|
2000
|
|
|
Eta, gainera, oraindik garai horietako testigu asko bizirik zeuden bitartean gertatu da hori, sarritan lehen eskuko testigantzak eskuratzeko aukera zegoenean. Dudarik gabe, ahanztura honekin gure ondare kultural eta historikoari ez diogu mesede handirik egiten, baina, zoritxarrez,
|
hori
bide da gaur egungo giza dinamika, eta beraz, horren aurka ezer gutxi egin ahal dugu orrialde hauetatik. j
|
|
2001
|
|
|
Lortutakoa ontzat jo arren, estatuek hizkuntz politikarako ahalmen osoa euren esku dute oraindik, eta EBko Europar Kontseiluak 2000 urteko Nizako bileran aldarrikapen politiko gisa Europar Batasunaren Oinarrizko Eskubideen Karta ontzat eman bazuen ere, dokumentu horrek juridikoki ez du inolako baliorik. Brezigar, halere, itxaropentsu agertu zen aldarrikapen
|
horrek
bide emankorragoa urratzeko irizpideak finkatzen zituelakoan. Baina, ikuspuntu eraginkor batetik begiratuta, lan mardula dugu oraindik egiteke.
|
|
|
Legitimaterik ezak beste iturburu bat ere badu askorentzat, espainieraren aurka doala euskararen, katalanaren eta gailegoaren normalkuntza, alegia. Autonomi Estatutuek eman zuten
|
horretarako
bide. Hizkuntz politikakbe rez dakar espainierarentzako kaltea, dirudienez.
|
|
|
Ikusmolde hau lantzen duten edo
|
horretarako
bide ematen duten ideia batzuk aldatu ditugu hona:
|
|
2002
|
|
|
Baina, hain zuzen ere, uste dut horiek izango liratekeela azkenak euskal unibertsitatera etorrikoliratekeenak, besteak beste gazteen artean daudelako euskaldun gehienak. Hortaz, ez dut uste
|
horrek
bide berririkirekiko lukeenik. Ez horrek ez hariaren bitarteko Internet eko unibertsitateak.
|
|
2003
|
|
|
Azkenik, euskararen kontrako hizkuntz politikak ordain elektorala ekarri behar du.
|
Horretarako
bide bakarra gizabanako guztiengana iristeko bideak artikulatzea da etagezu rrezko informazio ofizialari aurre egitea errealitatea ikusaraziz eta errudunak seinalatuz.
|
|
2004
|
|
|
Harritzen da, halaber, Akarregi, munduan ibilita, nola ez den aldaketarik antzematen ofizialtasun
|
horren
bidean, nola ez den asmatzen bestelako sentsibilitaterik hizkuntzen araubidean, eta, hurrean ere, erabilera asmotsuan.
|
|
|
Orain arte ikusi dugu hizkuntzaz aparte hiztunen arteko harremana, pertzepzioa, errepresentazioa eta balorazioa ere hor daudela, eta egia da blokeoa ez dagoela hitzetan, buruan baizik. Hala ere, hizkuntzak edozein kulturaren egiturak, aurreiritziak eta botere mekanismoak islatzen dituenez, eta
|
horretarako
bideak edo tresnak ematen dizkigunez, azken hauek deseraiki eta deuseztatu ditugu.
|
|
2005
|
|
|
Jesuita sartu zara jendea Jaungoikoarengana eramateko. Niretzat batez ere euskal kulturaren inguruan dabiltzanei laguntzea izan da
|
horretarako
bidea.
|
|
2006
|
|
|
Kalitate galera
|
horren
bide beretik letorke, gainera, kultur eta ideia aniztasunaren aurkako erasoa. Azken batean, maileguak ekoizleen soiltze nabarmena lekarke, eta, soiltze horrekin batera, testugintzaren kultur ikuspegien uniformetzea.
|
|
|
Baina aipamen
|
horrek
bide ematen dit hainbat galdera luzatzeko. Hitz egin nahi nuke, idaztearen abentura horretan, idazleak bere buruari ezartzen dion presioaz.
|
|
2009
|
|
|
Harena elkarrizketa zen. Itaundu egiten zuen asko, eta
|
horrek
bidea ematen zigun guri ere berari itauntzeko. Elkarrizketak izaten ziren gure arteko saioak.
|
|
|
Geroari adierazi behar geniola Euskal Herria zer izan den kulturaren aldetik. Eta
|
horretarako
bidea ez zela asmakizunak egitea, ez historia sublime batzuk idaztea, baizik eta aztertzea herri kultura. Barandiaranek bide hori irakatsi zuen; horretarako idatzi eta argitara eman zuen, 1974an, inkesta egiteko gida:
|
|
|
Galdetegian azaltzen dira zein gai aztertu behar dituzun.
|
Horren
bidetik sortu zen, Etnikerren barruan, Atlasa egiteko ekimena.
|
|
2010
|
|
|
Haur eta gazteengan sentimendu hori sortzea helburu hartuta, literaturaren alorrean idazle batzuk aukeratu ziren herrialde bakoitzean; horiek izango ziren ondare literario nazionala osatuko zutenak, alegia, belaunaldiz belaunaldi memoria historikoan gordetzea merezi zutenak. Ondare nazional
|
horrek
bide emango zuen lekuan lekuko kohesio soziokulturala erdiesteko.
|
|
2011
|
|
|
Indar polizialek tesi
|
hori
bide orritzat hartuta abiatu ziren Egunkariaren aurka. Baina kasu, tesi hori ez da Egunkaria jotzeko prestatua, euskalgintza sozial guztia baizik, euskal kulturako enpresak bezala elkarte eta pertsonak.
|
|
|
Gure akusazioko testuak ezagutu eta Guardia Zibilak aipaturiko tesi
|
hori
bide orritzat zeukala ikusi genuenean, alarma argiak piztu zitzaizkigun, eta euskalgintzari horren berri ematen saiatu ginen. Iruzurgiletzat hartu gintuzten batzuek (gutxi batzuek, zorionez).
|
|
|
Hizkuntza bat normalizatzeko ezinbesteko baldintza da herri gogoa, eta hori badagoela maiz aditzera eman du herri honek. Ondorioz, herri gogo
|
horri
bide eman behar diote administrazioek dagokien arduran, bai eta udalek ere.
|
|
2013
|
|
|
Banaketa hark Estatu espainolaren menpeko herri guztien eskakizunak asebetetzen ez bazituen ere (gaur egungo egoera horren adibide), ukatu ezineko autonomia politiko eta ekonomikoa ekarri zituen Euskal Herriaren alde honetara.
|
Horrek
bidea ireki zuen diktadurapean inolako onarpen ofizialik izan ez zuen Euskal Herria subjektu politiko gisa onartzeko, aitortza horren mugak handiak izanagatik (ez ziren Euskal Herriaren zazpi probintziak aintzat hartzen; Espainia aldeko laurak bi erakundetan banatu zituen —Nafarroa batetik, eta Euskal Autonomia Erkidegoa bestetik—; eta autonomiaren gainetik Espainiaren batasun ukiezina ... Araba, Bizkaia eta Gipuzkoarako onartu zen Euskadiko Autonomi Estatutuak, hartara, botere politiko berri baten eratzea ekarri zuen berarekin.
|
|
|
Hemen kontuan hartu behar da, telebistako ikusle potentzialez ari garenean," euskaldun osoaren" kontzeptua (hots, euskaraz ulertu, mintzatu, irakurri eta idatzi egiten duena) laburregi geratzen dela. Telebista ikus entzunezko medioa den neurrian, eta bere mezuan ahozko hizkuntzaz gain beste kode ugari agertzen direnez (irudiak, bestelako soinuak, testu idatziak eta abar), bere ikuslego potentziala euskara ulertzeko gai direnek osatzen dutela esatea ez da desegokia; beti ere
|
horretarako
bideak asmatzen badira, jakina. Horri bigarren abantaila bat gehitzen zaio, populazio horrengana iritsi nahi izanez gero:
|
|
2014
|
|
|
Pentsamendu propioa garatzen jarraitzea funtsezkoa da, bai, geure begirada geure buruari eta munduari eskaintzeko. Eta
|
horretan
bide luzea dago oraindik egiteko. Jakinen galtzak bete lan dugu, jakitun gara.
|
|
|
4) Aztertu dira, orobat, batzordeak euskal hitz zahar eta berrien formaz gertatu dituen lanak, gero ere
|
hori
bide beretsutik hobeki lantzeko asmoz.
|
|
2016
|
|
|
Herri horiek eta datu hau bereziki azpimarragarria dapolitikoki egituratuta daude autogobernu maila dena delako baten bidez, eta beren herri borondatea adierazteko tresna demokratikoak badituzte (legebiltzar eta gobernu propioa, bertako alderdi politikoak, gizarte antolatu bat, herritar ahaldunduak...). Herri horietako herritarrek burujabetza ariketa baten bidez erabaki nahi dute zer nolako harreman politikoa nahi duten estatuarekin, eta ariketa
|
hori
bide guztiz baketsu eta demokratikoetatik egin nahi dute, jakin badakitelako burujabetza prozesuak oso konplexuak direla, eta bide demokratikoak zilegitasuna ematen diela bai herriaren baitan behar duten adostasun maila lortzeko orduan, bai nazioartearen aurrean. Bide horretan aitzindari Kanadaren baitan kokatuta dagoen Quebec herria izan zen.
|
|
|
Erabakitzeko eskubidearen kontzeptuak bi oinarrizko ideia biltzen ditu bere baitan: herrien askatasun nahia gauzatzea autodeterminazio eskubideak aitortzen duenaeta Demokrazia (letra larriz idatzita), hau da, herri bakoitzak bere bidea egiteko borondate
|
hori
bide demokratikoetatik gauzatzea. Nolabait esateko, erabakitzeko eskubideak autodeterminazio printzipioa demokratizatzen du.
|
|
|
Inguruan eraldatzailea izan nahi duen esparruak barrutik ere eraldatzaile izan behar duelako. Estruktura
|
horri
bide emateko lan denboraren, militantziarako denboraren, diruaren eta sortutako plusbalioaren inguruan pentsatu genuen.
|
|
2017
|
|
|
26 minutuko film horretan, Maite Alberdi zuzendari eta ekoizle txiletarrak eta Giedre Zickyte zuzendari eta ekoizle lituaniarrak islatu nahi zuten zer alienazio mota esperimentatzen duten etorkinek.
|
Horretarako
bide berezi bat hausnartu zuten: ‘film kontzeptual’ batetik alzheimerra zuten migratzaileen eskarmentua ezagutzera ematea.
|
|
|
Goizean goizetik gogorarazten zaigu emakume garela, eta emakume izatea gauza jakin bat dela, gure izenarekin berarekin mugarritzen hasten dena;
|
horrek
bide bat eginarazten dizu, eta bide hori ez da prestigioarena, ez publikotasunarena, ez ahalduntzearena, ezta boterearena ere. Geure gaineko pronostikoa ez zen plaza honetan egotea.
|
|
2018
|
|
|
Herria kultura hizkuntza generoa berdintasuna transmisioa digitalitatea. Esan liteke zazpi oin horien bueltan gabiltzala etengabean sormenari habia bat eraikitzeko ahalegina egiten, ekosistema ahul baina erresistente
|
horri
bideak irekitzen. Baita joan berri den 2017an ere.
|
|
2019
|
|
|
Elipsiak dio Zulaikakharreman jakin bat bultzatzen du, ez kausa ondoriozkoa, sinboliko errituala baizik. Logika
|
horrek
bide bat ematen dio Zulaikari biolentziaren fenomenoa azaltzeko. Bere iritziz, hori ezin da kausazko arrazoien bidez azaldu, arrazoi sinboliko edo erritualen bidez
|
|
|
Dimentsio sinbolikoari dagokionez, elkarrekikotasuna eta elkarren beharra izango zutela aipatzen dute agintaldiaren hasieran. Santosek (2005) aipatzen duen komunitatearen eta erakundeen arteko artikulaziorako borondate politikoa agerikoa zen, eta lankidetza horren premiaz jabe ziren, nahiz eta lankidetza
|
horren gaineko
bide orri argirik ez zegoen.
|
|
|
Benhabibek, etika integratzaile eta inklusibo
|
horren
bidean, balio publikoak eta balio pribatuak zertan diren ikustea beharrezkotzat jotzen du. Gure jendartea kontrajarritako bi eremutan banatzen da:
|
|
|
Esan beharra dago, proposamen aurrerakoia izanik ere, planteamendu androzentrista zuela, oinplanoaren formatik harago: plazeraren etxe horien helburua zen gizonezkoei sexuaren perbertsio guztiak erakustea, modu
|
horretan
bide zuzena zein zen ikus/ ikas zezaten.
|
|
2020
|
|
|
Ez da lan makala, etengabeko estrenatzearen diktadurapean bizi den mundu globalean. Baina, hausnarketa filosofikoak
|
horretarako
bide eman ahal digu. Poema batetik abiatuta, adibidez:
|
|
|
Hiru hamarkada daramagu entzuten literatur itzulpengintzan sekulako lana egiten ari dela, asko aurreratu dela, eta lan
|
horrek
bideak ireki dizkiola euskaraz sortutako literaturari, azken batean euskarara itzulitako literatura ere euskal literaturaren parte baita. [...].
|
|
2021
|
|
|
Badago non eta zeri hautsa kendu, eta behin irizpideak gaurkotuta, sektorearen eta herri administrazioen arteko misio konpartitua adosteko eta
|
horri
bide emango dion baliabideak zehazteko unea da, ausart eta arduraz.
|
|
2022
|
|
|
Bide horretan, bereziki azpimarratzekoa da Teresa del Vallek gidatutako Mujer vasca, imagen y realidad (1985) liburuaren ekarpena. Arrakala
|
horren
bidetik askoz ere hobeto ulertu eta kokatu dugu nolakoa den gure sexu genero sistema; hobeto ulertu eta kokatu dugu non eta zertan dituen zapalkuntza mekanismoak, eta, horrenbestez, nondik eta zertatik landu daitezkeen askabideak.
|
|
|
Benetan arduratzen al da gaur egun zaintzaz modu artikulatu batean? Eta zer genuke
|
horretarako
bidea egiteko?
|
|
2023
|
|
|
Are gehiago, edozein solaskide (gutxienez, moralki) behartuta dagoela haren aurrean bere hizkuntzan hitz egitera. Jarrera
|
horrek
bide ematen du onartzeko: batetik, hiztun omnipotente bat sartzen den edozein taldek haren hizkuntzan hitz egin lukeela; bestetik, ez dagoela hizkuntza gutxitua ikasteko edo ulertzeko inolako beharrik.
|