|
2001
|
|
|
Hogeita hamarreko hamarkadan hasi zen medikuntza estresaz mintzatzen eta fenomeno
|
hori
behatu eta kontrolatzen. Garai hartan berehalako efektuak bakarrik aztertzen ziren (bihotzeko palpitazioak, arnasketa behartua...), baina geroago konturatu ziren alde fisikoaren eta alde mentalaren artean, alegia gorputzaren eta garunaren artean interakzio edo elkarrekintzak nabarmenak zirela.
|
|
|
1.Lehen aldagai estari
|
horretan
behatutako aldagaiak subjektuen jaioterria (jaio) eta bizilekuaren (bizi) euskaldun proportzioa dira, hau da, hizkuntzaaldetik nolakoa den subjektuen testuingurua. Aipatu behar da aldagai horretan ezin izan direla zenbait aldagai sartu, kualitatiboak direlako:
|
|
2002
|
|
|
nafar ikasle euskaldunak erakartzen ditugu hola. Unibertsitateak normaltzat hartu behar luke euskara maila guztietan erabiltzea, eta luzera begira, dituen muga guztiak dituela, epe luzean
|
horri
behatu lioke.
|
|
2004
|
|
|
Objektu hori urrutiko izarraren mira lerroaren gainean dago. Izarrik urrunenak argia fokalizatzen du, teleskopio baten lentea bezala, baina behaketa
|
hori
behatutako objektuaren eta atzean dagoen izarraren arteko lerrokatze batean baino ezin da egin. Albert Einstein fisikaria izan zen lehena lupa efektu hori deskribatzen Erlatibitate Orokorraren Teorian.
|
|
|
Fase hori 21:52an hasi eta 23:08an amaituko da (penintsulako ordu ofiziala). Espainiako talde astronomiko ugarik antolatu dituzte fenomeno
|
hori
behatzeko jarduerak. Begi hutsez ikus daitekeen arren, prismatikoak, teleskopioak edo teleobjektiboak erabiliz xehetasun eta ñabardura asko ikus daitezke.
|
|
|
" Polinañi", erraiten zitadazun," ezkontzen garelarik, azienda eta lurrak sal, eta Pariserat joanen gituzu errestorant baten ezartzera". Egiatan erraiten deitzut, Mo,
|
hori
behatu neion lehen egunean heda heda erori nintzela destrenputurik. Daigun egunean erran neiozun:
|
|
2005
|
|
|
norbaitek hizkuntza bat denbora luzez ikasi duenean, une horretan, ordura arte arrazoi faltan ikusten zituen hainbat gauza argitzen zaizkio eta, honekin, taktu bat irabazten du, alegia, oraindik ikasia edo asmatua ez den baina bai egiazki eta ziurtasunez antzemana den taktu bat. Hizkuntza asko ikasi dituenak, eta bere burua zeregin
|
horretan
behatu duenak, gogoratuko du nola ia horietako bakoitzean, bat batean, azalpen argi bat eskaintzen zioten hainbat oharrekin topo egiten zuen, lehenago aurkituz gero esfortzu asko aurreztu ahal izango ziotenak. Horrela, bada, hizkuntza bat bere kabuz eta irakaslerik gabe ikasteko adorea duenak, beti, hizkuntza horren gramatika osoa zehazki irakurriz eta beronen lexikoa gutxienez sarritan miatuz hasi du bere jarduera.
|
|
2007
|
|
|
Lehenak Jupiter eta Saturno, eta haien ilargi Io eta Titan bisitatu zituen. Azken
|
hori
behatzeko, baina, Uranoranzko bidea utzi egin behar izan zuen, eta, egun, gizakiak egindako objektuetan Eguzkitik urrutien iritsi dena da.
|
|
2008
|
|
|
Bestea, arrazoitzea, aldiz, edukitik aske izatea eta horri buruzko harropuzkeria da; eskatzen zaio askatasuna uzteko ahalegina egin dezala, eta arbitrarioki higitzen den edukiaren printzipio izan beharrean, askatasun hori hartan hondoratzea, hura bere izaera propioaren bidez, hau da, norberaren bidez higiaraztea, harena dena bezala, eta higidura
|
hori
behatzea. Adigaien erritmo immanentean sartzeari uko egitea, hor arbitrarioki eta edonola lortutako jakituriaren bidez ez ekitea, horretatik begiratzea bera adigaiari arreta eskaintzearen funtsezko unea da.6
|
|
|
Ohitura hari pentsatze materiala deitu behar zaio, ausazko kontzientzia, ekaian hondoratu baino egiten ez dena, eta zeinari garratza suertatzen zaion materiatik aldi berean haren norbera huts hutsean ateratzea eta hartan geratzea. Bestea, arrazoitzea, aldiz, edukitik aske izatea eta horri buruzko harropuzkeria da; eskatzen zaio askatasuna uzteko ahalegina egin dezala, eta arbitrarioki higitzen den edukiaren printzipio izan beharrean, askatasun hori hartan hondoratzea, hura bere izaera propioaren bidez, hau da, norberaren bidez higiaraztea, harena dena bezala, eta higidura
|
hori
behatzea. Adigaien erritmo immanentean sartzeari uko egitea, hor arbitrarioki eta edonola lortutako jakituriaren bidez ez ekitea, horretatik begiratzea bera adigaiari arreta eskaintzearen funtsezko unea da.
|
|
|
Bazkaltierrak beren apairu eta elapideetan berriz lotu zirenean, axurantak, azal
|
horri
behatzean ohartu zen bazuela gutun bat barnean. Ideki eta hitzak irakurtzean, ahoan zituenen murtzikatzetik gelditu zitzaion matraila, arrondatu zaizkio betespalak, zuritu kopeta eta beharriak, setian zegoen burua apaldua, entselada osto bat ezpainetarik zilintzo!
|
|
2009
|
|
|
Horregatik, jendearengan emozio negatiboak bultzarazten dituzten gertakarisozialek ondorio fisiologiko neurgarriak sortzen dituzte.
|
Hori
behatu ahal izan zen, esate baterako, 90eko hamarkadan Errusian eta Sobiet Batasun ohiko lurraldeetangertatutako bizitza esperantzaren beherakada itzelean sozialismoaren egitura politiko ekonomikoetatik merkatu libreko ekonomiara igaro ondorengo lehenengo urteetan, nozitutako egonkortasun politiko eta ekonomiko ezaren ondorioz (Brunnereta Marmot, 2006).
|
|
2011
|
|
|
Gure iritzirako, auzi horretan gauzarik funtsezkoena ez da aztarna horien presentzia egiaztatzea, ezpada nazio identitatearen elementu esanguratsuena eta baliotsuena zein den begiz jotzea. Eta, jakina, ikuspuntu
|
horretatik
behatuta ezin dugu inola ere onartu Herder-en goiko irizpena: alegia, nazio identitatearen egituran badirela hizkuntza baino faktore, sakonagoak?.
|
|
|
Maparen izaera berezi
|
hori
behatuta, gutxiengoen egungo nahas mahasa berezkoa ote dugu. Ez dirudi hala denik, iritzi horretakoa dugu behintzat Jesús Turón jauna.
|
|
2012
|
|
|
Elkarreragin
|
hori
behatuta, nola komunikatzen garen jakin dezakegu. Hala, truke batean, hartzaileak aho betean baztertu dezake proposatutakoa; eta hori politikoki zuzena ez denez, zuzenean elkarri aurre egitea ekar dezake.
|
|
2014
|
|
|
1 Identifikatu eta irakur itzazue hiri honen guneak eta gune horien ezaugarriak. Hori aztertzeko, aurkezpen interaktibo
|
horri
behatu diozue. Ekigunean duzue esteka.
|
|
|
Adierazi zergatik diren hala eta zehaztu substantzia puruak, bakunak edo konposatuak diren.
|
Horretarako
behatu irudikapenei eta formula kimikoei.
|
|
|
Herriko bestek arrakasta ederra ukan dute eta bereziki Xiberotarrek eskaini daukuten" Akitaniako Alienor" pastoralak, 850 ikusliar bildu baitira obra eder
|
horren
behatzeko eta kantu xoragarrien entzuteko.
|
|
2015
|
|
|
Desberdintasun gakoa garuna da edo izango da.
|
Horri
behatu behar diogu. Zeren cyborgaren garuna, eta, ondorioz, gogamena ere?
|
|
|
Horiek denak gu beldurtzeko moduak dira, baina lasai, ez ingeniaritza genetikoak baino gehiago. Komikien literatura
|
horri
behatzen badiozu, beraz, lehenbizi cyborgek euren ingurumena kontrolatzen dutela aurkituko duzu. Hori da euren lehendabiziko potentzialtasuna.
|
|
2016
|
|
|
Epaiketa hasi orduko frogatu zuten poliziak eta magistratuek Mario Martino Bruneri zela.
|
Horretarako
behatzetako aztarnak, altuera, ilearen itxura eta beste hainbat froga aurkeztu zituzten. Ordurako, ordea, bi emakumeak lehian sartuta zeuden eta epaiketan Italia osoak aldez edo moldez parte hartu zuela esan daiteke.
|
|
2017
|
|
|
Berantago, Ortelius kartografoak, Johann Mattheus Wackher Wackenfelsekoak eta Jacob Monaviusek eskaturik, Utopia Typus, ex Narratione Raphaelis Hytlodai, Descriptione D. Thomas Mori deitu Utopiaren mapa publikatzen du Anberesen.
|
Horri
behatuz ohartzen gara ez duela, Orteliusen Utopiak, arras ilgoraren itxura. Eta hor direla Horsdumonde, Nusquamia eta Lecugabea.
|
|
2019
|
|
|
Hiriko politika duela urte asko azpitik datozen protesta mugimenduek landutako auziekin osatu da.
|
Horregatik
behatu behar zaio itxaropenez. Berlingo higiezin enpresa handiena desjabetzeko saiakera aurrera ateratzen bada, ez da salbuespena izango baizik eta eraldaketa mugimenduen harian kokatu beharreko arrakasta.
|
|
|
Uste dut errespetu falta nabarmena eta jarrera kolonialista erakusten dutela. Jende
|
horrek
behatu, ezagutu eta entzun beharrean, aldez aurretik eratutako marko baten arabera aztertzen du errealitatea. Guk ez dugu ukatuko AEBek Nikaragua beren agendan dutenik eta egoera honen bitartez ahalik eta probetxu gehien ateratzen saiatuko direnik.
|
|
|
|
Horri
behaturik, ondorioztatu zuten bi izarrek bere masa zentroaren inguruko orbita eliptikoak egiten zituztela, baina, halaber, bien arteko distantzia murrizten ari zela. Hurbilpen hori gerta zedin, sistemak energia galtzen egon behar zuen, eta hori gertatzeko modu bakarra zen uhin grabitazionalak igortzen aritzea.
|
|
2020
|
|
|
" Gaur begiratu dena begiak zabaldurik; miretsi dena, maitatu bizitzaren miraria". Mirari
|
hori
behatzeko patxada dugu beharrezko: " Dena presaka eta orain nahi dugu".
|
|
|
Txertoa segurua izatea da beste alderdi bat.
|
Hori
behatzeko denbora luzeagoa behar da, laburragoa…?
|
|
|
Urte batzuk lehenago, Juan Mari Lekuonarengan suma dezakegu jesuita frantsesaren lorratza. Hondarrean idatzia (1973) poema saileko Ludia nigan atalari talaia
|
horretatik
behatu behar zaio. Ernesto Martinezek argi adierazi zuen:
|
|
2021
|
|
|
Mikelek hitz egin du/ Mikelek esan du/ Mikel mintzatu da. Bistan da aditz horiek (hitz egin, esan eta mintzatu) aski antzekoak direla esanahiari dagokionez, eta hirurak aktiboak direla alde
|
horretatik
behaturik, baina batean ergatiboan doa eta bestean absolutiboan. Parekoak izan daitezke arduratu (arduratu naiz...
|
|
|
" Aurreko perpausetik espero denaren aurkakoa gertatzen dela adierazteko erabiltzen den esapidea". Beraz, definizio hori egokia bada —ez baita ezinbestekoa zehatz mehatz" aurrekoa" izatea perpausa, askotan ez da hala, baina aurretik dagoena bai— hiztunak hala ere (eta berdin gertatzen da bederenekin) esapidea biltzen duen perpausaren esanahiaz zuzen jabetzeko perpaus
|
horretatik kanpora
behatu behar du. Ez da hori gertatzen, ordea, perpauseko beste hitzekin.
|
|
|
Izan ere, itzaltze efektuan gertatzen den moduan, estimulu konposatu hori ondoriorik ezarekin azkarrago asoziatuko litzateke, eta, horrek, konposatua osatzen duten estimulu bakoitzarekiko arretaren murrizketa azkarragoa ekarriko luke, ezkutuko inhibizioaren efektuaren areagotzea eraginez. Baina
|
hori
behatu beharrean, gure esperimentuan, aurreazalpen fasean bi zaporeen (almendraren eta gatzaren) aurkezpenak jaso zituen taldeak (EIA taldeak) iragarpenaren kontrako emaitza ageri du; ezkutuko inhibizioaren efektuaren desagerpena, alegia. Froga saioan, EIA taldeak EI taldeak baino kontsumo gutxiago adierazi zuen, eta nahiz eta kontsumoaren ezberdintasuna esanguratsua ez izan, emaitza honek higuin baldintzatuaren garapen maila handiagoa erakusten du EIA taldean, eta, beraz, guk espero genuen ezkutuko inhibizioaren areagotzearen guztiz kontrako emaitza.
|
|
2023
|
|
|
Mendeak aurrera igaro ahala, fisika modernoak hipotesi horri heldu zion berriro, ikerketari begi mikroskopikoak jarrita. Eta, ustekabean, atomo zatiezin
|
hori
behatu ondoren, atomoa gehiago zatitu zitekeela ondorioztatu zuten. Ordutik atomoaren barruan hainbat osagai daudela esaten dugu:
|
|
|
Berriek, aldiz, erakusten zuten jendea gero eta gehiago mobilizatzen ari zela. Jon eta Intzarekin nintzen, Internetetik
|
horri
behatzen ari:
|