|
2001
|
|
|
Halaxe dirudien arren, zientzialarien komunitateak horrelakorik egiaztatzean kontsensurik bilatu ez duenez, inor ez da gai erradiazio
|
horiek
osasunarentzat kaltegarri ez direnik berresteko.
|
|
|
Bestalde, Immumex farmazia enpresako iturriek adierazi zuten oraindik ez zutela jaso “Enbrel” sendagaiaren etiketatzea aldatzeko abisua, Elikagaien eta Medikamentuen Administraziotik (FDA). FDAren aholku batzordeak laster bilduko dela aurreikusi du, bi sendagai
|
horien
osasunerako segurtasunari buruzko datu berrienak ebaluatzeko.
|
|
2003
|
|
|
Erretzaile ez diren pertsonen osasun arriskuen gaineko datu zientifikoak gogoan izaki, tabakoaren erabileraren mugapenei buruzko legeria estatalak xedatua duenez, hiritar
|
horien
osasun eskubidea errespetatu beharra dago; Osasunaren Lege Orokorrean ebatzitakoaren arabera, berriz, tabakoa pertsonaren osasunarentzat sustantzia kaltegarria da.
|
|
|
Fruta eta barazki ugari dago eskura, eta osaera konplexua du. Hori dela eta, zaila da elikagai
|
horiek
osasunerako izan ditzaketen onurak azaltzea. Halaber, zaila da hautemandako ondorio osasungarrietan zuzenean eragiten duten konposatu kimikoak eta ekintza mekanismoak identifikatzea.
|
|
|
iparraldea, Iruñea, Gasteiz, Burgos eta Medina del Campo bakarrik. Ekintza
|
horiek
osasun publikoaren aurkako delitutzat hartu dituzte epaileek, Zigor Kodearen 364.1 artikuluan aurreikusia, eta, horren ondorioz, urtebeteko espetxealdi zigorra eta sei hilabeteko isuna ezarri dituzte, eguneko sei euroko kuotarekin (1080 euro, guztira). Ez da kasu bakana Espainiako auzitegiek ebatzitako kasua ez da kasu bakana.
|
|
|
Hala, haragia ehiza lurralde batean ehizatu diren animalia basatietatik soilik atera daiteke, eta ehiza jarduera arautzen duen legediak baimendutako bitartekoekin. Debekatuta dago animalia
|
horiek
osasun arloko legezko murrizketak dituzten eskualdeetatik etortzea. Merkaturatzeko jarraitu beharreko prozesuak arauak prestakuntzari, zatiketari, manipulazioari, ontziratzeari, markatzeari, etiketatzeari eta garraioari dagokienez ezartzen dituen higiene baldintza guztiak bete ditu.
|
|
|
Azken urteotan, asko handitu da aspirina edo azido azetilsalizilikoaren erabilera, bihotzekoak eta garuneko infartuak izateko arriskua murrizten duelako. Onura
|
horiek
osasunari eragiten diote beti, kontsumitzaileek digestio aparatuan izan ditzaketen ondorio kaltegarrien aurrean. Aspirinaren bigarren mailako efektuak, ordea, ez dirudi denei berdin eragiten dienik.
|
|
|
Europako Batasunak elikagai funtzionalei buruzko aholkularitza eskainiko die elikagaien sektoreko industriei, bai eta
|
horiek
osasunean edo merkatuan duten eraginari buruzkoa ere. Sareko arduradunek laster martxan jartzea eta hiru urteko jarduera aldia izatea espero dute.
|
|
2004
|
|
|
Urak pozoituak dituzten auzo hiri
|
horietan
osasun arazoak oso larriak dira. Imajina ote daiteke zer den bizitzea 500 biztanleko komun bakarra duen Mumbaiko auzo txiro batean?
|
|
|
Funtsezkoa da horren autonomia aintzat hartzea eta, pertsona
|
horien
osasuna arretaz zaindu behar dugun arren, ez ditugu gizaki pasibo gisa tratatu behar.
|
|
|
Izurrite garaian, kutsatzeko beldur oinarriduna badago edo aparteko beste inguruabar batzuk gertatzen badira, kontuan hartuko dira aurreko manuei egindako salbuespenak; salbuespen
|
horiek
osasun lege eta erregelamenduek agintzen dituzte, bai eta Erregistroen eta Notariotzaren Zuzendaritza Nagusiak ere.
|
|
|
Izan ere, ardoa Mediterraneoko dietako edari bereizgarria da. Ardoari dagokionez, hainbat osagai nabarmendu daitezke, eta, hainbat urtez aztertu ondoren, egiaztatu da
|
horiek
osasunerako onuragarriak direla. Ardoaren propietateez hitz egiten denean, ardo beltza nabarmentzen da, bere kolore bereizgarriko ardo beltza tindatzen duten koloratzaile naturalek ematen baitiote onura.
|
|
|
Eta arrisku potentzialei buruzko hainbat ohar egin dituzte. Ildo horretatik, ohartarazten dute elikagaien kutsadurak oso arrisku handia duela mugetan zehar hedatzeko; ingurumen faktoreek eta teknologia berriek elikadura arriskuak sor ditzaketela, eta arrisku
|
horiek
osasun publikorako eta nazioarteko merkataritzarako arazo garrantzitsu bihurtu direla. Halaber, elikagaiak nahita kutsatzeak, terrorismo biologikoa barne, arrisku potentzial orokorra dakarrela, eta tokiko, eskualdeko edo munduko neurriak izan ditzakeela.
|
|
|
Oro har, onartzen da orientazio orokor batzuk oso garestiak izan daitezkeela herrialde askotan, hala nola garapen bidean daudenetan. Hala ere, herrialde
|
horiek
osasun arloan bereziki sentikorrak diren arren (elikagaien osasungarritasuna, esaterako), osasun eta klima baldintzak tradizioekin eta baliabide eta langile kualifikatuen gabeziarekin uztartzen dira. Berezitasun horiek kontuan hartu behar dira trukeen globalizazioaren esparruan, eta elikagaien kaltegabetasunaren esparruan, kezka komunak sortzen ditu nazioartean, batez ere MME (Munduko Merkataritza Erakundea) akordioak indarrean sartu zirenetik.
|
|
|
Kontsumitzaile eta Erabiltzaileen Erakundeak (OCU) Espainian egindako azterketaren arabera, aztertutako 32 produktuetatik 23 “oso txarrak” dira eta debekatu egin lirateke. Artikulu
|
horiek
osasunerako kaltegarriak diren elementuak dituzte, eta, bereziki, substantzia kantzerigenoak (bentzenoa eta formaldehidioa), alergenoak, narritagarriak edo ugaltze sistemari eragin diezaioketen elementuak, hala nola almizkle artifizialak eta ftalatoak. Jim Murray BEUCko zuzendariak dioenez, “uste ez bezala, etxeko aire gozagarriek eta lurrinek ez dute airea garbitzen, baizik eta kutsatu egiten dute substantzia oso toxikoak isurtzen dituztelako”.
|
|
|
Hiru azterketak atzo eta gaur aztertu dira, Batzordeak Bruselan antolatutako mintegi batean, “Elikadurari eta zahartzeari buruzko ikerketa” izenekoan. Han, zenbait adituk gogoeta egin dute aurrerapen
|
horiek
osasun eta elikadura sektorean erabiltzeko moduei buruz. Bruselak adierazi duenez, gaur egun geriatriako ikerketak adinekoen eritasun arruntenen tratamenduan jartzen du arreta, eta oso arreta gutxi eskaintzen die adin talde horrentzako elikagai espezifikoei.
|
|
|
1998an Euskal Autonomia Erkidegoan hasitako higiene eta osasun ikuskapenen ondoren, Osasun Sailak ondorioztatu du erkidegoko ostalaritza establezimenduen %18k ez duela osasun baimenik, Sailak berak ematen baitu. Ikuskapen
|
horien
osasun arduradunek establezimendu horiek jarduerarekin jarraitu ahal izateko arauetara egokitzea espero dute.
|
|
2005
|
|
|
KOI (Kutsatzaile Organiko Iraunkorrak)
|
horiek
osasunarentzat arrisku biziko substantzia kimiko organikoak dira, endekatze prozesu naturaletan berealdiko erresistentzia agertzen dutenak.
|
|
|
Otsailaren 1ean hartuko du indarra neurri horrek, eta Osasun Sailak paziente
|
horien
osasuna bermatu eta izapide burokratikoak mugatu nahi ditu.
|
|
|
Egur hori da 2.000 milioi biztanlerentzako energia iturri nagusia, Munduko Bankuak atzo aurkeztu zuen “2005eko Datuen Liburu Berdean” jasotzen denez. Liburu honek herrialde
|
horiek
osasunerako dituzten arrisku handiak salatzen ditu, eta hainbat ingurumen faktorek zigortzen dituzte: ur eskasia, biomasa erretzea, osasun azpiegiturarik eza edo hiri presioa.
|
|
|
Horietatik %43k energiaren %15 baino gehiago hartzen dute gantz saturatu gisa. Kopuru
|
horiek
osasun agintariek gomendatutakoa baino handiagoak dira; izan ere, hartutako energiaren %25 eta %30 artean koipeetatik etorri behar da, eta %10 baino gehiago ez, gantz saturatuetatik. Koipe eta energia gehiago, janari gutxiago Gantz kontsumo handiko taldeak ez du gehiago jaten, eta gantz kontsumo txikiko taldeak baino 140 g gutxiago kontsumitzen du.
|
|
|
Era berean, zenbait azterketa biomedikori esker, uhin horien absortzio espezifikoaren balioak ezarri ahal izan dira, gizakiari kalterik egin gabe. Hala ere, gaur egungo informazio zientifikoak gogorarazten du frogatuta dagoela ondorio biologikoak daudela zehaztutakoak baino maila apalagoetan, nahiz eta ez dagoen ebidentziarik ondorio
|
horiek
osasun arriskua ekar dezaketenik. Halaber, beste arazo bat da instalazio batek sortutako eremu elektromagnetikoaren mailen ebaluazioa nahiko zaila dela.
|
|
|
Ehun urtetik gorako ia erdiek ez dituzte beren ahalmen mentalak mantentzen Adituak azpimarratu du bizirik atera zirenek (gaixoak) eta gaixotasunetik ihes egin zutenek gaitasun handia zutela beren kabuz moldatzeko. Paradoxikoki ez bezala, pertsona
|
horien
osasun maila orokorra ere ohiz kanpokoa zela egiaztatu zen: ehun urtetik gorako pertsona horien ia %90ek gaixotasun kardiobaskularra edo minbizi ez dermatologikoak bezalako akhkeak saihestu zituen zahartzaroan.
|
|
|
Espainian, biztanleko osasun gastu osoa 1.279 eurokoa da urtean, eb herrialdeen batezbestekoa baino %40 txikiagoa, hau da, 2.052 euro biztanleko. Aberastasun nazionalari dagokionez, Espainiako osasun gastua BPGaren %7, 7 da, eta eb batez bestekoa %9 “Zifra
|
horiek
osasun ekonomialari ugarik gure herrialdean osasun gastua, bereziki osasun gastu publikoa, handitzeko beharraren alde egiten duten gomendioen berme dira”, esan dute Farmaindustriatik. ELGEk aztertutako herrialdeetako gastu farmazeutikoak dakarren gastu sanitarioaren proportzioa alderatuz gero, ratio handienak dituzten herrialdeen artean dago Espainia (%21, 8), Europako batez bestekoa baino zazpi puntu gehiago (%14, 4), alde handiagoa baitago osasun gastuan botikakoan baino.
|
|
2006
|
|
|
Gantz azido
|
horiek
osasunarentzat kaltegarriak dira, LDL kolesterol (kaltegarria) mailak altxatzen dituztelako.
|
|
|
Gantz azido
|
horiek
osasunarentzat mesedegarriak dira, HDL kolesterol (mesedegarria) mailak altxatzen dituztelako.
|
|
|
Orduan, nork kontsumitu behar ditu elikagai aberastuak? Elikagai
|
horiek
osasuna hobetu dezakete, dieta eta bizimodu egoki baten osagarri osasungarria ematen baitute, baina ez dira ezinbestekoak. Ez da ahaztu behar, gainera, berez, ez dutela ez sendatzen ez prebenitzen alterazio edo gaixotasunik.
|
|
|
Nire ustez, Administrazioaren beldurrek beste arrisku faktore batzuekin, hala nola diabetearekin edo sindrome metabolikoarekin, hipertentsio konplexuak tratatzea eskatzen duten konplexutasuna dute oinarri. Dispentsa garrantzitsu bat konprometituta dago, eta ez, hain zuzen ere, paziente
|
horien
osasuna eraginkortasunez kontrolatzeko itxaropenen pean. Nolanahi ere, administrazioak eta eskolek ezin diote errua egotzi gertatzen denari.
|
|
|
OMEren krisi garaietako Osasunerako zuzendari nagusiak, Ala Din Alwan doktoreak, esan zuen, gatazka horretan esku hartzeko nazioarteko komunitateak dituen zailtasunak ikusita, funts horiek herrialde horretako “bizitzak salbatzeko eta mina arintzeko” aukera emango dutela. Funts
|
horiek
Osasun Ministerioarekin lan egiten duten osasun laguntzako taldeei lagunduko liekete neurri erabakigarriei aurre egiten, hala nola errendimendu humanitarioa koordinatzen, osasun inpaktua baloratzen eta eremuan gaitutako zentroetan osasun unitateak ezartzen, OMEk zehaztu zuenez.
|
|
|
Datu horiek kontuan hartuta, etorkinen osasuna funtsezko alderdi bihurtu da osasun laguntzarako sistemarako. Baina nola heldu paziente
|
horiei
osasun arreta emateari. Erraza al da gero eta ugariagoa den talde horretara iristea?
|
|
|
Espainiako osasun sistemak unibertsaltasunaren printzipioa hartu duen arren eta etorkinak Espainiako populazioaren arreta bera jasotzen duen arren, ez dira gutxi osasun arloko profesionalek arazo horiei erantzuteko dituzten zailtasunak. Besteak beste, osasunari, gaixotasunari eta osasun laguntzari buruzko pertzepzioa erabat desberdina delako espainiarraren pertzepzioarekin, jatorrizko gizartearen garapen sozioekonomiko txikiagoa delako eta leku
|
horietan
osasun arretarik ez dagoelako. Osasun zentroetan egunero gainditu beharreko beste oztopo batzuk hizkuntza edo genero desberdintasunak dira.
|
|
|
Mundu hori ere behartuta alde egiten duen errealitate batera egokitu behar da. Etorkinen etorrera masiboa dela eta, beharrezkoa da laguntza zerbitzuen funtzionamendua birplanteatzea,
|
horien artean
osasun zerbitzua. Espainiako osasun sistema pixkanaka egokitzen ari da garai berrietara, adituek diotenez.
|
|
2007
|
|
|
Hala, AEBetara, Kanadara, Holandara... diru bila bidaiak egiten hasi nintzen. Behin Italiatik hiru milioi AZT pastilla bildu nituen, Italiako Gobernuak eman zizkidan, eta pastilla
|
horiek
Osasun Ministerioari eman nizkion, «zuek hartu eta zabaldu itzazue» esanda, eta gure gaixoei ere heldu zitzaien zerbait, besteei bezala. Horrelaxe hasi ginen, eta sei urte egin nituen hango arduradun.
|
|
|
Enpresaburuak idatziz jakinarazi behar dizkio lan agintaritzari, erregelamenduz ezarritako prozeduraren bidez, bere zerbitzupean dauden langileen lana zein izan eta lan horren ondorioz langile
|
horien
osasunari egindako kalteak.
|
|
|
Ez, ordea, Coruña eta Valentziakoak. OCUren arabera, ezberdintasun
|
horiek
osasun agintariek ikuskapenak egiteagatik baino ez dira azaltzen. Ikuskatze horiek “erabakigarriak” dira horrelako praktikak egiteko eta salgai dauden produktuen kalitatea hobetzeko.
|
|
|
Afrikan, landa eremuetako ur hornidurako sistemen %30 ez dabil. Ekonomiari dagokionez, higienerik ezarekin zerikusia duten gaixotasunak garatzeko bidean dauden herrialdeek 5.000 milioi lanegun dituzte urtean, eta
|
horien
osasun eragina ere gehiegizkoa da, garatzen ari diren munduko ospitaleetako ohe kopuruaren erdia ur kutsatuaren kontsumoaren biktimek betetzen baitute. eta saneamenduko akatsak, Espainiako Gurutze Gorriak azaltzen duen bezala.
|
|
|
Gainera, produktu horiek erabiltzean, irtenbide posiblearekin amaitzen dela diote, harrapariek intoxikatu egin baititzakete biometaketagatik, pozoitutako harrapakinak kontsumitzean. Azken batean, substantzia
|
horiek
osasunerako ere arriskua dakarte, bai manipulatzen dituztenentzat, bai herritar guztientzat, eta, azkenean, animalia hilak edo intoxikatuak irents ditzakete. Nolanahi ere, kontserbatzaileek adierazi dute beren lankidetza eskaintzen jarraitzen dutela izurriteei aurre egiteko eta haien ondorioak arintzeko.
|
|
|
Bulgaria: Hegazti gripearen kasuak gertatu direnez, agintari
|
horiek
Osasun eta Kontsumo Ministerioaren web orria kontsultatzea gomendatzen dute, bidaia egin aurretik. eta Osasunaren Mundu Erakundearena (OME).
|
|
|
Hala ere, haurren eta gazteen %6, 2 gosaldu gabe atera ohi da etxetik, eta haurren %7, 5ek bakarrik hartzen du gosari egokia. Datu
|
horiek
Osasun eta Kontsumo Ministerioak gogorarazi ditu, eta, gaurtik aurrera,. Esnatu, gosaldu, osasuntsu jan eta mugitu, kanpaina jarri du martxan.
|
|
2008
|
|
|
Elikagai funtzionalen erabileraren inguruko posizio zientifiko eta teknologiko berritzaileenak produktu
|
horiek
osasunari eragin diezaioketen onuraren alde agertzetik haratago doaz, ordea.
|
|
|
Keak
|
horien
osasunean eragin larria edo, areago, hilgarria izan dezake.
|
|
|
Laborategi homologatuek egindako analisien ziurtagiriak eta auditoriak ere kalitatearen bermea izanen dira. Dokumentu
|
horiek
osasun agintarien eskura izatea beti. Garrantzitsua da, halaber, fakturetan merkantziari buruzko gehieneko informazioa jasotzea:
|
|
|
Adituek ohartarazi dute erregimen
|
horiek
osasunerako arriskutsuak izan daitezkeela
|
|
|
Neurri multzo hori “agingaren aurkako medikuntza programetan edo zahartzearen kontrol zientifikoko programetan biltzen da.
|
Horiek
osasun egoera eta gaitasun funtzionala sakon aztertuz hasten dira, eta, horri esker, jakin daiteke zer egoeratan parte hartzen den”. Castillok nabarmendu zuenez, agingaren aurkako medikuntzari esker, “etorkizunari aurrea hartu eta zenbait gaitz jasateko arriskua murriztu daiteke, hala nola arteriosklerosia edo infartua, norbanakoaren joera genetikoaren arabera”.
|
|
|
Osasunari buruzko azken Inkesta Nazionalak (2006) adierazten duenez, 18 urtetik gorako espainiarren %37, 8k gehiegizko pisua du eta %15, 6 gizena da. Ehuneko handi
|
horiek
osasun arazo larriak dira SEEDko lehendakari Xavier Formiguera doktorearentzat. Ohartarazi du ez dagoela hori jasan dezakeen osasun publikorik.
|
|
|
Ez da marketin kontua soilik. Espainiako zientzialari talde batek, Ikerketa Zientifikoen Zentro Nagusiarekin (CSIC) batera, hesteetako flora handitzeko propietate potentzialak ematen dizkieten gozokiak diseinatu zituenetik, gozoki
|
horiek
osasunarentzat onuragarriak izan daitezkeen elikadura produktu mota bihurtu dira, elikadura balioaz haratago. Espainiako gozoki fabrikatzaile askok dagoeneko merkaturatzen dituzte horrelako produktuak, eta ikerketa lerro irekiak dituzte osasunari mesede egiten dioten gozoki eta txikle berritzaileak fabrikatzeko.
|
|
|
Hondartzetan eta bestelako eremu turistikoetan daudenek udarekin bat datorren urtaroko jarduera izaten dute. Azpiegiturarik ezak, behar adina kualifikazio ez duten langileek eta lan baldintza eskasek, udako tenperatura altuek eta jende asko joaten denez, lokal
|
horietan
osasun arrisku handiagoa eragiten dute.
|
|
|
Horren ratioa, %10, 6koa, Osasun Laguntzarena eta Sorospen eta Kalte ordainena baino ia bi puntu handiagoa da (%8, 7 bi kasuetan), Ikerketa Kooperatiboak aseguru etxeen eta pentsio funtsen (ICEA) artean egindako kalkuluen arabera. Erabiltzaile askok erabiltzen dituzte Gizarte Segurantza eta aseguru mediko baten zerbitzuak Zerbitzu
|
horiek
osasun publikoak eskaintzen dituenekin batera jasotzen dira, erabiltzaile askok ordaintzen baitituzte bi zerbitzuak. Kalitate onekotzat jotzen bada ere, Gizarte Segurantzak ezin du osasun aseguru pribatu batekin lehiatu azkartasunean eta aniztasunean; beraz, oso tentagarria da medikua aukeratzea, ez itxarotea eta ospea duten ospitaleetan berehala artatzea.
|
|
|
400 g fruta eta barazki eta bost g gatz baino gutxiago kontsumitzeak ere helburu hauek ditu, besteak beste: haurren obesitatearen eragina murriztea, nutrizio gabeziak eta
|
horien
osasun arazoak saihestea, elikagaiekin zerikusia duten gaixotasun kopurua murriztea jaiotzatik. Datorren urriaren amaieran, ISAFRUIT FORUM egingo da Bruselan.
|
|
|
Azterketa medikoek eta festen ondoren egiten diren azterketek asaldura horiek eta beste batzuk iragartzen dituzte, hala nola dislipemiak, gehiegizko pisua, hiperurizemia edo hipertriglizeridemia. Hori dela eta, dieta zorrotzagoa egin behar da, gaixotasun
|
horiek
osasunerako arrisku handiagoa baitute. Elkarte mediko horrek dio Gabonetan eta dieta hartu aurreko egunetan gehienez ere hiru kiloko gorputz gantza handitu daitekeela.
|
|
2009
|
|
|
Konposatu gantz urritzaile
|
horiek
osasunean eragin kaltegarririk sortzen duten edo ez jakiteko, egin dira zenbait ikerketa, eta emaitzek esaten dutenez, kopuru batetik gora hartuz gero, digestio ondoeza agertzeko arriskua eduki liteke, eta arranpak eta beherakoa ere bai (karbohidratoetatik etorritakoekin eta olestrarekin gertatzen da hori, batik bat).
|
|
|
Europan abian jarri duten politikak helburu nagusi bat dauka: ikastetxeetan elikadura heziketako programak abian jartzea, eta
|
horien bidez
osasuna eta prebentzioa sustatzea, batik bat haur gizentasunari aurre egiteko.
|
|
|
Adikzio horrek gainera, lesio fisikoak ere sortzen ditu, esaterako, larruazalaren inflamazioa, giharretako arazoak eta bizkarreko mina. Gaixo
|
horien
osasunak oro har egiten du okerrera ariketa fisikorik ez dutelako egiten eta eguzki argirik eta haize freskorik jasotzen ez dutelako. Sistema immunologikoa ere ahulduta izaten dute.
|
|
|
Etxekoandre, ama eta emazte diren emakumeek beren eguneroko bizitzaetxearen eta familiaren zaintzan igarotzen dute. Hiru rol
|
horiek
osasun mentalarenbermetzat jo badira ere luzaroan, emakumeen ondoeza ekarri duten funtzio sozialbilakatu dira. Industria Iraultzaren ondoren familia nuklearra sortu zen, etxeko espazioa murriztu egin zen emakumeen garapenerako eremuekin batera.
|
|
|
Poliza 34 eurotik gora (92 euroraino) kontrata daiteke, ezkontideen adinaren arabera. Mapfre aseguru etxeak familia
|
horientzako
osasun poliza esklusiboa eskaintzen du, prezioa merkatzen duena, eta nahi den pediatra edo ginekologoa aukeratzeko aukera ematen du, koadro mediko itxiaren modalitatean. Previsora General da familia handiek duten beste aukera bat.
|
|
|
Joan den ostiralean Ministroen Kontseiluan onetsitako dekretu batek kanpoko desfibriladore erdiautomatikoen erabilera arautzen du leku publikoetan. Dispositibo
|
horiek
osasun esparrutik kanpo erabiltzeko gutxieneko segurtasun eta kalitate baldintzak jasotzen ditu testuak. Desfibriladore horiek fabrikatzaileak zehaztutako baldintzetan erabili dira eta behar bezala mantendu dira.
|
|
|
Elikagaien industriak ezinbestekoak ditu substantzia
|
horiek
osasuna zaintzeko, elikagaiak prestatzeko eta kontserbatzeko.
|
|
|
EFSAk moluskuetan pektenotoxinen presentzia eta
|
horiek
osasunean izan ditzaketen ondorioak aztertzen ditu, baimendutako gehieneko balioak zehazteko.
|
|
|
Oxigenoak erradikal askeen ekoizpenean laguntzen du. Molekula
|
horiek
osasunean ondorio negatiboak eragiten dituzte bizitzan zehar, DNA (geneak), proteinak eta gantzak aldatzen baitituzte. Giza gorputzeko zelula batzuk etengabe berritzen dira (azala, hestea), eta beste batzuek, berriz, ez dute halako aukerarik (gibeleko zelulak).
|
|
|
251 kasu 100.000 biztanleko, Carlos iii.a Osasun Institutuko Zainketa Epidemiologikoko Sare Nazionalak jasotzen duen tasa nazionalaren bikoitza baino gehiago (100.000 biztanleko 98,51). Datu
|
horiek
Osasun Sistema Nazionaleko Mediku Zentinelen Sareak (OSN) bidalitako informazioan oinarrituta egindako kalkuluetatik datoz. Haurrak dira gripeak gehien zigortzen dituen adin taldea; izan ere, aste horretan erregistratutako 44.084 gripe klinikotik ia hiru kasutik bat (%30) 5 eta 14 urte bitarteko haurretan diagnostikatu zen.
|
|
|
Eta gomendio hori bereziki da garrantzitsua zaurgarriagoak diren kolektiboetan; adineko pertsonak edo gaitz kronikoak dituztenak, esaterako. Zenbat eta lehenago hartu bizi estilo osasungarriak, orduan eta onura gehiago lortuko ditugu pertsona
|
horien
osasunerako.
|
|
|
Lege horretan beste neurri batzuk ere hartu dira, Europako arauekin bat izateko. Alor transgenikoen jarraipena egitera behartuak izanen dira, bereziki transgeniko
|
horiek
osasunean ondorioak baldin badituzte. Bestalde, alor transgenikoak landu nahi dituen orok informazio guztia eman behar izanen dio Administrazioari.
|
|
|
eskura jarriko diete,, euren gaixotasuna hobekiago kudeatzen ikas dezaten?. Programaren edukiek gaixoen osasunean eragin onuragarria izango dutela eta, horrenbestez, eragin onuragarri
|
horiek
osasun sistema jasangarriago bat ekarriko dutela ere gaineratu du Eusko Jaurlaritzako Osasun sailburuak.
|
|
2010
|
|
|
Egunean bi errazio barazki jatea komeni da, gutxienez, zuntza eta herdoilaren aurkako gaiak ematen dituztelako, eta
|
horiek
osasuna laguntzen dutelako.
|
|
|
Programa
|
horiek
osasuna hobetu dezakete hurrengo urteetan, gaixotasun kardiobaskularrak eta antzekoak murriztuta.
|
|
|
Merkatari
|
horiek
osasun baldintzak bete dituzte, herbodietetika establezimenduei bakarrik eskatzen zitzaizkienak.
|
|
|
Era berean, 14 urtetik beherako haurren artean, heriotzen eta ezintasunen %20 baino gehiago uraren kalitate eskasari eta higienerik ezari egozten zaizkio. Higienearekin zerikusia duten gaixotasun
|
horiek
osasun baldintza hobeekin eta kalitatezko ura eskuratzearekin murriztu litezke, WASH izeneko programa. Horri dagokionez, UNICEFek adierazi zuen mundu osoko eskoletan ur, saneamendu eta higiene proiektuak babesten dituela; izan ere, osasun baldintzak hobetzeaz gain, “ikasleen beren buruarekiko errespetua sustatzen da, eta beren burua baieztatzera animatzen ditu, bai eskolan bai etxean”.
|
|
|
Erabaki horren arrazoia da Europako agentziek 1 eta 2 motako (PCV eta PCV) zerri zirkobirusen DNA zatiak aurkitu dituztela. AEMPSek adierazi zuen DNA zati
|
horiek
osasunerako arriskutsuak izan daitezkeela pentsarazten duen daturik ez dagoen arren, ez liratekeela antidotoan egon behar. Hori dela eta, ikerketa amaitu arte “Rotateq” ekin txertoa ez jartzea gomendatzen du.
|
|
|
lehengaien jatorria, norberaren higienea eta arrisku handieneko elikagaien elaborazioa eta kontserbazioa. Segurtasunaren oinarriak Oro har, establezimendu
|
horien
osasun egoeraren balorazioa ona izan da, bidean zehar 2.000 establezimendu baino gehiagotan lortutako datuen arabera. Gaztela eta Leonen ez da elikagaiek kutsatutako gaixotasunik agertu.
|
|
|
Elikadura eskaintza ez osasungarri horren aurrean, Osasun eta Gizarte Politika eta Hezkuntza Ministerioek ikastetxeetan saltzeko makinetan eta kioskoetan saltzen diren elikagaiek bete beharreko nutrizio irizpideak ezarri dituzte. Baldintza
|
horiek
Osasun Sistema Nazionaleko Lurralde arteko Kontseiluak eta Hezkuntzako Konferentzia Sektorialak uztailaren 21ean onartutako “Ikastetxeetako elikadurari buruzko adostasun dokumentuan” jasotzen dira. Lan horren justifikazioa ohitura osasungarriak hartzea eta garatzea da, “Espainiako hezkuntza sistemaren xedeetako bat” baita.
|
|
|
Guztira, 977.901.870 euro inbertitu ziren, hau da, urtetik urterako hazkundea %3, 16koa izan zen. Kopuru
|
horiek
Osasun eta Gizarte Politika Ministerioak eta autonomia erkidegoek arlo horretako gastua murrizteko hartutako neurrien ondorio dira. Joan den ekainaren 1ean indarrean jarri ziren funts publikoen kargura ematen diren sendagaiei aplikatutako %7, 5eko kenkariak (%4, sendagai umezurtzen kasuan).
|
|
|
Autoreek 60 urte bitarteko 8.203 pertsonaren datuak aztertu zituzten. Pertsona
|
horiek
osasun eta nutrizioari buruzko inkesta nazional bat osatu zuten aldian, eta odol probak egin zituzten lau elikagai jakinetarako antigorputzen inguruan: kakahueteak, esnea, arrautzak eta itsaskia.
|
|
|
Osasuna globalizatzearen ideia hori astiro eraikiz joan da osasunari buruzko nazioarteko adierazpen guztietan, OMEren sorreratik, 1948an, gaur arte. OMEren Batzar Orokorrak, 1995ean, globalizazioak osasunari hainbat onura ekar diezaiokeela aldarrikatu zuen, baina soilik garrantzitsuak diren beste balioen menpe jartzen bada;
|
horien artean
osasunarekiko eskubidea aipatu zuen, baina baita etika politikoa, berdintasuna, elkartasuna eta genero perspektiba ere. Ildo horretan sartzen dira baita ere Jakartan egindako Osasunaren Promozioaren Nazioarteko IV. Bilkuraren adierazpena, Osasunaren sustapenarentzako Ottawako Karta, Haurren eskubideei buruzko Nazioarteko Konbentzioa...
|
|
2011
|
|
|
Informeak eskatzen dituenaren araberakoak izaten dira, eta gero erabili egiten dira gestio publikoa ez dela errentagarri esateko: baina osasun publikoan 10 txanpon jartzen baditut, 10
|
horiek
osasunera bideratzen dira. Aldiz, gestio pribatuan 10 txanponetik 3 irabazietara doaz, eta beraz, ezin da zerbitzu bera eskaini 10 txanponekin eta 7rekin.
|
|
|
Horrela, Kataulinako eta beste erkidegoetako egoerak jarri ditu adibidetzat. Erkidego
|
horietan
osasun zerbitzuaren koordainketa eta ongizateko estatuaren murrizketa planteatu dituzte.
|
|
|
Eskatzen die estatuei, inolako bereizkeriarik gabe, arrazismoa, arraza bereizkeria, xenofobia eta horiekin lotuta dauden intolerantzia moduen biktima zein izan eta pertsona
|
horiek
osasun laguntza eskuratzea sustatzen duten programak ezar ditzatela, eta ezberdintasunak ezabatzeko ahalegin indartsuak egin daitezen bultzatzea, non eta amen eta haurren heriotza tasan, haurren immunizazioan, VIH/ HIESan, bihotzeko gaixotasunetan, minbizian eta gaixotasun kutsakorretan;
|
|
|
1) Nortasunaren nahasteen ezagutzan eta haien tratamendurako terapietan osasun mentaleko sareko kideak trebatu. 2) Nortasunaren nahasteei buruzko prestakuntza iraunkorra sustatu, nahaste
|
horiei buruz
osasun mentaleko sareak duen ezagutza gehitzeko eta kasu konplexuak tratatu ahal izateko.
|
|
|
Ezein elikagaik ez du bere kabuz arazo edo gaixotasunik sendatu edo prebenitzen. Gomendatutako kantitatea Fruta gorriei dagokienez, elikagai
|
horiek
osasunerako onuragarriak izan daitezkeen konposatuak badituzte ere, elikadurako elkarte zientifikoen gomendioa da fruta, barazki eta barazki mota ugari hartzea, landare jatorriko elikagaietan aberatsa den dieta baten barruan. Modu isolatuan kontsumitzen den elikagairik ez da arazo edo gaixotasunak sendatu edo prebenitzearen erantzule.
|
|
|
Bestalde, eta 2011ko Parkinsonaren Nazioarteko Eguna dela eta, Parkinsonen Espainiako Federazioak (FEP) eskatu du Parkinsonen gaixotasuna duten gaixoak gaixo kroniko gisa tratatzeko eta gaixotasun horrekin lotutako prestazioak eta zerbitzuak aplikatzeko beharrezko neurriak hartzeko. “Parkinsonen elkarteek emandako errehabilitazio terapiak bermatzeko laguntza publikoa jasotzen den arren, kopuru horrek ez ditu kaltetuen beharrak asetzen, eta, beraz, errehabilitazioak poltsikotik atera behar du, eta, beraz, ukatu egiten zaie terapia
|
horiek
osasun publikoaren bidez erabiltzeko eskubidea”, azaldu zuen José Luis Molero LHIko lehendakariak. AEFk gogorarazi zuen 2006an onartutako Osasun Sistema Nazionalaren Zerbitzu Zorroak doako prestazio eta zerbitzu batzuk ezartzen dituela gaixo kronikoentzat.
|
|
|
Informazio horrek gai hauek hartzen ditu bere baitan: botikak, heziketa medikoko liburuxkak, espezialistaren jarraibideak eta baimen formularioak, eta ezagutza
|
horiek
osasun arretarako sistemetan aplikatzeko gaitasuna. Irakurtzeaz gain, ulermena, azterketa eta trebetasunak behar dira ongizate orokorrerako erabakirik onena hartzeko.
|
|
|
Eritasun kroniko horietan funtsezkoa da atxikimendu terapeutikoa, bai eta medikamentuek nola jarduten duten eta tratamendu jakin batzuek zer ondorio dituzten jakitea ere. Adituen ustez, ezagutza mailak lotura zuzena du gaitz
|
horien
osasun kostuekin. Hezkuntza orokorra Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) arabera, eremu horretako ezagutzak alfabetatze maila orokorragoen mende daude.
|
|
|
Arlo honetako adituek, 2011 urtean Munduko Albaitaritza Urtea ospatzen dutenek, onartzen dute mundu osoko albaitarien eskasiak agerian uzten duela elikaduraren segurtasuna eta kaltegabetasuna. Elikagaien katearen fase bakoitzeko kontrola, ekoizpenetik hasi eta garraiora, sakrifiziora eta banaketara, ezinbestekoa da elikagai
|
horiek
osasun berme guztiekin iristen direla ziurtatzeko.
|
|
|
Defizit publikoaren murrizketa bizkortzeko Gobernu zentralak onartutako Errege Lege Dekretuak austeritate neurriak jasotzen ditu farmazia prestazioan, eta horien helburua “osasun zerbitzuetako finantza zailtasunak arintzea” da. Gobernuak aurreikusten du xedapen
|
horiek
Osasun Sistema Nazionalari 2.400 milioi euro aurreztuko zaizkiola urtean, eta 167 milioi euro herritarren ekarpenean. Aurrezpen hori iaz 4/ 2010 eta 8/ 2010 Legegintzako Errege Dekretuen bidez lortutakoei gehituko zaie.
|
|
|
Kutsatzaile posibleak identifikatzea eta ezabatzea Etxe zaharrek material kaltegarriak izan ditzakete, hala nola berunezko edo amiantozko pinturak. Egokiena material
|
horien ordez
osasunarentzat kaltegarriak izan daitezkeen beste batzuk jartzea litzateke. Etxea pintatzen bada, ahalik eta toxikotasun txikieneko pinturak erabili behar dira, eta, amaitutakoan, gelak luzaroan aireztatuta utzi.
|
|
2012
|
|
|
Egin izan dira ikerketak produktu
|
horiek
osasunari zenbateko mesedea egiten dioten jakiteko eta eritasunetatik zer neurritan babesten gaituzten ikusteko, baina, gaur gaurkoz, merkatuan aurki litekeen edozein esne hartzituren edo jogurten parekotzat jotzen da produktu mota hori.
|
|
|
Erizaintzako zainketen ikuspegitik, bereziki interesgarria da osasunaren psikologia, bilakaeraren psikologia eta nortasunaren psikologia ezagutzea, psikologiaren printzipio orokorrekin batera (motibazioa, komunikazio trebetasunak, emozioak, etab.). Jakintza adar
|
horiek
osasun gaixotasun prozesuan pertsonek duten portaera aztertzen dute, eta osasuneko profesionalei lagundu egiten die osasun laguntzan jokabideak aurreikusten eta alderdi psikologikoak jakinaren gainean lantzen.
|
|
|
...soak barneratu ahal izango ditu.Zein kanpamenduetan barneraturik egon eta kanpamendu horretatik distantzia jakin batetik haratago ez urruntzera behar ditzake edo, kanpamendua hesitua badago, eremu horretatik ez ateratzera.Zigor eta diziplinazko zehapenei buruzko Hitzarmen honetako xedapenei kalterik egin gabe, preso horiek barneratuak edo giltzaperatuak izan daitezke soilik hori beharrezkoa denean
|
horien
osasunaren babeserako; edozein kasutan, egoera hori ezin izango da luzatu inguruabarrek arabera beharrezkoa dena baino denbora luzeagoz.
|
|
|
osasun garraiobide? esamoldeak langileak, unitateak eta osasun garraiobideak barneratzen ditu, bai iraunkorrak bai eta aldi baterakoak ere; l), ikur bereizgarri gisa ulertzen da gurutze gorria, ilargi erdi gorria edo lehoi eta eguzki gorriak hondo zuriaren gainean,
|
horiek
osasun unitateen eta garraiobideen eta osasun eta erlijio langileen, horien tresnen eta materialaren babeserako erabiltzen direnean;
|
|
|
5.II. Hitzarmenaren 37 artikuluko xedapenak ontzi eta itsasontzi
|
horietako
osasun eta erlijio langileei aplikatuko zaizkie.
|
|
|
5.Alderdiek, beharrezko neurriak ere hartuko dituzte jakinarazpen eta akordio horien funtsezkoena unitate militar interesatuen artean arin heda daitezen,
|
horiei
osasun aireontziek erabiliko dituzten identifikazio bideen inguruko informazioa emango zaie.
|
|
|
e) ez dira arriskuan jarriko
|
horien
osasuna ezta osotasun fisiko edo mentala ere, inolako egite edo ez egite bidegaberen bitartez.Ondorioz, artikulu honetan aipatzen diren pertsonei edozein ebakuntza mediku egitea debekatzen da, ebakuntza hori bere osasun egoeragatik egin behar ez bada eta orokorrean onartuta dauden mediku arauekin bat ez datorrenean, antzeko mediku inguruabarretan aplikatuko liratekeenak askatasunaz gabetu gabeko ...
|
|
|
Zuntz, mineral eta fitokimiko ugari dituzte, eta propietate antioxidatzaileak eta antiinflamatorioak dituzte.
|
Horiek
osasun kardiobaskularrerako onurak ekartzen dituzte, intsulinarekiko sentikortasuna hobetzen dute eta ez dira gorputzaren pisua handitzearekin lotzen. Ez hartu esneki gehiegi (edo aukeratu gaingabetuak).
|
|
|
Suediarrek arnasten duten airea Europako osasuntsuena da, PM10 partikula kutsatzaileen datuen arabera. Partikula
|
horiek
osasun arazoak sor ditzakete, batez ere haurrengan, hala nola asma, gaixotasun kardiobaskularrak edo biriketako minbizia, eta, beraz, bizi itxaropena murriztu. Herrialde horretan, pm10 mailak 10,5 mikrogramokoak dira metro kubiko bakoitzeko (µg/ m3), ELGAko kide gutxien dituena.
|
|
|
Oraingoz, 19 ikuskapen egin dira jatetxea dagoen industrialdean, eta 14 lagin hartu dira.
|
Horiek
Osasun Publikoko Laborategira bidali dira. Gaur egun, ikuskapenetan hartutako laboreen emaitza analitiko gehiago espero ditu Osasun Sailak.
|
|
2013
|
|
|
Batzuetan, hala ere, sasi guru
|
horiek
osasun arloko profesionalak izaten dira, oker jokatzen dutenak batzuk (ez dakite zientziaren eta osasunaren arloetan ezinbestekoa dela teoriak frogatzea horiek ezarri edo zabaldu aurretik), eta lotsarik gabe engainatu nahi gaituztenak beste batzuk.
|
|
|
Dena den, ez dago argi zer den kausa eta zer ondorioa: jogurta ote den pertsona
|
horien
osasun onaren eragilea edo osasun onena duten pertsonek jaten dituzten jogurtak.
|
|
|
Gaur egungo ebidentzia zientifikoek diotenez, produktu
|
horiek
osasunean eta gaixotasunen prebentzioan egiten duten onura gainerako esne hartzituena bezalakoa da, merkatuan dagoen edozein esne hartzituren edo edozein jogurten parekoa.
|
|
|
Baina zerbait egin daiteke. Pertsona
|
horiei
osasuna prebenitzeko programak eskuratzen lagundu behar zaie. Batez ere, 40 urtetik aurrera %60k gehiegizko pisua edo obesitatea izatea eta lautik hiruk ez dute ariketa fisikorik egiten.
|
|
|
Helsinkiko Finlandiako Biomedikuntza, Farmazia eta Nutrizioaren Fisiologiako Institutuan egindako azterketak ondorioztatzen du lo egiten duten pertsonek aukera gehiago dutela energian aberatsak diren elikagai gehiago kontsumitzeko (adibidez, koipeak edo karbohidrato finduak), bai eta barazki zati gutxiago kontsumitzeko eta jarraibide dietetiko irregularragoak izateko ere. Elikadura eredu
|
horiek
osasunean eragiten dute epe labur, ertain edo luzean, Pensilvaniako Unibertsitateko Loaren eta Neurobiologia Zirkadiarraren Zentroan egindako ikerketa batek frogatzen duenez. Azterketa horretan egiaztatu zen loaren iraupen laburra honako hauekin lotzen dela:
|
|
|
Zer informazio behar den eta kontsumitzaileengana nola iritsi behar den ikertzea. Arrisku kimiko
|
horiek
osasun publikoan duten inpaktua ebaluatzea eta ulertzea, toxikologia karakterizazioaren bidez. Itsasoko produktuetan ingurumen kutsatzailerik badagoen ebaluatzeko tresna berriak garatzea. Itsaskietan gehienezko poluitzaile mailak ezartzea, legerik edo informaziorik ez dagoenean.
|