|
2001
|
|
|
Domingo Soubelet kalonje hazpandarrak —euskaltzain urgazle izan zen—, Petain mariskalaren biografia idatzi zuen4, eta
|
horrekin
batean edo hori baino gehiago, katoliko frantses euskaldunek une historiko jakin hartan zituzten eginbideen zerrenda. Labur esan, Petainen mutil oso agertzen da, morroirik leialen, jarraikien eta miresleena.
|
|
|
Atentzioa ematen du kritikaren gupidagabeak, garraztasunak, tonu deskalifikatzaileak.
|
Hori
bateko. Eta besteko, ez da antzematen ia inoiz espiritu eraikitzailerik, elkar osatzeko gogorik, irekitasunik.
|
|
2002
|
|
|
Baita Espainiakoan ere, noski. Baina
|
horrekin
batera etorri zitzaidan burura Flandes izan dela Europako historian hainbat iraultzaren sorgune ere —Eu ropako mapa politikoa aldatu duten iraultzak— eta Flandes izan zela Espainiako inperioa hausten hasi zen lehenlu rraldeetakoa (guk geuk Noainen ia itxaropen guztiak galdu behar izan genituen bitartean). Eta, aitortu dezadan hau ere, Ibarretxek, harritu egin ninduelako:
|
|
|
Doktorego ikasketen ondoren, prestakuntza aldiari eman litzaioke hasiera, eta, horretarako, oso egokia litzateke laguntzailearen irudiaz edo
|
horren parekoren
batez baliatzea. Zoritxarrez, oso gutxi erabili da irudi hori.
|
|
|
Euskarazko irakaskuntzak presente egon luke Euskal Herriko unibertsitate guztietan,
|
horrekin
bat gatoz. Baina, dirudienez, datozen urteotan kolokan jar daiteke orain artean lortutako apurra.
|
|
|
Euskara politizatua dagoela maiz entzuten da, eta iritzi
|
horrekin
bat nator; baita auzi horri berebiziko garrantzia ematearekin ere. Besteak beste, Ramon Saizarbitoria kezkati agertzen zen euskarak jasaten duen erabilpen politiko interesatuarekin, eta, egoera hori gainditzeko, euskal eta espainiar nazionalisten arteko adostasunaren premiaaldarrikatzen zuen, Bilbo Zaharra euskaltegiak antolaturiko hitzaldi sorta baten baitan (El Correo,).
|
|
2003
|
|
|
zuzen zuzen sail honetantxe intzidentzia duen Zubia editorialeko berrargitalpenak ezin izan ditugu jaso, Santillanatik ezin izan zutelako informazioa jaso.
|
Hori
batetik, eta bestetik: Ttarttalo editorialeko haur eta gazteentzako liburuak, ISBNren irizpideak jarraituz, bere sailean kokatu ditut aurten, eta ez aurreko urteetan bezala horietako batzuk haur hezkuntzan.
|
|
2006
|
|
|
Baina gure gizartean euskararen eta gaztelaniaren arteko oreka oso hauskorra da. Eta
|
hori
batez ere arrazoi batengatik: gorago esan dugun bezala, espainiar nazionalismoaren helburua euskara desagertaraztea da.
|
|
|
Zer diozu Yakin hari buruz? " Esan zure biotz orrek nola taupa egiten duen euskaraz, guk ere zure
|
orrekin
batera egin dezagun. Orduan beteko du gure aldizkari onek gure asmo naia:
|
|
|
Errebindikazio hau bitan banatua zetorren: bat, euskara hizkuntza modernoa da eta erabilera lehentasuna duena da (garaiko elite intelektualentzat erdara zen nagusi; garaiko abertzaletasunean politikaren atzetik zetorren euskara; eta frankismoaren hizkuntza politikak espreski ukatzen zuen euskararen estatus kulturala);
|
hori
batetik, eta bestetik hau: kultura modernoa, gai guzti guztiak euskaraz erabiltzetik dator euskararen salbamendua, bestela esanda, unibertsitatea du amets Jakin ek 60ko hamarkada orduko.
|
|
2008
|
|
|
148 unitate. Eta
|
horien barruan
bat galtzaile izan da eta bestea irabazle. Itzulitako liburuetan aurreko urtean baino 54 unitate gehiago atera dira.
|
|
|
Baina, bestalde, laneta lege egoera nahiko egonkorra zen, garai hartan Europako erdialdeko eta iparraldeko ekonomiek hazteko beharra baitzuten. Itzuli ez ziren pertsona gehienak," integratzen" saiatzen ziren, eta ahalik eta gehien hurbiltzen ziren iritsitako herrialdeetako kultura eta gizartera; horrezaz gain, batzea lortzen zituzten senideak (gehienetan seme alabak) behartu egiten zituzten" integrazio" eredu
|
horrekin
bat egitera. Beren hizkuntzei eta zenbait ohiturari eusten bazieten ere, jatorrizko identitatearekiko eta gizartearekiko harremana, kasu gehienetan, oso sinbolikoa zen eta noizean behin" eskualde etxeetara" egiten zituzten bisitetara mugatzen zen.
|
|
|
• Ongietorrietako ahotsak: Josu Arteaga lagunaren omenaldiaren ingurukoak ere kontatu egiten dira (117 or.), eta bereziki, omenaldi
|
horretako
bateko eta besteko hitzak, pentsamenduak eta kontraesan guztiak.
|
|
|
Etorkizunerako, euskalgintzan ari garen erakunde eta lagunok lanerako ilusioa eta grina dugula berretsi nahi dugu. Ahalegin
|
horretan
batera jarduteko gonbita luzatzen diegu jendarte eragileei, erakundeei, eta gizarteari oro har.
|
|
2009
|
|
|
Irakaskuntzakoetan?
|
Hori
bateko. Eta besteko, garai batetik hona aldatu egin da koedizioaren filosofia edo jardun moldea, eta agian biak.
|
|
|
Zeri heldu ez badakit? Izu
|
horren aurrean
bat baino gehiago dira (asko ez esatearren), aurrez eman dezaketen gaien zerrenda egiten dutenak. Jartzen didaten gaia jartzen didatela, tratu txarrei buruz kantatuko dut.
|
|
|
Bakoitzaren baliabideak neurtzea eta atzean daukaten eskaintza edo biblioteka baloratzea ez da batere xamurra.
|
Hori
bateko. Eta besteko, horietatik zein nagusituko den ez dakigu.
|
|
|
Bada edizioaren munduan jabegoaren ulerkuntza
|
horrekin
bat ez datorrenik. Analogikoan bezala digitalean.
|
|
|
tresna edo programa batetik bestera pasabidea libre al da?
|
Hori
bat. Eta bestea:
|
|
|
Bukatzeko, Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseilua osatzen dugun eragileak euskararen eremu osoan euskaraz normaltasunez bizitzeko ari direla lanean aitortu ondoren, etorkizunerako, euskalgintzan ari garen erakunde eta lagunak lanerako ilusioaren eta grinaren jabe zirela berresten zuen. Eta ahalegin
|
horretan
batera jarduteko gonbita luzatzen zien jendarte eragileei, erakundeei, eta gizarteari oro har, eta zorionak ematen zizkien 10 urte haietan euskara ikasi, erabili, zabaldu eta harren aldeko hautua egin duten jendarte eragile guztiei eta pertsona guztiei.
|
|
|
Hori da, nire ustez, egiazko sortzailearen espiritua, boteredunengandik urrun izatea (baina ez oso urrun).
|
Horretan
bat samar etorriko ziren Oteiza eta Basterretxea, ez Txillida (I. Zabaleta, Euskaldunon Egunkaria, 1992ko otsaila; baina bestelako iritziz, R. Saizarbitoria, Jakin 69, 1992).
|
|
2010
|
|
|
Interes bereziko zehaztapena izan liteke, izan ere, sarritan adituek, instituzioek eta aholkulariek dimentsio teknikoa (ezagutza zientifikoa, arriskua erregulatzeko konpetentzia) azpimarratzen dituzten aldi berean, herritarrengan konfiantza eza eragiten duena dimentsio afektiboa (zintzotasuna, leialtasuna, zuzentasuna, inpartzialtasuna, kezka soziala) izaten da.
|
Horrek
bat egiten du eztabaida taldeetan une oro errepikatu den zehaztapenarekin: dimentsio afektiboa eta konpetentzia teknikoarena independenteak dira, adituen gaitasunak kausa osagarriaren funtzioa betetzen du baina ez da aski, ostera dimentsio afektiboa kasu guztietan da ezinbestekoa (ikus Eizagirre, 2009b).
|
|
|
Jakinen harpidetza talde nahiko zabala genuen, eta besteek mugatuagoa zuten.
|
Hori
batetik. Aldizkari horiek etxe bakoitzeko idazleekin egiten ziren.
|
|
2011
|
|
|
Multzo honetako indartsuenak hiruzpalau dira, hala nola, Euskaltzaindia, Kutxa Fundazioa, Eusko Ikaskuntza, Labayru, eta handienak ere dozenako produkzioa ez du gainditzen.
|
Hori
bateko. Eta besteko, %42 dira urte osoan titulu bakarra atera dutenak.
|
|
|
Jakin en berrogeitamar urtekari J. Azurmendik berak, atzera begira jarri eta inflexio une hartan erreparaturik, gordeak zituen gutunei kendu die hautsa, eta hautaketa egiten hasi zen. Ildo beretik guk, errepara diezaiegun gutun horiei —gorago esan dut jendaurreko artikuluetan adierazitakoak osatzeko eta hobeki ulertzeko balio izaten dutela— 1958ko urte bukaeran Intxaustik Txillardegiri gutuna egiten dio, eta
|
horrekin
batean" Bergson’en Jainko intuiziñoa" artikuluaren kritika eskatzen dio. Txillardegiren erantzunaren zati bat():
|
|
|
" euskera zugaitza" duzu! eta
|
horrekin
batean Euzko Gogoa ren ideia nagusia:
|
|
|
Pasahitzen auzi horren beste modalitate gogaikarria webguneetan erregistratu behar izate hori. Are gogaikarriagoa gertatzen zait erregistratu behar
|
hori
baten batek dokumentu bat helarazi nahi didanean agiriak konpartitzeko webgune horietako batean jartzen duenean. Ezin dut eraman!
|
|
2012
|
|
|
Gurean nagusiak izanda ere, nazioarteko parametrotan ez dira batere handiak.
|
Hori
bateko. Eta besteko, hamarren artean ez dute liburu kopuruaren erdia ere ekoizten.
|
|
|
Horrenbestez, Euskarazko Komunikazio Esparruko albisteak esanguratsuagoak izaten dira, hau da, ez dira albiste arinak (istripuak, natur hondamendiak, elurteak zein beroaldiak). Bigarrenik, albisteen titulua bikaina izaten da, informazioa laburbiltzen duelako, eta ez
|
horren alde
bat bakarrik nabarmendu edo engainura eraman. Hirugarrenik, albisteek azaltzen duten ikuspegi kopurua ohikoa baino altuagoa izaten da.
|
|
2013
|
|
|
Binaristak ei gara, espezie moduan, apustu egingo nuke nik, baina ezin horrenbeste ziurtasunez esan. Levi Straussek, pentsamendu basatia ezaugarritzerakoan, klasifikazio zaleak garela diosku,
|
hori
Bata eta Bestea, Gu eta Bestea oposaketa binarioa unibertsala izan daitekeela esateko pausoa... hortxe dago arriskua. Eurasiako erdigunean sorturiko kultura gehienek Manes filosofoaren eraginetik —Ona eta Txarra, absolutuak— edan dute, baina ekialde urrunean yin eta yang direlakoak —dialektikoagoak, hori bai— maneiatzen dituzte.
|
|
|
Behar bezala ulertzeko eboluzioa aintzakotzat hartzea komeni denez, guk erreferentzi puntua mende honen hasieran jarri dugu, 2000 urtean.
|
Hori
bateko. Eta besteko:
|
|
2014
|
|
|
1958 arte ez zegoen muga pasatzerik pasaporte eta bisarik gabe. Urte hartan, Londreseraino joan ginen lau lagun deskapotable
|
hori
batean. Bat oriotarra, Iñaki Zaldua, eta beste hirurak azkoitiarrak, Jose Luis Karetxe, Miguel Ulazia eta ni.
|
|
2015
|
|
|
Bigarren garai horretan globalizazioaren dinamikak gero eta indar handiagoz nabaritzen direlako goi mailako irakaskuntzan, bai alderdi linguistikoan (eleaniztasunera bideraturiko programen ezarrerarekin), bai profesionalean (irakasleriaren ebaluazioeta akreditazio sistemen eta mugikortasun sistemen ezarrerarekin, besteak beste), baita antolakuntzaeta managerialism ereduetan ere. Alderdi sozialean, sasoi
|
hori
bat dator hizkuntza politiken instituzionalizazio progresiboarekin, bereziki Autonomia Erkidegoan. Lehen belaunalditzat hartutako multzoaren barruan sartu diren irakasleek 55,8 urte dauzkate batez beste ikerketaren unean, eta bigarren belaunalditzat hartutakoek 37,06 urte.
|
|
|
Baina ez da artifizialki sortua izan egunkariaren premia hori, kultur munduaren premia bat da. Eta hasiera
|
horretan
bat aipatzekotan, aipatu beharrekoa Argia da. Ez da Argia-k asmatutako kontu bat, baina bai asko lagundutakoa.
|
|
|
Enpresa handiagoak handiago egiteko, alegia, beraiek bakarrik egin ahal izango dituzte-eta legeak ahalbidetzen dituen azpiegitura inbertsioak. Helburu
|
horrekin
bat egiten du hainbeste aipatu den roaming aren amaierak ere.
|
|
|
Alde batetik, kazetarien lanaren inguruko iruzkinen bat egin zuten, eta, bestetik, gazteentzat egindako literaturaren kalitatea kolokan jarri zuten. Nahiz eta, egiari zor, mahaian eserita ziren hirurek ez zuten kritika
|
horrekin
bat egin. Dena den, funtsean, horren atzean kezka bakarra zegoen:
|
|
2016
|
|
|
Borroka
|
hori
batez ere polimiliek eraman zuten, baina gu ere horretan sartu ginen. Espainia mailan ere izan zen borroka amnistiaren alde.
|
|
|
turismoari zuzendutako irudi homogeneoa sortu nahi da, aisiarekin lotutakoa, izaera kritikorik gabekoa eta kontestualizazio gehiegirik behar ez duena. Irudi
|
horrekin
bat ez datozen eta irabazi ekonomikoak ez dakartzaten publikoak baztertzen dira (okupak, kasu) eta autogestioa eta herri sareak zokoratzen dira. Identitatea, euskal identitatea geure kasuan, banalizatu eta komertzializatzen da:
|
|
2017
|
|
|
turismoari zuzendutako irudi homogeneoa sortu nahi da, aisiarekin lotutakoa, izaera kritikorik gabekoa eta kontestualizazio gehiegirik behar ez duena. Irudi
|
horrekin
bat ez datozen eta irabazi ekonomikoak ez dakartzaten publikoak baztertzen dira (okupak, kasu) eta autogestioa eta herri sareak zokoratzen dira. Identitatea, euskal identitatea geure kasuan, banalizatu eta komertzializatzen da[...].
|
|
|
Ezker Abertzalearen inguruko sektorea aztoratu zen bereziki, eta oso kritiko agertu zen EAJrekin eta haren hizkuntza politikarekiko. Sektore
|
horrek
batik bat koherentzia eskatzen zion euskal nazionalismoari, euskarari sinbolikoki aitortzen zitzaion lehentasuna ez baitzen ondoren islatzen praxi linguistiko errealean.
|
|
|
..., uste dugu oxala oker bagaudeegungo egoera gordinagoa izango dela, espainiar estatua errepresioa prestatzen ari dela bere poliziekin kaleetan, eta, gure eskarmentua dela bide, badakigu errepresioak gehien ukitzen dituenak behekoak direla, antolatuak, pobreak eta migratzaileak; hori dela eta, dei egiten diegu migratzaileei, paperdun edo paperik gabeko, borroka duin eta erreboltari hori babestu eta
|
horrekin
bat egin dezaten.
|
|
2018
|
|
|
Alegia, jendeak ‘bere hizkuntza nazionala’ ikasi eta bereganatu nahi izan zuen.
|
Hori
batetik, eta bestetik, bere etxeko euskara mintzatua zekienak, horri motz iritzita, guztiona eta hizkuntza osoa izango zen estandarra ikastera jo zuen. Hori da euskara batua, ez gramatika, baizik eta dinamika.
|
|
|
Emandako datuen arabera, Euskal Herriko 15 urtetik gorako 10 biztanletik 7k irakurtzen du, %58 dira ohiko irakurleak lagun; euskarazko ohiko irakurleak, berriz, %6 dira lagun, euskaldunen artean %22, 9 dira ohiko irakurleak. Datu
|
horrek
bat egiten du euskarazko prentsa irakurleen datuarekin %5, 6k dio irakurritako bi egunkari nagusitik bat euskarazkoa dela. Datu hori markatu beharrekoa dela uste dugu, askotan egiten diren irakurketak bere lekuan jartzeko.
|
|
|
Hizkuntza gaitasuna arrazoia ez bada, eta kanal biak zuzendaritza beraren gidaritzapean aritzen badira, pentsa daiteke bien arteko aldea, ikusleen onarpenari dagokionez, edukian datzala. Hipotesi
|
hori
bat dator aipatu dugun funtzio banaketarekin (Amezaga, 2013).
|
|
|
Ekonomia Lankidetza eta Garapenerako Erakundearen azken estatistikek erran digute Europako Batasunean langile pobreen proportzio handiena duen estatua Espainiako Erresuma dela. Puzzle batean bezala, kapitalismo klase horrekin eta nazionalismo mota
|
horrekin
bat dator liberalismoaren ideologia. Sozialdemokratak, kontserbadoreak, aurrerakoi progreak, posfrankistak, kapitalistak, demokratak, katolikoak, intelektualak, guztiak eroso daude liberalismo apur batekin, edo liberalismo osoarekin.
|
|
2020
|
|
|
Gehienak nik irratian entzuten nituen arrakasta hortera horiek ziren, baina bazen salbuespenik. Multzo
|
horretako
batek atentzioa eman zidan berehala. Fotokopiatutako azal ilunean haur jaioberri bat ageri zen, piszina baten barruan dolar baten atzetik igerian.
|
|
|
Kanpoko diseinuz osatua da liburu zabalduena gure eskoletan, euskarazkoetan, noski, eta are larriagoa dena, erdarazko guztietan, edo ia.
|
Hori
bateko.
|
|
|
Izan ere, pentsamenduak pentsamendua benetakoa bada, behintzatberezkotzat duen elementua da dinamismoa, hots, prozesu bizia izatea, ibili beharreko bidea, eta ez, haatik, dogma gisa behin betiko izkiriatu eta fosilizatu daitekeen zeozer.
|
Horrekin
bat, Platonek Teeteto (189e) eta Sofista (263e 264b) dialogoetan esaten du ezagutza arimak bere buruarekin egindako elkarrizketa dela, hots, barne elkarrizketa dela (gure baitan, besteak beste, gure ahotsaz gain besteen ikuspegiak ere presente daudelako pentsatzen dugunean); horren arabera, ezagutza ekintza litzateke eta ez, aldiz, produktua. Pentsatu, beraz, besteekin alde zein kontraegiten dugu, eta, horretarako, betiere besteak esandakoa ulertzeko esfortzua egin beharra daukagu, nolabait, besteak esandakoa gurera ekarriz, baina, horretaz gain, gu bestearen begiradara hurbiltzen ahaleginduz.
|
|
|
Joseba Jakari egozten dio Torrealdaik goiburuko esaldia, eta estrategia
|
horrekin
bat egiten duela dio. Hastapenetatik azaldu du bertoko industriaren aldeko jarrera hori; 1986an, esate batera:
|
|
2021
|
|
|
Argazki
|
horrekin
bat datorren errealitatea bizi dugu egunerokotasunean liburugintzatik hezkuntzarekiko harremanean: eskola liburutegiak ez dira kasik hornitzen, eta, sarritan, beste zereginetarako gela bilakatu dira, inondik ere ez erreferentziazko eta asebetegarri den gune; ikastetxe askotan irakurketa planik ez dago, edo planak egin ahal izateko baBeren jarduna herri baten identitatean eta garapenean ezinbestekoa delako, sortzaileei estatus berezi bat aitortzea eta abantaila fiskalak eta liabideak eskas dira, eta sarriegitan irakurketa erreferentzia zaharkituak erabiltzen dira.
|
|
|
Beraz, euskal identitatearen isla izan nahi zuen iruditegi artistikoa, egiaz, ez zen neutrala, baizik eta gizontasun heterosexualaren irudiaren baitan gorpuztu zen. Ondorioz, inkontzienteki bazen ere, euskal identitate edo ideal
|
horrekin
bat ez zihoan komunitateko pertsona ororen aukera bakarra ‘beste’ horretan islatua sentitzea izan da, ‘beste’ horren historian eta irudian.
|
|
|
Topatutako bigarren perspektiba nagusia Eudaimonia izendatu dute. Ikuspegi
|
horrekin
bat egiten dutenentzat, basoa oinarrizko elementua da euren bizitzetan. Balio hori honelako esaldiekin adierazten dute:
|
|
|
Mediku eta biologo askok, hala ere, ez dute ikerketa
|
horrekin
bat egiten. Zergatik?
|
|
|
Eta, Australiako espezie hori agertu aurretik baso naturalen egoera oso kezkagarria bazen ere, espezie
|
horrekin
batera etorri dira, hain zuzen ere, alarma soziala eta iritzi publikoaren gaitzespena.9
|
|
2022
|
|
|
Eta horren alde lan egin zuten, besteak beste, 70eko hamarkadan sortutako Elhuyar, UEU eta UZEI moduko erakundeek. Garai
|
horretan
batez ere beraiek izan ziren euskara unibertsitatera bidean jarri zutenak, aldizkariak argitaratuz, hiztegi espezializatuak prestatuz, ikastaroak antolatuz eta unibertsitateko testuliburuak sortuz. Euskara eta zientzia uztartu nahi zituzten, eta batek baino gehiagok buruan zeukan Euskal Herri euskaldunaren unibertsitatearen oinarriak jartzea.
|
|
2023
|
|
|
Abortua enetzat haur baten hiltzea da, eta
|
horretan
bat egiten dut aita sainduarekin. Baina ez dut inor kondenatuko abortatzeagatik.
|
|
|
Euskarazko erabilera normalaren aldeko lege norabidetze berri
|
horrekin
bat eginez, aktore edo eragile berri bat sortu da, hizkuntza planifikazioa eta araubidearen garapena baldintzatzera etorri dena. Auzitegi Konstituzionalean eta justizia administrazioko gainerako epaitegi eta auzitegietan azken urteotan modu sistematikoan ezagutarazten ari diren epaiek argi uzten dute epaitegiak hizkuntza politikaren eragile bihurtu direla, joera murriztaile eta mugatzailea ezarriz.
|
|
|
Horren ondorioz, arau monoteistak kolokan daude eta bizimodu esanguratsu eta asebetegarriagoekin ordezkatzeko desirak gain hartu die. Beste bizimodu
|
hori
bat letorke natura eta unibertsoa hautemateko dugun moduarekin, eta ikusmolde eta pentsamolde pluralistekiko interes berpiztuarekin garatuko litzateke, aniztasuna eta konplexutasuna balioetsita.
|