|
2000
|
|
|
Inork ez zuen erantzun. Abuztuko asteazken
|
horretan
emakumeengandik aparte nahi ninduen patuak. Litekeena zen Klara bere bestondoa ohetik kanpora narrasteko tipoan ez egotea oraino.
|
|
|
En plus, Luisek bera zirikatzen jarraitzen du eta atzo, urrunera joan barik, aspirina bat eta kondoi bat eman zizkion: aspirina, Rakelek coca cola hartzen duenean haren edalontzira botatzeko, Luisen esanetan, nahasketa
|
horrek
emakumeak ble ble jartzen dituelako; kondoia, horren ostean etorriko diren olgetetarako... Bon, gaurkoz besterik ez.
|
|
2001
|
|
|
EAEn nahiz Espainiako Estatuan bikoiztu egin da aldi baterako kontratuen batez bestekoa, eta hiru langiletik bat honelako kontratuarekin ari da. Kontratu mota honekin lanean ari direnen artean, gaur egun, gehienak gizonezkoak dira, baina geroz eta gehiago nabari da kontratu mota
|
hori
emakumeen kontrataziorako erabiltzeko joera.
|
|
|
Horrekin erdietsiko da aldi
|
horretan
emakumea gizentzea (ohiko kontua da hori), haurraldian zehar harturiko okerreko elikabide ohituren ondorioz.
|
|
|
Hazkuntza
|
hori
emakumetan ez da horren ikusgarria izan: duela bi urte baino %14 gehiagok hobetu dute fisikoa bisturiaren bidez.
|
|
|
Badira
|
horretarako
emakume berexi batzuk. Beraien lana haur sortu berriak hiltzea da.
|
|
2002
|
|
|
Adibidez, Annie Leclerc, Hélène Cixous, Luce Irigaray edo Julia Kristevak mendebaldeko tradizio androzentrikotik aldendu nahi duen idazkera berri batekin esperimentatzen dute. Idazkera horren muina ahots literario berriaren bilaketa da, eta ahots
|
horrek
emakume gorputzaren esplorazioan bilatzen du bere espezifikotasuna. Ildo horretan, Urretabizkaiaren eleberria emakume gorputzaren aipamen eta deskribapenez josita dago.
|
|
|
Gaur egun, argi dago etxeko lan gehienak emakumeek egiten dituztela. Banaketa
|
hori
emakumeak gizonarekiko izan duen menpekotasunarekin loturik dago, eta, ondorioz, generoen arteko lan banaketa horrek eremu askotan du bere eragina.Batetik, emakumeen lanegun osoa (ordaindutako lana eta ordaindu gabekoa) gizonezkoena baino luzeagoa izatea dakar, sarri oporrik gabekoa. Bestetik, lan merkatuan parte hartzean, nabarmena da bereizkeria, emakumeek sarritan soldata apalagoak dituztelako, eta emakumeen enpleguek onarpen sozial baxuagoa dutelako.
|
|
|
Prozesu horrek, merkatari izatetik noble moduan bizitzeko aukera eman zien ondarea sortzeraeraman zituen, maiorazkoak sortzera, beren etxeak, horietako batzuk leinu zaharren bigarren semeek sortutako etxe berriak? etxe noble bihurtzera, eta, EginoMalleatarren kasuan behintzat, noblezia tituluduna lortzera15 Zentzu honetan, gizarte antolaketari dagokionez, Gipuzkoan XVI. mendean gertatu zen dinamikagarrantzitsuenetako baten ordezkariak dira; beren etxeak sortu eta antolatu zituzten, eta antolaketa
|
horretan
emakumeek definituta ikusi zuten beren espazioa. Prozesu horretan guztian, emakumeak, beti ere leinuen partaide gisa?
|
|
|
Bertan, hiru talde handi bereizten dira: gazteen edo helduen osteoporosi idiopatikoa, kausa ezagunik gabea; I. motako osteoporosia edo menopausia ostekoa (bizitzako aldi
|
horretan
emakumearengan sortzen den estrogenorik ezak eragin erabakigarria du); eta II. motako edo senil motako osteoporosia. Badira hezur masaren galera areagotzen duten faktoreak, hala nola, geldiarazte luzea, tabakoa eta alkohola.
|
|
|
Osteoporosiak munduan 200 milioi emakumeri eragiten die, eta 50 urtetik gorako haustura jasateko arriskua% 40 inguru handitzen da. Menopausiaren ondoren estrogenoen jarioa gutxitu egiten da, eta
|
horrek
emakumeengan hezur masa galtzea bizkortzen du, 35 urtetik aurrera gizaki guztiek hori bera gertatzen baita.
|
|
|
Hala ere, emakumeen zati handi batek uste du nahiko ogi gutxi kontsumitzen duela. Era berean, akats asko daude pisua galtzeko jarraibide egokienekin alderatuta, eta gai
|
horrek
emakume gazteen ehuneko handi bat kezkatzen du. Arlo honetan, nutrizio arloko heziketa handiagoa eskatzen da dieta irrazionalen jarraipenari aurre egiteko, eta horrek kalte egiten dio nutrizio egoerari, eta horrek baldintzatzen du, hain zuzen ere, osasunerako galera gutxi, labur eta arriskutsuak izatea.
|
|
|
Drogei buruzko Plan Nazionalerako Gobernuaren ordezkariak, Gonzalo Roblesek, ohartarazi zuen atzo Espainian «feminizazioa» dela jolas drogen kontsumoa, edo asteburuan, 14 eta 18 urte bitarteko gizonen eta emakumeen artean pilulak berdin irenstearen ondorioz. Roblesek gogorarazi zuen adin
|
horretako
emakumeek %10 gainditzen dutela jada tabakoa tabako kontsumoan, eta, aldiz, kannabisaren eta pilulen kasuan «berdindu edo gainditu egin dute», duela hamarkada bat baino askoz ere posizio apalagoan egon arren. Drogei buruzko Plan Nazionalerako Gobernuaren ordezkariak adierazpen hauek egin zituen Alteako (Alacant) udako ikastaroen inaugurazioan.
|
|
|
Paziente horien arretaren kostua milaka milioi eurotan neurtzen da. Patologia
|
horrek
emakumeengan du eraginik handiena, menopausiaren ondoren, non hezur galera gertatzen baita, batez ere trabekularra (hezurraren barnekoa). 40 eta 50 urte bitartean, emakumeen sexu zikloa irregularra izaten da erabat amaitu arte.
|
|
2003
|
|
|
Hala eta guztiz ere, jendeak arrarotzat hartzen du dantza gustukoa izatea eta horrek eragina dauka. Honen harira, pentsatzen dut sentsibilitate kontua dela eta
|
horretan
emakumeek mila buelta ematen dizkiezuela mutilei».
|
|
|
1926an Maria de Maeztuk eta Concha Mendez poetek martxan jarri zuten Club Lyceum beste batzuk Lizeo Feminista izendatzen dute elkarteko partaide egin zen, eta hango Literatura saileko arduradun. Victoria Kent, Isabel Oyarzabal sozialista, Zenobia Camprubi eta beste intelektual asko batu zituen elkarte
|
horrek
emakumeen arteko elkartasuna sustatzea zuen helburu, eta era guztietako emakumeei ireki zizkien bere ateak, nahiz eta azken batean partaide gehienak intelektualak izan. Joera politikoko zein erlijiosoko ekitaldiei uko egiten zienez, bai feministen, bai sozialisten eta bai katolikoen kritikak jaso zituen.
|
|
|
Numeru
|
hortan
emakume baten abotsak
|
|
|
Emakume Progresisten Federazioko lehendakari Enriqueta Chicanok, Emakumeen Sareko kide denak, “onartezina da aitorpen batetik adin txikiko baten bortxaketa bezalako gertaera tragikoen aurrean presio handia egiten jarraitzea”. Ekimen
|
horri
Emakumeen aurkako Indarkeriaren aurkako Hirien Sarea eta “www.ablacion.org” web orria gehitu zaizkio. Kanpainan parte hartu nahi duenak “www.redfeminista.org” orrian parte har dezake.
|
|
|
Horren ordez, nahiago izan zuen irribarre egin, isildu eta gin tonic ari trago luzea eman. Une
|
horretan
emakume gizon bat hurreratu zitzaion Oskarri. Keinu bat egin zion, sexia, eskutik heldu eta dantza egiteko gonbita luzatuz.
|
|
|
Gauza txikiek erakusten dute hori, zabarki tolestutako ezpain-zapiek eta gorderik behar luketen aizto eta tresna dirdaitsu guztiak agerian eta zintzilik egoteak, bereziki. Bai, etxe
|
horretan
emakumerik gabeko gizonezkoa bizi dela erabaki du Lupe Latasak eta irriño batek argitu dizkio begiak. Gaur larunbata da, pentsatu du gero.
|
|
2004
|
|
|
Kontua da amona asko eta asko 65 urtetik gora, seme alabak hazita, gurasoak hilik eta senarra jubilatuta dagoenean, bilobak zaindu beharrarekin aurkitzen direla. Modu
|
horretan
emakume asko aisialdirako denbora berreskuratzen hasi direnean aurkitzen dira bilobak eta askotan seme alabak »otorduak prestatuz eta baita etxea garbituz ere» zaindu beharrean. Egoera horrek adineko emakume ugari eramaten ditu estres egoerak bizitzera.
|
|
|
Algak proteina, mineral eta oligoelementu iturri baliotsua dira, baina, sodio asko dutenez, saihestu egin behar dira presio handia dagoenean. Egoera
|
hori
emakume haurdunen ehuneko txiki batean gertatzen da. Gainera, iodo ugari duenez, ez da komeni maiz jatea, zenbait jakiren noizbehinkako gozagarri gisa erabiltzea baizik.
|
|
|
Hilekoaren aurreko sindromea obulaziotik hilerokoraino agertzen diren sintoma fisiko eta psikikoen multzoa da. Sindrome
|
horrek
emakumeen %40ri eragiten dio, eta emakumearen ohiko jarduera oztopatzen du eta nabarmen hondatzen du haren bizi kalitatea. José Luis Doval Condek, Ourenseko Ospitale Konplexuko ginekologoak, azaldu duenez, “sintomak maizago eta gogorrago gertatzen dira egunak igaro ahala, eta intentsitate maximora iristen dira aldia hasi aurreko egunean”.
|
|
|
Ugalkortasunari buruzko Europako Konferentzian jakinarazi da egun hauetan Berlinen egiten ari direla. Egileek baikor agertu dira aurrerapen
|
horrek
emakume askori zabaltzen dizkien aukerengatik, kimioterapia bezalako tratamenduen oldarkortasunagatik ugalkortasuna gal baitezakete. Hodgkin en linfoma 1997an, medikuek Hodgkin en linfoma bat diagnostikatu zioten amari, sistema linfatikoko minbizi mota bat.
|
|
|
Hala ere, demanda judizialen itzalak Estatu Batuetan gero eta zailagoa egiten du gaixo horietako bati erditze baginala egiteko prest dagoen osasun zentro bat aurkitzea. Mediku asko kezkatzen dituena da jarduteko modu
|
horrek
emakume batzuk beren etxeetan edo larrialdiko zesarea egiteko ekipaturik ez dauden zentro naturalistetan erditzen behartzea. Espainiako Ginekologia Elkarteak onartzen du umetokia hausteko arriskua badagoela, baina bere aholkuari eusten dio, ahal den guztietan, zesarearen ondoren baginan erditzen saiatzeko, arrisku gehigarririk ez badago edo lehenengo haurdunaldian erditzea aholkatu ez zuen egoera errepikatzen bada.
|
|
|
Ongi da esan zuen Aritzek. Egun
|
horretan
emakumeak oso ondo zaindu zituen biak. Orduan Aritz sorgin bat ez zela kontura zen, ez baitzuen jotzen ezta oihukatu ere.
|
|
2005
|
|
|
Gizonei dirua, askatasun handiagoa, erabakiak hartzeko aukera... eman izan zaie pribilegio gisa. Eta modu
|
horretan
emakumeen gainetik ezartzen ditu sistemak, nolabait. «Horiek sekulako onura bezala aurkezten dira.
|
|
|
Indarkeria honek sostengatu egiten du patriarkatua, eta zer da patriarkatua? Gizonezkoek daukatela boterea, eta botere
|
hori
emakumeak menperatzeko erabiltzen dutela. Botere hori sostengatzeko indarkeria erabiltzen da.
|
|
|
Bai, eta aurrerapauso guztiak ongi etorriak dira. Baina aldaketa
|
hori
emakumeok hala eskatu dugulako eman da, ez gizonek sistema osoari kritika sakona egin diotelako.
|
|
|
Dolu garaia iraganik, auto errealizazio sentimendua bizi luke alargunak etapa horretan, bere burua prestatzeko, ikasteko eta askatasun pertsonala praktikan jartzeko aukera urri urriak izan zituen belaunaldi
|
horretako
emakumeak.
|
|
|
Izan ere, ikuspegi etiko erlijiosotik, abortoa infantizidioaren pareko krimena zen eta moral kristauaren eta interes nazionalaren kontra zihoan. Medikuntzaren ikuspegitik, abortoa antinaturala zen beti, eragindako abortoa nahiz aborto naturala izan, bigarren kasu
|
horretan
emakumea behar bezala ez zaintzearen ondorio zelako. Lege berdinak kontrazepzioa, antisorgailuen erabilera, salmenta eta publizitatea zigortzen zuen.
|
|
|
II. Errepublika, konkista juridiko eta politiko garrantzitsuen garaia izan zen emakumeentzat; baina, hala ere, muga handiak mantendu ziren oraindik. Egoera berri
|
horrek
emakumearen eredua aldatzen hastea eragin zuen, eta horrela, emakumeak familian betetzen zuen papera, esparru pribatuan betetzen zuen papera, eta gizonaren paper tradizionala zalantzan jartzen hasi ziren. –Modernitatearen arrisku?
|
|
|
Zerbait hori hasiera bateantxantxetan hartzen zen, baina gero izugarrizko gorrotoarekin tratatu izan da. Zerbait
|
hori
emakumearen parte hartzea Alardean zen. Gai hau,, kasualki?, 1976.urtean agertzen da lehenengo aldiz udal agirietan, batzuen ikuspuntutik desastrearen eta beste batzuen ustez iraultzaren urtea izan zen hartan, hain zuzen ere.
|
|
|
Kasuhonetan ere gatazka irrazionalitate eta eskandaloaren bidetik eramateko saiakeraegin zen. Aitzitik, beste garai batzuk ziren eta hiritarren parte hartzea instituzioetan errazagoa zen; gutxienez, une
|
horretan
emakumeek beraien iritzia ematekoaukera izan zuten. Bitxia bada ere, garai haietan egunkarietan emakumearen partehartzearen kontra azaldu ziren iritziak eta iritzi emaileak eta gaur egungoak berdinak dira.
|
|
|
emakumearen parte hartzearen alde daudenek beste Alarde bat antolatzekoduten aukera. Ideia
|
horrek
emakumeen parte hartzearen alde daudenen jatorrizkoideia desitsuratzen du.
|
|
|
Adibide gehiago daukagu. Maiz narrazioak etorkizunari begirako proiekzioaduela aztertu ahal izan dugu, eta
|
hori
emakumeen helburuetan oinarriturik gertatzen da. Hori gertatzen denean, helburu horiek gauzatzean ziurtasuna eta preskripzioa nagusitzen dira, lerro editorialari estu lotutako modalitate subjektiboari, etaez gaurkotasuneko informazioak behar lukeen «objektibotasuna entzuterakoan etaadierazterakoan»10 beste bati?
|
|
|
Bestalde, Asturiasko Printzea sariak adierazi du prostituzioa legeztatzea ez dela arazo horri irtenbidea ematea, alderantziz baizik, gizakien salerosketa gehiago susta baitezake, Herbehereetan bezala. Esan denez, “prostituzioa legeztatzen bada, indarkeria eta tratu txarrak legeztatzen dira, gainera, praktika
|
hori
emakumeen duintasunaren aurka doa”.
|
|
|
Nepalen aurtengo apirilean grabatu zen dokumentala, eta urrian prest egongo da. Bertan, GKE horrek Asiako herrialde
|
horretako
emakumeak alfabetatzeko nola lan egiten duen azaltzen da.
|
|
|
nik atzerriko hizkuntzetan ikasi ditudan lehenengo gauzak eskerrik asko, mesedez, eta halakoak izan dira… Goenkaleko `erdaldunek´ erdaraz gehien esaten dituztenak, hain zuzen. Euskara oraindik ondo menperatzen ez duten atzerritarrak direla adierazi gura bada, zelan da posible etengabe por favor eta qué tal estás esaten ibiltzea eta horren ostean ez nuke sekulan pentsatuko Maria Luisa
|
horren
emakume ankerra denik bezalako esaldiak euskara jatorrean botatzea?).
|
|
|
– Mari
|
hori
emakume ederra duk. Andre andrea.
|
|
|
Agian aski du haurrarekin. Askotan gertatzen da
|
hori
emakumeen artean. Baina horrek ere ez dizu balio, haurra zeure haur nahi duzu orain eta prest zara maite ezin duzun emaztearekin bizitzen jartzeko, ezta?
|
|
2006
|
|
|
Bestean emetasun kontzeptu berria kritikatzen zuen:
|
horren arabera
emakume guztiak ama eta emazte baino ezin zuten izan, erdi eta goi mailako ikasketetatik baztertuz (lanbide ezberdinak lortzeko modu bakarretik), eta lehen mailako heziketa aukerakotzat joz euren kasuan. Egoera hartan, feminismoaren bigarren saldoak, sufragismo liberalak, bi eskaera horiek betetzea ezinbesteko helburu politiko gisa hartu zuen:
|
|
|
Horren erruz uko egin behar diote lanbideari, lanpostua eta familia bateraezinak baitziren. Belaunaldi
|
horretako
emakumeek argi erakusten zuten borroka sufragistak idatzitako legea aldarazi zuela, baina ez idatzi gabea, patriarkatuaren legeak gizonen pribilegio hierarkikoak bermatzen baitzituen. Pixkanaka" izenik gabeko gaitza" delakoa agertu zen eta emakumeek banaka ez zuten aurkitzen gaitz hura sendatzeko modua.
|
|
|
Ez dezagun ahantz famili balioetako bat amatasuna dela:
|
horregatik
emakumeak ama izan nahi du eta bere seme alabekin egon, beste hamaika gauza bazterrean alboratuta.
|
|
|
Baina ez dakigu ziur.
|
Hori
emakumeen
|
|
|
Móstoles de Fernando Silva eta Concha Pies Madrilgo ospitaleko ginekologoak Gineara abiatu dira gaur, 15 egunetan 3.000 zitologia egiteko beste hainbeste emakumeri, “Mujer y Madre” GKEren kanpaina baten barruan. Kanpaina
|
hori
emakumeen ugalketa osasunari buruzkoa da erabat. Silvak eta Zanosek Malaboko eskualdeko ospitale publikoan zentralizatuko dute lana, baina landa eremuetara ere joango dira proba batzuk egitera, umetoki lepoko minbizia goiz detektatzeko.
|
|
|
Errefuxiatuak. Soroetan bizi ziren errefuxiatuentzat, baldintzak okerrera egin zuten 2005ean, batez ere askok elikagaien errazioak murrizteari aurre egin behar izan ziotelako —munduko gobernuek errefuxiatuak babesteko eta haiei laguntzeko nazioarteko betebeharra ez dutela betetzen adierazten duen seinale— Sarritan, egoera
|
horrek
emakumeen aurkako indarkeria areagotu zuen, familiako indarkeria barne, bai eta sexu esplotazioa ere, sexu harremanak izatera behartuta baitzeuden elikagaien errazioen truke, bizirauteko bide bakar gisa. Errefuxiatuei zelaietatik kanpo zirkulatzeko askatasuna ukatzen jarraitu zuen, eta horrek bizitza irabaztea eragozten zien, eta arazo larriak planteatzen zituen errefuxiatuen eskubideetan eta bizitzan epe luzean egoteko politikak zituen ondorioei buruz.
|
|
|
Osasun sistemak ez daude herritar guztien eskura; izan ere, bertan dauden komunitate askok ordubetez mugitu behar dute, batez beste, hurbilen dauden osasun zentroetara iristeko. Bereziki gogorra da eremu
|
horretako
emakumearen egoera, gehienetan kaltetuena baita, eta pobreziaren feminizazioaz eta osasun eta hezkuntzaren arloan pairatzen duten desabantailaz ere hitz egiten da. Bestalde, GIB/ HIESaren igoera nabarmenagoa da emakumeengan.
|
|
|
Gainera, indarkeria mota horiek familiako kideek edo beren ingurune hurbileko pertsonek sortzen dituzte. Era berean, txostenean jasotzen da zaila dela etxean gertatzen den indarkeria hori jendaurrean jartzea; izan ere, “komunikabideetara muturreko kasuak bakarrik iristen dira”, eta zehazten du indarkeria mota
|
horrek
emakumeengan dituen ondorioak ondo dokumentatuta daudela, ez dela gauza bera gertatzen haurren kasuan.
|
|
|
Dowayoak aipatu ditudala-eta, oraintxe oroitu naiz etnia
|
horretako
emakumeek arreta zoliaz zaintzen dituztela euren soroak, dowayoen artean uste baita librean dabiltzan ganaduek uzta zapuztea emakumea adulterioan dabilen seinale dela. Gainera, gizonak jipoitu ere egingo du.
|
|
|
Iritsi zen dantzara joateko gaua eta, hara, botarik ez baina, bost
|
horrek
emakumeari. Dantza egitera ezinbestez joan dugu.
|
|
2007
|
|
|
Hilekoaren inguruan agertzen diren sintomak hilekoaren aurreko sindromea azaltzeko, neuropsikiatraren iritzian garai
|
horretan
emakumearen garun zati batzuek %25erainoko aldaketak izaten dituzte. Eta aldaketa horiek, jakina, emakumearen jarreran islatzen dira.
|
|
|
1957ko uztailaren 26ko Dekretua, emakumeei eta adingabeei debekatutako lanak ezarri dituena, arautegi
|
horretatik
emakumeen lanarekin zerikusia duten aldeetan. Indarrean iraungo dute adingabeen lanarekin zerikusia duten aldeek, Gobernuak garatu arte 27 artikuluko 2 idatz zatian jasotako xedapenak.
|
|
|
Aldaera genetiko
|
horrek
emakumeen %13 babestuko luke gaixotasuna harrapatzeko.
|
|
2008
|
|
|
Adibide gida, irrati saio eta telebistetako mahai inguruetan gonbidatuak gehienak gizonak izatea ez da arraro egiten, edo ekonomia munduan ere komunikabideetan ikus eta irakurri dezakegun bezala boterea gizonek dute.
|
Horrek
emakumeak gutxiago dakigula esan nahi du. Ez, hau mendeetako egoeraren ondorio da, haiek izan dute boterea eta estrukturalki horrela izan da beti, haiek errazago iritsi dira botere postuetara, gu bidean geratu gara." Ostean bikote harremanen gaia jorratu zuen," kulturalki eta ohituragatik bikoteetan gizonek izan dute boterea.
|
|
|
Halaz ere, etapa
|
horretan
emakume askok haurdun daudela ez dakitenez, ez dituzte babes neurriak hartzen hasiera hasieratik.
|
|
|
Oztopo handia bihurtzen da
|
hori
emakumeek beren lan ibilbidean aurrera egin ahal izateko, batik bat, sektore pribatuan ari direnentzat(% 33k hala diote) eta autonomo direnentzat(% 32,5).
|
|
|
Nim, izaera sendoa duen neskatila, Alex Rover bere pertsonaia literario gustukoenarekin liluratuta dago. Arrisku handi baten pean egon daiteke, ordea, irla eta Nimek laguntza eskatuko dio bere heroiari… bere harridurarako, heroi
|
hori
emakume isil eta koldar xamar bat izango da.
|
|
|
Mostradorearen kontra zeuden gizasemeek ukondoka eman zioten abisu elkarri, betiere keinuz eta aieruz, taberna aurreko geltokian gelditu berria zen autobusa seinalatuz. Une
|
horretan
emakumea eskailerak jaisten ari zen. Denok aho batez haren izterrei begira geunden, eta aho batez diot, guztiak aho zabalik ikusi nituelako.
|
|
|
Gizonezkoen aurpegiak gora altxatzen ikusi nituen, hegaztiek egin ohi duten bezala, denak batean, distira zuri intimoaren ikusmira atzemateko. Egoera
|
horretan
emakumearen atzetik lasterka ateratzea nabarmenkeria bat iruditu zitzaidan, seguru nengoen guztiek maiteminduta nengoela pentsatuko zutela. Minutu bat itxaron nuen, minutu luze bat.
|
|
|
erantzun izan banio, seguru nago eskutik heldu eta presarren eramango ninduela, ez dakit nora, elbarrien komunera beharbada, hauek beti baitaude estreinatu berritan bezala, distiratsu, eta han lepoan zeraman zapiarekin eskuak atzean lotu eta, lurrean belaunikaturik, galtzen gainetik existitzen ez zen edo bere irudimenean bakarrik zegoen zerbait miazkatzen hasiko zitzaidala. Nik orduan begiak itxi eta beste behin ere miraria gerta zedin egingo nuen otoitz, beste askotan egin izan dudan bezala, trantze
|
horretan
emakume bat baraurik uztea gaizkile batek ere ezin baitezake egin, eta banekien aurreikuspen guztien kontra miraria gertatuko zela. Orduan emakumeak, halaxe irudikatu izan dut gero, jainko txiki bati bezala begiratuko zion agerpenari, eta hari begira denboralditxoa galduko zuen alferrik, harik eta nik nola edo hala eskuak askatu, galtzarbeetatik heldu eta lurretik altxatuko nuen arte.
|
|
|
Lehendabizi, bide ofizialetatik egiten dira erreklamazioak: ahal den guztia arakatuz, izenari eusteko informazioa bilatzen da, hizkuntza batean edo, berdin dio zeinetan, izen
|
hori
emakume izena dela egiaztatze aldera. Horrelako erreklamazioek kale egiten dutenean, beste jite bateko arteak erabiltzen dira.
|
|
|
Utrechteko Unibertsitateko (Herbehereak) Zentro Medikoko zientzialariek aurkitu dute erlazioa dagoela hormona antimullerianoaren (HMA) odolaren eta menopausiaren mailen artean, eta, horri esker, zehatzago ezagutu ahal izango da emakume baten erloju biologikoa. Oraindik egiaztatu behar diren lan horren emaitzen arabera, hormona
|
horrek
emakume bati ugalketa adina ezagutzen eta haurdunaldiak planifikatzen lagunduko lioke. “Orain uste dugu emakumearen ugalketa adina aurrez dezakegula norbanakoaren mailan”, esan zuen Jeroen van Disseldorp ek, Frank Broekmans lankidearekin batera azterketa idatzi zuenak.
|
|
|
Gaur egun adin batetik gorako emakumeei (35 urte inguruan) Osakidetzak jaio aurretiko diagnostikoa egiteko aukera ematen die, fetuak kromosomopatiaren bat izango duen edo ez jakiteko.
|
Horretarako
emakumeari amniozentesia egiten diote hamaseigarren astean, baita fetuaren zelulen kariotipoa edo kromosomen azterketa ere. Modu horretan jakin daiteke fetuak kromosomopatiaren bat duen edo ez, eta beraz, haurdunaldiarekin jarraitzeko erabakia hartzeko aukera dagoen.
|
|
|
Ezin zuen Parisera joan gabe gelditu.
|
Hori
emakumea! Errabia zartako batek hartu nau.
|
|
|
Ez da ulertzen zaila: ezagutzen zituen emakume gehienen itxura burgestua lortu nahi zuen Rosak ere, eta
|
horrek
emakumearen portaeran zuen eragina ezagutu gabe, ez dago Rosa ulertzerik. Jendeak ikus zezala emazte, etxekoandre, senarraren maitale leial.
|
|
2009
|
|
|
Marisol, zuk zenion bezala, emakumeok utzi egin behar diogu sentitzeari haurren eremua gurea bakarrik dela. Zentzu
|
horretan
emakumea ireki egin behar da. Goazen alor denak irekitzera.
|
|
|
Planetaren gure alde honetan hirugarren olatuaren gailurrean geunden bitartean, gainera, beste herrialde batzuetan lehenengo olatuetako lorpenak bozka eskubidea, kasu oraindik eskuratzeke zituzten.
|
Horrez gain
emakume beltzak, latinoak, islamiarrak eta lesbianak beren ikuspuntua errebindikatzera sartu ziren, sekulako zalaparta sortuz. Hori guztia gutxi balitz, diferentziaren feminismoa berdintasunaren feminismoaren parean kokatu zen tinko.
|
|
|
" Egun ez du inork eskolako zuzendari izan nahi, ez dauka-eta prestigio berezirik, eta alde ekonomikoa pizgarria den arren, ez da beste munduko ezer". Beraz, gizonezkoek ez dute lanpostu hori nahi, eta egoera
|
horretan
emakumeek hartzen dute beharraren ardura," moralki behartuak sentitzen direlako". Hortaz, zuzendaritza lanpostua desprestigiatzen joan ahala hasi dira emakumezkoak agertzen.
|
|
|
Hortaz, zenbat eta adin handiagoa, arriskua ere handiagoa. Arrazoi duzu estatistikaren ikuspegitik, baina ez dakit zenbateraino azal daitekeen
|
hori
emakumeak gehiago bizi izatearekin.
|
|
|
Arnasa hartzeko denbora hartu du Diegok. Sofa berria aipatu nahiko lioke agenteari, eskaintza berezi bat egin, bisita txartela eskaini gutxienez, baina
|
horren ordez
emakumeak eskatzen diona betetzen du. Gustatzen zaio jendeaz arduratzea Diegori, jendea zaintzea, jendearen arratsaldeak poztea.
|
|
|
Baina orain emakumeok baino ez diogu begiratzen. Gure begietan bakarrik existitzen da, eta
|
hori
emakume bihurtzea bezalakoa da. Zer zentzu du gizonik gabeko mundu batean gizon izateak?
|
|
|
Ile urdindu poliki bilduak bide laburra ematen zidan haren adina jakiteko. Estefania nuen eredu adin gora
|
horretako
emakumeetan, eta borreroaren emazte higatuak deus ikustekorik ez zuen parean nuen andre noblearekin. Geroago jakinen nuenez, 43 urte zituen eta eri handi zen.
|
|
|
Aldaketasozialak gero eta agerikoak badira ere, gure kulturak gizon edo emakumeen funtziosoziala ezberdindu egiten du oraindik, eta horrek sexu bien konfigurazio emozionalean eragina izango du, baita gaixotzeko joeran ere. Kapitulu honetan, faktorebiologikoek duten zeresana alde batera utzita, hezkuntza diferentzialaren eragin sozial eta psikikoa ikertuko dugu, baita
|
horrek
emakumeen helduaroko ondoezeanduen eragina ere. Gaiari heltzeko, lehenik, gure kulturak emozio eta generoari buruzzein planteamendu historiko egin dituen ikusiko dugu, baita emozioak nolakoakdiren eta nola funtzionatzen duten ere.
|
|
|
Elkarrizketatutako emakume asko sentsibilizaturik daude emakume kirolarieidagokienez; litekeena da gehienek kirol hori (edo beste batzuk) egin dituztelakoizatea. Hala ere, federazio edo klubetan emakumeak presidente izateak ez duharreman zuzena kirol
|
horretan
emakumeen kirol partaidetza sustatzeko neurriakezartzearekin. Gai honen gainean iritzi ezberdinak azaltzen dituzte presidenteek.Batzuentzat ez da beharrezkoa neurriak hartzea, egun emakume kirolariek aukeraberdinak dituztela uste dutelako.
|
|
|
Izan ere, 55 urtetik gorakoenenplegu tasa baxua da gazteagoak diren emakumeekin erkatuz. Ondorioz, belaunaldi
|
horretako
emakumeak etxekoandreak izan direla azpimarra daiteke, gizartefuntzio garrantzitsua bete izan dutelarik seme alaben, kasu batzuetan biloben, eta familiako gaixoen eta zaharren zaintzaile gisa. Hau da, maila pribatuanbehartuak bizi izan dira, gizartean parte hartzeko denborarik izan gabe.
|
|
|
Nafarroa osoan, banaz bertze %1, 32 igo zen langabezia eta eskualdean %10, 38, gainerako eskualdetako bulegoak baino nabarmen gehiago.Doneztebeko Enplegu Bulegoaren bitartez 350 kontratu gauzatu ziren azaroan, baina horietatik 28 bertzerik ez ziren mugagabeak izan.Adina eta sexuari dagokionez, langabeziaren igoera denetan somatu da. Honela, 25 urtez goitiko gizasemeetan 421etik 453ra igo da, adin
|
horretako
emakumeen artean, berriz, 400tik 459ra. 25 urtez beheitikoen artean ez da hain nabarmena izan igoera:
|
|
|
Doneztebeko Enplegu Bulegoaren bitartez 325 kontratu gauzatu ziren abuztuan, eta horietatik 25 bertzerik ez ziren mugagabeak izan.Adina eta sexuari dagokionez, guztietan somatu da langabeziaren igoera. 25 urtez goitiko gizasemeetan 401etik 413ra igo da, adin
|
horretako
emakumeen artean 401etik 402ra, 25 urtez beheitiko gizasemetan 76tik 77ra eta emakumeetan, 42tik 48ra.
|
|
|
Gizarte sektore hori EAEko populazioaren %18, 7 da, alegia, 403.000 lagun. Egoera
|
hori
emakume alargunen kasuan larriagoa dela dio Madrazok. Hala, alargunek senarren soldataren edo pentsioaren %100 jasotzeko duten eskubidea aldarrikatuko duela esan du.
|
|
|
Izenik ez dute eman nahi izaten, ez dutelako uste egunkarietan euren izena ikusteak duintasuna itzuliko dienik, baina Irakeko Okupazioaren Zentro Ikuskatzaileak jasotzen ditu lekukoek jasandakoak. Txosten
|
horretan
emakume anonimo batek kontatzen du, Abu Graibeko espetxean bost hilabetez eduki zutela, 2004an, eta erresistentziakoen izenik eman ez zuenez, bortxatu eta torturatu zutela. Tortura horiek saihestu zitzakeela esan zioten soldatu estatubatuarrek, baina inor salatzen ez bazuen argazkian agertzen zen emakumeari gertatutakoa egingo ziotela.
|
|
|
Gizonezkoak oso garrantzitsuak izan zirela dio, beraiek joaten zirelako txalupa hartuta itsasora. Baina porturatzean garrantzi
|
hori
emakumeen esku geratzen zela ohartarazi du. –Antxoak banan banan askatu behar izaten ziren saretik, eta saskian jarri.
|
|
|
–Antxoak banan banan askatu behar izaten ziren saretik, eta saskian jarri. Lan
|
hori
emakumeek egiten zuten. Haiek arduratzen ziren arraina saltzeaz, herrian bertan, dendetara, baita inguruko herrietara ere?.
|
|
|
Autodefentsaren bidez aurrera egin dezakegu, gure autoestimua indartu egiten da, eta jendartean ezarrita dauden generoaren araberako rolen inguruko kontzientzia hartzeak edota esnatzeak suposatzen du baita ere. Kontutan hartu behar da gainera, emakume bat erasotzen dutenean, gutako edonor erasotzen dutela, hau da, ezin ditugula eraso sexistak kasu isolatu bezala tratatu, eraso bakoitzak emakumeon egoera orokorrarengan eragiten baitu,
|
horregatik
emakumeen arteko elkartasuna ere behar beharrezkoa ikusten dugularik.Bestalde, etxe barruko eta bikote harremanetako indarkeria kasuak ez dira kontu pertsonalak, arazo sozial larri honen parte dira eta guk errealitate hau herriratu nahi dugu, baita kalean aske ibili nahi dugula ozen esan, auzoan, herrian, hirian nahiz munduan zehar, hau da kalea ere gurea dela aldarrikatuz. Gainera errealitateak emakume gazteengan oraindik orain dauden indarkeria egoera larriak eta gazteen artean ematen diren harreman ez parekideen errealitateak jendartearen estruktura patriarkalak bizirik daudela adierazten digu eta guk hori irauli nahi dugu, horretarako beharrezko diren prebentzio neurriak landuz, batez ere hezkuntza sisteman.
|
|
|
Esaterako, Aiboako metro geltoki inguruan igogailuak jartzeko egitasmoan," goiko aldea ahaztuta utzi" dutela kritikatu zuen Getxoko Ezker Batuko bozeramaileak; udaletxera, ogasunera, udal egoitzara edota osasun etxera heltzekoak, alegia. Gizarte Zerbitzuak Urgullera aldatzeko erabakiari dagokionez," Foru kalean soberan daudela uste dute eta bertatik kendu nahi dituzte,
|
horretarako
Emakumeen Etxea eta Algortako Nagusien Etxea handitzeko lanak zapuzten badituzte ere. Beste sailen bat jarri nahi izango dute Foru kalean", kritikatu zuen alderdi federalistaren zinegotziak.
|
|
|
Khartumen emakume gehienak ez dira galtzez janzten, baina ez da horren ezohikoa horiek ikustea, musulmanen artean ere bai. Husseinek esan duenez, xaria edo lege islamikoa errespetagarria da,, baina ez gaude prest lege
|
hori
emakumeen kontra nahierara erabiltzen uzteko?.
|
|
|
Justiziarengandik ezer gutxi itxaron dezakegu.
|
Horren aurrean
emakumeen arteko elkartasun sareak sortzeko eskatu du.
|
|
|
larrutuko zuten, bai, handik irtetean), jakin minik ere ez baitzioten pizten honezkero. Gizon bakarra zegoen harentzat munduan, mota
|
horretako
emakumea zen; haren begien aurrean, besteak ez ziren ezer. Dario kenduta, ez zion inori ez erakargarritasunik ez buruargitasunik ikusten.
|
|
|
beltz batek ez duela AEBetako presidentzia hain erraz eskuratuko, Barak Hussein Obamaren kasuak aukera horretatik gertuago jarri bagaitu ere, mulatoa behintzat hel daitekeela frogatuz. Beltz
|
hori
emakumea bada, jatorri umilekoa, lesbiana, eta haserre badabil indarrean dauden edertasunaren kanon estetikoekin, ba kito.
|
|
|
Flauberten nobelako Emma Bovary eta artiston koadroetako emakumeak humus bertsutik irten dira. Irakurketa ez da jada gizonezkoen landa, dagoeneko indarra galtzen hasita dago isilpeko lege
|
hori
emakumea eta irakurketa ezkon ezinak egiten zituena, eta ageriko legea, berriz, etxeko martxaren ardura.
|
|
2010
|
|
|
Gai
|
horretan
emakumeek eta gizonek nola jokatzen duten aztertuta, bada aldea bi sexuen artean: emakumeetan, bostetik batek egiten du aurrekontua, eta gizonetan,% 15ek baino ez.
|
|
|
Manex bestalde, Itxasorekin maiteminduta dago. Lukasek Kevin bere bikote izan zela esango dio eta
|
horregatik
emakumea liluratzeko aholku eske joango da zerbitzariarengana.
|
|
|
arauak, jokabideak, eta abar. Beraz, talde
|
horretan
emakume bat sartzen bada, eta zuetako askok ezagutu duzue egoera hori, ba emakumea lekuz kanpo egongo da. Gaur egun, krisia dela-eta, talde itxi horien azala eta egitura pitzatzen ari dela uste dut, eta izaera hori kolokan dago.
|
|
|
Une
|
horretan
EMAKUME POLITA pasatuko da KOLDOren albotik eta EMAKUMEAk irribarre esanguratsua egingo dio. KOLDOk begiradarekin jarraituko ditu bere pauso guztiak eta PERUk zerbait antzemango du.
|
|
|
Bigarrenak, berriz, gizartea diskriminatzeko aldagai nagusiez gain (sexua, adina, egoera zibila, formazio akademikoa, bizilekua, biktimizazioesperientzia zuzena edo zeharkakoa?), hainbat galdera jasotzen ditu: indarkeria matxistaren zergati orokorrak, indarkeria eraso
|
horretan
emakumeak dituen mantentze arrazoiak, biktimarekin loturiko emozioak eta hartu lituzketen neurriak prebentziorako eta biktimarekin esku hartzea egiteko.
|
|
|
Aitortzen diren beste eskubide batzuk emakume alargun, adineko, ezgaitu eta arriskuan daudenen arlo ekonomikoari eta gizarte ongizateari buruzkoak dira. Azken talde
|
hori
emakume pobreek osatzen dute, baztertutako populazioetatik datozenak eta haurtxoei “haurdun edo titia ematen dieten emakume atxilotuek”.
|
|
|
Lan egiten ez duen ezgaitasun fisiko, psikiko edo zentzumenezkoa duen pertsona baten erantzule izatea. Ohikoa da formula
|
hori
emakumeen esklusibotzat hartzea, baina arauak onartzen du langileen eskubide indibiduala dela, sexua kontuan hartu gabe. Lanaldia murrizteko baldintza bakarra aurreko egoeraren batean egotea da.
|
|
|
Zisterna perfektua izan daiteke ingeniaritza zibilaren ikuspegitik, baina hilabete batzuen buruan hodiak hondatu eta konpontzen ez badira, mantentzeko erantzukizunik ezartzen ez bada, proiektuak porrot egingo du. Funtzionamendu mekanikotik harago, uraren banaketa ez bada modu orekatuan egiten, edo familiek seme alabei eskuak behar bezala garbitzen irakasten ez badiete, zisterna hori eraikitzeak ez du izango eragin desiragarria, eta komunitate
|
horretako
emakumeen eta haurren osasuna hobetzeko aukera galduko da. Nola kudeatzen da proiektuetara bideratutako aurrekontua nahikoa ez bada eta gabezia asko badaude?
|
|
|
Defendatzen du landa eremuko emakumeek eta neskek ondare eta ondorengotza eskubide ugari izatea, bai eta osasunerako edo hezkuntzarako eskubidea ere. Erakunde
|
horrek
Emakumearen Aurrerapenerako Dibisioa du, gai horretaz arduratzen den erakundea baita. Haiei eskainitako lehen eguna zela eta, ‘La mujer rural en un mundo cambiante:
|
|
|
Adina eta sexuari dagokionez, 25 urtez goitiko gizasemeen artean 507tik 493ra jautsi da langabetu kopurua urrian eta adin tarte
|
horretako
emakumeen artean, berriz, 490etik 485era. 25 urtez beheitikoen arteko gizasemetan berriz, 85etik 82ra jautsi zen langabetu kopurua eta adiomn horretako emakumeetan, aldiz, 55etik 56ra igo da.
|
|
|
Adina eta sexuari dagokionez, 25 urtez goitiko gizasemeen artean 507tik 493ra jautsi da langabetu kopurua urrian eta adin tarte horretako emakumeen artean, berriz, 490etik 485era. 25 urtez beheitikoen arteko gizasemetan berriz, 85etik 82ra jautsi zen langabetu kopurua eta adiomn
|
horretako
emakumeetan, aldiz, 55etik 56ra igo da.
|