|
2017
|
|
|
Marques de Tolosa, Martinez Marina, Ricardo Alaba jenerala eta hainbat atzerritar besteak beste. Baina ez dago frogarik baieztatzeko atxiloketa
|
horiek
Iruñeko altxamenduarekin erlazionaturik zeudekeenik; baizik eta masoien kontra egindako absolutisten ohiko sarekadak zirela zirudien.
|
|
2018
|
|
|
Dagoeneko ikusi dugu zein izan ohi diren eremu bateko hizkera aztertzeko baliabideak, eta
|
horietatik
Iruñean ditugun apur arazotsuak. Datuak eskas direnean, hainbat eite, leku eta garaitako iturriak erabiltzea besterik ez dago.
|
|
|
testu gutxi izateak, hainbat tokitan lekukotasunik ez egoteak, testu batetik beste batera dagoen tarte kronologikoa luzea izateak eta abarrek zaildu egiten dute tokian tokiko hizkeren errealitate aldakorraz jabetzea, eta egiten ditugun baieztapenak nahi baino orokorragoak izaten dira: ...ko euskara ongi islatzen duela onartzen badugu, 232 testuak balio dezake Nafarroa Garaian erabiltzen ziren ezaugarri eta aldaera batzuen berri izateko; baina, ez dugu jakiterik ezaugarri eta aldaera horiek zer nolako indarra zuten Iruñean bertan edo noraino iristen ziren sasoi hartan Iruñetik kanpo, eta, gainera, beste garai bateko antzeko beste testurik agertzen ez den bitartean, dugu ezaugarri
|
horiek
Iruñean denboran zehar izan duten bilakabidea konparazioz aztertu.
|
|
|
Gerora aztertuko dugu zer erakusten duten iturri
|
horiek
Iruñeko euskara ezagutzeko, baina halako arrosak ere arantzadunak direla erakusteko, erabil dezagun Gorritiko 1554 urteko justizia auzibide bat adibide gisa (Maiora 2011, 47). 235 Xehetasunetan sartu gabe, Lope de Alkotzek Martixa izeneko bati hitz hauek entzun zizkion, eskribauak jaso zuenez: senarrariporchara neurehan porcha eguiten deraut.236 Lope de Alkotzen beste deklarazio batean, ordea, horrela dator pasartea:
|
|
|
Baluarte, harresi, lubanarro, lubeta eta harresi gehiago eraiki ziren Aro Moderno guztian zehar, eta Nafarroak eta Iruñeak ordaintzeko ahalegin izugarria egin behar izan zuten (Idoate, 1981; Martinena, 2010, 11; Jimeno Aranguren, 2011, 535). Harresi
|
horiek
Iruñeko geografia zehaztu zuten, eta gaur egun ere bere nortasunaren ikur ezin ederragoa izaten jarraitzen dute, tamalez auzokide eta gobernarien artean ezezaguna eta gutxi baloratuta bada ere. Gotorlekuan mila soldadu baino gutxiagoko goarnizioak izan ziren.
|
|
|
Paul Preston historialariak dioen bezala, erregimen frankista ezin zaurituzkoa zeneko mitoa hondatu egin zuen ETAren jarduerak 60ko hamarkadan (Preston, 1998, 931). Urte
|
horietan
Iruñean zein Nafarroa Garaian izandako jarduera armatua (esaterako, 1964ko abenduaren 22an ETAren barruan zegoen Iratxe taldeak lehergailu bat ezarri zuen hildako frankisten aldeko Monumentuan), ez zen beste herrialdeetan bezain indartsua izan. Iruñean izan zuen eragin politikoa, ordea, ekintzetatik haratago zihoan, eta errepresioaren aurkako mugimendu bizia garatu zen, kalean zein lantegietan.
|
|
|
2017ko martxoaren 11an legeztatu gabeko manifestazio batera deitu zuten hainbat gaztek Iruñean, eta alde zaharreko kaleak istilu larrien lekuko izan ziren, aspaldiko partez, manifestarien eta poliziaren artean.9 Hurrengo egunean, istiluen lekuko izatea egokitu zitzaien zenbait gazte adingaberen testigantzak jakin ziren, eta gazte horien ahotik ezagutu dira manifestariek erakutsitako hainbat portaera. Lekuko
|
horiek
Iruñeko kaleetan gora eta behera korrika ibili ziren, abentura bat bizi izan balute bezala. Euren sentimenduetan nahasirik zeuden zirrara, urduritasuna, beldurra, manifestarien zilegitasunari buruzko iritziak, e.a. Gertaeren testigu izandako gazte adingabe horiek aldez aurretik zekiten norbait istilu horiek antolatzen zebilela, informazio hori bolo bolo zebilen haien artean zenbait hilabete lehenagotik, gazte batzuek hari buruz hitz egiten zutelako bai aurrez aurre eta baita sare sozialetan barna.
|