|
2001
|
|
|
Neoplatonismoak agintzen zuenez, erromantikoek ere errealitatea beste nonbait ikusten zuten, eguneroko egoeratik urrun, norberaren lurretik urruti, beste irla batzuetan. Bidaia eta bidea, beraz, beste espazio
|
horretara
heltzeko prozesuak baino ez ziren, urruna eskuratzeko tarteak. Baino Coleridge ren The Ancient Mariner poemak, jada, beste zerbait adierazten digu.
|
|
2002
|
|
|
Nireak laster egingo du. Baiña une
|
hori
eldu baiño lehen, nire zuhurtziak ikasi berri duana azalduko dizut. Zera, erranen dizudana, nire ilburukoa izanen dala.
|
|
|
Gogoko izaten jakon hain lekutara joatea, beste toki
|
horretara
heltzea, bere burua erakutsi baino besteen zerak, aziorraziak astindutea gurago. Bai, orraztutea eta jorratzea.
|
|
2005
|
|
|
Juanek ixiltasuna. Urte osoan auzorako bake santuaren mira izan dau eta
|
hori
heldu danean gehiegizkoa deritxo.
|
|
|
15 Labayru bizkaierazko literatura jorratzen duen bakarra ez izan arren, bada eredu
|
horretan
helduentzako literaturari eutsi dion bakanetakoa. Beste argitaletxe batzuek gazte eta umeentzako literatura jorratzen dute.
|
|
|
Migrazioen Erakunde Internazionalaren arabera (OIM) urtean 120.000 haur eta emazte erortzen omen dira trafiku horren zepoan. Esklabo beltzen trafikua gorenean zelarik ez ziren hurbiltzekorik ere kopuru
|
horretara
heldu. Interpolen arabera, neska bakotxak urtean 110.000 eurotako irabazia ematen dio proxeneta bati35 Nazio Batuek diotenaz urtean zazpi hamar mila milioi eurotako mozkina ematen du munduan gaurko esklaboen trafikuak36 Alemaniako putetxeek eskutan ibiltzen duten dirua, urtean 6.000 milioi eurotakoa da, Adidas enpresaren heinekoa!
|
|
|
Pio VI.a Aita Saindua Parisera etor arazi zuen bortxaz, bere koroatzeko. Hein
|
horretara
heldu eta denen beharra baita orori buru egiteko!
|
|
|
Jondoni Pauloren garaietan jadanik, giristinoek hautatzen zuten nor izanen zen beren burua, presbyter: hitz
|
hortarik
heldu baita prêtre hitz frantsesa, bai eta lehenago euskaraz apez erran nahi zuen bereter hitza. (Bereterretxea ez da behin ere beretter edo monagillo baten etxea izan, bainan presbyter batena.)
|
|
|
hautetsi bat, kargu bakar bat! Gure demokrazia zaharrak ere ez dira hein
|
horretara
helduak: badira beren kargutan hogei, hogeita hamar urte, berdin gehiago irauten duten hautetsiak.
|
|
|
Jainkoa bezain onak izatera entseatu behar dugu. Badakigu ezinezkoa dela, baina ahal bezain ona izateko, saindutasun
|
horretara
heltzeko ideia emana zaigu. Beti hobeki egitera deitzen gaitu, gero eta hobeak izatera, sekulan bide bazterrean gelditu gabe, ustez eta helmugaratuak garen.
|
|
|
zenbaitek bigarren aita saindu bat izendatu zuten! Ez baitziren oraino denak maila
|
horretara
helduak.
|
|
2007
|
|
|
Erromantzeak eurak ere ez dira funtsean latinaren dialektoak baino, latin arruntetik han eta hemen modu diferentean garatu diren hizkerak, eta aginte politikoak geriza eman dieten neurrian hizkuntza estatusa jadetsi dutenak. Erromantze guztiak ez ziren
|
horretaraino
heldu.
|
|
2008
|
|
|
Dena dela, literatura nola eta zein baliabide pedagogikorekin irakatsi behar den erabakitzeko orduan, askotariko iritziak eta askotan, kontrajarriakdaude. Atal honetan arazo
|
horri
helduko diot, eta azken urteotan irakaskuntzaren eta pedagogiaren alorrean egin diren aurrerakuntza eta proposamen nagusiak bilduko ditut. Hala ere, egungo literaturaren irakaskuntza guztiz ulertzeko, ezinbestekoa da lehendabizi apur bat atzera egitea denboran, eta kontuan hartzea historizismoaren ereduak ikasgeletan izandako eragina.
|
|
|
Horrek irakasleen konpromiso sendoa eskatzen du; batetik, ikasleengana hurbiltzeko eta haiek ezagutzeko ahalegin handia behar delako, eta bestetik, ikasmaterialak moldatzea eta literatura hobeto ezagutzea ezinbestekoa delako metodologia berriekin saiatzeko. Baina, era berean, irakasleei lagundu egin behar zaie erronka berri
|
horri
heltzen; testuliburuak gehiago egokitu behar zaizkio ikuspegi berriari, eta curriculumek ikuspegi komunikatiboa argiago zehaztu behar dute. Azken batean, ez da nahikoa ikasleen gaitasun komunikatiboak garatu behar direla esatearekin; nola egiten da hori?
|
|
|
Lan astuna zan hori; horregaitik, astoagaz joaten ginan, ama plazatik etorri eta gero. Euri asko egiArtibai errekaren gaineko zubi
|
horretara
heltzen ginan milloitarrok, herrira, mezatara ta gentozanetan. Atzeko baserri zuriko tejabanan, Altzalein, aldatzen genduzan oinetakoak. ten ebanean teilatuko hodietatik jausten zan ura, itusura, be erabilten genduan.
|
|
|
Arerio gogorrak ziran masmak erleentzat. Gurasoek barriro ekiteko gogorik ez eta seme alabok be ez geuntsan lanbide berezi
|
horri
heldu. Polita zan, ba!
|
|
2009
|
|
|
Hau da, elkarren arteko adar talka egiten dute bietako batek bestea garaitu arte. Inoiz 30 aldiz topeka egindakoak ere ezagutu dituzte baina gutxi ziren kopuru
|
horretara
heltzen zirenak.
|
|
|
Sei urterekin hasten ziren eskolara gutxi gorabehera, eta hamahiru hamalau urte bete arte joaten ziren. Batzuek adin
|
horretara
heldu baino lehen uzten zioten eskolara joateari. Behin hamalau urtera helduz gero, beharrean edo ofizioren bat ikasten hasten ziren.
|
|
|
Gainera igotzen ziren gazteak, salto bat egin eta aurrera egiten zuten. Landa
|
horretara
helduta kredoa errezatzea izaten zen ohitura.
|
|
|
Basordaportu zen, lekukoen esanetan, deskribatu berri dugun parajeari esateko ezagutu duten izenik zaharrena. Izen
|
horrekin
heltzen zitzaizkien gutunak eta era horretan aurkezten ziren zeregin administratiboak zituztenean. Guztiek azpimarratzen dute, hari beretik, inguruari izena ematen zion Basorda kala ez dela sekula ere itsas portua izan, eurek dakitela behintzat.
|
|
|
Bertatik Elorritxuko tontorrera doan bidea hasten da. Behin tontor
|
horretara
helduta, bideak Jata bien erdirantz jarraitzen du.
|
|
2011
|
|
|
Busturiar asko izan dira itsasgizonak, eta bide
|
horretatik
heldu izan dira barrikuntza asko etxeetara. Lekukoen esanetan, gaztelekua sortu eban abade berberak ekarri eban lehenengo telebistea be, lehenengotan guztientzako izan zana.
|
|
2015
|
|
|
Ibon Egañak aztertu du (2015), batez ere Anton Figueroari jarraiki, esparru autonomoaren eraketa zertan den ezberdina euskal literaturaren kasuan (Figueroak Galiziako literaturaz dihardu). Haien arabera, hizkuntza, nazioa eta literatura sustatzeko premiak ez du esparru sendoetan bezainbeste arbuia97
|
Horregatik
helduko diogu gehiago Bordieuren teoriari Even Zoharrenari baino. tzen literatura komertziala: " Arrakasta komertziala literatura periferiko hori ezagutzera emateko bitartekotzat ere hartzen da; hots, barruan eskuratu ezin duen legitimitatea kanpoan eskuratzeko bidea ere bada" (Egaña, 2015, 65).
|
|
|
Ikasle eta irakasle batzuk eskolan poliziak egotearen kontra agertu zirela eta, gaiaren inguruko hainbat iritzi plazaratu zituzten zenbait intelektualek. Egiak gai
|
horri
heltzen zion poliziak euskaltegietatik aparte mantentzearen alde agertuz intelektualaren figuraren inguruan hausnartzeko. Zenbait intelektualen aipuak baliatu ondotik, Karlos Santamaria ipintzen zuen intelektual eredugarritzat.
|
|
|
Borrow XIX. mendeko idazle ingelesa izan zen, garaiko bidaiari nabarmenetako bat izateaz gain. Hil zela ehun urte bete ziren 1982an, eta aitzakia
|
horrekin
heltzen zion gaiari Izagirrek. Borrowen soslai abenturazalea eta hizkuntzak ikasteko gaitasun berezia nabarmendu ondotik, euskaldunoi buruz Borrowek idatzitakoei ipini zien arreta.
|
|
2017
|
|
|
Zinez diot, ironiarik gabe eta fede onez, Uribek ere BNYB fede onez idatzi duela iruditzen baitzait. Eta Uribe fede horren profeta modura azaldu zaigu, geuk ere fede
|
horri
heltzeko gonbidatuz, Bihotza hor baitago. Baina gizateriak ez dio nahikoa federik.
|
|
|
Bigarrenik, errealitatearen gaineko gure ezagutza okerra salatzen du telos horretatik aldentzen gaituzten aurreiritzi eta jokabideen sorburu bezala. Azkenik, konponbidea egon badagoela proposatzen du, telos
|
horri
heldu, ezagutza okerrak zuzendu eta egiaren araberako jokabide etiko eta politikoak jarraituta erdietsiko litzatekeena.
|
|
|
Guk, gainera, badakigu ez garela hara sekula helduko; baina baita promesa bazter uzterik ez daukagula ere. Bide
|
horri
helduta helduko dira, heltzekotan, errealitate hobeak, askeagoak, justuagoak. Promes ezinezko eta ezinbesteko horri helduta.
|
|
|
Bide horri helduta helduko dira, heltzekotan, errealitate hobeak, askeagoak, justuagoak. Promes ezinezko eta ezinbesteko
|
horri
helduta.
|
|
|
Jacques Derridak dioen bezala," [e] zin dut zorion benetakorik imajinatu plurala, diferentziala ez denik." 50 Alegia, zorionik izatekotan, esentziarik gabeko zoriona izango da, nahigabearekiko mugak zorrozki zehaztu gabe izango dituena. Zorionik izatekotan, menperaezina den errealitate bati bere
|
horretan
heltzeko borondatetik eratorritako zoriona izango da. Zorionik izatekotan, atzemanezinak diren egia eta justizia atzemateko dugun betebehar ezin utzizkoaren paradoxatik ernaturiko zoriona izango da.
|
|
2018
|
|
|
Berriro jarri zuen berebiziko atentzioa bata zuridunek esaten ari zirenaz, sexu egarriaz eta patologia sexualaz zihardutela konturatuz. Eta orduantxe jakin zuen Augustok, medikuek inongo zirrikiturik aurkitzen baldin bazuten bederen, autu
|
horri
helduko ziotela ziurren.
|
|
|
Beharbada, uste du izango zela, baita ere, mutila ere ez zelako ibili burutik eginik, ez zelako ibili itsu harrapatari, emakumeari ernegatu eragiten, hankarteko zuloa aspergarri edireiten. Ez dagoelako hitzik esateko, hark egin zizkionak azaltzeko, esan du, inoiz inork ez diola berdinik egin, uholde gozamenez eta plazerez beterik ipini,
|
horregatik
heldu dela ondorio itzel batera; maitasuna punto muertoan egitea lakorik ez dagoela, bene benetan supermegaguay dela.
|
|
2019
|
|
|
Protagonista femeninoen" gehiegizko eskematismoa" z mintzatzen zen eta
|
horri
helduko diogu azken pasarte hauetan. Nolakoak dira pertsonaia femenino horiek?
|
|
|
Are gehiago gertatzen da hori genero beltza eta genero ikuspegiari buruzko ikuspuntu kritikoek elkartu behar luketen bidegurutzea suertatzen denean. Javi Cillerok euskal eleberri poliziakoez eginiko doktorego tesian beharrezkotzat jo zuen alderdi
|
horri
heltzea, baina ez zion tarte berezirik eskaini, gure lan honetan baliatuko ditugun adierazpen interesgarriak egin zituen arren. Cilleroren adierazpenez gain, Gema Lasartek (2011, 2015) idatzi du genero beltzaren eta genero auzien intersekzioez aurrerago adieraziko dugun moduan.
|
|
2021
|
|
|
Eta, hain justu ere, lekuko
|
horri
heldu nahi zaio, zelanbait, lan honetan. Alde batetik errutinen nahiz pentsamendu errutinen printzipioak, bestetik, Bularretik Mintzora egitasmoak hasierako etapetan egindako lanaren aurrendaritza, eta azkenik, ikerketek oro har frogatzen dituzten emaitzak aintzat hartuz, Bigarren Hezkuntzarako literatur errutinak eraiki eta proposatu nahi da XXI. mendeko literaturaren didaktikarako baliabide esanguratsu gisa.
|
|
|
Gemma Lluch eta Felipe Zayas en azken
|
horri
heltzen dio IE2 k eta irakurketak ekintza gisa irakurmenaz harago doazen beste trebetasun batzuk eskatzen dituela baieztatzen du; hala nola, ikuspegi kritikoa izatea edota argudiatzeko gai izatea irakurketak izaera kolektiboa hartzen duenean. Modu berean, irakurmen gaitasuna irakurritakoaren ulermena baino zerbait gehiago dela azaltzen du Victor Morenok56 aipatzen dituen lau azpigaitasunak ekarrita:
|
|
|
" Hezkuntza literariorako prest izan gaitezke, bai, baina modu orokorrean ehuneko batek gaitasunak izanen ditu hezkuntza literarioa segitzeko, eta bikain. Niri axola zaizkit bazterrean geratzen diren horiek zeren eta, hala ere, nire ustez eta ez banaiz oker, gutxiengo batek baitu gaitasuna heziketa literario
|
horretara
heltzeko".
|
|
|
Penaz eta kezkaz ere bizi den afera da, zenbaiten iritziz, gainera, berria eta koiunturala ez den arazoa da hori. Horren aurrean, autokritika
|
horri
heldu eta arazoaren oinarrira heltzeko nork bere jardunaren inguruko hausnarketa egitearen garrantziari azpimarra jartzen dio LIR1 ek, bere esanetan, asko baitago jokoan, ikasle horiek etorkizuneko sortzaileak izan luketelako:
|
|
|
Lehenengoaren ustetan, liburu oso bat amaitzeko zailtasun askoz gehiago dute haurrek gaur egun, eta gazte asko DBHra gabezia
|
horrekin
heltzen direla dio LIR3 k, eta ondorioz, literaturarekiko lotura, zaletasuna edo" engantxea" lortzea asko kostatzen da. Elkarrizketatuaren arabera, irakurketa jardun gisa aldatu dela zalantzarik ez dago, eta besteak beste, polarizatu dela adierazten du:
|
|
|
Edonola ere, arazo nagusia hurbiltzeko modua bada,
|
horri
heldu zaiola uste du GE1 ek:
|
|
|
Orokorrean diotenagatik, etxean indarrean dauden ohiturak funtsezkoak dira, ez irakurketa ohiturei dagokienez soilik, bestelako literatur ohiturei ere eragiten baitiete, adibidez, sorkuntzari. Horrek ez du esan nahi etxean gurasoek sortu behar dutenik nahitaez seme alabek
|
horri
hel diezaioten, baizik eta eremu hurbil horretan sortzen den literaturaren inguruko kulturak geroz eta praktika konplexuagoei atea ireki diezaieketela:
|
|
|
Ondorioz, ikaskuntza sakonagora egingo luke ikasleak, hots, 45 Izendapenaren inguruan biliteracy, multiliteracy edo pluriliteracy terminoen egokitasunaz eta zehaztasunaz eztabaida sortu izan da, bilingualism, multilingualism eta plurilingualism terminoen inguruan egon denari jarraiki. Guk ez diogu
|
horri
helduko lan honetan, baina gaian sakontzeko García, Bartlett eta Kleifgen (2008) edo Meyer eta besteak (2015) lanetara jo daiteke. Azken honetan nahiz Meyer-en eta Coyleren (2017) lanean, orobat, Content and Language Integrated Learning (CLIL) markoa osatzeko beharraz ere ari dira. batetik, jakintza arloari dagozkion prozedura, gaitasun eta estrategien automatizaziora, eta, bestetik, edukiaren ezagutza kontzeptualaren jabekuntzara iritsiko litzatekeelako.
|
|
|
pertsonen garapen integralean29 literaturak jokatzen duen papera garrantzitsua delako, alde batetik, literatur testuak emozioekiko bidea zabaltzen duelako, eta, bestetik, imajinario kolektiboa eta kode kultural amankomunak ezagutzeko, horietaz jabetzeko edota horiek zalantzatan jartzeko baliabidea ere badelako (op.). Bigarren argudio
|
horri
helduta, literatur testuak gizateriaren balio, gai eta kezka nagusietara hurbiltzen dituela pertsonak diote Bastida-k, Bordons ek eta Rins ek (2006), eta, modu horretan, ezagutza teoriko jakinak bere hurbileko errealitatearekin harremanetan jartzeko nahiz bizi diren gizarteaz hausnartzeko bidea zabaltzen diela zehazten dute. Bide beretik mintzatzen da Retolaza (2018) kulturak munduarekiko errepresentazioan betetzen dituen funtzioez:
|
|
|
Dioenaren arabera, argitaletxeetatik material eta metodologia berritzaileak proposatzen saiatzen dira gelako saioak dinamikoagoak eta motibagarriagoak izateko, ikasleen parte hartzea sustatzeko eta ebaluatzeko modu batzuk inplementatzeko. Irakasleek sarritan lekuko
|
horri
heltzen diotela eransten du baina, hezkuntzak eskaintzen duen testuinguruak egoera zailtzeaz gain, eskola eredua betikotzera ere badaramatzala:
|
|
|
Eta, helarazi nahi den mezu
|
horri
heltzen dio NE1 ek ere, hots, zer den literaturaz eta esperientzia literarioaz ulertzen dena. Esplikatzen duenez, normalean, gauzak hala egin behar direlako egiten direnean, egin egiten direla, baina plazeretik gutxi izaten duela horrek.
|
|
|
Hartara, irakasleei tresnak eskaintzea garrantzitsutzat jotzen du EIAE3 k eta, gainera, baliabideek gero eta euskarri nahiz pauta metodologiko gehiago dituztela uste du, baina gakoa baliabideen erabileran datzala uste du, eta formazioak batez ere
|
horri
heldu liokeela. Norabide hori arrakalatzeko xedez, argitaletxeetatik bi bide esploratzen ari direla azaltzen du elkarrizketatuak:
|
|
|
alde batetik, dena lantzeko tarterik ez dagoelako, eta bestetik, hori ahalbidetuko duen aukeraketa orekatua eta oinarritua egiteko ezagutza eta formazioa falta delako. Formazio falta
|
horri
heltzen dio GE2 k, eta horrek bi ondorio dakartzala ematen du aditzera: heziketa literariorako proposamen egokiak egiteko ezintasuna, bata, eta ikasleen ezezagutza, bestea.
|
|
|
Bere ustean, hau euskal literaturaren kasuan nabarmenagoa da, eta ez, ordea, literatura espainirrarenean, kasu horretan hautaprobak behartuta horiek ikastea bermatzen baita.
|
Horri
helduz, zera galdetzen du IE7 k: " Zergatik Batxilergoa amaitzen duenean ikasle batek kontrolatzen ditu gaztelaniazko literaturako hainbat klasiko, hainbat lan, eta euskaraz ez?".
|
|
|
Bide beretik, HIR1 autore eta obra kanonikoen zein ikasleentzat erreferentzialagoak edo hurbilagokoak izan daitezkeenen arteko proposamen orekatu baten alde mintzatzen da, eta azken hauek klasikoengana iristeko plataforma egokia izan daitezkeela argudiatzen du. EIAE3 k ideia
|
horri
heltzen dio, baina hurbilagoko izen edo izenburuez gain, euskarriek ere ateak zabal ditzaketela azaltzen du, musika bera, esate baterako:
|
|
|
Hurrengo astean proposatuko dizuedan azpigeneroarekin harremana dutela ikusiko duzue, baina
|
hori
heldu den astean. Bestalde, metrikaren gaia aipatu dizuet lehen, eta, izan ere, aste honetako poema musikatuen azterketa horretan hori eta errimarena begiratu beharreko aspektuetako bat da, ezta?
|
|
|
Ondorioz, horrek poesiaren edota antzerkiaren moduko generoak minoritarioagoak izatea dakar, eta irakaskuntzari dagokionez, beraz, indar eta arreta bereziagoz sustatu beharrekoak (DGIR1). Parte hartzaileak dioenez, DBHko 3 eta 4 mailetan hasten da bera literatura modu akademikoagoan lantzen, eta hor azken maila
|
horretan
heltzen dio poesiagintzari modu berezituan, baina azaltzen duenaren arabera, inplikazio pertsonal eta profesional gehigarri handiaz, ikasleek sarritan zalantzan jartzen duten zerbait delako:
|
|
|
Saiatzen gara ikaslea erdigunean jartzen eta behar duenaz galdetzen eta hausnartzen. Eta ikasle
|
horretara
heltzeko, eta irakaslea izango denez agente hor, ba zer eskainiko dugun pentsatu modu orekatu horretan. Eta bagabiltza ahalegin hori egiten materialak aukeratzerakoan, metodologiak diseinatzerakoan".
|
|
|
Mugimendu sozial eta aldarrikatzaile gisa sortu zen, garai horretan AEBetan batez ere pertsona arrazializatuek sufritzen zuten egoera ekonomiko eta sozial gogorraren erdian. Eta, hain zuzen ere,
|
horri
helduz nahi dugu grafitiaren ezaugarri hori eta proposatuko ditugun testuen xede komunikatiboa harremanetan jarri.
|
|
|
Arestian, metodologiari erreferentzia egiterakoan, proiektuen izaera aipatu da. Literatura lanaren zentraltasuna aldarrikatu du IEE1 ek diziplinartekotasunean oinarritutako ereduan, eta hari mutur
|
horri
heltzen diote GE1 ek eta BE1 ek ikuspegi konpetentzialetik ere. Azaltzen dutenaren arabera, obra literarioei didaktikaren erdigunea eskainiz gero, komunikazio gaitasuna garatu daiteke konpententzia literarioa lantzen den bitartean, hots, literaturatik hizkuntza lantzea ikuspegi komunikatibo batetik, elkarrekintzan eta elkar elikatuz egon behar dutelako biek ala biek.
|
|
|
" Beste bide batzuk jorratzea" eskatzen du IEE1 ek, eta, horrela, gazteei literatura ez dela liburuetako orrialdetan soilik agertzen dena irakastea, baina, dioenez,
|
hori
helduak, irakasleak, sihetsi behar du lehenik, eta irakas jarduna ardatz horietatik ere eraiki. Izan ere, galdetutako ikasleek ere horren jabe direla adierazten dute, eta horixe bera eskatzen dute:
|
|
|
Euskal Herri mailan sortu zan mobimentua, Bertso Eskolak eratzeko ekimenagaz. Arratia mailan be erronka
|
horreri
heldu geuntsan, eta horretarako, Jon Lopategiren laguntasuna euki genduan. Erronkeari eutsi geuntsan, eta gaur be jarraitzen dau.
|