esaldi hura bere barruko kezkaren adierazpide ezin zuzenagoa balitz bezala:
|
|
|
erreketa sinboliko hura, baina, erreketa errealetik pauso batera baizik ez zegoen, pauso bat baino gutxiagora, ausaz... arrazoibidea aurrera eramanez gero, bera ere sorgin ehiztarien biktima izan baitzitekeen noizbait, Domingoren aldeko grina hura zuelako, dibortzioa bera baino hagitzez okerragoa zena –urratzaileagoa eta hausleagoa bai behinik behin–, Ada guztiz sublimatzen saiatzen zen arren, sublimazioak kontzientziaren ahotsa isilaraziko ziolakoan... hori esaten ari baitzitzaion Teofilo Maria, funtsean: " Lehendabizi erre egingo zaitut, Ada, grina gaizto hori daukazulako, eta gero bakeak egingo ditugu..."; ala ez...?; halako egoera batean sartuta behar zuen Adak,
|
haren
begitartean ez baitzegoen jada begi mugimendu urduririk, tristura handi bat baizik; baina, bakartua zegoen arren, Ada ez zegoen bakarrik: esan nahi baita guztien begiradapean zegoela; izeba Ernestinak, adibidez, noiznahi begiratzen zion, harenak beti begirada diskretu bezain iheskorrak baziren ere; halako batean, baina, begiraden maiztasuna areagotu zuen, harik eta esan zion arte:
|
|
|
Ernestinak Reginaren kexua ikusten zuen, baita begietan irakurtzen ere ahoak isildutako galdera: zer besterik zen, bada,
|
haren
begitartea –Reginak zabal zabalik zituen begiak, kliskatu ere gabe– zoritxarraren zizelak azalean urratutako galdera baizik, bihotzean egindako zauri ezin sakonago batez mintzo zena?
|
|
2010
|
|
|
–Elgorriagak eta Matías Lópezek negozio ederra dute gurekin?? esan zidan Helenak,
|
haren
betarteak malkoetatik irri zabalera egiten zuela; eta nik ere beste irri bat egin nuen, irriaren atzetik itzal bat sartzen igarri nuen arren: –Zer iruditzen zaizu, beste inork badakiela?
|
|
|
Uste nuenaren kontra, ordea, betean asmatu nuen, Meyer jaunaren betarteak ilunetik argira egin baitzuen. Eta, are argirago egiten zuela, irri zabal bat ere bazen
|
haren
betartea eskaintzen ari zitzaidana une hartan?, esan zidan: –Txakurgggak gustatzen zaizkizu, beraz??.
|
|
|
" Helena behar bezala tratatuko dut... zin degizut ez dudala huts egingo..."; sua itzaltzeko ahaleginean nenbilen, bada, gorputza buruaren atzetik eraman nahian, esaldia behin eta berriro errepikatzen nuela, arrosarioaren letanietan bezala; lortu ere, lortu nuen helburua, egia esan, Helenak bere besoen presioa gutxiagotu ahala aldendu bainuen nigandik pixka bat, eskuak haren lokiei helduta; masailak bustiak zituen, eta nik, malkoen garratza eztitu nahian, musu bana eman nion haietan, bi musu soinutsu. " Elgorriagak eta Matías Lópezek negozio ederra dute gurekin..." esan zidan Helenak,
|
haren
betarteak malkoetatik irri zabalera egiten zuela; eta nik ere beste irri bat egin nuen, irriaren atzetik itzal bat sartzen igarri nuen arren: " Zer iruditzen zaizu, beste inork badakiela?
|
|
|
Uste nuenaren kontra, ordea, betean asmatu nuen, Meyer jaunaren betarteak ilunetik argira egin baitzuen. Eta, are argirago egiten zuela —irri zabal bat ere bazen
|
haren
betartea eskaintzen ari zitzaidana une hartan—, esan zidan: " Txakurgggak gustatzen zaizkizu, beraz...".
|
|
|
Eta esan egin hion, hire maitasunak hori eskatzen zinala, berarekin ume bat izan nahi huela. Hizketan hasi orduko hekien, ordea, zer erantzungo zuen, ez zitzainan gehiegi kostatu
|
haren
begitartea zerk asaldatu zuen igartzea. Ez zela une egokia, ez zuela bere burua gai ikusten halako ardura bati modu onean erantzuteko, gizon gehienentzat aita izatea zer den ikusita, nahiago zuela ez.
|
|
2011
|
|
|
Odilia, beraz, irakurtzen ari zen gutuna: ikustekoa zen
|
haren
begitartea, irakurtzen ari zena ezin sinetsirik bezala, begiak zabal zabalik?! Gero, bere koinatari utzi zion, zeinak are aurpegi harritu eta txundituagoa jarri baitzuen:
|
|
|
Herriko jendeak lagundu zigun etxeginen eta, herritarren elkartasuna ikusita, goitik behera aldatu zen Intiren aldartea. Orduan argitu eta alaitu zen
|
haren
begitartea.
|
|
2012
|
|
|
Gelaz gela ibiltzen zen urrats presati, desberdin eta helburu gabeez. Kolore are zuriagoa hartu zuen, ahal zen neurrian,
|
haren
begitartearen zurbiltasunak; eta guztiz desagertua zuen begiradaren argitasuna. Ez zitzaion gehiago entzun ahots aldika lakar hura; eta dardarazko duda bat zuen orain, izu laborrizkoa zirudiena, adierazmoldearen ezaugarri nagusia.
|
|
|
Nire eskariz Zesar eta Brutus guregana hurbil zitezen keinu egin zuen Gobernariak. Begirune sakona sentitu nuen Brutus ikustean, eta
|
haren
begitarteko marra bakoitzean erraz sumatu nuen bertuterik beteena, ausartziarik eta gogo sendotasunik handiena, bere herriarekiko maitasunik egiazkoena eta gizateriaganako onberatasun orokorra. Atsegin handiz ohartu nintzen bi pertsona hauek ondo hartzen zutela elkar, eta garbi aitortu zidan Zesarrek bere bizitzako ekintzarik handienak ez zirela inola ere iristen berari bizia kentzeak zuen aintzara.
|
|
|
Errukarria!, senperrenak egiten zituen makuluan bermatuta, baina, hala ere, alferrik.
|
Haren
begitarte adierazgarriak benetako oinazea agertzen zuen.
|
|
2013
|
|
|
Pedro ez zegoen edaten ohitua, eta, horregatik, arintasunaren mugan behar zuen burua,
|
haren
betarte irribarretsua ez baitzitekeen inola ere astuntasunaren adierazpena izan: ondo zekien, bai, Pedrok, zertan ari zen, neskarengana hurbildu eta, Erminiok eta beste mandeuliek lez, tentelkeriak egiten hasi baitzen, haren inguruan.
|
|
|
Herra eta malenkonia batera agertu ziren
|
haren
begitartean.
|
|
|
Higanotari axola guti elkarren lagunak. Bertzelako premiak adierazi ditu
|
haren
begitarte egarrituak. Agerrek, ezaxola, bere temari segitu dio:
|
|
|
Eskarmentuz zekiela adierazten ari zen
|
haren
begitartea.
|
|
|
Mutikoak Gilenen arrazoia aditu bazuen, ez zuen adierazi.
|
Haren
begitarte serioari ohartuta, erran zitekeen hil ala biziko egitekoa ezarria zuela norbaitek haren eskuarte tikian. Hark niri nola, hala egin nion nik hari, zaldunez zaldun.
|
|
|
Ilupa agertu zen
|
haren
begitartera. Maiz agertzen zen.
|
|
|
Are kezka handiagoa isuri zuen
|
haren
begitarteak.
|
|
|
Lilura aienatu zen
|
haren
begitartean.
|
|
|
Kezka agertu zen
|
haren
begitarte borobilera.
|
|
|
Lekandak iduri zuen lasaiena, kontent, baina sugarrik gabe.
|
Haren
begitartetik atera zitekeen ez zuela uste bertzerik gertatuko zenik.
|
|
|
Itxuraz, bertze bizialdi batean agituak ziren Durasek bezperan bere ohatzean eskaini zizkidan graziak, liberalitateak eta kortesiak. Orain,
|
haren
begitarteak agerian zuen zein gaitzesgarri nintzaion. Horren kezkarik gabe, goraki abiatu nintzen:
|
|
|
–Horixe badela; baina eragilea kontuan hartuta, Eliza andereño maitea, ezin miretsi gaitzake
|
haren
begitarte onak; zeren, nork jar liezaioke oztoporik halako dantzakide bati?
|
|
|
Pedro ez zegoen edaten ohitua, eta, horregatik, arintasunaren mugan behar zuen burua,
|
haren
betarte irribarretsua ez baitzitekeen inola ere astuntasunaren adierazpena izan: ondo zekien, bai, Pedrok, zertan ari zen, neskarengana hurbildu eta, Erminiok eta beste mandeuliek lez, tentelkeriak egiten hasi baitzen, haren inguruan.
|
|
|
Gizon hori ez zen autobusean eta ez zekiten nondik atera zen. Bi jendarmeek behatu zuten gizona eta partikulazki
|
haren
begitartea eta neurriak.
|
|
2014
|
|
|
Ofiziala, aldiz, pentsakor geratu zen istant batez; baina
|
haren
begitarteak arestian galdua zuen lasaitasuna berreskuratu zuen berriz ere, aretoetan hara hona zebiltzan militarrez eta politikariz osatutako taldeekin elkartu bezain laster.
|
|
|
Jakin beharra zeukan.
|
Haren
begitarteaz ongi oroitzen zen. Tinko baino tinkoago zituen haren hazpegiak gogoan gorderik.
|
|
|
Haren eskua Angararen goi alderantz luzatu zen.
|
Haren
begitartea, isla urdinez guztiz argiturik, izu ikara emateko modukoa bihurtu zen, eta orduan, haren begiak argitara berriz zabaldu izan balira bezala:
|
|
|
Ulertu nion Invitro jaunak adarrak jarri nahi ez izatea, baina haurrik jaso nahi ez izatea ez? , eta,
|
haren
betarteak suminetik etsipenerako bidea egiten zuela, erantsi zuen?: Horretarako nago ni, gainera:
|
|
|
Ez jakin. Garaipena berritu zen
|
haren
begitartean.
|
|
2015
|
|
|
Agian umeak errukia sortuko zion; akaso umeari begira burumakur dagoen poliziak emango zion atentzioa.
|
Haren
begitarte ilunak eta haren gizatasunak, gorpua hain goxo besoetan hartu eta auskalo nora eramatean.Kontuak kontu, aste honetan bertan irakurri ahal izan diogu Ekaitz Goikoetxea bertsolari beasaindarrari argazkiaren neurri neurriko oina: «Harriak ez du begirik; begiak harritzen dira».
|
|
|
Batek jakin zenbat denbora eman zuen bere barrura bilduta, galdera haiek gogoan hega biraka. Irudiak joan eta etorri egiten ziren pantailan, eta haien errainuek itzal txinatarrak markatzen zituzten Miliaren aurpegian, benetako eszenatokia
|
haren
begitartea balitz bezala, eta pelikulakoak, berriz, ikusleak. Begiak eta arreta filmera bildu ahal izan zituenerako, oso aurreratuta zegoen istorioa.
|
|
|
Lehen amodio hura gogoratzean bezala, zer da benetan gogoan daukaguna:
|
haren
begitarte alai eta abots goxoa. Ez da izango, hein batean behintzat, gure gaztaroa eta gure orduko gaztetasuna faltetsi ditugula?
|
|
|
Kontua honakoa da: lekuak, datak, ohiturak, keinuak, ezin izan dizkiot asmatu nire izenkide hari; ezin asmatu haren inguruko hutsunea beteko dituzten hitzak, molde batean trinkotuko ziren hitzak, hitz urtuen molde bat nondik gizon
|
haren
begitartea aterako zen. Ezin idatzi nobela baten ahots narratzaileari usu eskatzen zaiona:
|
|
|
|
Haren
begitartearen eiteari adi nago. Hasieran oinaze hutsaren aurpegia da.
|
|
2016
|
|
|
–Zergatik zigortu nuke bat besteak egin duen bekatuagatik? Halako ostalari tirano baten mendean erori bazara, pentsatu nuen
|
haren
begitarteari so egiten nion bitartean?, gogorragoa izanen da jango duzun ogia?.
|
|
|
Maria, altua ez izanagatik ere, guztiarekin ere formarik fin eta delikatuenen jabe zen. Saminak
|
haren
begitartea ukitua zuen ia mundu honetakoak ez ziruditen markak utziz. Oraino emakumezko baten eitea zuen, eta orobat harengan biltzen ziren bihotzak desiratzen dituen zer guztiak, edota begiek emakume batengan aurkitzea espero duten guztia, halako moduan non, markak haren burutik inoiz ezabatzea lortzez gerotan, hala nola nire burutik Elizak utzitakoak, Mariak ez bailuke bakarrik jango nik jaten dudan ogi beretik, ez edango nik edaten dudan kopa beretik, baita nire altzoan etzanen ere, eta nire alabatzat hartuko nuke.
|
|
|
Ez zirudien esaldiak Irati batere poztu edo lasaitu zuenik. Ez zen
|
haren
begitartean irribarre izpirik sortu.
|
|
|
Goitik behera beltzez jantzitako emakume bat zen, ez altua, baina ezta oso baxua ere. Irribarre lauso bat agertu zen azkenean
|
haren
begitartean. Irati harengana joan zen bizkor muxuak ematera, eta bere izena esan zion berehala, Josebari aurkezpena egiteko astirik ere eman gabe.
|
|
|
Karrikan dabilan jendeketa guziaren artean, ezagut errexak dire beren begitartetik lehenik eta gero beren jaunzteko moldetik.
|
Hura
begitartea! Nihun ez dute segurki lehen garhait saririk irabaziko beren edertasunarentzat!
|
|
|
|
Haren
begitarte hura hainbertze" txokatzen", Benat txarra ikusirik tripa guzien botatzen!
|
|
2017
|
|
|
Eta halatan, ergelkeriek, erokeriek eta bizio mota guztiek egiten dute laster alfertasunera, zeren ama baitute; baina bertuteek eta obra onek ihes, zeren, nola baitute ugazama, baitakite ez duketela
|
harengandik
begitarterik eta ez ongi etorririk.
|
|
|
Zereal barren kaxa hurbildu dizu aurpegira.
|
Haren
begitarteari so eginda, pentsa liteke legez kanpoko produktu mendekotasun sortzaile izugarri bat darabilela esku artean.
|
|
|
Jacqueline Cobok (La Construction du personnage historique) Xabier Mina deskribatu zuenez, gazte nafarrak badu jarrera harro eta garailea,
|
haren
begitarteak adorea erakusten baitu. Bada Cobok aipatzen ez duena beste detaile bat, irudigileak marraztu zion hankarte ederra, hain zuzen.
|
|
|
Oinak bi pala. Ongi so eginez ikusi zituzten
|
haren
begitartean bilo beltz batzuk. Iduri zitzaien serorak bazuela bizarra.
|
|
|
" Baduk onddo!" daut erran lagun batek. Ikusiz
|
haren
begitarte irripartsua, uzta pollita aurkitua zukeen. Ez daut haatik salatu nun.
|
|
2018
|
|
|
Sorbaldak jaso nituen, arnasa sendo harturik. Erregeren aurpegia eta
|
haren
begitarteko aldaketak ikusi ezinak nahigabetzen ninduen. Ahotsa nuen Erregeren jardunaren nondik norakoen gida bakarra, ez neukan Erregeren hitzen doinuera haren aurpegiko muxinekin alderatzerik, eta bekoz beko jardun ezin hark larritzen ninduen.
|
|
|
Ahotsa nuen Erregeren jardunaren nondik norakoen gida bakarra, ez neukan Erregeren hitzen doinuera haren aurpegiko muxinekin alderatzerik, eta bekoz beko jardun ezin hark larritzen ninduen. Banekien ez zegoela musu irri, banekien haren soara ez zela batere gardena izango, baina ezin nuen eraman haren begietako suari so egin, eta koleraren handia neurtu ezina; kezka ala gorrotoa,
|
haren
begitarteak zer zuen nagusiago ondorioztatu ezina.
|
|
|
Hiru kontu direla-eta ekarriko dut hona. Lehenengo kontua begietatik sartzen da, zeren aldizkariaren portadak erakusten baitigu Duvoisin kapitainaren ezaguturiko irudi ia bakarra,
|
haren
begitarte kementsua. Bestalde, eta artikulua Duvoisin kapitainaren gainekoa izan arren, badago Bonaparte printzearen inguruko ohar bat, ezin esanguratsuagoa.
|