|
2007
|
|
|
hipertermia eragiteko erabil daitezke. Hipertermia partikula magnetikoak tumorean metatzean oinarritzen da; frekuentzia altuko kanpoko eremu magnetiko bat aplikatuz, partikula horiek berotuko lirateke, eta, horren ondorioz, partikula
|
horiek
dauden ehuna berotu egingo litzateke, eta zelula kantzerizelula kantzerigenoen heriotza termikoa gertatuko litzateke.
|
|
|
Aparteko bero hori ozeanoek xurgatzen dute batez ere. Bestalde, azal azpiko ozeanoak ez dute gainazalekoek bezainbat zarata eguraldiak eta urtaroek eragiten diote gainazalari, eta, beraz, lehen
|
horietan
daude klimaren epe luzeko aldaketaren seinale argienak.
|
|
|
CorpEus ek Interneteko bilatzaileen APIak erabiltzen ditu (Google, Yahoo edo Microsoft enekin ibil daiteke) hitz bat zein orritan agertzen den jakiteko APIak (Application Programming Interface) zerbitzu batek beste programa batetik erabiltzeko eskaintzen dituen funtzioak dira. Gero, orri
|
horietan
dauden hitzaren agerpen guztiak erakusten ditu, bere testuinguruan. Agerpen kopurua ere erakusten du.
|
|
|
landareak. Ikertzaileek urteak daramatzate landareak genetikoki eraldatzen nahi duten ezaugarriak izan ditzaten, eta
|
horien artean
dago giza proteinak eta txertoak ekoizteko gaitasuna.
|
|
|
Produktu horien hondakinak ondo kudeatzea garrantzitsua da. Hondakin
|
horietan
dagoen materiala eta energia aprobetxa daitezke, baina, egun, aprobetxamendu maila ez da nahikoa, eta urrun dago Europako Batasuneko ingurumen araudiek jarritako helburuetatik. Araudi horiek, gainera, gero eta zorrotzagoak dira.
|
|
|
begiaren imajina aldatu egiten da begirada aldatu ahala. Sistema
|
horiei
dagokienez, infragorri hurbilean (750 nm) lan egiten duten argi iturriek erabilera nabarmena dute. Gizakiaren ikusteko ahalmena 700 nm ra iristen da; beraz, argi mota hori ikusezina da, hau da, begian eragindako efektua ez dugu nabaritzen.
|
|
|
Horietako gehienak zaintza handiko unitateetan gertatzen dira. Izan ere, gela
|
horietan
dauden gaixoak egoera kritikoan egoten dira, eta, normalean, arnasteko aparatu batera konektatuta egon behar izaten dute.
|
|
|
Hiru quarkez osaturiko partikulei barioi deitzen zaie, eta
|
horien artean
daude, adibidez, neutroiak eta protoiak. Azken horiek u eta d motako quark arinez osaturik daude; aurkitu berri dituzten sigma b barioietan, berriz, lehen aldiz b motako quarka agertzen da, u u b eta d d b konbinazioetan.
|
|
|
Baina, zalantzarik gabe, ezaugarri elektronikoak dira gaur egun arreta handiena pizten dutenak. Etorkizuna ezaugarri
|
horietan
dagoela esan daiteke. Horretarako, transistoreek, diodoek, konektoreek eta abarrek eskala horretakoak dute izan.
|
|
|
Ez dira ohiko gaixotasunak, eta larriak izan ohi dira. Gaixotasun
|
horien artean
daude hemofilia eta Duchenne n distrofia muskularra, esate baterako. Bi horiek dira gaixotasun horien artean ezagunenak, baina, esan bezala, askoz gehiago dira.
|
|
|
Inguruaren kondizioak egokiak direnean, esporak erne eta bakterio toxina sortzaileak hazten dira. Kondizio
|
horien artean
daude oxigeno gutxi egotea eta ingurua ez izatea oso azidoa. Bestetik, bakterioa hazteko tenperatura egokiena 25 °C bitartekoa bada ere, mota batzuk 4 °C an ere hazten dira.
|
|
2008
|
|
|
Kontuan izan behar da 1960ko hamarkadan bonba nuklearra egitea zela herrialde askoren ametsa. Espainia herrialde
|
horien artean
zegoen. Aurtengo urtarrilean CIAk argitara atera duen dokumentu baten arabera, egitasmo nuklear handi bat zuen Francok, eta, adibidez, bonba egiteko helburuarekin, uranioa aberasteko instalazio bat eraikitzeko asmoa zuen.
|
|
|
Beste batzuetan, ordea muralak egiten ditugunean edo kontu zientifikoak irudikatzeko, edo munduko hizkuntzen banaketa, edo dibulgazioko hainbat mapatarako, edo mapa didaktikoetarako, azalerei eusten dieten mapak behar ditugu, edo azalerak oso gutxi desitxuratzen dituztenak. Mapa horiek lurraldeei eta lurralde
|
horietan
dagoenari buruzko informazioa ematen digute. Azalera bereko mapa asko dago; adibidez, Lamberten mapa.
|
|
|
Argi gehiegi jasotzen dutenean, landareek VAZ zikloa jartzen dute martxan: hiru inizial
|
horiei
dagozkien hiru xantofilen arteko oreka aldatu egiten da, gehiegizko energia horrek kalte egin ez diezaien landareei. VAZ zikloa ikertzeaz gainera, orain arte ezagutzen ez zen ziklo bat aurkitu du Txema Becerrilen taldeak (luteina epoxidoaren zikloa).
|
|
|
Zalantzarik gabe, eskifaiarentzat alde handia da modulu hori han izan edo ez, baina beste tresna eta modulu batzuk bertan behera utzi izanak garrantzi handiagoa du zientziaren eta teknologiaren ikuspuntutik.
|
Horien artean
daude AMS espektrometroa (Alpha Magnetic Spectrometer) eta CAM modulua (Centrifuge Accomodations Module). Lehenengoak materia iluna aztertzeko balio du, eta bigarrenak grabitate kontrolatuan esperimentuak egiteko, baina ez bata ez bestea ez dituzte ISSra eramango, diru eta baliabide faltagatik.
|
|
2009
|
|
|
Alabaina, zientzialari batzuek susmoa zuten eraginkortasunak handiagoa izan behar zuela.
|
Horien artean
daude Garuna Ikertzeko Max Planck Institutuko Henrik Alle eta haren lankideak. Hala, memoriarekin eta ikasketarekin lotutako zentroen neuronen barruko elektrizitate transmisioaren eraginkortasuna aztertu dute, eta frogatu dute ereduak emandakoa baino 2 aldiz handiagoa dela.
|
|
|
hiria kontuan izan behar dela barneratu dute (emaitza desberdinekin), hau da, eraikina inguru urbanoan dagoela, eta horri erantzun behar diola. Hirugarren belaunaldiko eraikinak deitzen diet nik horiei, eta arkitekto
|
horien artean
daude Nouvel eta Z. Hadid, adibidez.
|
|
|
Baina badakit zein diren eragileak: lehen aipatutako
|
horiek
daude, eta, gainera, hazia nori erosten dioten, eta hazi saltzaileek egiten duten publizitatea, besteak beste.
|
|
|
landareekin elkarreraginean hazten diren sinbionteak, landare bizien ehunez elikatzen diren bizkarroiak eta materia organiko hilaz elikatzen diren saprofitoak. Azken bi
|
horien artean
daude zuhaitz enborretako zuraz elikatzen diren ardagaiak.
|
|
|
Kudeaketa plan horretan, hainbat neurri zehatz aurkezten dira EAEko kasuan aplikatzeko.
|
Horien artean
dago arrantzaren kudeaketa. Atal horretan, hainbat puntu aipatzen dira.
|
|
|
Merkurioz betetako bi hodi horiez gainera, presio patroi primarioak beste hainbat hodi eta mekanismo ditu presioa sartu edo ateratzeko, hutsa sortzeko edo atmosferarekin konektatzeko eta abarretarako. Esaterako, batetik, bi hodi
|
horien ondoan
dauden kutxetan, laserraren uhin luzera konpentsatzeko sistema bat dago. Bestalde, granitoz egindako euskarri berezi bat du, eta horrek isolatu egiten du presio patroi primarioa kanpoko bibrazioetatik, eta, hortaz, egonkortasuna ematen die neurketei.
|
|
2010
|
|
|
Haren arabera, FAO Elikadura eta Nekazaritzarako Nazio Batuen Erakundeak elikagai arriskuei buruz duen araudia egokia da nanoteknologian oinarritutako elikagaientzat. Hala eta guztiz ere, txostenean aitortu dute ikerketa sakonagoak behar direla zenbait alderditan, eta
|
horien artean
daude segurtasuna eta hura bermatzeko hartu beharreko neurriak.
|
|
|
Liburu honi esker, Feynmanek zuri azaltzen dizu teoria, irakurleari alegia; oso teoria arraroa, garatu zuen gizon bereziak berak azalduta. Feynmanek hitzaldi batzuk prestatu zituen fisikan adituak ez direnentzat, eta hitzaldi
|
horiek
daude bilduta liburu honetan.
|
|
|
Lewis Carroll idazlearen Alizia Lurralde Harrigarrian eta Ispiluan Barrena liburuen bertsio iruzkindu bat. Liburu
|
horietan
dagoen matematika azaltzeaz gain, Ingalaterra viktoriarraren testuinguruarekin duen lotura azaltzen du Gardnerrek.
|
|
|
Atomo erradioaktiboak ezegonkorrak dira, eta denborarekin (lehenago edo geroago) transformatu egiten dira, atomo egonkor bilakatu arte. Oso ezegonkorrak direnak, naturan ez dira inoiz egon edo desagertu egin dira; eta talde
|
horietan
daude aurki ditzakezun elementu berriak. Beraz, horietako bat harrapatu nahi baduzu, sortu egin duzu, eta prest egon duzu, gehienez mikrosegundo batez existituko baita.
|
|
2011
|
|
|
Gene terapiaren barran probatzen ari diren beste batzuk, berriz, aurreragoko faseetan daude.
|
Horien artean
daude, besteak beste, zeluletan mutatutako geneak gene osasuntsuez ordezteko saiakuntzak. Beste laborategi batzuetan, gene bereziak sartzen dituzte tumore zeluletan, erradioterapiarekiko eta kimioterapiarekiko sentikorragoak izan daitezen.
|
|
|
Dena den, elikagaien ekoizpenean zuzenean parte hartu gabe ere, beste zerbitzu garrantzitsu bat eman diote bioteknologiek gure gizarteari, aukera eman baitigute elikatze sistemei buruzko hausnarketa beste perspektiba batetik egiteko. Teknologia
|
horiek
daudenetik, badirudi Sekula Betiko lurraldetik errealitatera itzuli direla gure politikari eta erakundeetako asko. Lehen ez bezala, lotsa galdu dute munduan gosea, merkataritza egitura bidegabeak, ingurumenarekiko utzikeria eta demokrazia falta daudela esateko.
|
|
|
Are gehiago: uste du osasun arduradunak eta antisorgailuen adituak ebidentzia
|
horien aurka
zeudela, haientzat arazo bat zelako, progesterona injektagarria merkea eta erabilerraza baita eta oso zabaldua baitago garatze bidean dauden herrialdeetan.
|
|
|
Riosen arabera, jokabide hori modernotzat jo izan da beti, eta azken urteotan ikertzaileek ikusi dute neandertal batzuek ere bazekitela sua kontrolatzen.
|
Horien artean
leudeke Axlorren duela 50.000 urte inguru bizi izan ziren neandertalak. Aldiz, haitzulo bereko goi mailetan, neandertalen aztarna ugari daude, baina ez dago suaren arrasto bakar bat ere.
|
|
|
Ekosisteman posizio berezia dute, kate trofikoaren goialdean daudelako. Horrek esan nahi du espezie
|
horiek
dauden tokietan ez dela elikagairik falta. Arrainak eta beste itsas organismo asko jaten dituzte zetazeoek.
|
|
2012
|
|
|
Beraz, Europar Batasuna oso kezkatuta dago kontu honekin, eta neurri batzuk proposatu ditu. Neurri
|
horien artean
daude merkatua kontrolatzen saiatzea, ordezkoak bilatzea, bai eta birziklatzea ere; hau da, materialen fluxua ixtea, azpimarratu du Buenok. Nik uste dut hau izugarria dela.
|
|
|
Horren ondorioz, batetik, naturan eskuragai dauden lehengaien neurriz gaindiko eskaria sortzen da; bestetik, gizakiok funtsezko zerbitzuez hornitzen gaituzten ekosistemetan albo ondorio kaltegarriak agertzen dira, bai eta gure osasunean zuzenean eragiten duten efektuak ere. Zorionez, ekosistema
|
horietan
dauden zenbait bizidunek haien kalitatea bermatzen dute. Bioadierazle horiek aztertuz, ekosistemek hondakinak jasateko duten ahalmenaren muga hobeto ezagutuko dugu, eta hala, ingurumenaren degradazioa saihestu.
|
|
|
Lehen aipaturiko bioadierazleak dira. Bioadierazle
|
horien artean
daude, besteak beste, algak, arrainak eta artropodoak. Esate baterako, makroornogabe bentoniko edo bentikoek (eltxoen larbek, krustazeo txikiek, moluskuek...) interes bereziko taldea osatzen dute:
|
|
2013
|
|
|
Gero, motrizitate arazo horiek desagertu egiten direla baieztatu dute, baina 12 hilabeterekin, beste batzuk agertzen dira, eta
|
horiek
badaude lotuta autismoarekin: " arazo sozialak dituzte; objektuei neurriz kanpoko arreta jartzen diete, eta, aldiz, harreman gutxi dute inguruko pertsonekin; komunikatzeko zailtasunak dituzte..." Zantzu horiek areagotu egiten dira 12 hilabeteren artean, eta 24 hilabeterekin oso nabarmenak dira.
|
|
2014
|
|
|
Ohiko zigarroaren beste ondorio batzuk, baina, ez daude nikotinari lotuta. Eta
|
horietan
badago aldea zigarro elektronikoarekiko. Horri esker, zigarro elektronikoaren toxikotasuna ohikoarena baino dezente txikiagoa da.
|
|
|
1836ko abuztuan honela idatzi zion Herschelek Londongo Athenaeum aldizkariko editoreari: "... garaia da gezurtatzeko nire ezagutza edo parte hartzea niri egotzi zaizkidan aurkikuntzen izenean argitaratu diren zentzugabekeria
|
horiei
dagokienean". Eta urtebete beranduago honela idatzi zion Caroline izebari:
|
|
2015
|
|
|
Horretarako, aztertzen dute eskalak biltzen dituen 25 adierazpenekin bat ote datorren eta zer neurritan. Adierazpen
|
horien artean
daude, esaterako, Fisikoki gaixo sentitzera iritsi arte jaten dut, eta Jaki batzuk ohi baino gutxiago janez gero, edo jateari utziz gero, abstinentzia sindromearen sintomak izan ditut, adibidez, egonezina, antsietatea, edo beste sintoma fisiko batzuk.
|
|
|
Oinarri biologikoaz gain, badira beste hizkuntza oinarri garrantzitsu batzuk ere, hala nola oinarri kulturala (kultura eboluzioaren ondorio) eta oinarri soziala (hiztunen erabileraren ondorio). Euskara hizkuntza arkaiko modura sailkatzearen arrazoia, hain zuzen ere, azkena aipatutako
|
horietan
dago, ziurrenik, euskarak ez baitu ikerketa lerro alderagarririk hizkuntza nagusiekin parekatuta, arrazoi ekonomikoak eta historikoak direla medio. Argi dago, honenbestez, ez dagoela hizkuntza primitiborik, ez eta hizkuntza modernorik ere, hizkuntzen ibilbidea etengabe ari baita aldatzen.
|
|
|
Horrenbestez, ingurumenaren mesedetan, bestelako neurriak hartzea aproposagoa dela ondorioztatu dute.
|
Horien artean
daude aztarna ekologikoa ahalik eta gehien txikitzea, berrikuntza teknologikoen eta sozialen bidez; ekosistemak eta espezieak babesteko bide argiak diseinatzea; kontsumoa gutxitzea; eta populazioaren neurria epe luzeko auzi gisa tratatzea.
|
|
|
Substantzia horiek arrain arren sexu aldaketa eragin dezakete. Izan ere, substantzia xenoestrogeno
|
horien pean
egondako arrain arren testikuluetan obozitoen agerpena deskribatu da; intersex deritzo fenomeno horri. Hainbat ikerketa egin dira azken urteotan fenomeno horren mekanismoak ulertu eta euskal kostaldeko arrain populazioetan zenbateko eragina duen jakiteko.
|
|
2016
|
|
|
Hain zuzen ere, badaude hitz konbinazio batzuk hizkuntzen arau orokorretatik kanpo geratzen direnak, eta
|
horien artean
daude Unitate Fraseologikoak (Gurrutxaga, 2016). Corpasek (1997) eta Urizarrek (2011), besteak beste, hiru multzotan sailkatu dituzte:
|
|
2017
|
|
|
Izan ere, aditu askok ez dute zalantzarik neandertalentzat sua ohiko elementua zela eta ondo menderatzen zutela.
|
Horien artean
dago Joseba Rios Garaizar, Espainiako Giza Eboluzioaren Ikerketa Zentroko (CENIEH) ikertzailea.
|
|
2018
|
|
|
Egoera hori aldatzen hasteko asmoz, argitaratu dute Registro fsil de los Pirineos occidentales liburua, aurten. Berrogei adituk baino gehiagok parte hartu dute, eta
|
horien artean
daude liburuaren editoreak: Ainara Badiola Kortabitarte, Xabier Pereda Suberbiola eta Asier Gmez Olivencia, hirurak EHUko irakasle eta ikertzaileak, azkena Ikerbasquekoa ere bai.
|
|
2019
|
|
|
Urrats ugari egin behar dira, besteak beste, irakurmenaren genetika argitzeko: lehenik, (1) argitu behar da geneek eraginik ba ote duten; gero, (2) genomako zati esanguratsuak identifikatu behar dira, eta, azkenik, (3) aztertu behar da zati
|
horietan
dagoen DNA mailako aldagarritasunak zer ondorio dituen.
|
|
|
Horretarako, jalkinak biltzen dituzte, zundaketen bitartez. Jalkin
|
horietan
dauden foraminiferoak ikertzen ditu, zehazki, El Banik: Foraminiferoak itsasoan bizi diren protisto batzuk dira, eta batzuek oskolak izaten dituzte.
|
|
|
Muga
|
horietatik kanpo
daude aipatutako dieta zetogenikoak. Karbohidratoak izugarri murrizten dira, eta ia kaloria guztiak batez ere gantzetatik eta gainerakoa proteinetatik hartzen dira.
|
|
2020
|
|
|
Ohikoak dira hegaztietan eta ugaztunetan, eta arnas aparatuko gaitzak eragiten dizkiete espezie askori, baita gizakioi ere; tartean, hotzeri arrunta. Noizik eta behin, ordea, espezie askoz ere arriskutsuagoak azaltzen dira;
|
horien artean
daude 2002an arnas sindrome akutu larria eragin zuena (SARS), 2012an Ekialde Hurbileko arnas sindromea sortu zuena (MERS), eta orain Txinan azaldu den koronabirus berria (2019 Novel Coronavirus, 2019 nCoV).
|
|
|
Horrez gain, sortutako baliabide guztiak eskuragarri jarri ditu PLOTINAK.
|
Horien artean
daude berdintasun planak ezartzeko tresnak (Formative Toolkit, ingelesez), lau urratsetan banatuta: genero auditoriak, berdintasun planak diseinatzeko baliabideak, plana arrakastaz ezartzeko aholkuak, eta hartutako neurriek emandako emaitzak ebaluatzekoak.
|
|
|
Uste horren atzean kausa efektu lotura faltsua egon daiteke: lehen agerraldi handiak eta mediatikoak gertatu ziren lekuetako batzuetan antena
|
horiek
daudenez, boteprontoan, bata bestearen ondorio dela pentsa dezake batek.Arrazionalki aztertuz gero, ordea, erraz jabe gaitezke lotura faltsua dela: birusa arnasbideetatik kanporatutako tantaxka eta aerosolen bidez transmititzen da, eta 5G teknologiak erabiltzen dituen uhin elektromagnetikoek ez dute inolako eraginik transmisio horretan.
|
|
|
Ikertzaileen ustez litekeena da berez hibernatzen ez duten ugaztunetan ere zirkuitu neuronal
|
horiek
egotea, eta, beraz, bide horretatik hibernazioa induzitzeko aukera egotea.
|
|
|
elkarrizketa agenteak, azpititulatzaile automatikoak, bozgorailu adimendunak, diktaketa sistemak... Baina euskara ez da sistema
|
horietan
egon.
|
|
|
Aitzitik, 20 segundoko hainbat puntu elkarren segidan daudenean ikusgai egiten direla ikusi zuen, baina lerro baten modura ikusten ditugula. Marten egindako behaketak muga
|
horien azpitik
zeudenez, ondorioztatu zuen hango kanalak ilusio hutsak izan zitezkeela.
|
|
|
Ikerketa hartan adierazten zen bezala, gainera, bailara hauek oso garrantzitsuak dira aipaturiko espezieen kontserbaziorako. Izan ere, Euskal Herrian 2013 arte ezagutzen ziren H. tunbrigense, S. villosa eta V. speciosa ren banaketa azaleraren %30a baino gehiago Urumeako bailara
|
horietan
zegoen. Hori dela eta, V. speciosa ren kasuan, esaterako, 2012tik Europa mailako populazioen genetikari buruzko ikerketa baten parte dira bertako nukleoak, eta klima aldaketaren aurrean, espeziearen babesleku izan daitezkeela bailarak [3].
|