|
2023
|
|
|
Estatuaren eta autonomia erkidego eskudunen arauek zehazten dute eta
|
horrek
finantza zaintzaren tresnak zehazteko orduan zailtasunak ezartzen ditu.
|
|
|
Mugarteen gaineko foru arauak aztertu aurretik eta horietan finantza zaintzaren inguruan hausnartu aurretik, gaiaren inguruko zehaztapen bi egin behar dira: alde batetik, toki erakundeen lurralde eremua aldakorra da eta udalak eratu, aldatu eta desagertu daitezke (TAIXTBren 3 artikuluarekin bat eginez); eta bestetik, udal mugartearen aldaketak duen eragina kontuan izan behar da alde finantzarioan ere, eta
|
horretan
finantza zaintza sartzen da.
|
|
|
EAEn, ETELk lurralde historikoek toki erakundeen finantza araubidearen eskumenen gainean argitasuna eman du eta
|
hori
finantza zaintzaren esparrura ere heldu da. EKk eta EAEko autonomia estatutuak aldarrikatu zirenetik eta, batez ere, 1981eko Ekonomia Ituna onetsi zenetik, finantza zaintzako organo eskudunaren inguruko hika mika egon da.
|
|
|
Finantza zaintzako organo eskudunek toki erakunde baten arau fiskalen ez betetzea gertatzeko arriskua ikusten duenean, horri ohartarazpena egiteko aukera izango du. Ez betetze arriskuan dagoen toki erakundeak 3 hilabeteko epean ez betetzeko hori saihesteko neurriak hartu behar ditu eta neurri horiek epe
|
horretan
finantza zaintza organo eskudunari jakinaraziko dizkio. Toki erakundeak ez baditu neurri horiek hartzen edo toki erakundeak hartutako neurriak egoki ez baditu ikusten, orduan, finantza zaintzako organo eskudunak neurri zuzentzaileak behartzeko aukera izango ditu.
|
|
|
Tributu izaerako diru sarreren inguruan gehiago gehitzerik ez da lan honen zeregina, bai ordea,
|
horren gaineko
finantza zaintzako ahalmenak aztertzea. Aurretik adierazi dugun bezala, Konstituzio garaiko lehenengo Ekonomia Itunean, 1981ekoan, Foru Aldundien toki erakundeen gaineko finantza zaintzako ahalmenak tributuen ordenazio eta ezarpenaren gainean ematen ziren.
|
|
|
Beraz, tartekari izaera daukate, finantza zaintzako organo eskuduna diren aldetik aurrekontu jardueraren gaineko zaintza dutelako. Informazio betebeharra kontrol teknika denez, kontrol
|
hori
finantza zaintzako organo eskudunari bidali behar zaio.
|
|
|
estatuen zorpetzeari eusteko doikuntza politikei berriro ekitea. Oraindik ez dago araurik zehaztuta, irizpideak bakarrik daude, baina argi dagoena da
|
horrek
finantza zaintzan ere eragina izango duela.
|
|
|
Legeak EFP onartzeko bi araubide ezberdintzen ditu: lehenengoa, TOLTBren 111 eta 135 artikuluetako toki erakundeentzat zehazten da eta
|
horretan
finantza zaintzako organo eskudunak zuzeneko esku hartzea izango du; eta bigarrena, beste toki erakunde guztientzat izango da eta horretan finantza zaintzako organo eskudunak ez dauka parte hartzeko aukerarik. Azkenengo kasu honetan, EFP toki administrazio ez betetzaileak berak behin betiko izaerarekin onetsiko du.
|
|
|
Legeak EFP onartzeko bi araubide ezberdintzen ditu: lehenengoa, TOLTBren 111 eta 135 artikuluetako toki erakundeentzat zehazten da eta horretan finantza zaintzako organo eskudunak zuzeneko esku hartzea izango du; eta bigarrena, beste toki erakunde guztientzat izango da eta
|
horretan
finantza zaintzako organo eskudunak ez dauka parte hartzeko aukerarik. Azkenengo kasu honetan, EFP toki administrazio ez betetzaileak berak behin betiko izaerarekin onetsiko du.
|
|
|
Xedapen horren inguruan bi ñabardura egin behar dira: lehenengo eta behin, garaian zegoen Ekonomia Ituna 1981ekoa zen eta
|
horrek
finantza zaintzako ahalmenak tributuen ordenazioan eta zergapetzean ematen ziren, hau da, diru sarreren esparruan; eta bigarrena, finantza zaintzaren ahalmenak toki erakundeen artean hitzartutako tributuen banaketari hedatzen dio indarrean zegoen Ekonomia Itunaren 46 artikuluarekin bat eginez.
|
|
|
Horrek guztiak eragina izan zuen EAEko toki erakundeen gain eta finantza zaintzaren gainean ere. Egoera horretan 2016an jaio zen ETEL eta arau
|
horrek
finantza zaintzaren inguruan zehaztapen handiak egin zituen. Finantza zaintzaren titulartasunari buruzko arazoaren gainean argi eman zuen, gero adieraziko dugun bezala, baina finantza zaintzaren esparru materialaren edo ahalmenen gainean ere argia eman zuen aurrekontu jardueraren, zorpetzearen eta kontabilitatearen gaineko zaintzak arautuz.
|
|
|
Ikerketa honen objektua den finantza zaintzako funtzioen egikaritzan zuzenean parte hartze handia duelako. Toki erakunde guztietan dagoen kontu hartzailetzak izaera ekonomikoa duten ekintza guztien gaineko kontrola gauzatu behar du eta kontrol
|
hori
finantza zaintzako funtzioak gauzatzen dituzten organoekin batera eta koordinazioan gauzatuko du. Toki administrazioetan funtzio zehatz batzuk toki erakunde guztietan eman behar dira derrigorrez:
|
|
|
Toki ogasunen gainean finantza zaintzaren jarduera gauzatzen da gehien bat. Modu
|
horretara
finantza zaintza toki errekarguetan eta autonomia erkidegoko tributuen gaineko parte hartzean ematen da, baita zenbait zorpetze eragiketetan eta udalez gaineko edo azpiko toki erakundeen baliabideen inguruan ere. Aurrekontu eragiketa nagusienetan (aurrekontua onestea, betearaztean eta likidatzean) finantza zaintzak ere bere zeregina dauka.
|
|
|
Artikulu hauen arabera, toki erakundeek egoera jakin batzuetan beharrezkoak dituzten kreditu eragiketak edota berme eragiketa guztiak aurretiazko baimen baten mende geratuko dira (TOLTBren 53 artikulua). Baimen
|
hori
finantza zaintzako eskumenak edo funtzioak dituzten organoek eman dute (autonomia erkidegoek finantza zaintza Estatutuen bidez aitorturik dutenean edo bestela Estatuak). Esan daiteke, oro har, baimen teknika, kontrol neurri gisa, onargarria dela baimendutako jarduketaren legezkotasunari eragiten dionean, eta salbuespen gisa soilik, Konstituzio Auzitegiaren 1983ko abenduaren 23ko Epaiari dagokionez esan dugun bezala, egokitasunari eragiten dionean.
|
|
|
Zorpetze muga gainditzen ez duten epe luzerako kredituedo berme eragiketek ez dutenez oreka ekonomikoa kolokan jartzen, legezkotasun kontrol huts bat egiteko, finantza zaintzaren teknika autonomia erkidegoak egikarituko du. Bestetik, epe luzerako kredituedo berme eragiketek zorpetze muga gainditzen dutenean oreka ekonomikoan eragina izan dezaketenez, legezkotasuna kontrolaz gain, aukera kontrola ere gauzatzeko eskumena egongo da eta kasu
|
horretan
finantza zaintzaren teknika (baimena, alegia) Estatuak aplikatu du.
|
|
|
Zerbitzu horiek ematea koordinatzeko, Diputazio Probintzialek, ukitutako udalerrien onespenarekin, Ogasun eta Administrazio Publikoen Ministerioari proposatuko dio zerbitzu horiek emateko modua, Diputazioak zuzenean emanda edo elkar banatutako kudeaketa formula erabiltzea, partzuergo, mankomunitate edo beste formula baten bitartez. Zerbitzuen kostu eragingarria gutxitzeko proposamenaren inguruan Ministerioak ebatziko du, beti ere autonomia erkidegoa entzunda,
|
horrek
finantza zaintza eginkizunak betetzen baditu".
|