|
2001
|
|
|
Platon pentsalari fundamentalista da, hau da, badenaren atzetik berau ahalbidetzen duen eta izateaz gain den bezalakoa izatea ahalbidetzen duen
|
hori
bilatzen du. Mendebaldeko kulturan egon den fundamentalismo modu agian famatuena, baina ez bakarra, kristautasuna izan da, bizi dugun mundu hau deskribatzen duena:
|
|
2003
|
|
|
Betebehar horietatik ateratzen da beste betebehar guztien oinarria. Jatorri
|
horretan
bilatu behar dira, hain zuzen ere, legeen printzipioak eta espiritua, legeok betebeharrekin zein lotura duten kontuan hartuta. Ezkontza eta jaiotzatik sortzen diren betebeharren inguruan, jadanik azaldu da zeintzuk diren haien legeei dagozkien printzipioak.
|
|
|
Bestalde ere, horra Jainkoaren eta lagun hurkoaren maitasuna, gizabanakoari ezinbesteko zaiona, gizartearen eratze bidean,... erlijioa bera ere bai, horixe baita haren lege guztien bilketa eta bizitza horretara daramaten argia eta bidea baino ez dena; eta, azkenez, lege nagusia, erlijioaren espirituak, on goren
|
hori
bilatzeko eta maitatzeko agindua ematen diona, hara joan behar baitu bere indar guztiekin, espirituz eta bihotzez, bi biok osatuak baitira on hartaz jabetzeko. (Legeen Tratatua, I, 4, 5, 6)
|
|
|
Era berean, ikusgarri zaigu Jainkoak gizakia hazi duela ezagutzeko eta maitatzeko, eta, horren ondorioz ere, xede bati atxikitzeko, horien ezagutze eta maitatzeak haren atsedena eta poza ekarri behar dutela; horretara eraman behar dute bere ibilera guztiek. Hartara, gizakiaren lehen legea da xederik gorena duen jomuga
|
hori
bilatzea eta maitatzea; horretan aurkitu behar da bere poza, eta lege hori, beste lege guztien hasiera dena, manuzko izan behar zaio ekintza guztietan.
|
|
|
4, 5, 6 Gizakiak duen Jainkoaren itxuratze horrek ezagutarazten digu zer den haren izaera, zer haren erlijioa, eta zertan duen oinarri haren lege lehenak: haste hastekoa da Jainkoaren itxuran heztea, eta bizitza eta zoriontasuna izan behar duen on gorena edukitzeko gai izatea; erlijioa bera ere bai, horixe baita haren lege guztien bilketa eta bizitza horretara daramaten argia eta bidea baino ez dena; eta, azkenez, lege nagusia, erlijioaren espirituak, on goren
|
hori
bilatzeko eta maitatzeko agindua ematen diona, hara joan behar baitu bere indar guztiekin, espirituz eta bihotzez, bi biok osatuak baitira on hartaz jabetzeko.
|
|
|
Legeak agintzen du on bakar hori maitatzea eta gogoetatzea, bizitza honetan hori egiteko gai garen neurrian. Eman ere, bizi hau emana izan zaigu helburu
|
hori
bilatzeko, berori baita gure begirada eta nahiera guztiak bil ditzakeen bakarra.
|
|
|
Edo agian, Kopernikok, Planckek edo Einsteinek bezala, hauxe ondoriozta dezake: beren aurrekariek paradigma naturari egokitzerakoan etengabe egindako hutsek, seguru asko, egokitzapen
|
hori
bilatu beharreko oinarriaren arauak aldatzeko premia nabarmendu baino ez dute egiten. Edo agian, Franklinek edo Lavoisierrek bezala, saiakera batzuen ondoren aurkitu berria den efekturen bat azaltzeko, indarrean dagoen teoriarik ezin dela eratu erabaki dezake.
|
|
2004
|
|
|
Zalantza egiteko eta oinarrizko hastapen
|
hori
bilatzeko ahalegin horretan esan daiteke, beraz, ez dela txepelkeriatan ibiliko. Errozko konpromisoa hartuko du eginbehar horrekin eta, egia razional baten bila, baztertuz joango da ez bakarrik faltsua dela erakuts daitekeena, baizik eta baita zalantzagarria dena ere:
|
|
2005
|
|
|
Onuragarritasunak ekarri zuen zuzenbide zibila sortzeko abagunea, lehen azaldu dugun elkartze edo agintaritzari men egite hori hark gauzatu baitzuen, abantaila baten eretzean. Aurrekoaz landara ere, beste batzuei legeak ezartzen dizkietenek
|
horretan
bilatzen edo bilatu behar dute onuraren bat edo beste.
|
|
2010
|
|
|
Legearen agintze hori gauzatzen da, bai bidea eta helburua lotuta, bai subiranoaren borondatea adierazita. Jarduteko bi modu horiek borondateari dagozkio duda izpirik gabe, horrek agintzen baititu helbururako bideak, helburu
|
hori
bilatu, bideak aukeratu eta horiek gauzatzeko agintzen duenean. Gisa bertsuan, borondateak agintzen du hitz egiteko, eta Jainkoaren edo gizaki gorpuzgabearen gain ere, borondateak ematen du agindu hori.
|
|
|
Bi kasuotan, nolanahi ere, ahala eman da, batik bat, gizartearen ontasun erkidea lortzekotan. Hori dela eta, legeak ematen direnean ere, ontasun
|
hori
bilatu beharra dago. Bigarren mailako premisari dagokionez, eta, zehatzago, ahal espiritualaz denaz bezainbatean, hori begi bistakoa da, Liburu Santuak gogoan izanez gero.
|
|
|
Gainera, bereziki jagon eta zaindu behar da, gizaki guztien onari edo erkidego osoaren onari dagokion guztia bete dadin. Arean ere, gizakiek, modu bakartuan hartuta, nekez jakiten dute zein eskakizun ezartzen duen guztion ontasunak, eta gutxitan ahalegintzen dira eurenez ontasun
|
hori
bilatzen. Hori dela eta, giza legeak beharrezkoak dira, guztion ontasunaz arduratzen direlako, eta, are gehiago, giza legeek ontasun hori lortzeko jokarauak ezartzen dituzte eta horiek betetzera behartzen dute.
|
|
|
Das Menschheitsgesetz der Sprache als Grundlage der Sprachwissenschaft. Giza jarduera hizkuntzaren bidez gauzatzen den bezala, egiaz, giza bizitza bera ere hizkuntzaren baldintzapean aurkitzen da —horixe da Humboldten irakaskuntzetako bat—, eta
|
horregatik
bilatzen du Weisgerberren hizkuntzalaritzak abiapuntu antropologikoa. Egia da, bai," gizakia hizkuntza" binomioa ezin dela guztiz deszifratu —gogora dezagun biak daudela etengabeko elkarreraginean eta biak direla fenomeno aldakorrak—, baina horrek ez du esan nahi fenomeno bikoitz horrenganako nolabaiteko hurbilketa posible izango ez denik.
|
|
2014
|
|
|
XIX. mendeko burgesia, ordea, klase ireki bat da eta bere gailentasuna beti izan daiteke eztabaidagarria.
|
Horregatik
bilatu du beti besteen begirunea. XIX. mendean zehar bizitza burgesaren kode oso bat landu zen tonu egokia determinatzeko, manera onak eta savoir vivre a ezartzeko.
|