|
2008
|
|
|
Identitate frankofonoa zertxobait altua da, baina komunitate anglofonoan sartzeko nahia komunitate frankofonoan sartzeko duten nahia bezain sendoa da. datuetan oinarrituz gero, ordea, Quebecen 591.380 ingeles hiztun zeuden, probintziako biztanleriaren %8, 3 soilik (Jedwab, liburuki hau). Nazioarteko estandarrak jarraituz gero, Quebeceko komunitate anglofono guztiak 4b irudiaren beheko koadranteetan kokatzera joko luke batek baino gehiagok, gutxiengo
|
hori
Quebeceko biztanleria osoaren erdia baino askoz ere gutxiago delako. Hala ere, guk egindako azterketa honetan Quebeceko komunitate anglofonoen bizindarra aztertzerakoan, komunitateak elkarren artean alderatuko ditugu, eta ez probintzian frantsesa ama hizkuntza duen gehiengo zabalarekin.
|
|
2016
|
|
|
262 BIE EV
|
hori
Quebec-erako eta Kanada osorako aski baliagarri gerta litekeenik ez dugu duda egiten. Euskadunok (eta, dakigun heinean, mundu zabaleko hiztun herri ahuldu gehien gehienak) ez gara ordea, damurik, Quebec-eko egoeran bizi:
|
|
|
Euskal Herrian Lizarra Garaziko Akordioan4 (1998) hasi ziren kontzeptu horren elementuak zirriborratzen.5 Udalbiltzak 2002an Tolosan onartutako Euskal Herriaren Eskubideen Karta n6 ere azaldu zen erabakitzeko eskubidearen kontzeptua, eta 2004an Ibarretxeren Estatutu Politiko berrian7 (2004) berariaz arautu zen. Azken testu
|
horrek
Quebecen aldebakarreko sezesioari buruz Kanadako Auzitegi Gorenaren irizpenak8 (1998) biltzen zuen doktrinaren aplikazio zuzena egin zuen euskal kasura.
|
|
2018
|
|
|
Autoktonoek xuriekin izan dituzten konfliktu bizkorrak historiara pasatuak dira. Amerindioek estatutu berexa badute Kanada osoan indarrean dena, eta
|
horrez gain
Quebec-en eskubide bereziak eskuratuak dituzte, etnia edo leinuka negoziatzen dituztenak 1970 urteez geroztik. Hots ezagutuak dira baina izen deiturak frantsestuak izan zaizkie, molde bera indarrean ezarri balu frantses gobernuak Ipar Euskal Herrian Etcheverry guziak" maison neuve" deituko gintuzten.
|
|
2021
|
|
|
201 artikuluk eta 25 neurri garrantzitsuk osatzen dute 96 lege proiektua —Frantsesari, Quebeceko hizkuntza ofizial eta komunari buruzko legea deitua—, eta 1977an onarturiko Hizkuntza Frantsesaren Ituna babestea eta sendotzea du helburu; testu
|
horrek
Quebeceko herritarren hizkuntza eskubideak finkatu zituen, eta frantsesa bilakatu zuen herrialdeko hizkuntza ofizial bakarra, PQ Alderdi Quebectarra buru zuen gobernuaren ekimenez. Lau hamarkadaren ostean, baina, itun hori indartu beharra dagoela adierazi dute ia alderdi guztiek, eta, batez ere, Legaultek —CAQ Quebecen Etorkizuna Koalizioa zentro eskuinekoa da—, «identitate quebectarra mantentzeko premiazkoa» delakoan.
|
|
|
Etxeko hizkuntza ez den beste hizkuntza batean osoki eskolatua izateari esaten zaio murgiltzea. Munduko herrialde anitzetan gauzatzen da, eta aitzindaria izan zen
|
horretan
Quebeceko eskola, 1960ko hamarkadatik: hiztun elebidunak lortzeko, frantsesezko murgiltze sistema sortu zuten, etxetik ingelesa jasotzen zuten haurrak eskolatzeko.
|
|
2022
|
|
|
Errealitate soziologikoak erakusten digu Kanadan zenbait nazio daudela (Langlois, 2018), eta horregatik erabiltzen da gero eta gehiago federalismo multinazional edo plurinazional terminoa Kanadako egoera deskribatzeko (Kanadako Gobernuarteko Arazoetarako Idazkaritza, 2017). Nolanahi ere, eragile politiko askok ez dute errealitate hori kontuan hartzen, eta, ezinbestean,
|
horrek
Quebeceko biztanleriaren parte handi bat erakunde politikoekin pozik ez egotea eragiten du. 1990eko hamarkadaren hasieran eztabaida konstituzional sutsuak izan ziren garaian, Maude Barlowk eta Bruce Campbellek honako hau adierazi duten konbentzimendu osoz:
|
|
|
Baina desberdina da, alde batetik, ez delako mugatzen lurralde erreklamazioen erregulazioa barne hartzen duten garapen proiektuen esparruko negoziaziora, eta, bestetik, ez delako oinarritzen jatorrizko eskubideen iraungipenean. Politika
|
hori
Quebecek, Asanblea Nazionalaren legeriaren bidez, amerindiarren eta inuiten estatus berezia aitortzean oinarritzen da gehienbat (Gourdeau, 1994: 335).
|
|
|
erabat emantzipatzeko aukera emateko, Marcel Riouxek duela berrogeita hamar urte La question du Québec liburuan (Rioux, 1969) nazio quebectarraren kasuan iradoki zuen bezala. Liburu
|
horrek
Quebeceko gizarteak denboran zehar izan dituen aldaketa ugari eta sakonak jorratu zituen, eta hura nazioartean zabaltzen lagundu zuen.
|
|
|
Kanadako multikulturalismoaren politikaren birformulazio
|
hori
Quebeceko erakundeek planteatutako kulturartekotasunaren politikaren antzekoa da bitxiki, nahiz eta kanadar eredua arrago estatubatuarraren irudira hurbiltzen den, hau da, herritar guztiak estatusari dagokionez berdinak izango liratekeen eta eskubide eta betebehar berberak izango lituzketen komunitate batera.118 Gainera, kulturartekotasunak ez bezala, kanadar ereduak ez du ofizialki gehiengo bat ...
|
|
|
Arrazoia oso sinplea da:
|
horrek
Quebeceko Asanblea Nazionalaren eskumenak inbadituko lituzke, baita, agian, komunitate soziokultural lurraldetuen eskubideak ahuldu ere (Brouillet eta Lampron, 2013). Hori da Quebeceko federalismoaren interpretazioaren oinarri nagusietako bat.122
|
|
|
" Fiat panis" edo ogia izan dadin (denentzat) dibisa duen Elikadura eta Nekazaritza Erakundearen (ingelesez, Food and Agriculture Organization) nazioarteko jarduerak bideratzen dituelarik, Nazio Batuen erakunde espezializatu
|
hori
Quebecen sortu zen 1945ean, eta ia berrehun bazkidek (estatuak, gehientsuenak) osatua dago. Herritar denek elikadura egokia izan dezaten bermatzeko, ezaguera eta informazioa zabaltzen du erakunde horrek, • garapen bidean doazen herrialdeei nekazaritza, basogintza eta arrantza alorretako jarduerak gaurkotzen eta hobetzen lagunduz;
|