|
2001
|
|
|
Hemen, bereziki garrantzitsua da tenperatura beti baxu mantentzea, hau da, hoztean.
|
Horrek
mugatu egiten du mikroorganismoen biderketa, eta arriskuari aurrea hartzen dio. Hala ere, oso garrantzitsua da manipulazioak eta gainazalen higienea kontrolatzea.
|
|
|
Ikuspuntu horretatik, interesgarria da esne zentralera iristen den esnea ahalik eta baldintzarik onenetan iristea, hau da, kutsadura txikienarekin. Zenbat eta mikroorganismo gehiago izan, orduan eta ezegonkorragoa da esnea, karga ionikoa handitu egiten baita, eta
|
horrek
mugatu egiten du esnearen proteinek (kaseinak) disoluzioan irauteko duten gaitasuna. Horrek bakarrik eragin dezake esneak tratamendu termikoari eustea eta giza kontsumorako ez erabiltzea.
|
|
2003
|
|
|
Era berean, mikroorganismo batzuek mikrobioen aurkako substantziak sortzeko gaitasuna dute, hala nola bakterio laktiko asko. Alderdi
|
horrek
mugatu egiten du patogenoak elikagaia ugaltzeko eta aldatzeko duen gaitasuna. Horren ondorioz, patogenoen hazkundea inhibituta ikusteaz gain, haien presentzia ere murriztu egiten da kuantitatiboki.
|
|
|
Fenomeno horrek, gainera, esanahi sakona du gizateriaren historian; izan ere, Marteren aurreko hurbilketa handia Afrikan gizaki modernoek behera egiten duten lehen gizakia agertu zenean gertatu zen, “National Geographic” aldizkariaren laguntzarekin iaz egindako ikerketa genetikoaren arabera. Orduan, Lurra azken Glaziazio Aroa jasaten ari zen, eta
|
horrek
mugatu egin zuen lehen gizaki haiek baliabide naturalak elikatzeko edo eskuratzeko zuten gaitasuna, eta Afrikatik kanpo bultzatu zituen, India, Txina edo Australia bezalako urruneko lekuetara 10.000 eraman zituen bidaia batean. Gizakiak duela 35.000 urte iritsi ziren Europara, eta, seguru asko, Ipar Amerikara, duela 13.000 urte, espezie berriak kolonizatu gabeko azken puntua, Marte zeruan distira bereziz sortu eta 45.000 urtera.
|
|
2004
|
|
|
Hori dela eta, ez dirudi litekeena denik lesio subletal horrek mikroorganismoa hestera atxiki eta infekzio prozesu bati ekitea. Bestalde, Salmonella izozte/ desizozte/ izozte prozesuekiko bereziki sentikorra denez, tratamendu mota
|
horrek
mugatu egin dezake prozesatutako elikagaietan patogenoa egotea. Era berean, izoztearen ondorioz, mikroorganismoa askoz sentikorragoa da beste tratamendu batzuekiko, hala nola gazitzea, eskabetxatzea, pasteurizazioa edo desinfekzioa.
|
|
2005
|
|
|
Ildo horretatik, uste du landareek eta haien nahasketek, bai eta landareetatik erauzi, liofilizatu, destilatu, tindatu, zimendu edo onura terapeutiko, diagnostiko edo prebentiboarekin aurkezten den beste edozein prestakin galenikok ere, formula magistralen, prestakin ofizialen edo espezialitate farmazeutikoen araubideari jarraituko diotela, bidezkoa denaren arabera eta erregelamenduz ezartzen diren berezitasunekin. Arau
|
horrek
mugatu egiten du tradizioz sendabelartzat hartu izan diren landareen salmenta librea, baldin eta propietate terapeutikoak, diagnostikatu edo aurreneurriak aipatzen badituzte, eta kalez kaleko salmenta. Sektore hori arautu behar duen lege esparrua, hain zuzen ere, sendabelarrak eta haien prestakinak manipulatu, biltegiratu, merkaturatu, preskribitu eta banatzeko jarduerei dagokienez, ez da legegileak Medikamentuaren Legean agindutakora egokitu oraindik; beraz, sektorea segurtasun juridikorik gabeko egoeran geratzen da, bai hemendik eta bai EBtik ematen denaren zain.
|
|
|
Hori kimikako intoxikazio kronikoen oso bestelakoa da; izan ere, kontsumitzaileek ez dakite toxikoa kontsumitzen dutela eta kutsatutako elikagaiak baztertu egiten dituzte arriskua ezagutzen dutenean. Borondatezko kontsumoaren egoera
|
horrek
mugatu egiten du elikadura ohiturak aldatzeko aukera, eta sentsibilizazioari dagokionez esku hartze askoz garrantzitsuagoak eskatzen ditu; izan ere, gizabanakoak beren portaeraz konturatzen ez badira, aldaketa hori egiteko motibazio falta dago. Pertsonek beren elikadura ohiturak konparatzeko moduari buruzko informazio gehiago izateak elikagaien kontsumoa eta hori zehazten duten faktoreak hobeto ulertzen lagunduko du, eta elikaduraren arloko hezkuntza ekintzak hobetzeko ideiak emango ditu.
|
|
|
Emaitzen arabera, azido laktikoa oilasko haragi hoztuan deskontaminatzaile gisa erabil daiteke, produktuaren usaina, testura eta zaporea ez baitira aldatzen. Hala ere, haragia koloregabetu egiten da, eta
|
horrek
mugatu egiten du produktuaren onarpen orokorra analisi sentsorialean. Beraz, adituek uste dute oilasko izterrak azido laktikozko disoluzioekin garbitzea deskontaminazio tratamendu eraginkorra dela, nahiz eta kasu batzuetan haragia koloregabetzen duen.
|
|
|
Mugarik Gabeko Medikuak (MSF) erakundeak Indiako Gobernuari eskatu dio bermatzeko garatzen ari diren herrialdeetako gaixoek botikak jasotzen jarraituko dutela, botikei buruzko patenteei buruzko legean egingo duen aldaketaren ondoren. GKEak adierazi du araudi berri
|
horrek
mugatu egin dezakeela “bizitzeko terapia eskuragarriak ekoiztea eta hornitzea”, eta, gainera, eragotzi egin dezakeela, India baita garatzeko bidean dauden herrialdeetan erabiltzen diren sendagaien bertsio generiko eskuragarriak ematen dituen herrialde nagusietako bat. MSFk adierazi duenez, “Indiako politikariek beren boterea zentzuz erabiltzen ez badute behintzat”, herrialdeak Munduko Merkataritza Antolakundearen (MME) legea onartzeko duen betebeharrak, zeinaren arabera farmazia produktuei 20 urteko patenteak eman baitzaizkie, arriskuan jar lezake ospe hori.
|
|
|
Jabe guztiek dute elementu komunetara sartzeko eskubidea, baina eremu pribatiboen bidez egin behar denean, elementu
|
hori
mugatu egiten da.
|
|
|
Izan ere, elementu jakin batzuek, hala nola, ur, gas eta elektrizitate hodiek eta abarrek, nahitaez egon behar dute solairuen edo lokalen barruan, eraikinen konfigurazioa dela eta. Nahiz eta egia den jabe guztiek eskubidea dutela elementu komun gisa zehaztutakoetara iristeko, eskubide
|
hori
mugatu egiten da kasu horietan; izan ere, lege mailako arau bakar batek, hala nola Jabetza Horizontalaren Legeak (LPH), sarrera hori jasateko betebeharra ezar dezake. Herri Administrazioen Kontratuei buruzko Legearen 9.1.artikuluan araututakoaren arabera, “etxebizitza edo lokal baten jabea behartuta dago bertara sartzen uztera, baldin eta horretarako beharrezkoa bada:
|
|
2006
|
|
|
Produktu segurua egitea Arrautzak industria prozesaketako zentralera iristen direnean, arrautza zikinak eta garbiak bereizten dira. Zikinak garbigailu desinfektatzaile egoki eta baimendu batekin garbitzen dira, iritsitakoan arrautzarena baino 11ºC gorago; ondoren, 7ºC raino hozten dira, eta
|
horrek
mugatu egiten du mikroorganismoen hazkuntza, oro har, eta, bereziki, Salmonellarena. Ondoren, azala hautsi ondoren, tratamendu termikoa egiten da.
|
|
|
H5N1 birusak hegazti gripearen kasu berriak berresteak Europako herrialde guztiak mobilizatu ditu, birusaren balizko etorrerarako prestatzen ari direnak. Gaur egun, zenbait kontrol sistema erabiltzen ari dira hegaztien gripea pertsonengana irits ez dadin, hegazti jatorriko produktuen kontsumoaren bidez. Kontrol horiek behar bezala funtzionatzen duten neurrian, kontsumitzaileen konfiantza handiagoa izango da, eta
|
horrek
mugatu egingo luke ekoizpen sektoreetan duen eragina. Oro har, hegaztien eta hegazti migratzaileen arteko harremana bultzatzen duen edozein egoerak arriskua ekarriko du, aspalditik frogatu baita animalia basatien eta animalia produktiboen arteko harremana eta infekzioa herrialde batetik bestera hedatzea.
|
|
2007
|
|
|
Alde batetik, pertsonek beren organismoko substantzia karraskariek baino azkarrago metabolizatzen eta iraizten dute. Faktore
|
horrek
mugatu egiten du dosi baxuetan eta karraskariekin egindako azterketetan gizakientzat aurkitutako arriskuen balorazioak duen garrantzia. Orain, EFSAko adituek onartzen dute arratoietan, eta haien ondorengo bi belaunalditan, gorputz pisuaren 5 mg/ kg edo gutxiago duen eragin kaltegarririk ez egoteak konfiantza handiagoa ematen diola arriskuak baloratzeari.
|
|
|
Zergatik ez duzu ariketarik egiten? Izan ere, ez du norekin egin behar kirola, eskolaz kanpoko jarduerek ez diote astirik uzten, edo gehiegizko pisua du, eta
|
horrek
mugatu egiten dio mugikortasuna. Agian, eskaintzen zaizkion jarduerak ez zaizkiolako gustatzen, eta horrek gero eta gehiago larriagotzen du arazoa.
|
|
|
Aurkikuntzak lagundu lezake protesiak erabiltzen dituzten pertsonek zehaztasun eta sentsibilitate handiagoa eskatzen duten zereginetan erabil ditzaten, Chicagoko Errehabilitazio Institutuko ingeniari eta terapeuta fisikoek eta Northwestern Unibertsitateko Terapia Fisikoa eta Ingeniaritza Biomedikoa sailek (Michigan) osatzen duten zientzialari taldeak esan zuenez. Nashvilleko Vanderbilt Unibertsitateko John Kaasek argitaratutako artikuluak dioenez, anputazioa izan duten pertsonek ez dute ukimenaren zentzurik beren esku artifizialetan, eta
|
horrek
mugatu egiten du protesi horien erabilera. “Anputazioaren ondoren, besoko gainerako nerbioak bularreko muskuluetara transferitzen dituen teknika garatu dugu”, azaldu du testuak.
|
|
2008
|
|
|
Euroganberak estatu kideei eskatzen die kontsumitzaileak erraz alda dezakeela hornitzailea, “inolako kargurik gabe eta gehienez hilabeteko epean”. Gainera, gogorarazi du energiaren Europako merkatuak monopolio kopuru handia duela oraindik ere, eta
|
horrek
mugatu egiten duela aukeratzeko askatasuna eta hornitzaile “azkar eta doan” aldatzeko aukera. Eurodiputatuek “energia pobreziari” aurre egiteko plan nazionalak ezartzeko eta neurri horiek Europako agentzia arautzaileari jakinarazteko eskatu diete estatu kideei.
|
|
|
Epe hori igarota, kontua automatikoki ixten da, baita titularrari aldez aurretik jakinarazi gabe ere.
|
Horrek
mugatu egiten du kontu mota hori erabiltzeko muga, ordainagiriak helbideratzea edo kreditu txartelak ematea bezalako zerbitzuak ez baitira kasu horietan sartzen, batez ere titularraren segurtasun juridikorik ezagatik eta frogatutako kaudimenagatik. Hala ere, entitate guztiek ez dute kontu horiek erabiltzeko denbora mugatzen, nahiz eta kasu horietan ere ez diren aurreikusten etorkin egoiliar baten onura berberak.
|
|
2009
|
|
|
Azterketa horien arabera, estebia (printzipio aktiboaren kantitate handi bat, 750 mg/ egun eta 1.500 mg/ egun, estebiosido) eraginkorra izan daiteke paziente hipertentsiodunen arteria presioa murrizteko, baina azterketa laburragoen datuek (1 hilabeteko iraupena) ez dute emaitza horiek bermatzen. Gluzemiari dagokionez, bi ikerketa txikik emaitza positiboen berri eman dute glukosarekiko tolerantziari eta gluzemiari dagokienez, nahiz eta esperimentu horien zehaztasun metodologikoa nahiko txikia izan, eta
|
horrek
mugatu egiten du emaitza horien indarra. Horregatik, bi adierazpenetan zabaldu behar da ikerketa.
|
|
2010
|
|
|
Naturan dagoen azido sialikoa glukokonjugatu gisa dago, eta haren osaera biokimikoa funtsezkoa da metabolismorako eta funtzionaltasun organikorako. Behi esnean, ordea, haurrentzako formulak egiteko lehengaia, glikoproteinekin bat egiten du, eta
|
horrek
mugatu egiten du haren bioerabilgarritasuna eta eraginkortasuna. Azterlanean, Carlsonek egiaztatu zuen aztertutako haurren formulen %70ean azido sialikoa proteinekin lotuta dagoela.
|
|
|
Hasi moldeko ogitartekoetatik eta pure barazkietaraino edo haragi xehatuetaraino. Elikadura
|
horrek
mugatu egiten du mastekatzea, eta molarren oklusioaren garapenari eragiten dio, bereziki hortz horien mastekatze azalerari. Elikadura eta murtxikatze ohitura txarrak dira, eta horregatik dira gaur egun haurrak ortodontzia eramateko joera handiagoa, hortzeriaren jarrera zuzentzeko.
|
|
|
Haragia aukeratzeko eta prestatzeko orduan ere leuntasuna lehenesten da, eta xerren ordez hanburgesak, saltxitxak eta albondigak jartzen dira, eta ez dute ia haragi gisatua jaten oilaskoarena ez bada, bigunagoa baita. Dieta modernoan elikagai bigun ugari daude, eta
|
horrek
mugatu egiten du mastekatzea, eta eragina du molarren oklusioaren garapenean, bereziki hortz horien mastekatze azaleran. Horrek haien eta haien oinarri diren hezurren posizio txarra bultzatzen du, masailezurraren hazkuntza ez baita egokia garapen oklusal optimorako.
|
|
|
Horrela, ispilua jaikitzean argia sentsorea, bisorea beltzez agertzen da denbora tarte txiki batez. Hau duten argazki kameren arazo nagusia kameraren kliskagailua sakatzen den bakoitzean, kristala altxatu eta hasierako posiziora itzuli une batez;
|
horrek
mugatu egiten du irudiak etengabe atzitzea. Gaur egun, DSLR motako reflex kamera digitalak ertaina eta txikia, etxeko merkaturako; abiadura hau dute:
|
|
|
Mekanismo horietako bat irenstearen kontrola da, esperimentuan jarritako kopuru guztia jatea ezinezkoa gertatu zitzaien bi parte hartzaileetan azaltzen den bezala. Aukera horrek hormona oinarria izan lezake, urdaila beteta dagoenean zenbait hormona jariatzen baititu, eta
|
horrek
mugatu egiten du janari gehiago irensteko aukera. Beste mekanismo bat muskulu masa handitzean datza, ez hainbeste gantz ehuna handitzean, genetikak ere bideratutako prozesu batean.
|
|
|
Hala ere, zerealak ez dira nekazariak gehiago ekoizten saiatuko diren labore bakarrak, prezioen gorakadak “erakargarri egin baitu oinarrizko beste produktu batzuen laborantza, hala nola soja, azukrea edo kotoia”. Egoera
|
horrek
mugatu egin ditzake labore indibidualen ekoizpen erantzunak, merkatuen tentsioa arintzeko nahikoak ez liratekeen mailetara, FAOren ustez. Testuinguru horretan, “kontsumitzaileek elikagaiengatiko prezio altuagoak ordaintzea beste aukerarik ez dute izango”, erantsi du.
|
|
2011
|
|
|
Araudi berriak aldaketak sartu ditu etxebizitza kooperatiboen araubidean, malgutasun handiagoa emateko. Orain arte, merkataritza lokalak eta bere jabetzako instalazio eta eraikin osagarriak besterendu edo errentan eman dakizkieke bazkide ez direnei, baina ez etxebizitza bera, eta
|
horrek
mugatu egiten zuen jabeen eta oinordekoen erabakitzeko ahalmena. Aukera hori orain etxebizitzetara zabaltzen da, kooperatiba bakoitzaren batzar orokorrak aldez aurretik adostu behar dituen baldintzetan.
|
|
|
Gurasoek egoitza baimena duten haurrek bakarrik jaso dezakete baldintza hori. Horrek esan nahi du haurrak babes juridikorik gabe bizi daitezkeela, eta
|
horrek
mugatu egiten duela laguntzak eskatu eta jasotzeko edo hezkuntza jasotzeko muga. Adingabeek ere familia berriz elkartzeko, erroldatzeko eta nortasuna izateko eskubidea urratzen dute.
|
|
|
Pilulek gehiegizko pisua eragiten dutelako ideiari dagokionez, ez da ikerketarik egin bi faktore horiek elkarrekin lotzeko, nahiz eta likidoen nolabaiteko atxikipena eragin dezaketen, nahiz eta produktu berrienek hormona dosi oso txikiak izan. Hormona murrizketa
|
horrek
mugatu egiten du pilula hartzeari uzten bazaio gainditzen diren kontrako ondorioen kopurua. Azkenik, 35 urtetik aurrera pilulak hartzea kaltegarria dela uste izatea nahikoa da.
|
|
2014
|
|
|
Faktore psikosozialak. Adineko pertsona bakarrik egon daiteke, eta
|
horrek
mugatu egiten du etxea eta otorduak autokudeatzeko gaitasuna, eta depresiorako joera ere bultzatzen du. Batzuetan, arazo ekonomikoek elikagaiak eskuratzea mugatzen dute.
|
|
2022
|
|
|
Ildo horretatik, Kontsumo Ministerioa lege batean lanean hasi da. Lege
|
horrek
mugatu egingo ditu pertsona famatuek babestutako haurrentzako elikagai kaltegarrien iragarkiak, target adina handitu egingo du 15 urtera arte, eta murriztu egingo du “janari osasungarria” deritzon marjina. Helburua da gehiegizko pisua eta nutrizio txarra eragiten duten produktuen publizitatearen eraginpean ez egotea haurrak.
|
|
2023
|
|
|
Depositua betetzeko denbora eta autonomia dieselaren edo gasolinaren antzekoak dira, baina gasolina zerbitzuguneen azpiegitura (hidrogeneradoreak) egon behar da, gaur egun ez baitago halakorik. Espainian, instalazio horietako seik baino ez dute funtzionatzen, inork ez du erabilera publikorik, eta
|
horrek
mugatu egiten du auto horien merkaturatzea. Hori konpontzeko, Europako Batzordeak neurriak hartu ditu gutxieneko hidrogeneradore sare hori garatzea nahitaezkoa izan dadin.
|
|
|
Hala, hestebeteen edo saltsen kasuan justifikatuta legoke, ez baitute errezeta komunik, baina ez legoke baimenduta esnetan, jogurt naturaletan edo zukuetan, eta halaxe azaltzen du Elikagaien Segurtasunaren eta Nutrizioaren Espainiako Agentziak (AESAN). Hori dela eta, nahasmena sor daiteke; izan ere, kontsumitzaileek pentsa dezakete ezen, ausentzia egokia ez bada, ez dagoela bermatuta produktuak glutenik ez duenik, eta
|
horrek
mugatu egiten ditu bere aukerak, eta, gainera, lehia desleiala da. Glutenaren aurkako erreakzioak dituzten kontsumitzaileak elikadurari buruzko legediaren babespean daude.
|