|
2003
|
|
|
Gero, kate mezu elektronikoak ere badaude; mezu horiek istorio dibertigarriak dituzte, eta berriro bidaltzeko eskatzen dute.
|
Horiekin
birus bat bidal daiteke, edo, besterik gabe, “cookie” bat, lehen igorlearen datu baserako Interneteko helbideak biltzeko. Mezu elektroniko horietako batek, adibide bat jartzearren, dio Bill Gatesek bere dirutza banatuko duela mezua bidaltzen duen guztiarekin.
|
|
|
Ura iragazteari esker, materia organikoa metatzen da, eta materia hori, atxikita geratzen denean, moluskuak digeritzen du. Materia organikoari lotuta mikroorganismo ugari daude, eta
|
horien artean
birusak eta bakterioak. Elikatzeko modu berezi horren ondorioz, moluskuetako bakterio fekalen eta birusen kontzentrazioa handiagoa da bizi diren uretan baino.
|
|
|
Ohiko ikerketa prozeduren bidez elikagaiei antzematea zaila denez, oso zaila da haien benetako eragina zein den jakitea. Datu epidemiologikoek adierazten dute haien eragina txikia dela, baina egia da, halaber, kasu gehienetan, ez dela jakiten elikaduratik eratorritako gaixotasunen arrazoia, eta kasu
|
horietan
birusek zeregin nabarmena izan lezakete. Birusen artean nabarmentzekoa da A hepatitisaren eragina eta garrantzia, gaixotasuna inkubatzen ari diren manipulatzaileen bidez elikagaietara transmiti baitaiteke.
|
|
2004
|
|
|
Larunbatetik igandera, eta 24 orduan bakarrik, infekzioak 320.000 baino gehiago izan ziren. Administrazio zentraleko eta autonomikoetako sistemetan bakarrik, 24 ordu
|
horietan
birusak ia 60.000 mezu kutsatu zituen, asteburua izan arren. SCO erasoa Aurreikusita zegoen bezala, birusaren A bertsioak SCO software fabrikatzaile estatubatuarraren webgunea blokeatu zuen atzo.
|
|
2005
|
|
|
Ikerketaren helburua da, alde batetik, gaixotasunekiko erresistentziak aurkitzea, batez ere patogenoek eragindakoak, hala nola onddoak, birusak eta bakterioak. Kasu honetan garrantzitsuenak baheketaren birusa, mosaikoaren birusa (kurbitazeo guztiei eragiten die) eta zain
|
horien
birusa dira. «Azken hori duela bizpahiru urte agertu zen lehen aldiz Espainian, eta galera handiak eragin zituen uztetan», dio García Masek.
|
|
2006
|
|
|
Hala ere, oraindik pazienteen %50ek terapia behar dute eta ez dute jasotzen. Espainian, hepatitisaren birusaren (VHB) %1, 5eko prebalentzia izanik, defizit hori 325.000 pertsonarengana iritsiko litzateke, eta
|
horiek
birus kargaren tratamendua edo analisia lukete, gutxienez, haren bilakaera medikoki kontrolatzeko. Hepatitis Biralari eta Gaixotasun Hepatikoari buruzko XII. Nazioarteko Sinposioan bildutako adituak errealitate hori aztertzen ari dira.
|
|
2007
|
|
|
Nigeria, India, Pakistan eta Afganistan dira oraindik poliomelitis kasuak dituzten herrialde bakarrak, eta,
|
horietan
birusa desagerraraztea lortuz gero, baztangaren ondoren txertaketa bidez desagerrarazten den bigarren gaixotasuna izango litzateke.
|
|
|
Bi haurrak tratatzeko, lehenik hezur muina atera eta odol zelula amak isolatu zituzten. Zelula
|
horiek
birusak tratatu eta infektatu zituen, hiesak, eta gene akastunaren bertsio zuzena eraman zuen. Tratamendua egin eta urtebetera, odol zelula guztiek ongi jasaten dute sartutako genea.
|
|
2008
|
|
|
Metodologia hori dagoeneko 8.000 emakumetan aplikatu da, eta giza papilomaren birusak (umetokiko minbizia eragiten duena) kronikoki infektatutako pertsonek sortzen dituzten antigorputzak ditu oinarri. Antigorputz
|
horiek
birusaren proteina nagusiaren bi zatiren aurka jarduten dute, eta “diagnostiko gisa balio dute”, dio ikertzaileak, malariaren aurkako lehen txerto sintetikoa ere sortu du. Hain zuzen ere, Patarroyok malariaren kontrako %100 eraginkorra den txerto berri bati buruzko ikerketarekin jarraitzen du, baina esan du gorabehera asko izan dituela eta ikerketa urtebete eta erdi atzeratu dutela.
|
|
|
Horregatik da hain interesgarria tamaina nanometrikoko egitura molekularrak kimikoki sintetizatzea —nanometroa milimetro baten milioirena da—, lan bera egin baitezakete, baina kalterik eragin gabe. Birus artifizialak Nanoegitura
|
horiei
birus artifizial deritze. Txarrena da orain arte garatutako birus artifizialak ez direla oraindik eraginkorrak.
|
|
|
Ikerketaren arabera, gaur egungo birusak “jatorriz Saharaz hegoaldeko Afrikakoa den andui berri baten sarrera adierazten du”. Orain, emaitza
|
horiek
birusen jatorriari buruz gehiago jakitea espero dute adituek, baita txerto eraginkorragoak garatzen laguntzea ere.
|
|
|
Espainiako enpresa txiki eta ertainen %19k (ETEak) programa informatikoetan erasoren bat jasan zuen 2007an, eta horrek informazioa galtzea edo sistema erortzea eragin zuen. Kasuen %70ean, eraso
|
horiek
birusek, harrek edo troiatarrek eragin zituzten, eta gainerakoak sistemaren akatsek. Symantec ek Europan egindako segurtasun txosten batetik ateratako datuak dira.
|
|
|
Lagin horiek Kinshasatik (Kongoko Errepublika Demokratikoko hiriburua) kutsatutako bi pertsonarenak dira. Urteak daramatza GIBa aztertzen, eta Worobeyk teknika berriak garatu behar izan ditu lagin zahar
|
horietatik
birusaren material genetikoa berreskuratzeko. Frogatuta geratu da GIBaren birusa txinpantzetik gizakiengana igaro zela Kamerungo hego ekialdean, baina oraindik ez dira argitu birusa hain erraz hedatzeko aukera eman zuten faktoreak.
|
|
2009
|
|
|
Diagnostikatu gabeko GIBak kutsatutako pertsonen kopuruak administrazioen interesa piztu du, banakako eta taldeko osasunaren gaineko erronka garrantzitsua baitira. Pertsona
|
horiek
birusaren kutsagarritasun handiagoa izan dezakete, birus karga handiagoa dutelako, tratamendurik gabe. Espainian, 35.000 pertsona seropositiboak dira, baina ez dakite beldurragatik edo arriskuaren pertzepzio egokirik ez izateagatik.
|
|
2011
|
|
|
plasmatik eratorritako produktuak eta birkonbinatzaileak, eta “biek segurtasun maila oso altua dute”. Nahiz eta iraganean, produktu hemoderibatuen ondorioz, koagulazio arazoak zituzten paziente batzuk GIBaren edo hepatitisaren birusarekin infektatu ziren, “gaur egun, tratamendu
|
horiek
birusak desaktibatzeko erabiltzen dituzten teknikek oso produktu seguruak bihurtzen dituzte”. Alde horretatik, teknologia errekonbinanteko tratamenduak aukera terapeutiko bat dira, “balio erantsia ematen duena sor daitezkeen birusen edo patogenoen ziurgabetasunari aurre egiteko”, dio Fedhemok.
|
|
2013
|
|
|
Kopuru handian menuak zerbitzatu behar dira, higieneari eta manipulazioari dagokienez. Gastroenteritisa zuzenean kutsa daiteke pertsonaz pertsona kutsatutako elikagaien, uraren edo ingurumen iturrien bidez. Infekzio
|
horiek
birus edo bakterio patogenoek eragin ditzakete. Norovirus ontzi batean hautematen denean, lurrean gastroenteritis agerraldien kausarik ohikoenetako bat da norbait hor infektatu delako, hau da, itsasontzira igo aurretik.
|
|
|
The Last Man on Earth (1964), The Omega Man (1971) eta I Am Legend (2007). Eleberri eta film
|
horiek
birus bat dela-eta gizakia desagertzeko zorian dagoen etorkizun distopiko bat narratzen digute. Testuinguru antzekoa irudikatzen digute Terry Gilliamen 12 Monkeys edo Neil Marshall en Doomsday filmek.
|
|
2014
|
|
|
Zenbaitetan ja zirrosia hasita edukitzen dute eriek tratamendua abiatzen dutenean. «Askotan gibela ondo dabilkie, baina eritasuna ja hor izaten da; kasu
|
horietan
birusa desagerrarazita ere, beti ezin da gaixotasuna sendatu, dagoeneko gibela pixka bat hondatuta egoten baita sarri; hala ere, birusa desagerraraztea lortzen bada, hilkortasuna murriztu egiten da, minbizi arriskua txikitzen baita, eta gibeleko transplanteena ere bai». Gerta daiteke, baita ere, tratamendua hartzean birusa desagerraraztea lortuta ere botikak hartzeari lagatakoan berriro agertzea.
|
|
2017
|
|
|
–Eguna frikien foroetan ematen duzu, mundu guztiak daki toki
|
horiek
birusez josita daudela.
|
|
2018
|
|
|
Osasunaren Mundu Erakundea, AEBetako CDC (Gaixotasunen Kontrolerako eta Prebentziorako Zentroak)... Sasoiko gripea azaltzen denean, lantalde
|
horiek
birusa identifikatu eta aztertzen dute ohikoa ote den ala ez. Gehienetan, ohikoa da eta ez du larritasun berezirik.
|
|
2020
|
|
|
Azaldu zuen joan den apirilaren 1era arte zaharren egoitzetan 65 pertsona hil direla gaitzaren ondorioz. Zentro
|
horietan
birusa dela-eta gaixo agiria hartu behar izan duten duten profesionalak 278 dira. Langile taldea 4.000 bat lagunekoa dela zehaztu zuen.
|
|
|
Suntsitzen ari diren oihan tropikaletan, adibidez, milioika izaki daude, eta
|
horien artean
birus, bakterio, onddo, protista eta beste organismo ugari... Haietako asko, parasitoak.
|
|
2021
|
|
|
Gure arnas sistemaren babes armarria hondatuta dagoela aprobetxatuz, birusak gure organismoan sartzen dira. Une horretan, “sistema immuneak kontrolatzen du fagozitoen bidez haien aurka borroka egitea; fagozito
|
horiek
birusak irentsi eta digeritzen dituzten zelula immunitario espezializatuak dira. Aire hotzak jarduera hori gutxitzea eragin dezake, eta organismoa birusekiko zaurgarriago bihurtu”, argitu du espezialistak.
|
|
|
Kutsatze bakoitzean, birusak bere buruaren kopia aunitz egiten ditu, errore edo mutazio berriak sortzeko aukerak biderkatuz. Askotan mutazio
|
horiek
birusari berari egiten diote kalte, beste batzuetan, berriz, kaltea guregana dator. Hedatze eta biderkatze abiadura arinari esker, birusak nitxo ekologiko egokienaren bila jarraitzen du etengabe.
|
|
|
Neurri
|
horiek
birusari eusteko izaten ari diren ondorioak sendotzeko asmoz hartu dute erabakia. Azken datuen arabera, Nafarroak 432,6 kasu ditu 100.000 biztanleko azken hamalau egunetan, eta 196,5 kasu azken zazpi egunetan.
|
|
2022
|
|
|
Nabarmena da COVID gizartean, bizitzako esparru guztietan izan duen eragina, baina eragina are bortitzagoa izan da muturreko pobrezian bizi direnen, sare sozialik eskura ez dutenen edo mendekotasunen bat dutenen kasuan. Aipatutako kolektibo
|
horiek
birusaren ondorioz ezarritako neurriei aurre egiteko zailtasun ugari izan dituztela antzeman da Tolosaldeako COVID Zaintza Epidemiologikoko Saretik. Zailtasun horiei erantzun egokia emateko, hainbat erakundeek baliabideak martxan jarri dituzte.
|