|
2003
|
|
|
EUGENIO ARRAIZA biapuntu bezala harturik bizitza kulturala pert sonaren onerako dela eta, horri loturik, gizarteari begira, guztion onerako dela, gehiago interesatzen zaigu ezagutza prozesuaren azterketa antropologikoa eta
|
horrek
gizartean duen isla, kultura hitzak historian barrena izan dituen adierak aztertzea baino edota eliteen interes sozialen, politikoen edo ekonomikoen arabera, kultura era askotan nola erabili den azaltzea baino, elite horiek globalizazioaren boterearen gaineko lehian ari baitira ezagutzaren gizartea esaten zaion horretan.
|
|
|
Gogoan izan, bizi indar etnolinguistikoaren alderdi objektiboan atal hauek ditugula: komunitate euskaldunaren pisu demolinguistikoa, hizkuntzak jasotzen dituen babes instituzional publikoa eta pribatua, komunitate euskaldun
|
horrek
gizartean duen kontrol ahalmena eta, azkenik, euskal hiztunak gizartean duen estatus kokapena. Eta alderdi subjektiboan, bestalde, honako hau dugu:
|
|
|
ADISKIDETASUNAREN IZAERA ETA ADISKIDETASUN
|
HORREK
GIZARTEAN DUEN ERABILERA
|
|
2007
|
|
|
Abiapuntu bezala harturik bizitza kulturala pertsonaren onerako dela, eta horriloturik, jendarteari begira, guztion onerako dela, gehiago interesatzen zaiguezagutza prozesuaren azterketa antropologikoa eta
|
horrek
gizartean duen isla, kultura hitzak historian barrena izan dituen adierak aztertzea baino. Bestela esanda: eliteen interes sozialen, politikoen edo ekonomikoen arabera, kultura era desberdinetan nola erabiltzen den azaltzea baino, hobe dugu aztertzea elite horiek nolaegituratzen diren eta nola eragiten duten; izan ere, globalizazio aroko boterearengaineko lehian ari baitira, nahiz eta hitzez ezagutzaren gizarteaz mintzo diren.
|
|
2009
|
|
|
Adierazgarria da adostasun osoa omen duen proiektu txikitzaile horrek gero eta jende gehiago aurka duela ikustea. Alderdi politiko nagusiek, egun legalak diren guztiek, proiektuaren beharra eta
|
horrek
gizartean duen babesa aipatzen dute behin eta berriz. Eta, bitartean, aurka gauden gutxiengo erradikal horren aurka egiten dute indar guztiz.
|
|
2010
|
|
|
Bizkaian ez zen barneratu korronte «neomediebalista» XIX. mendearen erdialdera arte, batez ere neoklasizismoa gogor garatzearen eta mugimendu
|
horrek
gizartean zuen onarpen handiaren eraginez. Gure lurraldean luze iraun du, hain zuzen, 1777 urtetik 1860 urtera bitartean (ZZ EE, 1991:
|
|
2012
|
|
|
Barakaldoko kasuan, erabilera datuetan islatzen den bezala, gaztelania da nagusi, botere egoeran dagoela esan daiteke. euskara, berriz, menpeko hizkuntza da, ez du apenas funtziorik betetzen. hizkuntza baten osasunak, maiz, hizkuntza
|
horrek
gizartean duen kokapenarekin zerikusia du. Beraz, euskarari inolako funtziorik edo legitimitaterik aitortzen ez bazaio, nekez egongo da osasuntsu.
|
|
|
Pertsuasio iturriek egiten duten edo egin dezaketen euskararen erabilera pertsuasiboa dugu hemen aztergai, eta horrek badu harremana hizkuntzaren erabilera partikularrarekin. Euskarak pertsuasio eraginkortasuna areagotzeko ahala baldin badu, ordea, hizkuntza
|
horrek
gizartean duen toki eta kontsiderazioagatik eta bertako herritarrek haren inguruan dituzten aktitudeengatik izango da, eta horrek hizkuntza entitate sozial gisa kontsideratzea eskatzen du nahitaez.
|
|
|
Euskarak pertsuasio eraginkortasuna areagotzeko ahala baldin badu, hizkuntza
|
horrek
gizartean duen toki eta kontsiderazioagatik eta bertako herritarrek haren inguruan dituzten aktitudeengatik izango da, eta horrek hizkuntza entitate sozial gisa kontsideratzea eskatzen du nahitaez.
|
|
|
“Bakoitzak duen erantzukizunetik (administrazioek, adinekoen elkarteek eta, oro har, gizarteak), gure inguruneak hobetzeko eta gizarte aldaketa horietara egokitzeko lan egin behar dugu”, adierazi zuen. Adineko Jendea Adeitsu Tratatzen duten Hirien Munduko Sarearen helburu nagusiak dira kolektibo
|
horrek
gizartean duen potentziala aprobetxatzea eta udalerrietan aldaketak egitea, bizi kalitatea hobetzeko. Aldaketa horiek lortzeko, adinekoen elkarteek eskatzen dute, besteak beste, adinekoen osasun eta gizarte zerbitzuei buruzko informazio “argia eta eskuragarria” eskaintzeko lan egitea.
|
|
2013
|
|
|
Lehen Elizaren esku zeuden irakaskuntza eta osasun zerbitzua. Baina legeak aldatu ondoan, apaizek eta serorek eskumen hori galdu zuten, eta
|
horrekin
gizartearen baitan zuten eraginaren zati handi bat. Gerlan, apaizen eta giristinoen engaiamendua zintzoa bezain ezinbestekoa zela agerian utziz, erlijioaren eragina berreskuratzeko ahalegina egin zuten.
|
|
2014
|
|
|
Aipatu dugu halaber esparru sozio ekonomikoak, lan ordainduak berak, eta lurralde bateko enpresa konfigurazioak lurralde
|
horretako
gizartearengan duen eragina oso handia dela. Hizkuntza minorizatuen arlotik oso ondo ezagutzen den zerbait da hau guztiau, izan ere minorizazio prozesuan galtzen den lehen esparruetako bat izaten baita sozio ekonomiarena (arlo publikoaren ondoren agian lehena).
|
|
2019
|
|
|
Ukaezina da azken urteetan LGTBI+ kolektiboa hartzen ari den ikusgarritasuna eta kolektibo
|
horrek
gizartean duen onarpena areagotzen ari direla. Abanikoa zabaltzen ari da pixkanaka; gero eta gehiago dira beren burua gizarteak eraikitako moldeetatik at kokatzen duten herritarrak, aske maitatzeko eta aske bizitzeko hautua egin dutenak.
|
|
2022
|
|
|
ustez bereziki nazionalistak ez diren herrialdeak, Espainia eta Frantzia kasurako, harrotu egiten dira euren selekzioekin. Horrek sentimentu nazionalista indartzen laguntzen du, eta uste dut gu oraindik ez garela jabetu
|
horrek
gizartean duen eraginaz. Horri buelta eman behar zaio, eta, behin kontzientzia hartuta, ziur nago egoerari aurre egingo dion jendea mobilizatuko dela.
|
|
2023
|
|
|
|
Horrek
gizartean duen eragina argi ikusi zen, adibidez, AEBetako 2016ko hauteskundeetan. Eragin nabarmena izan zuen horrek guztiak bozketan.
|