|
2007
|
|
|
Goranzko joera
|
hori
bat dator Euskal Herri mailan antzematen denarekin, baina Arabako zein Gasteizko aldaketatxoek nagikeriak jota dirudite, Euskal Herriko datuak gorantz bizkorrago egiten du-eta. Horrek ez gaitu harritu behar, inondik inora, izan ere, Araba eta Gasteizen gertatzen den bezala, gehienbat erdaraz bizi den gizarte bateko harreman sareak euskalduntzea zeregin motela bezain lan zama mardula da.
|
|
|
EAEn baitan, halaber, hazkunderik handiena Gipuzkoan gertatu da (ondorioetako II.5 puntua). Azpimarragarria da azken kasu
|
hori
batez ere, ezin modu argiagoan ematen duen testigantzagatik. Izan ere, dimentsio makrosozialeko oinarrizko lege estatusa EAEko hiru lurraldeetan bera izanda ere, Gipuzkoako beste baldintza makrosozialak (hizkuntza diskurtsoa, batez ere), baldintza indibidualak (gaitasun erlatiboa zein motibazio nahikoa) eta baldintza mikrosozialak (euskaldunen arteko elkarrekiko ezagutza eta harreman trinkoagoak, besteak beste) beste inon baino egokiagoak dira euskararen erabilerarako eta, horren ondorioz, lorpenak ere Bizkaikoak eta Arabakoak baino handiagoak.
|
|
2008
|
|
|
Identitateari buruz —baita motari buruz ere— teorizazio berri xamarrak sortzen ari dira. Teorizazio horietan zentralitatea —edo gunea— identitate pertsonalaren mailan jartzen da, eta ez taldeartekoan —edo analisi eta aplikazio maila nagusiagoan—
|
Hori
bat dator, bestalde, egungo gizabanako mailaren aldeko joera indibidualista nagusiarekin, edo globalizazioarekin zabaltzen ari den indibidualizazioaren aldeko ideologiarekin. Joera hori hainbat modutan adierazten da:
|
|
2009
|
|
|
Konstituzioko 3.1 art.ak gaztelera jakiteko betebehar orokorra ezartzen du, gaztelania Estatuko hizkuntza ofiziala delako. Hain zuzen, betebehar
|
hori
bat dator honakoa aitortzen duten Konstituzioko beste xedapen batzuekin: espainiar orok hizkuntza komunik baduela eta, ondorioz, hizkuntza hori jakintzat jotzen dela egoitza edo auzotasun faktoreak alde batera utziaz.
|
|
|
Zure aurrean daukazun artikuluak eskaera horri erantzun nahi dio. Hala ere, idazki honetan ez dut azterketa tekniko hutsa egin nahi eta, asmo
|
horrekin
bat, zuen begietara istorio bat ekarriko dizuet, edo hobe esanda, hiru istorio ezberdin; hirurak beste hainbat nafarren istorioak. Eta istorio horien bitartez Nafarroan, azken 25 urtean, euskararen inguruan azpimarratzeko izan diren joan etorriak ezagutuko ditugu.
|
|
|
Eta, hortik aurrera, bi mailatan eraman zen borroka; baina hizkuntza pizkundea inoiz ahuldu gabe. Borroka
|
horretan
bat egin zuten sozial demokratek eta suedieraz mintzo zen burgesiak. Hirietako marxistak abertzaleen kontra ari ziren, suomitar pizkundean chauvinismo burges ttipia besterik ez somatuz.
|
|
2010
|
|
|
Euskaraz egitea normala eta naturala da Leitzan, esan bezala, baina" den dena euskaraz esatea" gehiegizko formalismoaren eta are pedantekeriaren mugan egon liteke edo hala ikus lezake askok. Gazteen hizkeran gertatzen da
|
hori
batez ere, normalagoa baita hiztun zaharren hizkuntza produkzioa askozaz" euskaldunagoa" izatea. Horien kasuan, entzulearengan ez dago erdarazko hainbeste hitz edo lokuzio entzuteko espektatibarik, eta ez du harridurarik sortzen" euskara huts hutsezko" jardunak.
|
|
|
Antolatzen diren gauza gehienak euskaraz egiten dira, eta hor idatzi gabeko nolabaiteko araua dago. Arau
|
horrekin
bat egiten ez duenak, akaso, bere burua nahikoa mugatua ikusiko du parte hartzeko garaian. " Nik nahi ez dudan arren, euskaraz antolatu eta egin ditut gauzak." Horren aurrean, eta deseroso sentitzeko arriskuaren aurrean, agian batzuek nahiagoko dute parte ez hartzea.
|
|
|
hiztunaren hizkuntza gaitasun erlatiboa, hiztunaren eguneroko bizitzako harreman sareetako hizkuntza edo hizkuntzak, hiztunaren lehen hizkuntza edo hizkuntzak, hizkuntzen erabilera eremuak eta hizkuntzarekiko atxikimendua. Faktore horiek guztiak korapilo berean lotuta daude, batzuek eta besteek elkarri eragiten diote; baina, zerrenda
|
horretan
batetik bosterako sailkapena egin balitz garrantziaren arabera, zalantzarik gabe azken aipatu dudana jarriko nuke buruan: hizkuntzarekiko atxikimendua, alegia. erabileraren gainean eskura ditugun azken datuei lotuko gatzaizkie segidan. euskal herri osoan, 16 urte edo gehiagoko biztanleen %25, 1ek
|
|
|
[Iruñea]... etxean gurasoek ez dakite euskaraz, beraz ikastolan ikasi nuen,
|
horregatik
batez ere euskara ikasketekin erlazioa duten egoeretan erabiltzen dut, eta aisialdian gutxitan, lagun guztiek ez dakitelako euskaraz, baino etxean gurasoek, batez ere amak, txikia nintzenetik beti saiatu dira euskara sustatzen, ipuinak euskaraz oparituz, pelikulekin, kartekin... eta horiek ere euskara pixka bat ikasten, eta horregatik agian, naiz eta gustatuko litzaidakeena baina gutxiago erabili...
|
|
|
Multzo hau, halaber, hedatzen joan da 20 urte hauetan. instituzio eta enpresetako euskara teknikariak, trebatzaileak, herrietako euskara eta aisialdi elkarteak, soziolinguistika aplikatuan diharduten ikertzaile eta enpresak, alderdi eta sindikatuetako euskara arduradunak, profesional euskaltzaleak... bat aldizkariaren xede taldea ere gero eta zabalagoa bilakatu da. ugaritu egin dira, halaber, esperientziak nahiz euskararen errealitateaz gogoeta egin, ikertu edo sustapen ekintzak burutzen dituztenen ekarpenak eta premiak. euskarazko argitalpen espezialdu eta dibulgatiboen eztanda bizi izan dugu urte hauetan (ele, zutabe, hik hasi, uztaro, elhuyar, bertsolari...). bat aldizkariaren eremua errespetatuz lehiakide zuzenik sortu ez bazaio ere, bat en berezko irakurlegoari errealitatea ezagutu eta jarraitu ahal izateko erreferentziak gehitzearekin hautatu beharra etorri zaio. hots, zer irakurri behar du irakasle euskaltzale batek? ...arrantzitsua hartu dute. teknologiak, bestalde, hedapen bizkorra (elektronikoa) eta maiztasun handiko ekoizpenak (komunikatzeko formatu berriak) ekarri ditu euskaltzaleon ohituretara. euskalgintzaren berrikuntzarako grina" genetikoak" horretan murgiltzera eraman ditu arestian aipatutako giza taldeak. geure buruari teknologikoki gero eta gehiago eskatu diogu. nola eutsi, ordea, ingurumari
|
horretan
bat bezalako aldizkari bati, artikulu hau idazten duenak ondo gogoan du eusko Jaurlaritzako hpS k aldizkarien hedapen elektronikoa sustatzeko egin zuen proposamenak bat aldizkarian eta oro har euskarazko argitalpenen eremuan izan zuen
|
|
|
Salamanca-n bizi izandako urteetan bezala ordena barruko giroan, Malon etxaidek garaiko idazle gaztelauak ezagutu eta haiekin harremanik franko izateko aukera izan zuen. arteak eta letrak han ikasi zituen, teologia eta eskriturara pasatu aurretik, eta betiere eskrituran jakitun bezain idazkuntza latindar eta gaztelaniazkoan, bietan, iaioa zen Frai luis leon goaren ondoan31 agustindarrak, gainera, garai haietan ari ziren luma ederrez kristau espiritualitatea gazteleraz ere ematen (adibidez, alonso de orozco, 1544, 1565; Cristóbal de Fonseca, 1592, 1596), lanbide horretan ordenen arteko lehian parte hartuz32 erlijioso idazleen hori, biblia, teologia, aszetika eta mistika darabiltzatenena, kapitulu nagusia da gaztelaniazko hizkuntzaren eta literaturaren historia orokorrean33 eta horren barruan aipatu izan da Malon etxaide, lehen lehen sinadura bezala ez bada, berehalako maila altuenean emanda. Merezi du balioespen iritzi
|
horren lekukoren
bat hona biltzea.
|
|
2011
|
|
|
Labur bilduz: ...eskaini digu Alan hudson ek, 2002ko bere saioan. ordura arte, Britto ren 1986ko tesi lan ezaguna alde batera uzten bada, inoiz pareko neurrian egin gabekoa, nire ustez. zer ikasia ugari dago hudson en saio horretan eta, batez ere, hemengo datu soziolinguistikoak zerekin konparatu jakiteko mundu zabaleko balio indarra duten elementu ugari eskaini digu bertan. hudson en" benetako diglosia"
|
hori
bat dator ia erabat, baina ez osorik, Ferguson-en diglosia klasikoarekin. puntu batean dauka aldea: maisuarentzat diglosiaren ezaugarri definitzaile irmo den egonkortasuna, hizkuntza egoera berezi horren mendeetako iraupen indarra, erabat
|
|
|
Alan Hudson irakaslea (irlandarra jatorriz, Fishman-en ikasle hurbil eta kuttun izandakoa) errepaso moduko bat egiten eta kontzeptua anabasa girotik ateratzen laguntzeko teoria modu bat proposatzen saiatu zen 2002an. kamusturik ageri da hudson en formulazioan151 era berean, hudsonen" benetako diglosia"
|
hori
bat dator ia erabat, baina ez osorik, Fishman-en diglosia prototipikoarekin. egonkortasuneko desberdintasunaz gainera152 puntu batean dauka aldea: erlazio genetikoa bai/ ez atalean, eta etiologia monokulturala monogenetikoarekin nahaste kontuan, aldentzen da ia soilik, ikusia baitugu diglosiaren (are" benetako diglosia" ren) rLSrako balioa espresuki aldezten eta azpimarratzen duela bukaerako bere erantzun txostenean.
|
|
|
diglosiarik gabe gelditu gara ia. gero eta diglosia txikiagoa dugu etxean. garrantzitsua da puntu hori. gotzon garateren 2000ko artikulu zirraragarria, eta haren pareko beste asko, gogoan hartzen badira aldaketa nabarmena dago hor: 180 graduko aldaketa ere bai, gure artean zenbait urtez entzun eta irakurri diren baieztapen borobilak kontuan izanik. ziaboga
|
horretan
bat etorri gara guztiok, antza, oraingoan. poztekoa da hori:
|
|
2012
|
|
|
Iruritako haurrek, oro har, euskaraz egiten ohi dute.
|
horretan
bat datoz nire behaketak eta gurasoen iritziak. eskolako maisu maistrei ere hala iruditzen zaie: " Argi dago haurren hizkuntza naturala euskara dela, beraien artekoa" (M111). halere," batzuetan erdaraz aritzeko joera dute, batzuk beste batzuk baino gehiago" (ibid.).
|
|
|
Iruritan baserriak eta herrigunea ditugu, jarraipena eta etena, baina euskararen jarraipenak dikotomia horiek berdindu ditu. tuak egiteko momentuan. hizkuntzei balioak esleitze
|
horretan
batik bat hiztunaren barne atxikimenduek eta eratu duten hizkuntza identitateak eragiten dute.
|
|
|
Baina gazteenen artean (24 urtetik beherakoen artean) joera aldaketa dago, eta hasi egin da bai euskara (%13, 7) bai euskara eta erdara (%9, 1) dutenen ehunekoa. Hala ere, kontuan hartu behar da joera aldaketa
|
hori
batez ere EAEn gertatu dela. Nafarroan 50 urtetik beherakoen artean ez da ehunekoa jaitsi, %4tik gora mantentzea lortu da adin talde horietan guztietan.
|
|
|
Aditu honek uste du, hala ere," kasu gehienetan dezente gehiago enpatizatuko litzatekeela".
|
Horrekin
bat dator Gemma Sanginés: " gutxiengoaren gehiengoarekin" funtzionatzen duela uste du.
|
|
2013
|
|
|
Ekimen horiez gain, gehiago ere badira.
|
Horretako
batek, esaterako, abesti eta igarkizunen bilduma osatzea du helburu.
|
|
|
Interes
|
horretan
bat etorri zen, esate baterako, gorago aipaturiko 2013ko Jardunaldian partaide izan genuen Jeroen Darquennes irakaslea, Belgikako Namur unibertsitatekoa. Berarekin lankidetzan ondua dugu argitaratze bidean den artikulu bat, ereduko ikasleen erabileraren nondik norakoak aztergai dituena (Mart� nez de Luna et al. 2014, argitaratze bidean), eta neurri batean 2012an zabaldu genuen txostenean eginiko lanari jarraipena ematen diona.
|
|
|
Aldiz, 20062010 epealdian, behera egin zuen, bost puntu egin ere, %41etik %36ra. Datuok alarma gorria piztu zuten Arrasateko euskalgintzan, batez ere gazteen biztanle multzoa zelako, bosturteko
|
horretako
batez besteko emaitzen arabera, erabileran atzerantz zihoan bakarra.
|
|
|
Baina ikasle nahiz irakasleen pertzepzioak ezagutzeaz gain errealitatean gertatzen dena zer den ikusi nahi izan dugu, eta neurri hanundi batean ikusi dugun
|
horrek
bat egiten du ikasle nahiz irakasleen pertzepzioekin. Esparru informaleko idatzizko hizkuntzaren ezaugarri propiotzat hartu ditugunen zantzurik ia ez dugu aurkitu ikasleen esparru akademikoko idazlanetan (laburdurak eta ahozkora gerturatzeko estrategiak).
|
|
|
Arrue proiektuan (Arrue ED2011, 2012) ateratako ondorioetako bat izan da ikasleen arteko eskolako hizkuntza erabileran eragiten duen aldagairik eraginkorrenetako bat ikasle horiek eskolatik kanpo bizi duten errealitate linguistikoa dela. Gure kasuan, eskolatik kanpo bizi duten errealitate linguistikoa erabat euskalduna da, eta
|
hori
bat dator Arrue proiektuan ateratako ondorioarekin.
|
|
2015
|
|
|
Gehiegizko baikortasun batek eraginda akaso, uste izan genuen euskara indartsu zegoen eremuetan atzera egiterik ez zegoela, eta lehentasun osoa eman genion praktikan euskararentzat eremu geografiko berriak irabazteari. Hautemate
|
horretan
bat etorriko ziren, ziurrenik, garaiko agintari, euskaltzale eta euskaldun gehien gehienak, guztiak ez esateagatik.
|
|
|
Poztekoa iruditzen zait lau egileak sintonia baikor
|
horretan
bat etortzen ikustea. Lortutakoa baloratu eta egiteko dagoenera ausartuko den euskalgintza garaikide baten zeinu izan daiteke.•
|
|
2016
|
|
|
Ezin ahaztu, bestetik, gizarteratze lan
|
horretan
BAT aldizkaria ere baliabide garrantzitsua dela, eta hain zuzen ere horregatik, 99 eta 100 aleek euskararen bilakaeraren gaia heldu diote bete betean. Esku artean duzun honek, zehazki, Iñaki Martinez de Lunak hizkuntza gaitasunaren inguruan egindako ekarpenak eta Xabier Erizek iritzien eta jarreren inguruan egindako hausnarketak biltzen ditu.
|
|
|
Nork bere buruaz duen inpresioa adierazten du erabilera aitortuak, eta gerta daiteke inpresio
|
hori
bat ez etortzea egiazko erabilerarekin. Edonola ere, erabilera aitortuaren eta behatuaren arteko korrelazio azterketa interesgarria da oso.
|
|
|
Indize
|
hori
bat dator EAEko administrazioan lanpostuen hizkuntza eskakizuna erabakitzeko erabili ohi den derrigortasun indizearekin. GaiMikel Zalbide – Mintzajardunaren egoera eta azken urteotako bilakaera.
|
|
|
gure herrian CIRBren antzerako gune bat sortzearen egokitasuna (z jardun zuen Erramunek). 2000ko azaroan" Euskal Soziolinguistika Institutua Sortzen" Sinposiuma antolatu zen Gasteizen eta bertan arloko teknikari eta aditu talde zabal batek diagnosi
|
horrekin
bat egin zuen eta handik abiatu zen zenbait erakunderen arteko lankidetza(..), gerora definitzen eta osatzen joan dena". Euskararen berreskurapen eta normalizaziorako soziolinMikel Zalbide – Mintzajardunaren egoera eta azken urteotako bilakaera.
|
|
|
Hirugarren faktorea (dislokazio demografikoa) zertxobait zehaztuz, azken hamarkadotako immigrazio kasuetan nabarmen antzematen dira hiru elementu bereizgarri: immigrazio
|
hori
bat batekoa, kolpekoa den ala apurka apurka gertatzen ari den; kopuruz eta" etorkin/ bertako" proportzioz bortitza den edo ahula, eta bertako herri giroan bertako hizkuntza nagusi den ala ez, erdararen aurrez aurre. Kolpeko fenomenoetan zentratuz, ez da berdin hamar familia erdaldun216 Azpeitira etortzea bizi izatera, Asteasura joatea edo Mutiloara.
|
|
|
Eguneroko bizibide arruntean libertade osoa nahi dugu," nahi duguna" egiteko. Gutxitan konturatzen gara, ordea," nahi dugun" modernizazio bide hori," norbaitek" desiragarri bihurtzen digun moda egarri
|
hori
batetik, eta euskaldun izaten jarraitu nahia bestetik, ezkontzen zailak direla. (..) aukeratzen dugun ikuspegia aukeratzen dugula, dislokazio kulturalaren arriskua dakar berekin modernizazioak.
|
|
2017
|
|
|
|
Horrekin
bat gatoz. Lankidetza egonkor eta sakona defendatzen dugu, eta horretarako borondatea dagoen neurrian, formula legal eta administratiboek ezin dute traba izan.
|
|
|
Iparraldean oinarrizko gai horiek lantzerakoan, ordea, joera nagusia da zuzenean Hego Euskal Herriko edota Frantziako intelektualak zein egiturak ekarraraztea:
|
hori
batez ere gertatzen da konfrontaziora joan nahi delarik, eztabaidara edo gogoeta partekatura;" kontzientizatze","" deitu prozesuetan murgildu nahi delarik. Baina Hegoaldekoek zein Frantziakoek beren aportazioa egin ondoan (hitzaldi edo tailer batean adibidez), bada beti halako umezurtz izatearen sentsazioa lehenik, ondoko galdera jalgi aitzin:
|
|
|
2.1 Eskolako hizkuntza eta hizkuntzak eskolan etxeak gehienetan elebakarrak izanik, pertsona batzuentzat haurtzaindegia eta eskola dira lehenengo inguruneak non" beste hizkuntzarekin" eguneroko kontaktua izaten duten eta hura ikasteko prozesua hasten duten; gehienetan, oroimenean galduta gelditzen da. ...alana (batez ere kataluniaren barnealdeko herri edo hiribilduetan) hitz egiten zuelako azalpenak. ondorioz, elkarrizketatuek azaltzen dute haur guztiek lagunekin auzoko edo herriko hizkuntza soilik hitz egiten zutela, eskolako hizkuntza edozein izanik ere. horren ondorioa da, baita ere, jatorriz katalan hiztunak diren askorentzat, lehen aldiz gaztelaniarekin ohiko kontaktua beranduagokoa dela, eta
|
hori
bat dator lehen hezkuntzako bigarren zikloan gaztelania ikasgaia hasten den unearekin.
|
|
|
Muda linguistikoak gauzatu dituena, hortaz, ibili ohi da ingurune sozial batean zeinak, hein batean, islatzen duen linguistikoki iragana eta orainaldia aldi berean. lagunen arteko hizkuntza, horrenbestez, alda daiteke, baina ez da hain ohikoa bat bateko aldaketak izatea, zenbait pertsonak unibertsitatean edo lanean bizitzen dituztenen modukoak. Seguruenez, horrek azaltzen du zergatik erakusten duen lagunen arteko hizkuntzak aurrerapenik moderatuena jatorrizko hizkuntzarekin lotuta. nolanahi ere, eremu horretan bi hizkuntzak erabiltzen dituztenak dira nagusi gutxigatik, nahiz eta aniztasun
|
hori
bat etor daitekeen edo ez, espazioan eta denboran:
|
|
|
...55 artikuluaren lehengo atalean jasotzen da herritar guztiek dutela enplegu publikorako sarbiderako eskubidea, eta sarbide hori egin dela konstituzioan aitortutako berdintasun, meritu eta gaitasun eskubideen arabera. hain zuzen ere, enplegu publikorako sarbidean euskara baloratzeko eta eskatzeko derrigortasuna ezartzearen gakoa hiru kontzeptu horietan datza, zehazki, euren arteko orekan. tira-bira
|
horren alde
batean, espainiako herritar guztien arteko berdintasuna dago, eta hizkuntza koofizialen ezagutzak sortzen duen ezberdintasuna. beste aldean, berriz, herritarrek egindako merituak (euskara ikastea, adibidez) eta administrazioan lan egiteko gaitasuna daude (gaztelaniaz gain euskaraz ere lan egiteko gaitasuna, esaterako).
|
|
2018
|
|
|
Europan egun nagusitzen ari den ideia eleaniztasunarena den arren, praktikan ikuspegi
|
hori
batez ere hizkuntza nagusien mesedetan da oraindik: " At the level of languages policies, multilingualism is understood as the knowledge of major European languages..." (Laakso et al., 2016:
|
|
|
Jarrerari dagokionez, ondarroarrek euskarari gehiago eusten diote bermeotarrek baino, datuen arabera, lehen hitza euskaraz egiten baitute, batez beste, Ondarroako laginaren %62, 7k eta Bermeokoaren %39, 5ek. Talde eztabaidetan zein elkarrizketetan ere aipatu dute ondarroarrek, doazen lekura doazela, euskara beraiekin eramaten dutela, eta galdetegiko datuak irudipen
|
horrekin
bat egiten du.
|
|
|
Euskarazko etengabeko prestakuntzarako ikastaro korporatiboak eskaintza osoaren% 38 izatera iritsi dira; ehuneko
|
hori
bat dator langile elebidunenarekin. Hala eta guztiz ere, ikastaro gehienak hobekuntzari eta trebakuntzari begirakoak dira, hau da, ez da prestakuntzarik ematen gai profesionalei buruz, eta litzateke hori aldatzea.
|
|
2019
|
|
|
Iturria: eva obermüller," warum Sprachen verschwinden". science.orF.at (2017ko martxoaren 14an argitara emana). ahuldutako hizkuntza eskola bidez bizirik eusteko edo indarberritzeko saioen emaitza ahularen ondorio etsi
|
hori
bat dator, orobat, mintzaldaketari buruzko teorizazio saio landuenekin. Ikus horretaz, besteak beste, Fishman-ek eskolaren eragin mugatuari buruz behin eta berriro esandakoak:
|
|
|
Larrea eta Bilbaok hizkuntza politikaren definizio
|
horrekin
bat eginez, kontzeptuaren garrantzia azpimarratzen dute, batez ere, lurralde berean eta gobernu beraren administraziopean, hizkuntza bat baino gehiago elkarren ondoan daudenean:
|
|
2020
|
|
|
Hiztun elkartea hizkuntzasoziologiaren esparruan kontzeptu garrantzitsua da; Aspaldiko urteotan hiztunelkarte esaten diogu guk, elkartasun/ elkargo/ elkarte
|
hori
batez ere hiztunon lokarri dela gogoraraziz.
|
|
2022
|
|
|
Euskararekin lotutako jardueren artean, alde handiarekin nabarmentzen da seme alabei hizkuntza transmititzea(% 61,7).
|
Horrek
bat egiten du asoziazioetan irudikatutako hiztunekin, non alaba semeak gailentzen diren. Bigarren mailan geratzen dira beste jarduerak, hala euskara bultzatzeko ekimenetan parte hartzea(% 32,4), nola euskaraz eskaintzen diren produktuak eta zerbitzuak kontsumitzeko ahaleginak egitea(% 31,0).
|
|
|
Hortaz, euskararen markaren prozesu hau guztiau aztertuta, nabarmendu daiteke aktitudinalki euskararen aldekotasuna orokortua den arren, banakoen identitate sorkuntzari lotuta ez dela ezaugarri bereizlea, eta hortaz atxikimendua maila orokor horretan geratzen da. Ondorioz, euskarari lotutako aktibitateak ez du aldeko aktitude
|
horrekin
bat egiten.
|
|
|
Tokiko denden desagertze prozesu honekin batera, lokal hutsen ugaritzea nabaria da. Hiri honetan bertan, joera orokorrak
|
horrekin
bat egin du baina, gainera, egoera areagotu egiten da Alde Zaharrean. 2017an, Eduardo Dato kaleko lokalen% 11a hutsik zegoen eta Alde zaharrean, aldiz, lokalen% 41a 4 Lokalak jarduerarik gabe egoteak, lokalak itxita egotea esan nahi du eta, ondorioz, kalearen izaera erabat eraldatzea.
|
|
|
Baina zein da bilakaera? Udalerririk euskaldunenetan beherakadatxo bat nabari da 2017tik 2021era; ez handia, lau urteko tartea izanik, baina jaitsiera
|
hori
bat dator arestian ikusi diren joera negatiboekin. Hiru puntu jaitsi da euskararen erabilera euskararen ezagutza% 80tik gorakoa duten herrietan.
|
|
|
Jaitsiera orokortua da, gainera: herriz herriko erabilera orokorra eta heldu nagusien erabilera alderatuta, ia herri guztietan daude batez besteko erabileraren azpitik, bai arnasguneetan, bai gainerako udalerri euskaldunetan —horietan handiagoa da jaitsiera, eta heldu nagusien artean da gaztelania da hizkuntza nagusia— Gutxi asko,
|
hori
bat dator etxeko erabilerarekin, adin talde horretan behera egiten baitu euskararen erabilerak.
|
|
2023
|
|
|
Gaztelaniaren izaera ludikoa azpimarratu zuten gazteak daude, hizkuntza
|
hori
batik bat aisialdiko jardueretan soilik erabiltzen dutenak. Horiek gaztelania sare sozialen, jokoen, musikaren, telebistaren eta, batez ere, mugikorraren hizkuntza dela azpimarratzen dute.
|
|
|
Lehenik, hizkuntzaren erabilgarritasuna eta garrantzia azpimarratu zutenak daude, jende berria ezagutzeko, oporretara joateko, euskaraz ez dakitenekin komunikatzeko (gaztelaniaren erabilera komuna seinaleztatuz)... balio duela, hizkuntza" handia" delako, gero eta jende gehiagok hitz egiten duelako eta milioika pertsonarekin hitz egin daitekeelako. Ondoren, gaztelaniaren izaera ludikoa azpimarratu zuten gazteak daude, hizkuntza
|
hori
batik bat aisialdiko jardueretan soilik erabiltzen dutenak. Horiek gaztelania sare sozialen, jokoen, musikaren, telebistaren eta, batez ere, mugikorraren hizkuntza dela azpimarratzen dute.
|
|
|
Beste alde batetik, azpimarratzen nuen mundu mailan tankera honen fenomenoak zeharo bakanak zirela (eta direla oraindik). Eta, hirugarrenik, esaten nuen ni ere banaizela elkarte
|
horretako
baten partaide eta gogo pertsonala bazegoela ere erabaki horren atzetik (beti ere, elkarteen jarduna hobetzeko eta efikazago egiteko asmoz).
|
|
|
Espazio horretako paisaia linguistikoa, eko herrixka eta oraindik eraikitzen ari diren wawa wasi(" haurren etxea", kitxuaz) bera ere elebidunak dira, kitxua eta gaztelania. Oso garrantzitsua da azpimarratzea zenbat ekintzaile ari diren agertzen, kitxua hitz egiten ez duten arren, argi daukatenak berriz elkartu nahi dutela, berriz elkar ezagutu eta aldarrikatu hizkuntza mugimendu identitario eta soziopolitikoaren parte dela, eta mugimendu
|
horrek
bat egiten duela norbanakoaren eskubideen eta eskubide kolektiboen defentsarekin.
|
|
|
– Sexuaren araberako erabilera datuei dagokionez, aipagarria da, era berean, neskek mutilek baino gehiago egitea euskaraz. Gertakari
|
hori
bat dator Euskal Herriko neurketetan jaso ohi den joera orokorrarekin, alegia, adin tarte guztietan erabilera handiagoa izatea nesken artean, adinekoetan izan ezik:
|