|
2000
|
|
|
Egileak liburua hiruki modura egituratu zuela azaldu zuen: batetik, basapiztia horien bizimoduaren inguruko gorabeherak agertzen dira; bigarrenik, basapiztia
|
horien
eta gizakien arteko harreman gatazkatsuen berri ematen da; eta azkenik, basapiztia horien inguruko mundu mitologikoa islatzen da; hau da, aimalia horien inguruan sorturiko sinesmen ezberdinak. (Zabala, Juan Luis:
|
|
2002
|
|
|
garrantzitsuena da bakarrik dagoela, eta bakarrik dagoen gizona, P. Valéryk gogorarazi zigun moduan, beti dago lagunarte txarrean. Barne ahots
|
horien
eta atsekabetzen duten oroipenen (sendategi batean sartuta dagoen Kropotki anaiaren oroipena, egin zuen atentatuarena...) etengabeko zelatapean dago Carlos, eta irakurleok haren baitan gertatzen ari den borrokaren ikusle artega bihurtzen gara (T. S. Eliotek esana:
|
|
|
Halarik ere, Sokrates, iarraiki zitzaion Parmenides, ondorengo
|
hoik
eta bertze anhitz beharreko dira, gauzen eideak berenez direla izan onhartzen dugunetik, eta eidea bakhoitzaren izaera edo natura zeindu nahirik; hunela, aburu horren aldeztean zalantzaz dagoke nornahiere, eta idea hoik existitzen eztirela erran dezake, edota izanik ere, giza izakerak hekien ezagutza izaitea ezineko dauala. Eta eredu huntaz mintzatzean, zuzen mintzaturen da, dirudienez, eta, lehen erran dugunez, okher dagoela sinhistaraztea agitz zail lizateke.
|
|
|
Eta benetan jakingarria dan beste esaldi hau be, hementxe jasoko dogu, hain zuzen, berba bakarra, bardina ta berbera, lerro
|
horreetan
eta nire nobela barri honen azkenaldean agertua izan dalako.
|
|
2003
|
|
|
Idak galdeketari jarraitzeko gogoa zuen. Beti zen aitzaki ona etxeetan sartzeko, eta idazkari zintzo betaurreko
|
horiekin
eta bere itxurarekin erdi tolesgabea, erdi maltzurra nahi zuenean baten bat seduzitzea lortzen zuen.
|
|
2005
|
|
|
" Harpa Liluragarria" ipuinean, adibidez, Britainia Handiko etxe bateko mamu batekin egiten dugu topo; amaierako ustekabe ironikora garamatzan" Nubia" ipuinean, emakume tratulari arabiarrak agertzen zaizkigu;" Galata Torrea" ipuinak Istanbulen gertatzen den misteriozko enkontru anbiguoa du aipagai, eta" Nirvana" ipuin epistolarrean Ganges ibai sakratuaren ertzean hiltzera geratzen den bidaiari nekatu baten azken hitzak jasotzen dira.
|
Horietan
eta besteetan, hala ere, bidaian zehar egindako enkontruek osatzen dute kontakizuna, bidaiarekin batera bigarren ardatz nagusia. Enkontruok misteriosoak eta anbiguoak izan daitezke," Harpa Liluragarria" eta" Galata Torrea" ipuinetan bezala, edo errealitatetik hurbilago egon daitezke," Pole pole" eta" Pei Pei" ipuinetan bezala.
|
|
|
Oro har, errealismoaren esparruan daude eginda, aipatutako" Azal azpian" izenekoa ezar genezake fantasian. Denbora eta lekuak luze deskribatuta daude, hizkuntza maisuki darabil deskripzio
|
horiek
eta elkarrizketak ere taxuz emateko. Ikusgarria da Garateren ahalegina ipuin guztiak Euskal Herrian kokatzeko (ia protagonisten izen guztiak euskal izenak dira), ipuin horiek guztiak euskal tradiziora ekarri nahi balitu bezala.
|
|
2007
|
|
|
Sos askorik gabeko halako familiari zegokionez, etorkizunerako irtenbideak edo aukerak ez ziren ederrak Josefa eta Juan Ferminen seme alabentzat; eta are gehiago baserria eta baserriko lur eta ondasunak oinordetzan jasoko ez zituztenentzat. Ignaziok, seiren artean bosgarrena izanik, ez zuen izango gurasoen etxean luzaroan bizitzeko konturik,
|
horien
eta horiek hiltzean anaia nagusiaren morroitzan ez bazen. Eta, gainera, etxeko ondasunak eurak ere ez ziren izango familia handi bati jaten emateko adinakoak; izan ere, hamar hektarea baino gutxiagoko etxalde batean hainbat txerri, lauzpabost behi eta oilaskoak ziren Argiñarenatarrek zuten ia errenta guztia.
|
|
2008
|
|
|
Eta zein irizpideri jarraitu behar zaie irakurgaiak eta lanketak hautatzerakoan?
|
Horiek
eta beste galdera asko erantzun gabe daude oraindik orain, eta bistakoa da irakasleek ezin dietela zailtasun horiei guztiei bakarrik egin aurre.
|
|
|
Gerrako konturik be gitxi entzun neban. Mitin kontu
|
horreek
eta oraintxe aitatuko ditudan pasadizo batzuk, besterik ez.
|
|
|
Segi trankil, zuek baino morrosko handiagoak nahi dittue
|
horreek
eta. Kokota mehea orduan guk.
|
|
2009
|
|
|
Ikazkin eta artzainek sortutako auzoa da, bertako biztanleen hitzetatik. Sasoi baten langintza bi
|
horietan
eta karobietan zebiltzan gipuzkoar ugari hartu zituen auzoak. Ibarreko edo beheko aldeko etxeek basoak zeuzkaten Goietan eta askok oraindino ere badauzkate.
|
|
|
Heriotza gertatu aurreko errituetan, berariaz aipatzekoak dira eukaristia eta azken untzioaren sakramentuak. Eliza katolikoak sakramentu bi
|
horiek
eta penitentzia eskatzen ditu gaixotasun larriaz diren kristau guztientzat. Hilzorian dagoenari ematen zaion eukaristiari biatiko esaten zaio, eta izen horren jatorrizko esangura" biderako janaria" da.
|
|
2015
|
|
|
Berriz ere modernismoaren tradizioa ikusten dugu, aurreko zenbakietan (Eliot, espresionismoa eta abar) egin bezala.
|
Horien
eta Borgesen artean, zeina ezin baita osoki bederen tradizio modernistan kokatu, ondu ziren, bada, Potteko erreferentzia literario nagusiak.
|
|
|
Popatik hartzera bidali nahi genituzke guk modurik finenean txarraskilo porroskilo edo hostia hoiekin datozkigun
|
hoiek
eta herriko festeetan baina zein orijinal diren batzuk programaren zuloak betetzeko zaku karreraren ondoren libururik hoberena, eskritorerik aplikatuena, puntualena edo garbiena aukeratzea bururatzen zaienak.
|
|
2019
|
|
|
Lehenengoaren La Jalousie (1957) eleberriak edota bigarrenaren Tropismes (1939) eta L" Ère du soupçon (1956) saiakerek, auzitan jarri zuten eleberrigintza ikusteko modua. Bi idazle
|
horiek
eta Samuel Beckett, Margerite Duras, Michel Butor eta Claude Simon bezalako eleberrigileek korronte berri bat sortu zuten, objetibismoa edota L" École du regard (begiradaren eskola) ere deitu izan zaiona. Robbe Grilletek idazteko modu honi buruz urtetan egindako hausnarketak saiakera liburu batean bildu zituen, Pour un nouveau roman (1963) izenekoan, alegia.
|
|
|
Antzina, auzokoek gauzatutako lan garrantzitsuenetako bat bidekonpontzea zen. Eta ez zen konponketa hutsa; aitzitik, baserrien artean eta
|
horien
eta hurbileko herrigunearen artean behar bezalako komunikatzeko biderik ez zegoenean ere aritzen ziren. Eskulana baldintza berberetan emateaz gain, etxe bakoitzak diru kopuru bat ematen zuen materialak erosteko, zuten gaitasun ekonomikoaren arabera.
|
|
2021
|
|
|
Diagrama horretan, lau jarduera eremu47 nagusi azaltzen dira," egitea"," antolatzea"," azaltzea" eta" argudiatzea" funtzioen edo aditzen bidez adierazita eta multzokatuta, hain justu ere, alde batetik, gertakari, kontzeptu, prozedura eta estrategien kontzeptualizaziorako, eta, bestetik, horiek hizkuntzaz adierazteko, horretarako beharrezkoak diren helburu, modu, genero eta estilo linguistiko komunikatiboak erabiliz. Arestian azaltzen zenari jarraiki, jarduera eremu
|
horiek
eta barnean biltzen dituzten Diskurtso Kognitiboaren Funtzioak (CDF) 48 ingelesez, Cognitive Discourse Functions konplexutasunean sakontzen doaz jakintza arloa bera ezagutza, prozedura eta gaitasunen konplexutasunean ere handitzen doan neurrian. Halaber, ikaslearen gaitasun maila hiru multzotan sailkatzen dute:
|
|
|
Sailkapen bertsua egiten du Albaladejo k (2009) baina literatura digitala eta ez digitala izendapenak erabiliz. Funtsean, bigarrena literaturaren digitalizazioari, bereziki euskarriari dagokion bitartean, lehenbizikoak sistema osoari heltzen dio, testuinguru digitaletarako pentsatutako literatur sorkuntzetatik hasi eta testuinguru
|
horietan
eta irakurle digitalak diren horietara helduz. eraldatzen ez duen komunikazio prozesurik gabeko praktika sozialik ez baitago" (Jaillier, 2013: 35). Autore horren ustetan (op.), mundu globalizatu batean, komunikazio masiboak besteak beste, migrazio prozesu garrantzitsuekin batera interkulturalitatea eta transkulturalitatea bezalako fenomeno transnazionalak eragin ditu, eta horrek kulturan gako diren gai batzuen massmediazioa eta dislokazioa ekarri du:
|
|
|
EIBZ k antolatzen duen Eskolako Literatur Kanona (ELK) prestakuntzari erreferentzia egiten dio IE2 k, esate baterako. Azaltzen duenez, ikastaroan hainbat gai lantzeko aukera egoten da, baina berak zer liburu eraman, zer egin lan
|
horiekin
eta lantzeko moduak eskaintzea bereziki baloratzen du modu positiboan: " Didaktikarako baliabideak behar ditugu irakasleok, uste baitut horretan zenbait gabezia dugula".
|
|
|
" DBHrako Iratxe Retolazak proposamen interesgarria egin zuen[...]. Orduan, gai
|
horietara
eta kanonean sartzen diren idazle horietara heltzeko, gaur egungo idazle batek edo musikari batek zer esaten duen ikusi eta landu. Sartzen ditu hortik hasieran, ba kanta baten bitartez, poema baten bitartez, eta horrelakoak hartzen ditu, eta beraz, behin horra hurbildutakoan, salto egiten du Etxeparek maitasunaren inguruan esan zigunera, adibidez.
|
|
|
Ez euskarriei dagokienez soilik, izen eta izenburu kanonikoen artean desberdintasunak daudela zehazten du GIR1 ek, bere iritzian, ez baita gauza bera Etxepare, Lizardi edo Sarrionandia lantzea. Literatura modu kronologikoan lantzeak autore eta obra jakin batzuk modu sakonagoan lantzea dakar, agian, ikasleengandik urrunago dauden horiek, eta garaikideagoak diren
|
horiek
eta, akaso, atxikimendu eta motibazio handiagoa piztu dezaketenak, aldiz, azaletik lantzen dira (GIR1). Kronologiak irizpide izateari uzteak ikasleengana iristeko estilo eta genero literario egokiagoak eskaintzeaz gain, ikasleen inguru hurbilekoak diren izenak eta izenburuak jorratzea erraz dezake, eta modu horretan, kanonaren lanketa gazteen erreferente diren edo erreferente potentzialak izan daitezkeenetatik abiatu.
|
|
|
Hala ere, gaitasun
|
horiek
eta beste osagai kurrikular batzuk oso kontuan hartu ditugun arren, badaude lan honetan egin den proposamen didaktikoari dagokionez aintzat hartzeko bi aspektu: (1) Seigarren kapituluan ikus daitekeenez, konpetentzia linguistikoa eta literarioa azken horri dagozkionak, bereziki nagusiki oinarri hartuta, gure ikuspuntutik literatur konpetentziak bildu lituzkeen hainbat azpigaitasun edo" mikrokonpetentzia" (Bisquerra, 2009: 150) ekarri dira proposamena kurrikularki justifikatzeko; (2) lege markoetan jasotzen ez den konpetentzia modura, behintzat konpetentzia emozionalari arreta berezia eskaini nahi izan zaio, alderdi emozionala ikas prozesuetan, oro har, erabakigarria delako22 (Goleman, 1996) eta proposamen honetan, zehazki, duen zentraltasunagatik23 Gainera, emozioek ikasprozesuen katalizazioan duten eragina edota Ongizate Psikologikoan (OP)
|
|
|
GIR1 ek dioen moduan," azkenean egunerokotasunak jaten gaitu". Gainera, testuliburua hartzen da helburu
|
horiek
eta curriculumaren eskakizuna bermatzeko baliabide nagusitzat, eta egoerak hori zalantzan jartzea edota testuliburuan proposatzen direnak beste metodologia batzuen bidez landu daitezkeela nolabaiteko segurtasunez lantzera ausartzea zailtzen du. Horrek guztiak metodologia aktiboak alde batera uztea ekarri ohi du, beraz, edo behinik behin, lehentasunezko ez hartzea.
|
|
|
Hautu kontzientea da, eta ez da zoriz edo nahigabe gertatzen interneten nabigatzerakoan gertatzen den antzera. Orduan, momentu
|
horiek
eta ekintza bera goratzen dituen testuinguru batean bizi behar du irakurleak (BIR1). Hezkuntzan bertan ere, egiten den ikasketaren arabera, momentu batetik aurrera ikasle batek literatura irakurtzeko derrigortasunik edo beharrizanik ez duela nabarmentzen du MIR1 ek.
|
|
|
Horrek beharrezkoa den elkarrekintza sortzen du (Fohlin, Sedem eta Allodi, 2021): hau da, helburuak eta horiek lortzeko metodoak partekatzen dira, eta hori, gehienetan, helburu
|
horien
eta horiek lortzeko egiteko moduen arteko harremanaren ondorioz gertatzen da. Elkarrekintza hori, lankidetzaren bidez eta kooperazioan egindako lanaren ondorioz sortzen den harreman sozioedukatibo hori, alegia, horren oinarria da, eta aldatu egiten da taldekideen eta haien profilaren, garatu beharreko jardueraren eta helburuen, ikasgelako hezkuntza ingurunearen eta abarren arabera.
|
|
|
Emakumezkoek edo haurrek egindako antzeko eskeak behatu izan dira beste toki eta data batzuetan (esate baterako, Bizkaian, San Felipe eta santiagoetan Balmasedan, eta pazkoetan Karrantzan eta Lanestosan); makalduz doaz horiek ere. Batzuek lotura argia dute erritu katolikoarekin; beste batzuek uztartu egiten dituzte sinesmen
|
horiek
eta testuinguru naturalista edo paganoa, kuriak gogor gaitzetsi izan duena.
|
|
|
Ondoren, lantokira itzulita, material horiek prestatu eta eskolako edukietarako egokitzen dituzte. Geroago, berriemaileen biloben belaunaldiak bere kultura ikasten du, ikastetxeetan, hala egindako material
|
horiei esker
eta ikus entzunezko eta informatikako bitartekorik berrienak baliatuta. Txikienentzako tailerrak ere egiten dituzte, eta horietan zuzenean transmititzen zaizkie ezagutza horiek.
|
|
|
Multzo osoaren, edo elementu bakoitzaren, antzinatasuna alde batera utzita, zera nabarmenduko nuke: hilerri txiki
|
horietan
eta beren elizetan nagusi den isiltasuna; hilobi eta panteoietako inskripzioetan eta bi mundu gerretako hildakoen omenezkoetan ageri diren deituren kadentzia; edota mendiren baten gailurrean zein beiratez itxitako espazioetan bakartuta dauden gurutze eta hilarriak.
|
|
2023
|
|
|
Mendi basoetako otea, irea zein orbela erabilten ziran ganaduarentzako azpigarritzat. Eta
|
horreen
eta ganaduaren korotzaren nahastea gehitzen jakon lurrari ongarri lez, lur horrek etxekoentzako jana emon egian.
|