|
2001
|
|
|
Gainera, salerosketa
|
hori
mundu osoko bioaniztasunaren galera kezkagarria eragiten duten arrazoi nagusietakoa da.
|
|
2003
|
|
|
Nazio Batuen Erakundeko (NBE) Giza Eskubideen Batzordeak Mexikoko proposamen bat onartu zuen atzo. Proposamen
|
horrek
mundu osoko gobernuei eskatzen die neurriak har ditzatela emakumeak zenbait herrialdetan jasaten duen diskriminazioa ezabatzeko, jabetzan eta etxebizitza egokian sartzeari dagokionez. “Estatuek arau berriak prestatu eta beren legedia berrikusi behar dute, emakumeak erabateko eskubide berdintasuna izan dezan lurraren eta beste ondasun batzuen jabetzan, bai eta etxebizitza egokia izateko eskubidean ere, bereziki oinordetza eskubideen bidez”, adierazi du hartutako ebazpenak.
|
|
2004
|
|
|
Arau horrek enpresen ingurumen kudeaketarako eredua ezartzen du, eta “plangintza haz berrikuntza informazioa” parametroetan oinarritzen da. Ziurtagiri
|
hori
mundu osoko 50.000 enpresatan dago ezarrita (3.000 inguru Espainian). Programa nazioartean jarri da abian (Japonian 2000 urtetik dabil).
|
|
|
Kanadako Auzitegi Gorenak 2004ko maiatzaren 21ean emandako epaiak behin betiko ireki du genetikoki eraldatutako geneei eta zelulei buruzko patenteen titularrak babesten dituzten eskubideen hedapenari buruzko eztabaida, eta
|
horrek
mundu osoko milioika nekazari tradizionalen antzinako eskubideei ekar diezazkiekeen ondorioei buruzkoa. Izan ere, ebazpen judiziala mundu osoko interpretazio arau orokorra balitz, patentearen titularraren eskubideak labore transgenikoen alboko eremu tradizionalen ustekabeko kutsadura kasuetan ere babestuta egongo lirateke, baldin eta frogatzen bada nekazari tradizionalak hazi tradizionalak gorde eta landatu dituela eta hazi horiek, kutsaduraren ondorioz, patentearen xede izan diren gene eta zelulak dituztela.
|
|
|
Hala, Espainiak, mendebaldeko herrialdea den aldetik, munduko ingurumen gastuaren batezbestekoa baino askoz handiagoa du, eta WWF/ Adenak baliabideen %20 egiten du. Elkarte
|
horren
mundu osoko bulegoek atzo plazaratu zuten txosten hau, “planetaren arpilaketa birsortzeko ahalmena gainditzen duen erritmoan” dokumentatzen duena. Ekologisten arabera, Lurrak desgastatzen denaren %80 bakarrik ureztatzeak ondorio suntsitzaileak ditu floran eta faunan.
|
|
2006
|
|
|
Aurreikusitakoa betetzen bada, azaroaren 1etik 3ra Vienan (Austrian) Nazioarteko Sindikatu Konfederazio berriaren Fundazio Biltzarra egingo da. Sindikatu berri
|
horrek
mundu osoko sindikatuak barne izango ditu, baita Euskal Herrikoak ere. Horiek milaka langile ordezkatzen dituzte.
|
|
|
Osasun zentro horrek, proiektuan parte hartzen duen espainiar bakarrak, jakinarazi zuen azterketa hori biriketako minbizia goiz detektatzeko I ELCAP programaren zati bat dela. Programa
|
horrek
mundu osoko 30.000 gaixoren jarraipena egiten du, eta horietatik 1.500 Nafarroako Unibertsitate Klinikakoak dira. Javier Zulueta Unibertsitate Klinikako Pneumologia Saileko zuzendari eta Espainiako taldearen arduradunak azaldu zuenez, programa honen bidez frogatu nahi da “biriketako minbizia goiz detektatuz, erradiazio dosi txikiko TAC torazikoaren bidez, gaixotasun horrek eragindako heriotzak murriztea lortzen dela”.
|
|
|
Javier Pradini da mugimendu horren zuzendaria Espainian, eta 25 urte baino gehiago daramatza haren jarraitzaile leialenetako bat. Erakunde
|
horrek
mundu osoko 40 herrialdetako 300 talde baino gehiago biltzen ditu, eta, gure herrialdean Bidezko Merkataritzako denda bat irekitzen lehena izateaz gain, mugimendu ekologistari aurrea hartu zion, 1949 urtean zaborrak birziklatzea milaka lagunen bizibide gisa bultzatuz. Ekimen hori Espainian duen aurkezpen txartel bihurtu da, eta bertan muturreko pobrezia dago," baztertu ezin dena".
|
|
|
Horiek gatzez igurtzi nahi zituzten zauri zaharrak, kroaziar fatxek Isabel Coixeten azken filmeko protagonistari egiten dioten bezala. Ez dago esan beharrik aberrazio
|
horren aurrean
mundu osoko mila intelektualek egindako protestari egungo europar erakunde kontserbadore eta estatuzentrikoek eman zioten erantzun bakarra isiltasuna izan zela. Horrek zera uzten du agerian:
|
|
2007
|
|
|
Aurrerapen horri buruz planteatzen den gaia da teknologia bat benetan noiz den erabilgarria jakitea. Denbora gutxian nabarmen aplikatzen dela ikusten bada, eta, are hobeto, aplikazio
|
hori
mundu osoko produktu askotara zabaltzen bada, positiboki balora daiteke. Elikaduran, gehien erabiltzen den sistemetako bat ontziratzea da, eta, sistema berri guztietatik, bereziki interesgarria izan da atmosferaren aldaketa.
|
|
|
Klima aldaketa ez da txantxa. Lurra berotzea dagoeneko gertatu da, eta
|
horrek
mundu osoko ehunka milioi pertsonari eragingo die, NBEren Ingurumenerako Programaren (NBIP) txosten batek dioenez. “Asiako mendietako elurra eta glaziarrak galtzeak soilik eragingo luke munduko populazioaren %40 inguru”, adierazi du NBIPk gaur ospatzen den Ingurumenaren Nazioarteko Eguna dela eta argitaratutako lan honek.
|
|
|
Aste honetan Nature zientzia aldizkari britainiarrean argitaratutako txosten baten arabera, 2100 urte inguruan, azaleko ozono metaketa
|
horrek
mundu osoko landareen hazkuntza atrofiatuko du eta karbono dioxidoa (CO2) xurgatzeko gaitasuna murriztuko da. Erresuma Batuko zenbait erakunde zientifikotan lan egiten duten ikertzaileek egin dute lan hori, hala nola Exeterreko Unibertsitatean (Ingalaterrako hegoaldea).
|
|
2008
|
|
|
Hizkuntza bera euskalki desberdinetan banatuta zegoen. Hala ere zenbait eduki eskualde desberdinetan partekatzen zituzten (kantuak, sinesmenak, etab.). Zentzu
|
horretan
mundu osoko herri kulturetan aurki daitekeen irudi nabarra eskaintzen zuen Euskal Herriak ere, elementu komunak eta tokian tokiko berezitasunak tartekatuz.
|
|
|
Hiri handiak, eta
|
horiekin batera
mundu osoko milaka milioi herritarren bizitza eta ondasunak, gero eta arriskutsuago daude klima aldaketaren eraginengatik. Horixe uste du Munduko Bankuak (MB).
|
|
|
Azken hilabeteotan, itsas mailaren igoera uste baino handiagoa izan daitekeela adierazi dute zenbait ikerketak. Arazo
|
horrek
mundu osoko milioika biztanleri eragin liezaieke, bai eta Espainia bezalako herrialdeei ere; izan ere, azterketa batzuen arabera, hondartzak desagertu egin dira, eta kostako laboreetan eta portu azpiegituretan izan duten eragina aztertu da. Hala ere, zientzialari batzuek gogorarazi dute egungo datuak ez direla aski aurreikuspen katastrofiko horiek egiteko, eta batzuetan itsasoaren maila jaisten ari dela.
|
|
|
Jupiterren atmosferako lainoetan bi ekaitz distiratsu sortu ziren iazko martxoan. Gertaera
|
horrek
mundu osoko zientzialarien arreta piztu zuen. Ekaitz horiek planetari itzulia eman zioten, eta atzean utzitako arrasto zurrunbilotsuan hil ziren, zeharkatutako ingurua laino gorrixka batean utzi ondoren.
|
|
2009
|
|
|
Era berean, Bilboko egoitzak proiektuko tresna garrantzitsuena den azeleragailuen ikerketarako, garapenerako, diseinurako eta fabrikaziorako zentroa izango du. Gainera, iturriaren entseguetarako zentro nagusia ere izango du eta softwarearen garapenerako zentroa,
|
horren bitartez
mundu osoko zientzialariek esperimentuak egin ahal izango dituztelarik.
|
|
|
1960ko hamarkadaren hasieran, David Paul Ausubel psikologo eta pedagogo estatubatuarrak ikaskuntza esanguratsua terminoa sartu zuenean didaktikaren eremuan, agian ez zuen imajinatu kontzeptu
|
horrek
mundu osoko ikasgeletan irakaskuntza eta ikaskuntza estrategiak eta metodoak ezartzean izango zuen oihartzuna. Teoria horren oinarria da nola ikasten den irakastea baino gehiago, ikasleen ikaskuntza kalitatezkoa izatea, zuzen ulertu eta sakontzea.
|
|
|
Bestalde, MARMek “Guía de los Caminos Naturales en España” argitaratu du, programa honek berreskuratutako ibilbideak xehetasunez biltzen dituen eskuliburua. Programa honen originaltasuna eta helburuak 2000 urtean saritu zituen Nazio Batuek, Praktika Onenen eta Tokiko Lidergoaren nazioarteko programaren bidez. NBEko arduradunek ekimen
|
hori
mundu osoko 700 ingurumen proiekturen artean aukeratu zuten. Bestelako natur bideak Natur Bideen programa ez da natura zeharkatu eta kultura eta aisia jarduera ekologikoez gozatzea proposatzen duen ekimen bakarra.
|
|
|
Ez da inguruan dagoen antzeko formazio bakarra, baina 50 milioi urte biltzen dituen bakarrenetakoa bai.
|
Horregatik
mundu osoko geologoek eta zientzialariek bisitatzen dute eremua, aldaketa klimatiko, geologiko nahiz biologikoen inguruan ikertzeko.
|
|
2010
|
|
|
Espezie
|
horren
mundu osoko arrantza kupoa 13.500 tona dira, Mediterraneo itsasoan eta ozeano Atlantikoaren ekialdean bakarrik aurkitu daiteke.
|
|
|
Espezie
|
horren
mundu osoko arrantza kupoa 13.500 tona dira, Mediterraneo itsasoan eta ozeano Atlantikoaren ekialdean bakarrik aurkitu daiteke.
|
|
|
Botika etxe erraldoiekprozedura ilun hau modu zabalean indarrean jarri dute batzuetan oinarrizko bizitzagenetikoki eraldatuz eta horrekin patentea ziurtatuz. Bistakoa da etikarik gabekojokabide
|
horrek
mundu osoko osasun publikoan duen eragin kaltegarria, arriskubizia baitakar nazioarteko osasun egoera interes pribatuen menpe uzteak.
|
|
2012
|
|
|
jarduera hori neurriz egitea, hala nola korrika egitea edo bizikletaz joatea, Cagliariko Unibertsitateko zientzialariek Italian egindako ikerketa berri baten arabera. Aurkikuntza berri
|
horrek
mundu osoko 300 milioi asmatikori lagundu liezaieke beren gaitza eraginkortasun handiagoz kontrolatzen eta botiken beharra murrizten. Ikertzaileek Italiako futbol profesionaleko talde bat aztertu zuten.
|
|
2017
|
|
|
Antologia
|
hori
mundu osoko jesuita ikastetxeetan erabiltzen zen, grekozko beste honekin batera: Selecta ex optimis Graecis auctoribus ad usum scholarum Societatis Jesu (bi liburukitan).
|
|
2020
|
|
|
Trumpek Osasunaren Mundu Erakundeari diru ekarpena eteteko harturiko erabakiak “nazioarteko lankidetza zapuztuko” duela ohartarazi du. "
|
Horrek
mundu osoko herrialdeei eragingo die, AEBak barne”. Gaineratu du Txinak aurrerantzean ere “nazioarteko osasun publikoa bultzatzen eginkizun garrantzitsua” izango duela.
|
|
2021
|
|
|
Sarobek mahai gainean jarri du IPCC Klima aldaketari buruzko Gobernuarteko Taldearen azken txostena. " Lan
|
horretan
mundu osoko 10.000 zientzia artikulutan baino gehiagotan oinarritu dira; hortaz, klimari buruzko zientziarik puntakoena jasota dago bertan, eta argi eta garbi esaten da ekiteko momentua orain dela, ez 2030, ezta 2050 urtea ere. Kontua da lehenbailehen emisioak jaistea".
|
|
2022
|
|
|
Berrehun milioi pertsona inguru logeatzen dira gela gorrietan egunero.
|
Hori
mundu osoko populazioa zen Erdi Aroaren hasieran. Aukerak ez dira inoiz falta, beraz.
|
|
|
junk food. Gaitz sozial
|
horrek
mundu osoko herritar kontsumisten eguneroko bizimoduan berebiziko presentzia du, ongi jatea garestia ez bada ere, gaizki jatea merke merkea delako. Elikabide kaskarrean kaloria huts, gantz, gatz, azukre, ongailu eta gehigarri asko sartzeaz gainera, maiz prozesu ugari nozitu dituzten elikagaiak(" ultraprozesatu" industrialak, oro har) ditu ardatz, lehengai osasuntsuen kaltean:
|
|
|
Brycer ergel
|
hori
mundu osoko balen jomuga gogokoena da.
|
|
2023
|
|
|
Oxikodonarekin izan zuen bizipenaren ostean, Sackler familiaren aurkako aktibismoan hasi zen. Familia
|
horrek
mundu osoko museoei diru donazioak egin izan dizkie, eta, horren truke, museo askotako galeriek familiaren izena daramate. Nan Goldinen argazkiak horrelako museoetan aurkeztu izan dira, eta harentzat oso garrantzitsua da oxikodonarekin negozioa egin duen familia hori arteetatik urruntzea.
|
|
|
El Niño k Ozeano Bareko ura berotzen du, eta
|
horrek
mundu osoko ozeanoen tenperaturan du eragina. Aurten hilabetez hilabete gainditu dira itsasoaren batez besteko tenperaturen errekorrak.
|