|
2007
|
|
|
barnetegiak eta ikastaro trinkoak (aste bat edo bikoak). 2005/ 06 ikasturtean 175 ikaslek parte hartu dute ikastaldi
|
horietako
batean:
|
|
|
Ukipen egoeran dauden hizkuntzen hiztunek
|
horien artetik
bat hautatu dute, hainbat egoeratan. Adibidez, euskararen alde egingo badute, hiru maila horietako batzuetan baldintza gehienak bete dira, neurri handian.
|
|
|
Ukipen egoera bateko harremanetan erabiliko den hizkuntzaren hautua ez da berez gertatzen, baizik eta zirkunstantzia baldintzatzaile batzuen mendean. den eta zer ez, zer dagoen ongi ikusia ala gaitzetsia, eta abar. Batzuetan, gizarte diskurtso informalaren irizpide
|
horiek
bat etorriko dira hizkuntzaren lege estatusa eta bere araudi formalarekin; bestetan, ordea, planteamendu horiek kontrajarriak izango dira. Kasu batean edo bestean, beti eragingo diote elkarri, norabide beretik joateko zein, norabide ezberdinetarantz abiatuz, elkarren aurka egiteko.
|
|
2008
|
|
|
Euskarazko corpusetan zenbait tresna erabili dira. ASP enpresaren Kapsula izeneko tresna da
|
horietako
bat. Testuetako hitzen lemak ateratzen ditu, eta gero hitzen lemak indexatu eta horien bidezko bilaketak egiteko aukera ere ematen du.
|
|
|
osaketa, osaera, idazlan, konposizio, hitz elkarketa. Itzultzaileak
|
horietako
bat aukeratuko du, eta beti ez da zuzena izango.
|
|
|
Ikasleek bi artikulu idazten dituzte ebaluazio bakoitzeko; beraz, sei ikasturtean zehar.
|
Horietako
bat elkarrizketa bat da. Ahozkotasuna eta literaturarekin egin ohi dugun lez, webquest batez baliatzen gara elkarrizketa lantzeko.
|
|
|
Sarean tresna didaktiko interesgarri anitz dagoela garbi dago.
|
Horietako
bat aurretik hainbatetan aipatu dudan webquest delakoa da. Webquestak irakasleek ikasleei begira diseinatzen dituzten ikerketa jarduerak dira.
|
|
|
Ikasleek bi artikulu idazten dituzte ebaluazio bakoitzeko.
|
Horietako
bat elkarrizketa bat da. Webquest batez baliatzen gara elkarrizketa lantzeko.
|
|
|
Hamasei ikastolatan aplikatuko da, eta ikastola horiek maila bakoitzean, gutxienez, bi gela izan dituzte.
|
Horietako
batek talde esperimental izaera izango du eta bestea kontrol taldea izango da. Bigarren fase honetan ere Lehen Hezkuntzako bigarren, laugarren eta seigarren mailetako euskara, gaztelania, ingelesa, matematika eta ingurunea arloetan lan egingo da, eta lehenengo faseko aspektuez gain ikasleen errendimendua eta ikasleriaren autoerregulazio gaitasuna ebaluatuko dira.
|
|
|
Horiek, ordea, pixkana pixkana ikasten dira, urteen joanean. Gazteak, berriz, erantzunak behar ditu eta,
|
horiek
batera, bidezidorrak eta bide ziurrak, guk orduan bezala.
|
|
|
Euskal Herrian euskaraz guti baino gutiago ditugun aldizkari zientifiko
|
horietariko
baten, hots, UZTARO giza-gizarte zientzien zuzendaria naizenez, zurekiko esker oneko agertzera pozaren pozaz nator, Bat Soziolinguistika aldizkariko zuzendari den Mari Jose Azurmendiren gonbitea gogotik nire eginez.
|
|
|
Segi dezagun orain Txepetxen teoria ospetsuarekin eta, bereziki, motibazioa/ ezagutza (baina percepción erdaraz)/ erabilera triptiko famatuarekin5. " Hiru momentu
|
horiek
batak bestea osatzen eta indartzen dute" esaten digu E. Baxokek (Bat, 1997: 23).
|
|
|
Erramun Baxoken Txepetxen triptikoari buruz aurreko oharra berriz hartuz, ageri da hiru eragile
|
horiek
bata bestearekin harremanetan direla eta beraz, ibilbide (recorrido) edo zirkuitu (circuito) bat baino holako eskema dugula, ikaskuntza mota deneri aplikagarria zaiena:
|
|
|
Eta horiek, taldeak sortzen dituzte ia derrigorrez. Adibidez, kategoria etnikoa — modu zabalean edo konplexuan ulertuz— hainbat osagarrirekin eraikitzen da, eta kategoria etnolinguistikoa esate baterako,
|
horietako
bat da.
|
|
|
Esate baterako, Ikerfel en azterketan zehar zenbait euskal hedabideren hizkera baloratzen denean (Ikerfel 63, 65, 238, 240 or.), itxuraz aztergai den afera ez da balorazioaren funtsa. Izan ere, erantzun
|
horiek
batik bat hizkuntzaren egoera gutxiagotua islatzen dute zeharka.
|
|
|
Demagun 3 kuartiletako bakoitzean dauden hiruna herritan erabiltzearen aldeko kanpaina sendoak egiten ditugula. Herri hirukote
|
horietako
bat goiko mugan daudenen artean aukeratuko genuke, beste bat batez bestean dagoena eta hirugarrena beheko mugan.
|
|
2009
|
|
|
Hau da, azpitituluak dituen YouTubeko edozein bideo zuk nahi duzun hizkuntzara aldatzen du, 41 horien artean baldin badago, eta
|
horietako
bat da katalana. Edo arabiera.
|
|
|
Lau dimentsio horiek erabiltzen dira maizenik, hizkuntzaren alde sozialak aztertzeko. Lau dimentsio
|
horietariko
bat aztertzen dute, normalean, soziolinguistikazko edo psikolinguistikazko ikerlanek. A, B, C eta D deitu zaie, erraz beharrez, lau dimentsioei.
|
|
|
Lehenengo dimentsioak (A dimentsioak) hizkuntzaren erabilera du aztergai; hots, leku eta une jakin batean hiztunen jarduna deskribatzen du. Zutabe horretan (zutabe horretako bost gelaxka
|
horietariko
batean) sailkatzen dira, hortaz, erabilerari buruzko informazioa dakarten aipuak. Dimentsio hori izaten da sarri (ez, ordea, beti), EHSrako garrantzitsuena eta interesgarriena.
|
|
|
Sarea handitu ahala, laukitxoen lotura guneak, ertzak, urruntzen dira elkarrengandik. Laukitxo
|
horietariko
batean puntutxo bat irudikatzen badugu, ikusiko dugu nola lotura gune horietatik gero eta urrunago geratzen den. Gomazko sarean bezala, hala sare ekonomiko, politiko, sozial eta kultural nagusiak handitu ahala, haien lotura guneak, sarea egituratzen duten botere guneak, urruntzen zaizkigu.
|
|
|
Aurreko egoera
|
horietako
batean dauden ikasleak gustura sentitzen dira gurasoek hautatutako hizkuntza ereduarekin. Euskara txikitatik ikasteko apustu bat dela adierazten dute.
|
|
|
Lehenago ere euskararen aldeko lanetan, beste diziplinetako ezagutza teknikoak ekartzetik urrats berri politak eman izan dira. Txillardegiren Eredu matematikoa izan da
|
horietako
bat gure ustez: euskaldunen" lehialtasun eza" oso bestelako modu batean ikusteko aukera zabaldu zuena.
|
|
|
Nekane Goikoetxea –EraLan ikerketa proiektua: lidergoa aztergai aldian aldagai
|
horietako
baten gaineko ikerketa egiten dihardugu; lidergoarena, hain zuzen ere.
|
|
|
aldian aztergai dugun testuinguruan eragiten duten aldagai nagusiak identifikatu ziren lan-taldean eta matrize baten baitan kokatu ziren. Bigarrenik, aldian aldagai
|
horietako
baten gaineko ikerketa egiten dihardugu; lidergoarena, hain zuzen ere.
|
|
2010
|
|
|
Ondorioz, guztiek izan behar dute nahi duten hizkuntza erabiltzeko aukera eta beste bi hizkuntzak ulertzeko gaitasuna. Hala eta guztiz ere, hori betetzen ez bada, edo ez pertsona guztiei dagokienez behintzat, irakasle edo ikasle batek hizkuntza batean izan dezakeen urritasuna —hau da, hiru hizkuntza
|
horietako
bat ez jakitea edo behar bezala ez jakitea— inola ere ez da hartuko unibertsitatearen urritasuntzat. Norbanakoaren urritasuntzat hartuko da, eta, halere, inork —ez irakasleek, ez ikasleek, ez erakundeak— du ikasketaedo erakunde jardueren hizkuntza aldatu horregatik.
|
|
|
Time aldizkariak arrazoi askorengatik lortu du komunikabideen artean" izar" kontsideratzea.
|
Horietako
bat urtero urtero argitaratu ohi duen zenbaki bereziarengatik. Urteko pertsonaia Time aldizkariak izendatzen du, munduko pertsonarik aberatsenen zerrenda Forbes ek argitaratzen duen bezala.
|
|
|
Esperientzia horrek biltzen ditu argitaratu dituen zenbait lan, batzuetan berak bakarrik eginikoak —liburu edo artikuluak—, eta, besteetan, beste batzuekin batera —editore eta ko editore moduan— emanikoak ere. Lan horietako asko liburu honetan bertan aipatu dira, gure zorionerako, ingelesez eta espainieraz argitutarakoak, eta, baita, euskaraz emaniko pare bat ere2 Artikulu horiek liburu honen aurrekaritzat ere har daitezke, eta
|
horietako
bat BAT aldizkari honetan argitaratu da. soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain
|
|
|
...an dute, eta babes mota desberdinak eragin ditu. horrela, europako kontseiluak ez du estatus juridiko bateratua abiatu hizkuntza eskubideei begira, eta horien babesa norbanakoen eskubideen eta gutxiengo nazionalen eskubideen aitortzatik etorri da. azkenik, aipatzekoa ere bada europako kontseiluak bi hizkuntza ofizial besterik ez daudela, eta ondorioz, txosten zein jakinarazpen guztiak bi hizkuntza
|
horietakoren
batean egin behar direla. instituzio horrek bi tresna eskaini zizkien estatuei gutxiengoen eskubideei dagokienez; batetik, erregio edo gutxiengoen hizkuntzen europako ituna (1992) eta, bestetik, gutxiengo nazionalen babeserako hitzarmen markoa (1994).
|
|
|
Iñakik lan handiak egin ditu eskuzabaltasunez, baina beti erabateko fintasun profesionalaz.
|
Horietako
bat, Tolosako Haur Kabi haurtzaindegia izan zen. 1970 urtearen inguruan, Tolosan, guraso langileentzako euskarazko haurtzaindegia eratu genuen.
|
|
|
3 eSKuzaBal eTa Bide eraKuSle iñakik lan handiak egin ditu eskuzabaltasunez, baina beti erabateko fintasun profesionalaz.
|
horietako
bat, tolosako haur kabi haurtzaindegia izan zen. 1970 urtearen inguruan, tolosan, guraso langileentzako euskarazko haurtzaindegia eratu genuen. aita amak lan egin eta 0 3 urte bitarteko haurrak zaintzeko eta hezteko gune egokia behar zen. denon artean auzolanean, eta jende askoren laguntzarekin, abian jarri zen. eztabaidagaiak ziren haurtzaindegia euskalduna ala elebiduna eratzea; haurtzain guztiak euskaldunak ala batzuk erdaldunak izatea; euskal kulturan heztea eta abar. han ibili ginen hezkuntzako profesionalekin, pediatra, pedagogo, psikologo eta soziologo ezberdinekin ikasten; gurasoentzat hitzaldiak eta elkarrizketak antolatzen. iñakiren ikuspegia eta laguntza erabakigarriak izan ziren. haur haiek, haurtzaindegian hasi eta hiru urte betetzerakoan laskorain ikastolan jarraitu dute; eta, lau hamarkada beranduago, euskaraz bizi diren gazte euskaldun petoak dira, nahiz eta zenbaiten gurasoak erdaldunak izan. urte batzuk beranduago, tolosaldeko azterketa soziolinguistikoa burutu genuen. guztira 200 bat lagun elkarlanean parte hartuz. behaketa objektiboak eta elkarrizketa zuzenak egin ziren tolosarren motibazioa, ezagupena, erabilera eta jarrerak aztertzeko. planteamendu teknikoa iñakirena zen eta berak gidatu zuen azterketa soziolinguistikoaren kudeaketa. hierarkiarik gabeko eraketa eta behetik gorako jarduna burutzen genuen. ekimen horiek ordaintzeko dirurik ez zegoen, dirulaguntzaren bat lortzen baldin bazen ere, dena herri laguntzaz eta afari koxkor batekin konpontzen zen.
|
|
|
XVi. mendean abian jartzeko okasio errepikatuak izan genituela uste dut (inoiz baliatuak, bestetan ez), eta
|
horietako
bat dateke mende hartan eta gure inguruan gaztelaniaren alde sustatu zen giroa. ez zuen ukitu honek euskara guk nahiko genukeen modura, baina gurearen argi ilunak zerbait argitzeko balio lezake. malon eTXaideren BizialdiKo iBilera pedro Malon etxaide14 nafarroako Cascante-n jaio zen, uste denez 1530aren inguruan, eta bartzelonan hil zen, 1589an. Cascanteko seme hau fraide agustindarra izan zen, eta ordena horretako komentuetan eman zuen bizitza, Cascante-tik irten (c.
|
|
2011
|
|
|
Intersztizioak (Teresa del Vallek erabilitako kontzeptua) adibidez. Hona hemen
|
horietako
bat: ibaiak, Arrupe Pasarelak eta Abandoibarrako pasealekuak sortzen dutena.
|
|
|
Teresa del Valleri jarraituz14 Bilboko euskaldungoa Shirley eta Edwin Ardenerrek definitutako talde mutu baten gisa kontzeptualizatuz jardungo dugu jarraian. Gure hiriko euskararen historia sozialari begiratuta eta gaur egun errealitate soziolinguistikoa ezagututa, euskaldungoa talde mutu
|
horietako
bat (beste asko bezalaxe: emakumeak, etorkinak, jubilatuak...) bezala ikusteko datu dezente daude.
|
|
|
XX. mendea baino lehen sortua da, nolanahi ere. zenbait soziolinguistak XVIII. mendearen azkenaldian aurkitu uste izan dio jatorria, greziako hizkuntza jarrera dibergenteen (eta, dibergentzia larri haien barruan, Diglosiaren purgatorioaz. Teoriatik tiraka – Mikel Zalbide elebitasun kontzeptuaren) eskutik.
|
horietariko
baten hitzetan esanik" the term diglossia in its greek meaning (bilingualism) has been used since the late eighteenth century to describe the metalinguistic difference of opinion on which language the greeks ‘‘should’’ speak (Frangoudaki, 2002: 105). orduan sortu zen hitza, bere esanean, eta ibilbide luzea izan du harrez gero.
|
|
|
hiztun elkartea ez da diglosia giroan bizi baina hiztunak (hainbat hiztun) elebidun dira69, eta (d) (diglosia, elebitasuna): ...ezkeelarik). oker ulertu da, sarri, Fishman-en lau situazio paradigmatiko edo polarren taula hori. ez da askotan ulertu, hasteko, lau punta mutur deskribatzen dituela ardatz biko taula horrek. egoera posible askoren arteko lau punta mutur bakarrik direla horiek. punta muturreko lau mugarri. errealitatean, Fishman-ek berak argi azaldu izan duenez, oso gutxitan aurkitzen dira justu justu lau gelaxka
|
horietariko
batean koka litezkeen hiztun herri edo hiztun taldeak. Bere hitzetan esanik" both diglossia and bilingualism are continuous variables, matters of degree rather than all or none phenomena, even when compartmentalization obtains" (Fishman, 1989 (1980):
|
|
|
Berriro ere zehaztu (eta hainbatean osatu) egiten du Fishman-ek aukera posibleen esparrua. konpartimentazio oinarria era askotakoa izan liteke, bere esanean: sanctity/ secularity izan da
|
horietariko
bat (hala da orain ere arabiera klasikoaren eta etxeko herri hizkera arabeen artean); estratifikazio sozial ezarria (Asiako kasta girokoa adibidez) versus lortutako status soziala izan liteke bestea; bertako/ kanpotar kategorien arteko eten lerroa hurrengoa; tradizio/ modernitate bikotearen ondoriozkoa azkena. dikotomia horiek guztiak konpartimentazio oinarri izan litezke: gizartemoldaera gotor eta iraunkor samarrak gerta litezkeenak eta, gotortasun/ iraunkortasun horri eskerrak, hizkuntza edo aldaera biren arteko banaketa soziala ekarri edota mantendu dezaketenak. b) Diglosia giroa aski egonkorra da. hots, ez da urtetik urtera (ez eta hamarkadatik hamarkadara edo belaunaldi batetik hurrengora) nabarmenki aldatzen.
|
|
|
5 diglosiarik gabekoa. demagun zerrendatutako bost ezaugarri bereizgarri
|
horiekin
bat gatozela, honela defini genezake (euskararen) hiztun elkartea: gaztelaniarekiko eta frantsesarekiko hizkuntza ukipen egoerako lurraldean sakabanaturik bizi den biztanleriaren gutxiengo hiztun elkarte elebiduna.
|
|
|
(...)" Ahuldutako hizkuntzaren osasun egoera axal axaletik deskribatzeko eta egoera hori arras negatiboki baloratzeko erabiltzen da diglosia..."(...)" Adiera popularraren indar hori ez da hemengoa bakarrik: beste hainbat hiztun elkartetan ere (motibo jakinengatik, ez kasualitate itsuz) agerikoa (izan) da". egia da erabilera horren adibideak ugariak direla gure artean. hona hemen
|
horietako
bat, herri minorizatuetako eskola umeen artean ezberdintasunaren kontzientzia jorratzearen garrantziaz ohartarazteko Joxe Manuel odriozolak idatzi duen pasartea baliatuta: " Identitate lehian ikaragarrizko asimetria dagoenez, hizkuntzen arteko aldeak eta xehetasunak zehatz mehatz azaltzen ez bazaizkio umeari, ideia okerrek mendean hartuko dute hura.
|
|
|
Joera nagusia bat da ordea, oinarrizko zenbait ezaugarritan: izen izanen arteko biunibokotasun nahia da ezaugarri
|
horietariko
bat; b) gure arteko diglosia kontuan gertatzen dena ez da polisemia arrunta, arras polisemia berezi eta estremoa baizik: antinomiazko erabilera alternatiboa da hemengo arazoa. diglosiaren erabilera horrek" osasun" (edo" nolabaiteko osasun") hitzari" gaixotasun" (are" gaixota" Diglosiaren ulerkera nolakoa den jakitea arazoa da, bai, baina, problema handiagoa da, gure ustez, adituek soziolinguistika jakintza alorreko objektu berdinak izendatzeko termino diferenteak erabiltzea".
|
|
|
Ikuspegi soziolinguistikoan oinarrituta, egileak literatura testuen eta testuinguru historiko, sozial eta politikoen arteko lotura bilatzen du. Beraz, honako idazle hauek idatzitako testuak aztertzen dira; besteak beste, ramon Llull, ramon Muntaner, Jaume gassull, Bernat Fenollar, Cristòfor despuig, Bonaventura C. Aribau, Jacint Verdaguer eta Narc� s oller. kapitulu bakoitzak, idazle
|
horietako
bati buruzkoak, amaieran ariketa multzo handia du.
|
|
|
Atal honetan inkestan lau item jorratzen dira, guztiak euskararen balio instrumentalari begira; lau
|
horien artetik
batek eman digu arreta. kasu honetan elkarrizketatuak adierazi behar du esamoldearekin ados/ aurka dagoen bost puntutako eskala batean. Ikus dezagun bigarren esaera:
|
|
|
Baina oker gaude; izan ere, hizkuntzez gainera, beste elementu garrantzitsu bat dago: ...akin batean; testuinguruak espezie jakin baten alde egingo du. hortaz, espezieen arteko lehia aztertzen dugunean, espezieak beren testuinguruan aztertu behar ditugu. esate baterako, azter dezagun hizkuntza berdintasunaren gaia katalunian eta euskal herrian, legelarien ikuspuntutik. hasteko, hizkuntza komunitate horien hizkuntza berdintasunak aztertzean, kontuan izan behar dugu hizkuntza komunitate
|
horietako
batek besteak baino hiztun gutxiago dituela. Bi hizkuntzak ez daude egoera berdinean. hori dela eta, egoera hori konpentsatuko duen testuingurua sortu behar dugu.
|
|
|
Batetik hizkuntzen nahasketa sortu zezakeenaren beldurrez itzulpenak saihesten zirelako; eta bestetik, ikasleen erdararako joerak euskara utzi eta erdara joko zuten uste edo beldurrez. ez dut uste froga asko egin denik, eta egoera berezietarako, eta behar bada euskara ez den beste hizkuntzetarako, material elebidunak ikertu beharreko aukerak dirudite. Adibide interesgarri
|
horietako
bat ematen digute gagnon eta deschoux (2008) ikerlariek. Marrazkidun ipuin elebidunekin hizkuntzak era integratuan nola lan egin ikus daiteke lantxo honetan. eskolako hezkuntza elebi/ eleanitzak heziketaren alderdi guztiak ukitzen ditu eta etxeko lanena ere bai.
|
|
|
Aurreko paragrafoetan azaldutako aspektuekin batera, fokus taldeetan bildutako kideek hizkuntza ekologiaren teoriaren garapenean ager daitezkeen arrisku batzuk ere aipatu zituzten.
|
horietako
bat, diskurtso ‘naif’ batean geratzearen arriskua. hizkuntzaren ekologiak gogoetarako ezaugarri aberasgarriak erakuts ditzake, bai lehen aipatu den balio etikoaren bidetik, baita erreferentziazko oinarri teoriko sendoa osatzearen bidetik ere. Baina, kide batek azpimarratu moduan, bestelako ekologian gertatzen den bezala honetan ere konpromisorik gabeko diskurtsoan, diskurtso ‘naif’ baten geratzeko arriskua ere badago. gainera, naturarekiko analogiekin ere kontuz ibili litzateke, batzuetan ‘tranposoak’ eta arriskutsuak gerta daitezkeelako, hau da," handiak txikia jaten du..." bezalako argumentuek beste guztia desitxuratu eta aurka bihur dezaketelako.
|
|
2012
|
|
|
Alberto Barandiaran – Hedabideen garrantzia hizkuntzen berreskurapenerako horrelako gogoetak oso garrantzitsuak izan ziren, hurrengo urteetako ibilbideak frogatu zuelako elebitasun orekatuaren mitoa horixe zela, mitoa baino ez: hizkuntza hegemonikoa beti nagusitzen da inguru elebidunetan, edo beti nagusitzeko joera dauka behintzat; hain zuzen ere horregatik da hegemonikoa. euskal kazetariak esaten ari ziren euskarak espazio hegemonikoak bilatu behar zituela, ona eta beharrezkoa zela euskararen iraupenerako, transmisiorako, eta berreskurapenerako. eta hedabideak izan zitezkeela, izan behar zutela, espazio
|
horietako
baten bultzatzaile. 70eko hamarkadaren amaieran hori esatea ez zen horren begi bistakoa. horregatik diogu" aspaldi".
|
|
|
Horrela, EHKNko %11, 5eko erabilera tasa behatua eta erabilera aitortua elkarri alderatzeko, etxeko eta lagun arteko erabilera tasak hartu eta
|
horien
batez bestekoa kalkulatuko dugu, batez besteko hori(" erabilera informal aitortua" deituko duguna) EHKNko emaitzarekin zuzenean alderatzeko helburuarekin. Egin ditzagun kalkuluak:
|
|
|
Jendarte elebidunak/ eleaniztasunak elkarbizitzari onura besterik ez diola ekartzen zabaldu behar da, han eta hemen, euskara ezagutzeak pertsonok libreago egiten gaituela aldarrikatu behar dugu, ezen euskara dakienak bakarrik aukeratu ahal izango baitu hizkuntza batean ala bestean jardun. Bi hizkuntza ez eta, hiru jakitea askoz hobea dela irizten diot, hori bai, argi edukita
|
horietako
bat euskara izan behar dela.
|
|
|
Euskarak lau funtzio
|
horietatik
batez ere azken hirutan eduki ditzakeen eraginak ikertu behar genituzkeela uste dugu. Zehazkiago eta argiago esanda, honako hiru galdera nagusi hauen inguruko ikerketa egin behar litzateke:
|
|
|
epe laburreko komertziala, epe labur eta luzeko saltzailea, publizitate agentziako profesionala, marka pribatu bateko marketing edota komunikazio arduraduna, marka publiko bateko marketing edota komunikazio arduraduna, eta komunikazio instituzional eta politikoan aholkularia. Alor
|
horietakoren
batean edo gehiagotan arituak eta adituak diren profesionalak elkarrizketatu ditugu, prestigio ezagutuko profesionalak, esperientzia eta zer esana dutenak, eta gaur egun zeregin horietan eta EAEn dihardutenak.
|
|
|
|
Horietako
batean, harrera eta erabilera euskaraz da %93, 10ean. Bestean, aldiz, %60ean euskaraz dela kontsidera genezake, eta %30ean.
|
|
|
Nahiz eta datuak ez diren guztiz konparagarriak, esandako arrazoiengatik, zenbait ondorio pareka ditzakegu. Ondorio
|
horiek
bat datoz, oro har, lan honetan atera ditugun ondorioekin, arnasguneetan ikusitako joerekin. V. Inkesta Soziolinguistikoko ondorio nagusietako bat hau da:
|
|
2013
|
|
|
Ēpera pedea materiala hiru hizkuntzakietan burutu zen. Horretarako, grafemarioko letra edo digrama bakoitzagatik, sistema fonologikoaren fonema bakoitzagatik alegia, hitz zerrenda laburra prestatu zuten, fonema horrekin osotutako hitzekin, eta
|
horietako
bat aukeratu beraren marrazkia egiteko (ikus 1 irudia).
|
|
|
Halere, zein da datu positibo horren arrazoia? Hori hala izateko beste hiru faktoreak –partaide kopurua, euskaldunen trinkotze maila eta euskaldunen leialtasun maila– positiboak izan behar dira nahitaez edo, gutxienez, hiru aldagai
|
horietako
bat edo bi positiboak izan behar dira, nabarmen. Hona hemen analisia:
|
|
2014
|
|
|
Hasieran aipatu bezala, iturri desberdinetatik edan genuen arnasguneei buruz jarduteko. Iturri aberats
|
horietako
bat, Edgar Morinek (1994) eskaini zigun pentsamendu konplexuari buruzko bere ekarpenen bidez.
|
|
|
• Arlo ez formalak: Soinketa arloa da
|
horietako
bat. Irakaslearekin euskaraz eta ikaskideen artean euskara ez den beste hizkuntza batean aritzen dira.
|
|
|
DBH egiten ari dira 10 lagunetik 5, beste 4 batxilergoa egiten eta bat unibertsitate ikasketak egiten hasia da jada.
|
Horietako
baten aita izan ezik, beste guztien aita amak euskaldunak dira. Etxean darabilten hizkuntzarekin ere gauza bera gertatzen da, hau da, etxe batean (zehazki aita erdalduna den etxe horretan) bi hizkuntzetan hitz egiten da, baina beste guztietan euskaraz.
|
|
2015
|
|
|
hizkuntza batzuk bultzatu dituenean one Miren Hernández – Familia hizkuntz politika: transmisioa ulertzeko eredu berri baten bila beste batzuen aurrean, guraso biek edo
|
horietako
batek ordura arte ezezaguna zen hizkuntz bat ikasi duenean, euren seme alaben ikastetxea aukeratzerakoan... Praktika eta erabaki guzti hauetan hizkuntz irizpideak soma daitezke.
|
|
|
Halere, egun oraindik gutxi dakigu familian ematen diren hizkuntz dinamiken inguruan eta askoz gutxiago aipatutako aldaketek izandako eraginaren inguruan edota familiak berak bultzatutako aldaketei dagokienean. Gabezia hauen azpian arrazoi ezberdinak egon daitezke, baina
|
horietako
bat da orain arte hizkuntz plangintza zein hizkuntz politikatik familiaren inguruan nagusitu den ikuspegia: transmisioaren zereginari lotuta, familia guneak iraganarekin lotzen zuen hizkuntza, euskara mantentzea bere zeregin nagusia izanik.
|
|
|
Bestelako bitarteko ahaltsuak abiatu beharra dago, beraz, belaunaldi berrien euskalduntzea bururaino eramateko. Haurrekin eta gazteekin lantzen den aisialdia tresna
|
horietako
bat da, eta hortaz asko dakite Lasarte Orian bertan, non urteen poderioz sare zabal eta trinkoa ehundu duten herriaren (Ttakun Euskara Elkartea) eta erakundeen (Udaleko Euskara Zerbitzua) arteko sinergiari esker.
|
|
|
Koordinatzeko moduak ere ezberdinak izan daitezke, eta gaur egun badira hainbat eredu. Ondorengo puntuan eredu
|
horietako
bat aurkezten da, artikuluan aurkezten den ikuspegitik garatutako eredu bat.
|
|
|
Horietaz gain, azaldu dira hizkuntza irizpideak betetzen ez dituzten bi errotulu(
|
horietako
bat finkoa).
|
|
|
Horietatik 3 kasutan, zerbitzuari buruzko aipamen positiboak egiten dituzte, eta
|
horietako
batean hizkuntzaren erabilera da baloratzen dutena: " Zintzotasunez eta hurbiltasunez jokatzea bizilagunekin.
|
|
|
EEBBetako Boiseko Unibertsitatearen kasua da
|
horietako
bat: bertako Basque Studies Minor edo gradu ondokoa da Etxeparek hitzarmenez babesten duena; ez dago" Euskara eta Euskal Kultura" ikasgaia, horri buruzkoa baita gradu ondoko guztia.
|
|
|
Giles eta enparauen kasuan bezala, Landweer ek egindako lana ia oharkabean pasatu da eta ebaluazio gutxi izan ditu.
|
Horietako
bat izan da Obierorena (2010), zeinek esaten duen, EGIDS en kasuan bezalaxe, neurketak ausaz egin behar direla, 1) faktoreak ez direlako ulertzen eta 2) ez dagoela irizpide finkorik.
|
|
2016
|
|
|
Generoak eta hizkuntzak elkar gurutzatzen dute bereziki bi hizkuntza baino gehiago dauden gizarteetan, eta hizkuntza
|
horietako
bat minorizatua denean. Lotura konplexua eta estua da emakumearen eta hizkuntza minorizatuaren artean.
|
|
|
Emandako puntuazioen frekuentziari begiratuz gero, teknikarien balorazioen% 90,9 hiru eta lau puntuazioen tartean kokatu ziren, eta beste% 9,1 bat eta bi puntuazioen tartean. Balorazio
|
horiek
bat zetozen aurretik dinamizatzaileek eta herritarrek emandakoekin.
|
|
|
DiKomA proiektua hiru fasetan garatu da, hiru urtetan zehar. Hiru etapa
|
horiek
bat egiten dute Casals et al. (2001) eta Lowe (2001) autoreek ikerketa kooperatiboaren diseinuan definitu dituzten co situational, cooperational eta co productional faseekin, eta, bere baitan bildu dituzte diseinu pentsamenduaren metodologiaren faseak. Etapak honako hauek izan dira:
|
|
|
Horren fruituak hainbat lan zientifikotan islatu ziren.
|
Horien artean
bat aipatu behar izatekotan Teresa del Vallek zuzenduriko Mujer Vasca. Imagen y realidad (1985) nabarmenduko nuke, bertan euskal emakumeei atxikitutako boterea (ideala) eta pisu sozial errealaren mugak argi agertzen direlako.
|
|
|
2 Gurean ere, hizkuntzaren gaineko ikerlan mota berezi bat zabaltzen ari da euskaren historia soziala aztergai duena. Horrelakoetan hainbat gizataldek edota hiztun zehatzek utzitako markak mugarri gisa agertzen dira, hizkuntzaren dimentsio sortzaile
|
horietako
bat agerian utziz.
|
|
|
• Adiera zentral horretaz gainera bada, dena den, horren garapenezko zati definiziorik ere: jardungune eta adierazbide jakin batean74 (ez ezinbestean eguneroko jardun arrunt, aurrez aurreko, informal kolokialean) gertatzen den jauzia aztertzen du
|
horietariko
batek: EAEko gazte gehienek euskara dute gaur egun, ez gaztelania, ikasgela barruko mintzaeta idazbide nagusi.
|
|
|
Badira horietan izan ere, alde eta bereizgarri nabarien ondoan, amankomuneko puntuak.
|
Horietariko
bat, neurtutako kaletarren adin kontua. Hona zenbait ondorio:
|
|
|
Zer nolako hiztunak dira? Zalantzarik gabe, kategoriek euren mugak dituzte eta, hainbat ikertzaileren iritziz,
|
horietako
bat konplexutasuna adierazteko ezintasuna da".
|
|
|
Goiko arnasgune prototipiko horietatik gero eta urrunago daude, aldaketa horiek direla medio, gaurko arnasgune ustezko gehienak. Egungo arnasgune ustezkoek justu justu edo erdizka betetzen dituzte goiko hamaika ezaugarri prototipiko horiek, edota erabat alboraturik dute dagoeneko ezaugarri
|
horietariko
bat baino gehiago. Nabarmenak dira, oro har, orain puntura arte arnasgune argi izandako udalerri askotan agertuz doazen aldaketa seinale hauek:
|
|
|
I. Planarekin alderatuta aurrerapauso nabarmenak ematen ditu.
|
Horietako
bat erabiltzaileen hizkuntzaren lehentasunezko erregistroa da, zerbitzu erakunde bakoitzak burutuko duena. Hizkuntzari buruzko informazioa argi ikusteko moduan ageriko da informazio sistemetan, langileek erraz identifika dezaten paziente bakoitzarekin erabili beharreko hizkuntza.
|
|
2017
|
|
|
Historikoki Europako Kontseiluko bi itun nagusi izan dira hizkuntza gutxiagotuetako herritarren eskubideekin lotu izan direnak, nahiz eta, berariaz, hizkuntza eskubideak ez diren jasotzen
|
horietako
batean ere: Gutxiengo Nazionalen Babeserako Hitzarmen markoa eta Erregio edo Gutxiengoen Hizkuntzen Europako Ituna (Euroituna).
|
|
|
%46, 8 eta %43, 8 hala ere, emaitza horiek engainagarri ere izan daitezke. izan ere, pentsa dezakegu euren burua katalan hiztuntzat dutenek gehiago erabiltzen dutela gaztelania bizitza errealean gaztelania hiztunek baino. baina beste datu bati," jatorrizko" hizkuntzarenari, begiratuz gero, kontrakoa pentsarazten digu: ...anezko emaitza horien aurrean, adierazi genuen seguruenik ari ginela galtzen katalanaren egoera soziolinguistikoaren zatirik funtsezkoena. izan ere, bi hizkuntzak ulertzen, hitz egiten edo idazten zituen jendeaz harago, edota batarekin edo/ eta bestearekin identifikatzen ziren pertsonez harago, edo normalean hitz egiten zuen jende kopuruaz harago, bazeuden istorio eta bizitza ibilbide asko etiketa
|
horiekin
bat ez zetozenak. argiago ikus dezakegu 1 grafikoan. oan Pujolar, Isaac González eta Roger Mart� nez – Gazte katalanen muda linguistikoak
|
|
|
Euskararen egoera gaiztotu ahala, baliabide praktikokognitiboa izan zitekeena, maxima morala bilakatu zen: euskalduna ez zen izango euskaraz hitz egiten zuena, euskaraz hitz egin behar zuena baizik. ekarriko du(" euskaldunen artean, euskaraz"); beraz, euskaraz ikasten ari den orok euskaraz jakingo du, eta euskaraz dakienez motibatu dugu. hala gauzak, ikaskuntza eta motibazioa subjektibatzea, are eta psikologizatzea ere, oso erreza izaten da. ondorioz, joera
|
horiekin
bat egiten duten politikak eta interbentzio publikoak legitimatzen dira eta hutsal edo bigarren mailakoak bilakatu beste batzuk. kasu honetan gainera, bi iturri mota ezberdin nahasi ziren, batetik inkesta modukoak (zentsua nagusia) eta bestetik aipatu erregistro horiek. inkestetan aplikatzen diren eragiketa estatistikoen bidez eraikitzen diren kategoriak tipo analitikoak direla esan dezakete eta ... erdaldunak ere izan badirela erdi lausotuta, eta euskaldunak direla erabakita, ez al da jarduera jakin eta bakar baten gainean gehiegi eraiki nahi?
|
|
|
3 HIzKUnTzA GEnEROAREn ISpIlUAn BARREnA lewis Carroll en liburu ezagunaren alizia pertsonaiak ispiluan barrena egin zuen bidaia erabili nuen lezo eta pasaiako gazteen artean burututako ikerketaren irudi gisa. aliziaren ibilbidean gai asko azaltzen dira bidean topatzen dituen pertsonaia bitxi ugariren bidez, eta hizkuntza
|
horietako
bat da. alizia eta humpty dumpty arrautzaren arteko elkarrizketan azken honek hala dio:
|
|
|
ahozko zein idatzizko (adibidez, Whatsapp bidezko) solasaldia, ikus entzutea, irakurtzea, idaztea eta hitz egitea (solasalditik bereiziz, bat bateko elkarrekintzarik ez dagoenean: posta arrunta zein elektronikoa, artikuluak, txostenak, hitzaldiak...). hona
|
horien
batez besteko erabilera:
|
|
|
3.2.1.3 Eztabaida taldeak taldeak antolatzeko, galdetegian 179 ikasletatik euskaraz gazteleraz baino erosoago sentitzen direnak hautatu dira, eta ikasle hauek beste hainbat aldagaitan duten puntuazioa aztertu da. aldagai
|
horietan
batez bestekoaren gainetik erantzun badu euskaraz aritzen dela, euskaldun sentitzen dela eta euskal kultura euskaraz eginikoa dela, ikasle hori euskara eta euskal kultura ardatz duen profilean sailkatu dugu. gazteleraz euskaraz baino erosoago sentitzen diren ikasleak hautatu ditugu bestetik eta aurreko aldagaietan batez bestekoaren azpitik puntuatu badu gaztelera eta identitate espainiarra ardatz...
|
|
2018
|
|
|
Horren adibide ugari aurki daiteke nonahi eta
|
horietako
bat Karin van der Worp, Jasone Cenoz eta Durk Gorter ren eskutik iritsi zaigu, From bilingualism to multilingualism in the workplace: the case of the Basque Autonomous Community izeneko artikuluaren bitartez.
|
|
|
astero berretsi da. Esperientziek iraun duten bitartean, langileek astero erantzun behar izan dituzte lerro bateko bi galdera labur, eta
|
horietako
bat esperientzia jarraitzeari buruzkoa izan da. Horrela, esperientziek aurrera egiteko baldintza izan da, gune bakoitzean, langileen gehiengo kualifikatuak astero berrestea jarraitu nahi zuela.
|
|
|
Esperientzia gune bakoitzean lankide proportzio txiki bat aritu da Eusle lanetan (batez beste, bost lankidetik bat) (ikus, gorago 3 atala), eta nolabait bi txandatan banatu dira eusleak, esperientziaren erdian eusleak aldatuz. Guztira, hamahiru esperientzia hauetan aztertu diren 166 lankideetatik, 63 izan dira bi txanda
|
horietako
batean eusle (gehienak txanda bakarrean), eta gainerako 103 lankideak ez dira une batean ere eusle gisa aritu.
|
|
|
Datu
|
horiekin
bat eginez, elkarrizketa sakonetan ere antzeko joera aipatu dute. Ondarroan uste dute jendea ez dela horrenbeste irteten herritik.
|
|
|
Bestetik, ebaluatutako bost ardatzetatik, hirutan uste baino gehiago aurreratu da, Bigarren Euskara Plana ezarri eta hiru urtera. Ardatz
|
horietako
bat da Hizkuntza eskakizunak, Lehentasunak eta Derrigortasun datak izenekoa; bertan ebaluatu dira Euskara Planaren helburuak lortzeko baliabide pertsonalak eta antolakuntzakoak: langile elebidunen ehunekoak eta haien bilakaera eremu soziolinguistikoaren arabera, derrigortasun data duten lanpostuak, lehentasunezko unitateetan langile elebidunen kontratazioa...
|
|
|
Ebaluatutako bost ardatzetatik, hirutan uste baino gehiago aurreratu da, Bigarren Euskara Plana ezarri eta hiru urtera. Ardatz
|
horietako
bat da
|
|
|
Alde batetik, Donostia Ospitalean prestakuntza jasotzen duten BAMEak daude, 36 espezialitatetan banatuak, eta bestean, Lehen Mailako arretan espezializatzen diren Familia Medikuen Irakaskuntza Unitatea dago. Litekeena da etorkizunean bi unitate
|
horiek
bat egitea, ESIaren egiturak hala eskatzen badu.
|
|
|
Garai hartan, guraso askoren bilgunea zen Asociación Católica de Padres de Familia elkartea, eta haren ekimenez eraiki zen Aita Mari zinema, 1970 aldera. Eraikinak aukera berriak zabaldu zituen, zinema aretoaz gain, beste gela batzuk ere bazeuzkalako, eta leku hoberik ezean, solairu
|
horietako
batean ezarri ziren Ikastolaren gela batzuk. Horrez gain, herrigunea zabaltzen ari zen hegoaldera, basadietan etxe berri asko egiten ari ziren, eta Ikastolako guraso haiek, etorkizuneko ikuspegiarekin, Aita Mari auzategian etxabe bat erosi zuten, gela batzuk han jartzeko.
|
|
|
Mapa toponimikoa (2000)," Euskararen egoeraren diagnostikoa" (2002), Zumaiako euskara aztertzeko beka (2002), Zumaiako toponimia aztertzeko beka (2004), Herriko euskara aztertzeko beka (2006), Zumaia mapa toponimikoa (2007), Zumaia, izena eta izana liburua10 (2008)... Horrekin batera, Udalak sendotu egin zuen Euskara Zerbitzua, eta beste teknikari bat hasi zen lanean (2004an), eta
|
horietako
bat erretiratu zenean, beste bat kontratatu zuen (2006an). Halaber, 2008an Euskararen Ordenantza Berria onartu zuen, ia hogei urte lehenagokoa eguneratzeko.
|
|
|
19 Txapelketetako datuei begiratzen badiegu, IEHko lurraldekakoan 2014an hartu zuen parte lehen aldiz euskara etxean jaso ez duen bertsolari batek (hemezortzitik bakarrak), Aitorrek, hain zuzen ere, eta bi izan ziren (2014ko parte hartzailea
|
horietarik
bat) 2016an parte hartu zutenak (hamabostetik bi), Aitor eta Nahia. Eskolarteko txapelketei begiratzen badiegu, proportzioa altuagoa da, eta baita haurren bertso eskoletako proportzioa ere.
|
|
|
Eremu soziolinguistiko batean bi hizkuntza edo gehiago harremanetan egoteaz gain, hizkuntza ofizial bat baino gehiago dagoenean eta gainera hizkuntza
|
horietakoren
bat estandarizatzeeta biziberritze prozesuan dagoenean, eremu horretako herritarrek, askotan, erakutsi behar izaten dute eremu urriko hizkuntzan jarduteko komunikazio konpetentzia dutela, bai esparru publikoan bai pribatuan lana eskuratu edo lanean irauteko. Komunikazio konpetentzia egiaztatzearen oinarrian ideia nagusi bat dago:
|
|
2019
|
|
|
52 erantzun posible
|
horietariko
bat da, dudarik gabe, altubek 1933an aipatzen duen hau: " un buen patriota vasco(..) dec� a en una perorata lo que transcribo a continuación:
|
|
|
2 estrategikoak diren enpresekin etengabeko harremana eta elkarlanerako bideak sustatu. a. SprIren nazioarteko delegaritzen eredua jarraitu eta ordezkariak izendatu intereseko enpresa hauetan nahiz eusko Jaurlaritzan. b. Saio mugatu bat egin eragile nagusi
|
horietako
bat edo birekin, google eta Facebookekin, esaterako. c. enpresa hauek euskal herrian lortzen duten balio ekonomikoaren neurketa egin. handia bada, haien produktuak euskara ditzaten eskatu. d. puntueuS Fundazioak azken urteetan enpresa horietako batzuekin izandako harremanaren ondorioz eskuratutako ezagutzaren berri izateko bidea egin.
|
|
|
Bigarrenean, online iturburuetatik datu bilketa egin dugu, aldagai esanguratsuak antzemateko, edo gutxienez aldagai horietarako hurbilpen onargarriak (Ikus Materialak). hirugarrenean, lau kategoriako sailkapen sistema bat ezarri dugu: thriving oparo (t), vital bizi (V), heritage ondare (h), and still motel (S). kategoria
|
horiek
bat datoz nagusiki hizkuntzari dagozkion erabilera digitalaren neurriekin, eta hazi prototipikoak ezarri dira azalpenerako (ikus Metodoak). azken atalean, hainbat sailkatzaile automatiko nola eraiki diren aztertu da, hazietan oinarrituta eta gainontzeko datuetara aplikatuta (ikus Emaitzak). Lau urratseko metodo hau sendoa dela frogatu
|
|
|
Andras Kornai – Hizkuntzen Heriotza digitala ospe txikiko zyryan aldaera atzean uztea ekarriko du seguruena. gainera, komierarako azaldutako jokalekua optimista dela hartu behar dugu kontuan; ehunka mila hiztun ditu, oraindik populazioaren laurdena, eta unibertsitatea ere badago. horrez gain, eskualdea garatzeko pizgarri ekonomikoak ere badira (petrolioa, zura). Baina munduko hizkuntzen %95ean ez dute aldeko faktore
|
horietako
bat edo gehiago, eta eten digitala saihesteko esperantza txikia da. •
|
|
|
— Munduko hizkuntzen %5a besterik ez da erabiltzen Interneten, eta
|
horietako
bat euskara da, zeina sareko nabigazio hizkuntzen artean 44 tokian dagoen. — Twitterreko lehenengo 33 hizkuntzen artean dago euskara.
|
|
|
— Wikipedia 292 hizkuntzatan dago, eta
|
horietako
bat euskara da. Euskarazko Wikipedian 245.841 artikulutik gora daude egun, eta 31 postuan dago, Europar Batasunean ofizialak diren hainbat estatu hizkuntzaren gainetik.
|
|
|
Alegia, euskara ikasteko eta erabiltzeko motibazio pragmatikoa heda dadin, gizartean zutabe diren arloen muinetan txertatu beharra. Arlo
|
horietako
bat nagusiena, seguru askoeremu sozioekonomikoa da.
|
|
|
taldea gustura sentitzen den hizkuntza bat aukeratzen da, eta ez da hizkuntza mugatzen. Kontuak polemikoa da, ez baita normaltasun eta berdintasun egoera batean egiten hautua, areago,
|
horietako
bat, euskara, minorizatuta dago" (ibid, 200).
|
|
|
Alegia, taldearen hizkuntza hautua problematizatu izan zuen hastapen horietan. euskal komunitate horrekiko atxikimenduan zegoelako erabaki zuen euskarazko lehen kantuak sortzea. Abesti
|
horietako
batekin —Musikaren doinua— taldeak arrakasta lortu zuen, eta euskal herrian gehiago zehar
|