|
2000
|
|
|
Aurpegiak eskuin leihoan iltzatuta genituela anaia txikienaren begiratze urdurian erreparatu genuen bat batean. Paisaiak eskaintzen zuen edozein puntutan finkatzen zen
|
haren
begirada, eta gure gibelean desagertu arte jarraitzen zion aipatutako puntuari, gero eta beldur aurpegi handiagoz.
|
|
|
Gizona bere aurre aurrean gelditu zen; atxiki gabe baina, Xanek edozein mugimendu egitera bere esku gotorrez atzemateko prest; bere sorbalda gainetik kaleaz alde bietara begiratu zuen; ez zen inor begi bistan. Gero begiak Xanengan tinkatu zituen; halako satisfazioa, halako mespretxua zegoen
|
haren
begiradan. Xan, eskaileraren kontra estututa, begi izuak gizonaren aurpegitik apartatu ezin zituela zegoen.
|
|
|
ez, ordea, lehengo mahaian, ezpada paretaren kontrakoan, nahiz bakoitzak besteekiko bere posizioari eutsi. Bere soa lepamotzarenarekin kruzatu zelarik, nahiz unetxo bat izan, huraxe askia izan zen Xani
|
haren
begiradan distira arraro bat sumatzea iruditu zekion. Zena zela Xan ja barratik kanpo, ja bere lehengo izkinan, ja Elik hiru kopak zerbitzeko zain gelditu zen.
|
|
2001
|
|
|
Sekula baino atseginago. Tarteka, ordea,
|
haren
begirada sentitzen nuen nire soinaren gainean. Zeharka, burua egunkariaren orrietatik ia altxatu gabe.
|
|
|
Eta hondartzarantz joan zen bidexkatik oinez. Ariane hondartzan topatuko zuen eta jadanik imajinatzen zuen haren ilea, bizkarraren gainera ilun eta solte euria bezala erortzen, eta
|
haren
begirada garbi eta lotsarik gabea.
|
|
|
Irri gogoa bermatu zitzaidan. Lagunari ukabilkada bat eman nion eta
|
hark
begirada tzar batez geldirik egotera gonbidatu ninduen. Marmaran ninderraion.
|
|
2002
|
|
|
Mesalinak harriduraz aztertu zuen mutila.
|
Haren
begiradan galdu zen une batez.
|
|
|
Aurrera begira segitu zuen, denboran izoztutako irudi bat bezala.
|
Haren
begirada jarraitzen ahalegindu zen Julen– Aibadios, hi! Hori ez al da...
|
|
|
Gero beste bat. Eta ardoak urduritasunaren hesiak urtzen zizkiola, urak azukre koskorra bezala, beste aurkikuntza bat egin zuen, orduan jakin baitzuen ez zitzaiola
|
haren
begirada hipnotikoa soilik erakargarri egiten, haren mintzamolde pausatua ere bai, Sergiorenarekin zerikusirik ez zuena eta barne bake handi bat transmititzen zuena, haren gaztelaniak atzerritar baten kutsua bazuen ere. Atzerritar askoren kasuan ez bezala, ordea, kutsuak ez zuen haren mintzaira nekagarri egiten, eta bai, aldiz, halako eztitasun berezia ematen.
|
|
|
Nahiz ilunpetan geunden, egun argitan bezain aise jarrai nitzakeen semearen erreakzioak, eta begi handi handiekin begiratu zidala erreparatu nuen, esan berri niona sinetsiko ez balit bezala.
|
Haren
begirada mesfidatiak oinaztarriak zuhaitz enborra lez  zeharkatu ninduen lehentxoago hain harro agertu nintzena, eta, une hartan, beldurraren presentzia sumatu nuen nire barren guztian. Erabat ahaztua nuen sentimendu hura.
|
|
|
Haserretu, ordea, bai. Ez ninduen ume hitzak gogaitu, ez zidan
|
haren
begirada estrabikoak atzeraka eragin, ertzainak erabilitako tonuak baizik. Eta baita nire han egoteko eskubidea zalantzan jarri izanak ere.
|
|
2003
|
|
|
Egun on. Parkatu berandu etortzearren, baina ondino ez dot ikastetxe hau ezagutzen, eta pasabideetatik galdu naz
|
haren
begirada, banan banan, ikaslez ikasle ibili zen, aurpegi berriak gogoratzen saiatuz. Bueno, hasi baino lehen, Unax da nire izena, eta zuen Arteko irakaslea izango ei naz jarraitu aurretik urruma egin zuen bi bider, irribarrea ezkutatuz.
|
|
|
Bat baten zerbaitek oztopo egin zion
|
haren
begiradari. Gizaki baten antza zuen, baina zer egiten zuen han kanpoan?
|
|
|
Sophieren ama izan daitekeen emakume abaildu bat agertzen da albumaren lehen orrialdeetan.
|
Haren
begirada nekatuan ez da bizipozik sumatzen, izatekotan ere gaitz makur eta ezkuturen baten azpilana atzeman daiteke haren aurpegieran. Argazki horietako batean emakumeak irribarre egiten du, gogorik gabe bada ere, eta irribarre triste horrek alabarena ekartzen du gogora, nahiz eta ez dudan zoritxarrez Sophie inoiz irribarrez ikusi.
|
|
|
Zuk ederki dakizu niri nor gustatzen zaidan. Oraindik ez dut
|
haren
begirada xamurrik lortu, baina egunen batean... Zeinek daki?
|
|
|
Lerrotik lerrora segi hezakeen pasieran, baina ez duk Unairenganaino iritsi nahi izan. Tarte batez sentitu uste izan duk
|
haren
begiradaren pisua bizkar gainean, eta burua harengana jiratu ez jiratu egon haiz, ez ohartuarena eginez mahaiaren ondoan zutik jarri haizen arte. Bertatik atzeko aldean antzematen duk.
|
|
|
Baina izkintxo egin diozu. Ez zenuke inondik inora
|
haren
begiradarekin talka egin nahi.
|
|
|
Baina barra gaineko ezpain-zapiak hartzera joan zuan, muturreko nata arrastoak behin eta berriz alkandorako maukarekin garbitu ez hi  tzan, seguru asko. Eta burura etorri zaik, atzera  berriz,
|
haren
begirada hura, ile txima kiribilduen atzean ezkutatua, eta bere doinu irmoa, gonbiteari ezetz esan zionean.
|
|
2004
|
|
|
Ezin nion eutsi nire aita izan arren ezertaz ezagutzen ez nuen gizon
|
haren
begiradari. Begi haietan neurririk gabeko maitasuna, amaierarik gabeko bakardadea islatzen ziren.
|
|
|
Gogo handirik gabe ahoratu nuen Madame Bouthierrek maneaturiko afari goxo eta etxekoia,
|
haren
begirada amatiarraren pean. Gainerako bezeroak aspaldi janak omen ziren.
|
|
|
|
Haren
begiradari jarraituta, bi leiho karratu ikusi nituen, hiru bat metrora gure buruen gainetik. Haiek baino gorago, beste leiho batzuk zeuden, luzeagoak eta argiztatuagoak:
|
|
|
Eta pentsatu zuen ez zitzaiola gustatu ogitartekoa eman eta gabon esaterakoan gau hartan Karmelek erakutsi zion aurpegia,
|
haren
begirada iheskorra eta haren azken musuaren automatismoa. Haginak garbitu ondoren lababoaren gaineko edalontzian eskuila uzteko zerabilen automatismo bera ikusi zuen Felixek bere emazteak emandako azken musu hartan.
|
|
2005
|
|
|
Arraroa egiten zitzaion aita lagun batekin etxera joatea, sekula ez baitzuen halakorik egin.
|
Hark
begirada zorrotz eta lizunkoi batekin erantzun zion, irribarre maltzur lerdetsu bat ahoan.
|
|
|
Astebete hartan, lagun hark libre zuen denboran, Idoia pare bat aldiz joan zen harekin, gu igerilekuan utzita. Ia ez nuen hitzik egin neska harekin, nahiz eta pixka bat moldatzen nintzen frantsesez; ez zitzaidan batere gustatzen
|
haren
begirada. Dena den, Idoiak ez gintuen ahazten, eta oso adeitsu portatzen zen amarekin, eta nirekin zer esanik ez:
|
|
|
Auzoan bazen, bestalde, komunista bat, eta, hain zuzen, harexekin konpontzen zen gaizkien Marroren aitona; auzoko tabernan kalapita sutsuak izaten zituzten politikaren gainean, tabernan egiten baitziren urte nahasi haietako eztabaida politikoak. Aita gaztetxo zen orduan, eta ez zuen oroitzen ondo zeri buruzko eztabaida atera zuten halako egun batean Marroren aitonak eta komunistak; ia hasi omen ziren mutur joka, eta komunistak, bi gizonen artean kanpora ateratzen ari zirela, mehatxuka egiten omen zuen oihu; Marroren aitonak lasai zirauen, edo lasai itxuran behintzat, aulki bati heldurik, komunistaren irainengatik aztoratu gabe, baina
|
haren
begiradak paretak zulatzen omen zituen. Komunistak, kaletik, duelu erronka bota zion errepublikarrari," baldin bahaiz" amorruz betea; bai eta Marroren aitonak erantzun ere:
|
|
|
Doinuaren azken notaren zain nengoen, katuari sakatzeko. Marrok begiak jaso zituen; harritu egin ninduen
|
haren
begiradak: ez nion beldurrik ikusi, distira maiztu bat baizik, etengabeko moz  korraldiek itzalia; haur babesgabe baten begiak ematen zuten, basakeriaren lainoak estalita.
|
|
|
Okinak zer nahi duen noiz galdetuko zain dago, besterik gabe.
|
Haren
begirada bilatu du. Aurkitu duenean, andreak berehala esan dio:
|
|
|
Neskaren izterrak nola korapilatzen zaizkion, eta zein indartsu sentitzen dituen horrelakoetan. Gogora dakarkio
|
haren
begirada, lotsarik gabea. Eta nola besarkatzen duen.
|
|
|
Ez nuen bere aurpegia nire soaren bridatik askatu.
|
Haren
begirada harrapatzen saiatu nintzen, ea laztana, ea, begiratu hona, egidazu oparitxo hori eta gaur zoriontsu izango naiz. Amua ikusi zuten haren niniek, eta lepoa niganantz jiratu beharrean, bere eskuinerantz jiratu zuen parean fortunatu zitzaion Kotkowski okindegiko opilei begira geratuz.
|
|
|
Galdera baten zain zegoen, seguru, noiz behegainari begira noiz goiko argiari. Tarteka Gerenari berari ere so egiten zion, baina
|
haren
begiradarekin topo egitean berehala kentzen zuen. Lehenengoz sartzen zirenen jarrera begi bistakoa iruditu zitzaion Gerenari, ze ohiko bidaiariek bazuten kadentzia berezia, eta zeharo mekanizaturik keinu guztiak.
|
|
2006
|
|
|
Germani esan nahi zion saiatu zela zortea eman behar zion lorea uretara botatzen, baina ezinezko egin zitzaiola, zigortuta zegoela. Baina ez zion ezer esan,
|
haren
begirada galdua ikusita, igarri baitzuen Germanek ez zuela ezer ulertuko. Eta korrika egin zuen ihes etxera, han ezkutatutako nobeletako batean kontsolamendua bilatzera.
|
|
|
Nereak Karlosen begirada sentitu du. Telefonotik irten da
|
haren
begirada eta paparrean sartu zaio.
|
|
|
Baina bere amak ez du hitz egiten. Ama begira geratu zaio une batez, baina jarraian galdu egin da
|
haren
begirada gela zuriaren espazioan eta, haren begiradarekin batera, Nereak ere zerbait galdu duela sentitu du. Berari ere ihes egin diola zerbaitek.
|
|
|
Baina bere amak ez du hitz egiten. Ama begira geratu zaio une batez, baina jarraian galdu egin da haren begirada gela zuriaren espazioan eta,
|
haren
begiradarekin batera, Nereak ere zerbait galdu duela sentitu du. Berari ere ihes egin diola zerbaitek.
|
|
|
Su pindar bat ikusi nuen
|
haren
begiradan, eta une batez beldur izan nintzen ordotsak urrixari erasoko ote zion, basurdeak bere eskularru finak erantziko ote zituen. Baina ez:
|
|
|
Ez zidan argitu, eta neronek ere ez nion ezer galdetu. Baina beldurtu egin ninduen
|
haren
begiradak.
|
|
|
Amaren begiak ditu,
|
haren
begirada, baita haren grazia eta ausardia ere. Jaio eta egun gutxira izan zen.
|
|
|
Aurpegia goratu zuenean, orban beltz bat ikusi nuen
|
haren
begiradan, ez beste ezer.
|
|
|
Atondoa. Atondoan ere
|
haren
begirada. Sukaldea.
|
|
|
Angelok sukaldean segitzen zuen, baina kanpoko ateari begira. Ez zuen begi zirkinik egin, ezta ni ateraino joan eta
|
haren
begiradaren eta atearen tartean jarri nintzaionean ere. Hamabost minutu lehenago utzi nuenean bezain zurbil eta sorgortuta zegoen, sorbaldak hondoratuta, begiak beren baitatik irten beharrean.
|
|
|
Neure burua beharturik,
|
haren
begiradari eutsi nion. Ez gorrotoz, ez adeitasunez.
|
|
|
Frau Gerda aurpegira begira geratu zitzaidan, inoren antza hartzen ariko balitzait bezala. Azterketak, ordea, ez ninduen urduritu,
|
haren
begirada ezinago adeitsua egin zitzaidan-eta.
|
|
|
Mutiko protagonistaren izena esan zuenean, pausa egin eta niri begira gelditu zen. Aurrenekoan ez bainituen nire izen pasaportekoa eta pertsonaiaren italierazkoa lotu,
|
haren
begiradari eutsi nion, nobelari buruzko argibide gehiagoren esperoan. Umbertoren begietako espresioak harritu egin ninduen:
|
|
|
eskatzen zuena ordainduko niola; jartzeko nahi zituen baldintzak, denak beteko nituela. Alferrik, ez nuen
|
haren
begirada leuntzea lortzen, eta aitzakiak jartzen hasi zitzaidan ni gainetik kentzeko. Nik ez bainuen etsitzen, emakumeak destainaz esan zidan:
|
|
|
Niri so zegoen, elurretan galdutako txolarre batena bezalako abaildu itxuran. Iruditu zi  tzaidan dezepzioa zegoela
|
haren
begiradan.
|
|
2007
|
|
|
–Egin itzazu Jainkoarekin bakeak! , esan dio Paulari bizkarretik,
|
haren
begiradarekin aurrez aurre egin nahi ez balu bezala. Neskak mutu segitu du, baina.
|
|
|
Beheko ezpainean koskaka egiten zuen, negar kolpeari euste aldera. Gorrotoa baino, oinazea ikusi zuen Jesusek
|
haren
begirada izuak hartuan. Bizkarreko odol arrasto lehortuek bat egiten zuten izerdiarekin.
|
|
|
Dedio, mon ami, bi gauza zituen guztiz zailak Ojak, biak ere ia ezinezkoak: berari begiratzeko burua jiratu gabe igarotzea zen bat, eta
|
haren
begiradari lau segundo baino gehiago eustea bigarrena. Nik ezin nituen ez bat eta ez bestea, ez nintzen gauza izaten haren argitan erre gabe igarotzeko, irribarrea eskaintzen zidan berari begira harrapatzen ninduen bakoitzean, eta neuk ere irriño batez erantzuten nion, baina ezin inola ere haren begiei neureei begira eutsi, erre eta kiskali egiten baitzuten ederraren ederrez.
|
|
2008
|
|
|
–Baina kontatu egin behar diot, lehertuko naiz-eta bestela. San Mamerto izan da, beste santuen artean zegoena eta bat batean ibiltzen hasi dena; atera da elizatik, sartu da gure egoitzan, sartu da gero nire gelara, saiatu da ondoren nire ohean sartzen,
|
haren
begiradak santu batena baino gehiago deabru batena zirudiela, barka biezat berorrek horrela hitz egin behar izatea. Eta orduan, ohetik jauzi batean jaiki eta negarrez hasi naiz.
|
|
|
Hartan, baina, markesa anderea eta aita kalonjea ziren jakitunak, eta Reginak ez zuen haien esanetara jarri besterik egin, haiek markatu eta finkatutako norabidean. Egun batean, ordea, Nataliaren gelan sartu ez beste. Natividadek emana zion ahizpa zaintzeko agindua, berak hirira joan behar zuen eta, egitekoren bat egitera?,
|
haren
begiradarekin topatu zen: Nataliak zurbil zurbil zuen aurpegia, izerdi hotzak hartua bezala, azala hezurrei itsatsia, halako eran, non, materiaren egitura hartan, begiak, betinguruak are handiagotuak, heriotzaren eremuan argizko bi iturbegi bizi?, guztiz nabarmentzen baitziren; bi begi baino gehiago, ordea, bi garrasi ziren haiek, isilak bezain ozenak, haragi setiatuak jaurtiak, erreboltatik zutenak sufrimendutik bezainbeste; hain ziren barru barrukoak eta hain ziren haragizkoak, non nora ezean gelditu eta nora ezean jarraitu baitzuen Reginak, Natalia honela mintzatu zitzaionean, mespretxuz eta erdeinuz:
|
|
|
Faustik bere teoriak zituen, gizonezkoei odolera isuritako testosterona zenbatekoetan oinarritutako estudio zientifiko batek arrazoi emango lioke, ausaz?, baina markes jauna gertatzen zitzaion teoriaren salbuespen: markes jauna, izan ere, urte luzeetan izan zitzaion leiala eta fidela markesa andereari, primeran kontserbatzeaz gain, bazuen markesa andereak berezko bitalismo bat, ingurua kutsatzen zuena?, ez harekin liluratuta zegoelako, beharbada, markes jaunaren begiak eta
|
haren
begiradak aztergai zituèn balizko lekuko batek, halere, ederki antzemango zion nola begiratzen zion emazteari atseginez noiznahi, era batean edo bestean maitatzen jarraitzen zuen seinale?, baina bai haren, beren, bi alabekin:
|
|
|
Agertu berriak, torero ohiaren keinua imitatuz, tira egin zion bere aurreko gizonari ileetatik alborantz.
|
Haren
begirada harritua sumatu zuenean barre egin zion, eta segituan, torero ohia hazia isurtzen hasten zen une berean, eskuan zeraman puntzoi luze eta zorrotza begi osasuntsutik sartu zion, burmuineraino.
|
|
|
Hilabete pare bat geroago elkar ezagutu genuenean
|
haren
begiradak harritu ninduen: beti atezuan zeuden begiak zituen, dena arakatzen eta gordetzen zutela ematen zuen, zertzeladarik txikiena galdu gabe.
|
|
|
Ez zutela ukitu esan zuten ziegako kideek. Oinazearen arrastoak soinean zituztela agertu omen ziren guztiak, bera izan ezik eta, hala ere, errukia ematen omen zuen haren itxurak eta izua
|
haren
begiradak. Ez omen zuten ukitu, baina zekizkienak eta bi kantatu zituen.
|
|
|
–Baina kontatu egin behar diot, lehertuko naiz-eta bestela. San Mamerto izan da, beste santuen artean zegoena eta bat batean ibiltzen hasi dena; atera da elizatik, sartu da gure egoitzan, sartu da gero nire gelara, saiatu da ondoren nire ohean sartzen,
|
haren
begiradak santu batena baino gehiago deabru batena zirudiela, barka biezat berorrek horrela hitz egin behar izatea... Eta orduan, ohetik jauzi batean jaiki eta negarrez hasi naiz.
|
|
|
Faustik bere teoriak zituen –gizonezkoei odolera isuritako testosterona zenbatekoetan oinarritutako estudio zientifiko batek arrazoi emango lioke, ausaz–, baina markes jauna gertatzen zitzaion teoriaren salbuespen: markes jauna, izan ere, urte luzeetan izan zitzaion leiala eta fidela markesa andereari –primeran kontserbatzeaz gain, bazuen markesa andereak berezko bitalismo bat, ingurua kutsatzen zuena–, ez harekin liluratuta zegoelako, beharbada –markes jaunaren begiak eta
|
haren
begiradak aztergai zituèn balizko lekuko batek, halere, ederki antzemango zion nola begiratzen zion emazteari atseginez noiznahi, era batean edo bestean maitatzen jarraitzen zuen seinale–, baina bai haren –beren– bi alabekin:
|
|
|
Hartan, baina, markesa anderea eta aita kalonjea ziren jakitunak, eta Reginak ez zuen haien esanetara jarri besterik egin, haiek markatu eta finkatutako norabidean. Egun batean, ordea, Nataliaren gelan sartu ez beste –Natividadek emana zion ahizpa zaintzeko agindua, berak hirira joan behar zuen eta, egitekoren bat egitera–,
|
haren
begiradarekin topatu zen: Nataliak zurbil zurbil zuen aurpegia, izerdi hotzak hartua bezala, azala hezurrei itsatsia, halako eran, non, materiaren egitura hartan, begiak, betinguruak are handiagotuak –heriotzaren eremuan argizko bi iturbegi bizi–, guztiz nabarmentzen baitziren; bi begi baino gehiago, ordea, bi garrasi ziren haiek, isilak bezain ozenak, haragi setiatuak jaurtiak, erreboltatik zutenak sufrimendutik bezainbeste; hain ziren barru barrukoak eta hain ziren haragizkoak, non nora ezean gelditu eta nora ezean jarraitu baitzuen Reginak, Natalia honela mintzatu zitzaionean, mespretxuz eta erdeinuz:
|
|
|
" Nire lehen aldia da" esan nionean, are goxotasun handiagoz musukatu ninduen, eta" gelditu zaitez hemen, ez mugitu" esanez, lurretik altxatu zen. Hurrena, sofan etzanda ikusi nuen, niri begira eta masturbatzen; ez zidan inongo beldurrik eman
|
haren
begiradak, eta ni ere begira gelditu nintzaion, irribarre eginez" jarraitu, nola egiten duzun ikusi nahi dut" esanez bezala.
|
|
|
Bizkartzainaren aurpegi karan irakurri dugu ikasleek zerbait gertatu dela.
|
Haren
begiradari segiturik ikusi dugu zulo txiki bat dagoela horma zurian, leiho goretatik metro erdira.
|
|
|
Gauza bera gerta  tzen zitzaidan niri: barru barruan sartzen zitzaidan
|
haren
begirada, baina ez zidan nik nahi ez nuen ezer egiten, beti errespetuz begiratzen zidan, eta baita hitz egin ere, garbi esaten zidan zer nahi zuen, gaugiro polita du, goazen bueltatxo bat ematera, baina ni gogorik gabe banengoen, bera ez zen gehiago saiatzen, inork ez nau, azken momentuko zirkin itsusi baten gorabehera, Inaziok bezala tratatu, berorrek ez daki zer den trapuzar bat banintz bezala ...
|
|
|
nik galdera asko nituen egiteko, baina pentsatu nuen Rosak bere kabuz erabaki behar zuela barrua askatzea. Ez nuen besterik nahi, eta horixe ikusi nahi nuen
|
haren
begiradan ere: argiño bat, eskatzen zidana laguntzen segitzeko.
|
|
2009
|
|
|
Ez zuen ezer esan.
|
Haren
begiradan ere ez nuen ezer antzeman, hotza eta nekadura ez bazen. Baina ni lasaiago nengoen orain.
|
|
|
Begiak kristaleko neska irribarretsuan iltzatuta zeuzkan oraindik. Txintxosta haiek, soineko urdina, dena beti ondo irtengo dela ziurtatzen zuen espresio
|
hura
begiradan. Kolpera, leihotik kalera egin zuen salto neskatxaren irudiak.
|
|
|
Adak automata batek bezala so egin zion Maria Bibianari, burua apurka apurka jiratuz, ez hitz bat eta ez keinu bat ere egiteko gai, jarrera pasibo erabateko batean, zeinak Maria Bibianaren erreakzioa eragin baitzuen: hots, Maria Bibiana bat batean aztoratu eta ezin serioago jarri zen, hazpegien keinu nabari batean, orduantxe ohartu balitz bezala hanka sartu zuela, nahiz eta hanka sartze hura bi galdera marken artean sartu zuen, hain baitzen nabaria, halaber,
|
haren
begiradari zeriòn ezjakintasuna; gauzak horrela, arkume goxoa jaten ari ziren une hartan?, aitak eta Teofilo Mariak beste plano batean behar zuten, baita jaun kalonje Anizetok ere (beren karguaz loriatzen diren kalonjeak apetitu onekoak izan ohi dira, sexu ukatuaren gosea ere gularen bidetik asetzen ohituak, antza?), arkume zaporetsuaren zaporearen menera; gizonezkoen kontrastean, baina, adi adi... hasi ere, ohi ez bezala nekatzen eta gogotxartzen hasi baitzen gaixotasunaren lehen fasean, baita, denborarekin, okerragora egin ere, prozesu geldiezin batean, ahazmenak eta ahanzturak buruan eragindako nola halako hutsaldiak, gero eta maizagoak, nagusi?; esan nahi baita Regina kezkatuta zegoela. Regina, egia esan, lehenagotik zegoen kezkatuta afera harekin, Domingoren antza hartzen baitzion batzuetan Adari:
|
|
|
Egia zen Txaro sotiltasun osoz mintzatu zitzaiola, Adaren askatasunari aukera bat emanez? baina, Txaroren begiei geldiro erreparatuz gero, begirale balizko batek ongi antzemango zion bazuela
|
haren
begiradak eztitik zerbait, baita exijentziatik ere beste zerbait, keinu sumagaitz harekin zera adierazi nahi balio bezala: animo, Ada, eta irakur ezazu, mesedez, merezi du eta!
|
|
|
Riktusari antzemanda, Regina Aldasorok?
|
haren
begirada arakatzailea zen, inondik ere, senarraren nekea neurtu nahi izan zuen, baina hura ez zegoen neurtzerik, neke hura ere. Reginarena berarena bezala?
|
|
|
Zer eroaldi zen hura, ordea? Baina, beharbada, ez ziren senarraren hitzak Reginari Nazariok eroaldi bat izan zuela pentsarazi ziotenak,
|
haren
begirada baizik, hain zituen senarrak argiz gainezka begiak artean ere, bi ipurtargi fosforeszente iduri; baina senarra gizon praktikoa zen batik bat, oinak lur gainean zituena, baita bere handinahitasunkerietan ere, eta froga haren zain jarri zen Regina, senarrari begira, baita zain jarri orduko froga iritsi ere, honela mintzatu baitzitzaion Nazario:
|
|
|
Damaso zen, itxuraz, han jokoz kanpo zegoèn bakarra. Adak ere pozik zirudien, baina bazuen
|
haren
begiradak pozari biribiltzen uzten ez ziòn zerbait, begiradari halako kutsu basati bat ematen ziona, errabiaren eta inbidiaren arteko sentimendu batek ere bereganatuta balu bezala?, orain irri urduria egiten baitzuen eta orain desegiten, borondatearen eta bere berezko izaeraren arteko borrokan erabaki ezinean balebil bezala; Damasok, baina, pisuzko arrazoiak zituen, jakin ere ongitxo baitzekien ... Panorama hura, gainera, are ilunago bihur zitekeen, bere bizikletakideen trebetasuna ezagutua:
|
|
|
dohaineko ur bainua; Prosperoren aurretik zegoenak beste eltze bat hautsi berri zuen: esan nahi baita bi eltze geratzen zirela, jolas arduraduna Prosperori begiak bendatzen hasi zitzaionean; ikusleek eta parte hartzaileek bazekiten ordurako zein zen urez betetako eltzea, kanpotik ur hariz josita baitzegoen, partaideek eltzeei eta sokari berari emandako astinaldien ondorioz, bilintzi balantza; Domingok erabakia zuen zer egin?
|
haren
begirada bizi tentsioz beteak ez zuen beste interpretazio baterako tarterik uzten?, halako eran, non Jainkoari eta zeruko fantasma guztiei. Benjamin Mariari bereziki, eskatu baitzien ezen gauzak gerta zitezela berak buruan zituen bezala; hasteko, berak zintzo zintzo beteko zuen bere partea, tiragoma kolkotik atera eta haren larru puskan harria ipintzen zuela; hala, bada, Prosperok bere lanari ekin zionean, Domingo eta bere lagunak garrasika hasi ziren, Prospero eltze urdunerako bidean jartzeko; adar-jotzaileek ez ezik, beste ikusle guztiek ere, salatariek beti ordaintzen dute, modu batean edo bestean?
|
|
|
guztiak, Domingo izan ezik; mutil hura, izan ere, haize zurrunbilo bat zen, eta haize zurrunbilo bat zuen barruan, batzuetan ezin kontrolatu izaten zuena eta beste batzuetan kontrolatu nahi izaten ez zuena? beste begi batzuk baitzituen ume bizi bihurri hark, eta beste bat baitzen
|
haren
begirada; argi erantzun zion, esate baterako, egin ziotèn itaunari Benjamin Maria jaiotzear zenean, berak ez zuela mutilik ez neskarik nahi, fantasma bat baizik: fantasmarik edo beste izaki fantastikorik ezean, jauregiak ez baitzuen horrelako izenik merezi, garbi asko esan zion Albertok, ikastetxeko lagun minak.
|
|
|
ez esan orduko baina bai entzun orduko ohartu baitzen, apika, arestian ahoskatutako hitzak aspaldikoak eta barru barrukoak zirela: zinezkoak, alegia; eta, hitzen zinezkotasunak bere buruarekiko konfiantzan berresten zuela?
|
haren
begiradari erabakitasun handia zerion bederen?, azken urratsa emateko prest sentitu zen.
|
|
|
begirada hark bazuen mendekotasunetik zerbait, anaia anaiari baimen eske balebilkio bezala, buruan zuena esateko?, baina bazuen, halaber, errebeldi puntu bat? distira moduko bat, alegia, bere baitan eguzkiaren dirdira zeramana, poxpolo batek bere baitan munduko sute guztiak eraman ditzakeen moduan; orduan, baina, Domingoren bakardadeaz jakitun balira bezala, laguntzan etorri zitzaizkion beste hiru anai arrebak. Damaso, Maria Bibiana eta Ada?,
|
haren
begiradarekin bat egiteko, bere ekinaldiaren porrotaren ondoren, zegoèn tokian ez balego bezala zegoen Gabino?, hirurek batera so egin baitzioten Teofilo Mariari; hauen soak, haatik, exijentziazkoak ziren eskarizkoak baino gehiago, orduantxe ulertu balute bezala ezen hirurek mende zutela hirurak noiznahi mende zituena; Teofilo Mariak, ondorioz, inguratua sentitu behar zuen, gutxitan bezala senti... guztia zela arraroa, alegia?
|
|
|
Nazario horregatik baitzegoen sinetsia, halaber, mutil hura, ez zizareek eta ez bareek ematen zioten nazka!, bere anaia Beñardoren (etxeko ardi beltzaren) antzera? besteak baino kate motzagoan lotu behar zuela; eta urteak aurrera egin arau are gehiago konbentzitu zen hartaz, semea debozionistetan estudiatzen hasi ez beste zer esanik ez; fraide guztiek aitortzen zutenez, izan ere, axkar axkarra zen mutila,
|
haren
begirada biziari begiratu besterik ez zegoen, baina ez zuen estudiatu nahi: ez zela kontzentratzen, alegia, aita zuzendariak gurasoei jakinarazi zien bezala, toki batean izan orduko egiten baitzion adimenak jauzi beste toki batera; eta hura ez zen okerrena, mutilak bere graziak egin nahi izaten baitzituen haren kontura; eta ondorioak hantxe zeuden:
|
|
|
nola zorroztu zion begia kapitainak; kapitaina, beraz, edo ate guztiak ixten ari zitzaion, edo jolasean ari zen berarekin: jolasean ari zen, beharbada, Domingok, jarraian, kapitainaren begiei dir dir berezia antzeman baitzien, irri baten sorburua izan zitekeena, irri malizios bat, haur bihurri batena iduri; kapitaina, ondorioz, mutila probatzen ari zen, edo hala interpretatu zuen honek
|
haren
begirada, agidanean, erantzun egoki bat ematera behartu zuena, pelikulako beste pertsonaietako bat, bera bezala eskubakarra, gogoan:
|
|
|
Domingok erne zituen inguruan bilduak, zein baino zein erneago; Teofilo Mariarena, baina, zerbait gehiago zen, halakoa baitzen
|
haren
begiradaren intentsitatea, betinguru tentsioz beteak moldatua, betazpiak eta betazalak teink, gorputz arimak antsietateak hartuak iduri; gogoan ote zuen, bada, orduan ere, ganbarako bahialdian behin pentsatu zuena, seme etxekaltearen parabolaren ildotik: Domingo zinez itzul zitekeela etxera, alegia, eta ez bilauaren paperean, heroiarenean baizik, aita eta bera salbatu izanaren erramu koroa buruan?; kontu hark aztoratzen zuen, beharbada, Teofilo Maria, Domingori jar ziezazkioketèn erramu koroa guztiak berari arantzazko gertatuko balitzaizkio bezala; egia zen, aitak harako hitz haiek esan zizkiola ganbarako hartan:
|
|
|
Jarraian, Nazariok Damasori ezin zorrotzago begiratu, hitzik gabeko galdera zen
|
haren
begirada?, eta Damasok baietz esan zuen buruaz,?!
|
|
|
Teofilo Maria, une hartan, aitari begira zegoen, bizkarra habeetako batean bermatuta: aurreko porrotaren ondoren, etsipenerako bidean egon zitekeen, aita bezalaxe, baina ez, sinesmenaren garrak hartua baitzuen artean
|
haren
begirada, eta ez hori bakarrik, garrari beste gar bat lotu baitzitzaion jarraian, halaxe esanarazi ziona:
|
|
|
Begirada zorrotza. Ni izoztuta bezala geratzen nintzen
|
haren
begiradarekin, baina begi haiek beti zeuden beste nonbaitera begira, Carmeni begiratzen zion Katuk. Haren aho alboko oreztari begira abesten zion:
|
|
|
Ilea tintatu diote behintzat. Baina
|
haren
begirada. Haren begirada ez da garai batekoa.
|
|
|
Baina haren begirada?
|
Haren
begirada ez da garai batekoa. Galdua du lehengo begiratu harro eta alai hura.
|
|
|
Gogortu zen
|
haren
begirada.
|
|
|
Gogortasunez erantzi zen
|
haren
begirada.
|
|
|
Min ematen zuen
|
haren
begiradak.
|
|
|
Liburu hura irakurri ez irakurri. Egia zen Txaro sotiltasun osoz mintzatu zitzaiola, Adaren askatasunari aukera bat emanez... baina, Txaroren begiei geldiro erreparatuz gero, begirale balizko batek ongi antzemango zion bazuela
|
haren
begiradak eztitik zerbait, baita exijentziatik ere beste zerbait, keinu sumagaitz harekin zera adierazi nahi balio bezala: animo, Ada, eta irakur ezazu, mesedez, merezi du eta!
|
|
|
metodo haiek, teorian, eraginkorrak izan arren, Domingorekin ez zen halakorik gertatu... ...baitzegoen sinetsia, halaber, mutil hura –ez zizareek eta ez bareek ematen zioten nazka!, bere anaia Beñardoren (etxeko ardi beltzaren) antzera– besteak baino kate motzagoan lotu behar zuela; eta urteak aurrera egin arau are gehiago konbentzitu zen hartaz, semea debozionistetan estudiatzen hasi ez beste zer esanik ez; fraide guztiek aitortzen zutenez, izan ere, axkar axkarra zen mutila,
|
haren
begirada biziari begiratu besterik ez zegoen, baina ez zuen estudiatu nahi: ez zela kontzentratzen, alegia, aita zuzendariak gurasoei jakinarazi zien bezala, toki batean izan orduko egiten baitzion adimenak jauzi beste toki batera; eta hura ez zen okerrena, mutilak bere graziak egin nahi izaten baitzituen haren kontura; eta ondorioak hantxe zeuden:
|
|
|
Zer eroaldi zen hura, ordea? Baina, beharbada, ez ziren senarraren hitzak Reginari Nazariok eroaldi bat izan zuela pentsarazi ziotenak,
|
haren
begirada baizik, hain zituen senarrak argiz gainezka begiak artean ere, bi ipurtargi fosforeszente iduri; baina senarra gizon praktikoa zen batik bat, oinak lur gainean zituena, baita bere handinahitasunkerietan ere, eta froga haren zain jarri zen Regina, senarrari begira... baita zain jarri orduko froga iritsi ere, honela mintzatu baitzitzaion Nazario:
|
|
|
Bizpahiru asteren buruan, guztiak ohitu ziren normaltasun itxurako hartara: guztiak, Domingo izan ezik; mutil hura, izan ere, haize zurrunbilo bat zen, eta haize zurrunbilo bat zuen barruan, batzuetan ezin kontrolatu izaten zuena eta beste batzuetan kontrolatu nahi izaten ez zuena... beste begi batzuk baitzituen ume bizi bihurri hark, eta beste bat baitzen
|
haren
begirada; argi erantzun zion, esate baterako, egin ziotèn itaunari Benjamin Maria jaiotzear zenean, berak ez zuela mutilik ez neskarik nahi, fantasma bat baizik: fantasmarik edo beste izaki fantastikorik ezean, jauregiak ez baitzuen horrelako izenik merezi, garbi asko esan zion Albertok, ikastetxeko lagun minak.
|
|
|
Domingo, beraz, zerbait eta norbait zelakoan, harro bezain pozik zegoen, irriak ezpainetan alderik alde utzitako oinatzak lekuko; haren harrotasunak eta haren poztasunak bazuten itzal bat, ordea, Teofilo Mariak ez baitzuen ordura artean ezer esan, eta Domingok beldur behar baitzuen anaiak arestian bezala erreakzionatuko ez ote zuen, beste oldarraldi batekin; hala, bada, hiru anai arrebek egindako galderari erantzuteko prest zegoen arren, irria ezpainetatik ezabatu eta Teofilo Mariari begiratu zion Domingok: ...imen eske balebilkio bezala, buruan zuena esateko–, baina bazuen, halaber, errebeldi puntu bat... distira moduko bat, alegia, bere baitan eguzkiaren dirdira zeramana, poxpolo batek bere baitan munduko sute guztiak eraman ditzakeen moduan; orduan, baina, Domingoren bakardadeaz jakitun balira bezala, laguntzan etorri zitzaizkion beste hiru anai arrebak –Damaso, Maria Bibiana eta Ada–,
|
haren
begiradarekin bat egiteko –bere ekinaldiaren porrotaren ondoren, zegoèn tokian ez balego bezala zegoen Gabino–, hirurek batera so egin baitzioten Teofilo Mariari; hauen soak, haatik, exijentziazkoak ziren eskarizkoak baino gehiago, orduantxe ulertu balute bezala ezen hirurek mende zutela hirurak noiznahi mende zituena; Teofilo Mariak, ondorioz, inguratua sentitu behar zuen, gutxitan be... guztia zela arraroa, alegia... aitzakiak aitzakia, ez baitzen normala urte erdiko zer hura –bere anaiatxoa, garbi esanda– ez ezagutzea; atzerabiderik gabeko puntu hartara helduta –anai arreben begi hesia Teofilo Mariaren atzerakako pauso balizkoen eragozgarri zen–, alferrikakoa zen problema luzaroagoan ezkutatzen ibiltzea... nahiz eta barruko inertziak mutila hartara bultza zezakeen artean ere, zeren egiazko egia jakiteak –erdi itsua ez ezik, beste mila akats ote zituen zerak... orbetarren izen ustez garbia guztiz zikintzera irits zitekeenak? – oinazpietan leize bat irekiarazi eta bertigoaren atarian jar baitzezakeen...
|
|
|
Domingok erne zituen inguruan bilduak, zein baino zein erneago; Teofilo Mariarena, baina, zerbait gehiago zen, halakoa baitzen
|
haren
begiradaren intentsitatea, betinguru tentsioz beteak moldatua, betazpiak eta betazalak teink, gorputz arimak antsietateak hartuak iduri; gogoan ote zuen, bada, orduan ere, ganbarako bahialdian behin pentsatu zuena, seme etxekaltearen parabolaren ildotik: Domingo zinez itzul zitekeela etxera, alegia, eta ez bilauaren paperean, heroiarenean baizik, aita eta bera salbatu izanaren erramu koroa buruan?; kontu hark aztoratzen zuen, beharbada, Teofilo Maria, Domingori jar ziezazkioketèn erramu koroa guztiak berari arantzazko gertatuko balitzaizkio bezala; egia zen, aitak harako hitz haiek esan zizkiola ganbarako hartan:
|
|
|
Teofilo Maria, une hartan, aitari begira zegoen, bizkarra habeetako batean bermatuta: aurreko porrotaren ondoren, etsipenerako bidean egon zitekeen, aita bezalaxe, baina ez, sinesmenaren garrak hartua baitzuen artean
|
haren
begirada... eta ez hori bakarrik, garrari beste gar bat lotu baitzitzaion jarraian, halaxe esanarazi ziona:
|
|
|
Adak automata batek bezala so egin zion Maria Bibianari, burua apurka apurka jiratuz, ez hitz bat eta ez keinu bat ere egiteko gai, jarrera pasibo erabateko batean, zeinak Maria Bibianaren erreakzioa eragin baitzuen: hots, Maria Bibiana bat batean aztoratu eta ezin serioago jarri zen, hazpegien keinu nabari batean, orduantxe ohartu balitz bezala hanka sartu zuela, nahiz eta hanka sartze hura bi galdera marken artean sartu zuen, hain baitzen nabaria, halaber,
|
haren
begiradari zeriòn ezjakintasuna; gauzak horrela –arkume goxoa jaten ari ziren une hartan–, aitak eta Teofilo Mariak beste plano batean behar zuten, baita jaun kalonje Anizetok ere (beren karguaz loriatzen diren kalonjeak apetitu onekoak izan ohi dira, sexu ukatuaren gosea ere gularen bidetik asetzen ohituak, antza...), arkume zaporetsuaren zaporearen menera; gizonezkoen kontrastean, ba... ez al zen, esate baterako, Adak egindako azioa, noiz eta, igandeko meza entzuteko obligazioa bazter utzita, atso zahar batekin usoak elikatzen gelditu baitzen, Domingok ere sinatzeko modukoa? –, baita susmatzen hasia ere, beharbada –Regina gero eta bere jarrera neurotikoaren mendeago zegoen–, kontu hartan guztian –halakoetan, gainera, Nazariok noiznahi babesten zuen bere alabatxo kuttuna, eta haren portaerak bakardadezko sentipena areagotzen zion etxekoandreari ezinbestean– mutur ezkuturen bat ez ote zegoen...
|
|
|
Domingo berehala ohartu zen –ikusteko moduan zegoen bederen– nola zorroztu zion begia kapitainak; kapitaina, beraz, edo ate guztiak ixten ari zitzaion, edo jolasean ari zen berarekin: jolasean ari zen, beharbada, Domingok, jarraian, kapitainaren begiei dir dir berezia antzeman baitzien, irri baten sorburua izan zitekeena, irri malizios bat, haur bihurri batena iduri; kapitaina, ondorioz, mutila probatzen ari zen, edo hala interpretatu zuen honek
|
haren
begirada, agidanean, erantzun egoki bat ematera behartu zuena, pelikulako beste pertsonaietako bat –bera bezala eskubakarra– gogoan:
|
|
|
Damaso zen, itxuraz, han jokoz kanpo zegoèn bakarra –Adak ere pozik zirudien, baina bazuen
|
haren
begiradak pozari biribiltzen uzten ez ziòn zerbait, begiradari halako kutsu basati bat ematen ziona, errabiaren eta inbidiaren arteko sentimendu batek ere bereganatuta balu bezala–, orain irri urduria egiten baitzuen eta orain desegiten, borondatearen eta bere berezko izaeraren arteko borrokan erabaki ezinean balebil bezala; Damasok, baina, pisuzko arrazoiak zituen, jakin ere ongitxo baitze... Panorama hura, gainera, are ilunago bihur zitekeen, bere bizikletakideen trebetasuna ezagutua:
|
|
|
Garaia zen eta gihartsua, atletak bezala; ile beltz trinkoa zuen, bekokiaren eta lokien gainean hiru punta ateratzen zitzaizkiola, eta aho izugarria, larderiatsua, ezpain mehe eta estutuak zituena. Zurbila zuen, baina, aurpegiko azala, poltsa moreak begi azpietan, eta
|
haren
begirada ez zen sekula inorengan bermatzen: batera eta bestera begiratzen zuen etengabe, urduri, zerbaiten bila beti, aldi berean ezkerreko bekainak taupada txikiak egiten zizkiola, halako dardara motel baina etengabean.
|
|
|
Horrela bai, ondo egin zuen itxoitea. Batzuetan, zernahi eskatzen zaiola ere" ez" erantzuten du, baina
|
haren
begiradak" bai" esaten du. Berriro eskatu behar.
|
|
|
Hamabosgarren mendeko noble gazte bat ageri da estalkian, erdi etzanda eta hankak gurutze, eskuetan liburu bat duela zabalik.
|
Haren
begirada ez dago, ordea, liburuan jarria, zoruko punturen batean baizik. Esan liteke irakurri ondoko hausnarrean ari dela, alabastroak dirauen bitarteko iraupen kasik eternalean.
|
|
|
Arazoa ez da generoa, baizik eta genero bat erabiltzea zein generoaren kortsetik libre ibiltzea deliberatzen duen pertsonarena.
|
Haren
begiradarena da auzia. Arazoa ez da generoa, baizik eta generoa sortu zenetik literaturan ezer gertatu ez balitz bezala jardutea.
|
|
|
Akordio batera iritsiz gero, jai bat, hitzarmenaren jaia alegia, egingo dugu. Hitzarmenaren jaia, errepikatu zuen hitzak dastatuz?, euskaldunon aro berri baten hasiera, eta
|
haren
begirada galdu zen.
|
|
|
baina zinez mintzatzen zara zuhaitzekin? Inoiz ez dut
|
haren
begirada ahaztuko. Behetik gorako begirada, umiliatuen begirada.
|
|
|
Luziaren atzean, guri begira dago Timo; sorpresa adierazten du
|
haren
begiradak, erretratugileak ustekabean atzeman balu legez.
|