|
2000
|
|
|
Gure inguruko hedabide hizkuntzanitzen artean, Gara da euskarari tratamendurikonena eskaintzen diona. Hala ere, Gipuzkoako egunkari
|
horren
hizkuntza-politikak ezdu hizkuntza-berdintasunik erakusten bere orrialdeetan. Gararen orrialdeetan, hamarretik bi hartzen ditu euskarak.
|
|
2004
|
|
|
Ezta fitsik ere. Indarraren legeak bere bidea eginda utzi baldin badu, orain errealitatearen arau bihurtuko dugu lege
|
hori
hizkuntza politika demokratikoa egiteko. Labur zurrean:
|
|
|
Alegia, hizkuntza-politika espliziturik ez baldin badaukagu harako edo honako erabilera-eremuetan zehazturik, ez ote zaio euskaltzale askori burutik zera pasatu: aizu, baina, erabilera-eremu formal edo informal hartarako edo
|
horretarako
hizkuntza-politika jakinik ez baldin badago araututa, zergatik ez dugu euskara erabiltzen euskararen alde gaudenok?
|
|
2005
|
|
|
• Argi du euskararen aldeko diskurtsoa. Beti eta edonon adierazten du euskararen aldeko defentsa,
|
horren araberako
Hizkuntza Politika bat darama: aurrekontuetako ehuneko jakin bat bideratzen du euskararen sustapenerako; Euskararen Biziberritzerako Plan Nagusia da Hizkuntza Politikaren islarik argiena.
|
|
2008
|
|
|
-> BEZ> zergaren> inprimakia> (1990). > Hemen ere aurrekoaren antzeko bidea segitu zen: balio erantsiaren zergarako inprimakia hustu zen UZEIn, eta
|
horretarako
Hizkuntza Politikak deitutako batzorde batean adostu zen euskarazko itzulpena. Batzorde horren osaera, aurrekoaren antzekoa izan zen.
|
|
2009
|
|
|
Bistan da hirugarren tokian aipatu dugun jarreraz ari garela, sustapenaren jarreraz, alegia. Jarrera
|
horren araberako
hizkuntza politiken aurrean, handia da uniformetasunaren aldekoek erakusten duten indarra, hizkuntza hegemonikoak ematen dien itzala baliatzen baitute mendeetan osatu eta trinkotu den hizkuntza-desoreka ainguratzeko. Moreno Cabrerak ohartarazi duenez (Moreno Cabrera, 2000):
|
|
|
Horregatik, sustapen-jarrerako hizkuntza politika bidezko eta eraginkorrak uztartu behar ditu sentsibilizazioa eta araua, eta arrazoi horrek berak egiten du ezinbestekoa neurriren bateko hertsadura.
|
Horregatik
hizkuntza politika bidezko eta eraginkorrak zilegitasun osoz uztartu behar ditu sustapena eta araua, muga batzuen barruan, jakina.
|
|
|
Horrek esan nahi du hizkuntza aniztasunaren kudeaketak pertsonak eta pertsonen arteko harremanak, pertsonen sentimendu, afektu eta emozioak ukitzen dituela zuzenean.
|
Horregatik
hizkuntza politikaz jarduteak esan nahi du hizkuntzaren gainean bainoago gizarte-bizikidetzaren antolamenduaz jardutea. Gainera, gizakiok hizkuntzekiko lotura eta atxikimendu diferenteak ditugu, ez baita lotura bera lehen hizkuntza, bigarrena edo hirugarrena, etxekoa edo Internetekoa, erabilera formaletakoa edo ez-formaletakoa... izateak eragiten duena.
|
|
2010
|
|
|
" Hizkuntza baten egiazko lokalizazioa ezagutzen duen hiztunaren burmina" dela baieztatzen zen. eta eskualde-lokalizazio hori arriskutsua zela zinez bereizirik egon behar diren hiru nozioren batasuna aditzera ematen baitzuen, eskualde bat, hizkuntza bat eta herri bat. noski testuak ez zuen zehazten baina hau da frantses estatuak egiten duena Frantziako lurraldearen, frantsesaren eta frantses herriaren batasuna aldarrikatuz. aipatu den bernard Cerquigliniren 1999ko Les langues de France txostenean ere ideologia ofizialaren elementu batzuk agertzen ziren. Cerquiglini, Carcassonne bezala, hizkuntza-lurraldetasun printzipioaren aurka agertzen da, haren" justifizio zientifikoa maila estatistikokoa baita eta interes gutikoa". nik, aldiz, uste dut irizpide hori biziki garrantzitusa dela, adibidez hizkuntza baten hiztunen dentsitatea lurralde batean, hizkuntza
|
horren aldeko
hizkuntza politika eramateko. beste iritzi bat aitzinatzen zuen Cerquiglinik," hizkuntza, elementu kulturala, ondare nazioanalaren atala da; korsikera ez da Korsika
|
|
|
2009ko martxoan kultura eta komunikazioaren ministeritzaren kabineteko buruak euskal konfederazioaren lehendakariari igorri zion gutunean hizkuntza-ideologiaren bilakaeraren adibide ona da. arestian erran dugu batasuna eta uniformatasuna berdintzen direla arduradun publiko batzuengan eta iritzi publikoan. gutun horretan estatuaren ordezkariak bereizketa argiki egiten du hori idatziz: " Estatuak, eremu
|
horretan
hizkuntza-politika bolontarista eramanez eta legezko tresneria berezia berretsiz, batasuna gauzatu nahi du ez uniformatasunean baina aniztasunean" (2009/03/09). bai, azken hogei urte horietan Frantzian hizkuntza-ideologia ofiziala, estatuarena hain zuzen, aldatu dela erran dezakegu. halere, aukera denetan, frantsesaren lehentasuna baieztatu da eta hori bi mendez geroz ez da aldatzen. aldiz, ... " Eskualdetako hizkuntza eta kultura irakaskuntza eman daiteke eskola-ibilbide osoan zehar, estatuaren eta lurralde-kolektibitateen arteko hitzarmen baten bidez finkatuak diren modalitateen arabera, hizkuntza horiek erabiliak diren eskualdeetan" 3 argi da estatuaren hizkuntza-ideologia era baikorrean aldatzen dela eskualdetako hizkuntzen mesederako, emeki eta baratxe izanik ere, frantsesaren lehentasuna printzipio nagusia egonik.
|
|
|
Kontseiluko idazkari nagusia Helbide elektronikoa: ...dieraztea, ez eta europan zein hizkuntza mintzo diren ere. adibide bat jartzearren, iturri batzuen arabera, europako batasunean 125 hizkuntzatik gora erabiltzen dira, horietako asko azken hamarkadetan izandako migrazio-mugimenduen ondorioz sartuak. berezko hizkuntza-komunitateei dagokienez, 60 inguru direla esan ohi da. horrekin batera, azken hogei urteotan estatu berriak sortu dira europan, eta
|
horrek
hizkuntza-politika berriak ezartzesoziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain az gain, hizkuntzen estatusetan ere eragina izan du. garai batean estatuko hizkuntza nagusia zirenak, egun gutxiengotzat hartzeko eskatzen diote europari. Finean, inposizio-hizkuntza izateari utzi diotenean ohartu dira hizkuntza handiak ezartzen duten inposizioez. aurreKo mugimenduaK gutxiengoen hizkuntzen direlakoen bilakaera historikoa egingo badugu, zenbait egilek XVii. mendera1 eramaten gaituzte, hain zuzen ere, westfaliako biltzarreko itunera, non gutxiengo erlijiosoen babesa aitortu baitzen. aro Modernoak hizkuntzen bilakaeran garrantzia hartuko zuten elementuak ekarri zituen:
|
|
|
Are gutxiago eskola-esparruko hizkuntza-plangintzari dagozkionak. Eskolaketaz eta eskola bidezko euskalduntze-bideaz ari garenean ez gara askotan esparru
|
horretako
hizkuntza-politikaz bakarrik ari, horren oinarrian dagoen beste zerbaitez baizik. Euskal herriaz (bere osaera etnokulturalaz, lurralde-hedaduraz eta aurrera begirako formulazio operatiboez) batzuek eta besteok ditugun iritzi diferente eta kontrajarrien errainu dira, hainbatean, desadostasun horiek.
|
|
2011
|
|
|
Tresna horren bidez, alde politikoak edota instituzionalak zer nolako bilakaera izan duen ikusi nahi izan dugu, eta
|
horretarako
hizkuntza-politika baten hiru ardatz nagusiak aztertu ditugu: corpus juridikoa, plangintzak eta baliabideak.
|
|
|
Euskararen estatusak ere ez du determinatzen eremu
|
horretan
hizkuntza-politika homogeneoak aplikatuko direnik: euskarak estatus juridiko bera duen lurraldeetan muturreko politikak aplikatzen dira.
|
|
2012
|
|
|
Nola hitz egingo dute belaunaldi berriek euskaraz, lan munduan hezkuntza-sistemak ez baditu euskalduntzen? Reyes jaunak jakin beharko luke pertsonek ez dituztela espazioak euskalduntzen, ez bada
|
horretarako
hizkuntza-politika eragingarria abiatzen. Gaur egun, gizarte espazioek gizabanakoak erdaldundu egiten dituzte, euskara erabiltzea etengabe eta sistematikoki eragotzita gaitasun komunikatiboa galtzen delako.
|
|
|
2006an, erakunde
|
horrek
hizkuntza-politikaren egitasmoa prestatu zuen, euskara honako eremu hauetan bultzatzeko asmoz: 1) transmisioa familiaren, haurtzaindegien eta hezkuntzaren bitartez; 2) erabilera komunikabideetan, aisialdian, argitalpenetan, toponimian eta gizarteko egunerokotasunean; 3) helduen ikaskuntza, corpusaren kalitatea, ikerkuntza soziolinguistikoa eta motibazioa (Dalmas, Simoni, Dupuit eta Pradeaux, 2010:
|
|
2016
|
|
|
Izan ere, neurketa horreta uharteko bizatanleriari egindako galderetako bat manxera ikasteko aukera izatekotan, beren seme-alabei aukera emateko alde zeuden izan zen; eta erantzun zutenen herenak baietz esan zuen. Hizkuntza-ekintzaileentzat, neurketa
|
hori
hizkuntza-politika ofizialeko inflexio-puntua da. Gaur egun, manxerak geroz eta hiztun gehiago ditu, eta baita onespen ofiziala, azterketa publikoak eta oso azkar zabaltzen ari den erabilera ere (Kewley Draskau 2001).
|
|
|
Hizkuntza politika zeharkakoa denon ahotan dago:
|
horrek
hizkuntza politika erabakien erdigunetik beretik pentsatu eta sustatzea eskatzen du. Baina horretarako ezinbestekoa da hizkuntzen kudeaketa gizartearen garapen nukleoetan txertatzea.
|
|
|
2017ko urtarrilean, Euskal Herri Elkargoaren (HELEP) xutik ezartzearekin, Ipar Euskal Herriko koadro instituzionala aldatuko da. Aldaketa
|
horrek
hizkuntza politika mailan ere aldaketa ekarri beharko du. Konkretuki, hizkuntza politika berriak jauzi kualitatibo eta kuantitatiboa ahalbidetu beharko du (Hautetsien Kontseiluak lurralde kontraturako ekarpenean zehaztu bezala), Ipar Euskal Herrian 2050ean euskara hiztun kopurua %30era hel dadin (gaur egungo erritmoan segituz %17tan izanen da 2026an, hots Unescok zehaztu mailatik behera hizkuntza bat ez desagertzeko).
|
|
2017
|
|
|
Jardunaldian parte hartzera gonbidatuak izan ziren, euskararen eremuan lanean ari diren gizarte eragileez gain, instituzio publikoetako arduradunak ere. Eta hain zu-zen ere, jardunaldi
|
horretan
hizkuntza politikaz beren iritzia eman zuten horien txostenak dituzue hemen irakurgai. Ez daude guztienak, bai gehienenak, ez han esan zituzten era berberean, geroztik moldatuak eta osatuak izan baitira.
|
|
|
Profesional euskaldunen behar
|
hori
hizkuntza politikaren arlo guztietan ematen da: haurtzaro ttipitik komunikabide eta ikus-entzunezkora.
|
|
2018
|
|
|
Denbora berean, zereginen banaketa teknikoa baino gehiago, hizkuntza politikaren lidergo politikoa nork hartuko duen jokatzen da egiazki. Lurralde
|
horretan
hizkuntza politikak 10 urte baizik ez ditu eta ziklo berri baten atarian kokatzen da. Euskalgintzak orokorrean eta Euskal Konfederazioak partikularzki, paper garrantzitsua beteko du ondoko hamarkadetan garatuko diren politiken heina definitzeko.
|
|
|
● Baserriko eredua gainetik kendu ezinik gabiltza eta
|
hori
hizkuntza politikaren porrotaren adibide garbia da. 2009an Peru Abarka eta Maisu Juanen arabera gabiltza oraindik.
|
|
2022
|
|
|
Espainiako erresumako 78ko Konstituzioak 3 artikuluan, eta Frantziako Errepublikako 1958ko Konstituzioak bigarrenean, hala jasotzen dute.
|
Horrek
hizkuntza-politika guztia baldintzatzen eta mugatzen du euskararen ezagutza eta erabilerari dagokionez. Euskal Herrian euskara derrigorrezkoa ez, baizik eta borondatezkoa izateak eta euskararen egoera soziolinguistikoak euskaldunok euskaraz gutxiago eta erdaraz gehiago bizitzera kondenatzen gaitu, hein handi batean.
|
|
|
Horretan dago Apodaka ere. Utopiak irudikatzen hasita, «hordagoa» jo behar da, haren ustez, eta, ondoren,
|
hori
hizkuntza politika zehatzetara itzuli. Alde horretatik, gardena da:
|
|
|
Iraitz Lazkano Uemako lehendakariaren erranetan, «beharrezkoa eta urgentea» da ikus-entzunezkoen gaiari heltzea, egoera «abiada bizian aldatzen» ari baita. Nabarmendu du, gainera, «sendotasun handiagoz» heldu behar zaiola gai
|
horri
hizkuntza politikan, ikus-entzunezkoek gazteen «hizkuntza gaitasunean eta ohituretan» duten eragina ikusita.
|
|
|
Iraitz Lazkano lehendakariaren erranetan, «beharrezkoa eta urgentea» da ikus-entzunezkoen gaiari heltzea, egoera «abiada bizian aldatzen» ari baita. Hala, nabarmendu zuen «sendotasun handiagoz» heldu behar zaiola gai
|
horri
hizkuntza politikan, ikus-entzunezkoek gazteen «hizkuntza gaitasunean eta ohituretan» duten eragina ikusita.
|
|
|
Hainbat eremutako ehundik gora eragilek hizkuntza politiketan eragiteko adostutako agiria da Batuz Aldatu; 2021eko ekainean aurkeztu zuten. Adostasun sozial
|
horrek
hizkuntza politiketan helburua berritu zuen agiria. Hala, «euskararen erabilera erosorako baldintzak sortu eta bermatzea» da egitasmoaren xedea.
|
|
|
Hauen eta Administrazioaren artean zubi-lanak egiteko Seamus O Ciosain izendatu zuten. Ikerketa talde
|
horrek
hizkuntza-politikaren garapenari oinarri sendoa eman zion, baina herritarren irlanderarekiko kontzientzia pizten ez zuten asmatu, eta, horretarako, 1980ko hamarkada arte itxaron behar izan zen.
|
|
2023
|
|
|
Ezertan hasi baino lehen beharrezkoa da hizkuntza eskubideak eta zuzenbidea elkar gurutzatzen direnean sortzen diren formula posibleei erreparatzea, horiek izango baitira lurralde
|
horretako
hizkuntza-politika baldintzatuko duten arau sistemak. Asko dira zuzenbidea hizkuntzarekin erlazionatzera daramatzaten arloak (Fernandez, 1999: 13).
|
|
|
Eta horrek, noski, garamatza aztertu behar izatera harreman hori egikaritzeak zein forma hartu dezakeen. Forma hartzearen prozesu
|
horri
hizkuntza-politika egitea deritzo. Hau da, hizkuntzen erabilera antolatzeko esku-hartze multzoa litzateke hizkuntza-politika eta bere baitan leudeke hizkuntzaren gainean egiten diren legedi, araudi edota egitasmoak, besteak beste.
|